وبلاگ

تاریخچه  ناظر بر استفاده از سلاح توسط مأمورین

سابقه­ی بکارگیری سلاح در برخی از مأموریت­های پلیسی و انتظامی، به قدمت تشکیل نیروهای پلیسی و انتظامی است. در بیشتر آن­سال­ها قانون بصورت نانوشته عمل می­شده است، با رسوخ قانون­نویسی در کشور، می­توان در قوانین متفرقه آثاری از به­ کارگیری سلاح را مشاهده کرد (بارانی، 69:1386). از دوران قاجاریه تا به حال قوانینی و مقررات خاص جهت مشخص نمودن موارد مجاز تیراندازی مأموران مقرر شده که آگاهی از روند تدریجی اصلاح و تغییر آنها می ­تواند کمک موثری در فهم و برداشت از قوانین فعلی داشته باشد به همین منظور اهم قوانین مصوب در این­باره را به ­ترتیب تاریخ تصویب آورده و تغییرات هر قانون را در ذیل همان قانون بیان می­کنیم:

1.2.1. قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام مصوب 14 ذیقعده 1325 ه. ق:

در قسمت دو منضمات این قانون (منضم به ماده 226) موارد مجاز تیراندازی به 2 مورد تقسیم شده بود:

• در مواقع عادی 2- در موارد غیرعادی

• موارد استعمال اسلحه در مواقع عادی

  • به­ جهت مدافعه شخصی خود از کسی که با اسلحه به آنها حمله بیاورد.
  • به ­جهت مدافعه شخصی خود از یک یا چند نفر که بدون اسلحه حمله می­آورند ولی اوضاع و احوال طوری باشد که بدون استعمال اسلحه، مدافعه شخصی امکان نداشته باشد.
  • در صورتی که مأموران ضبطیه[1] و نظمیه [2] قراسواران [3] ببینند که یک یا چند نفر مورد حمله واقع

شده ­اند و جان آنها در خطر است.

• در صورتی که جانی یا مقصری را که عمال ضبطیه و غیره می­خواهند توقیف نمایند اقداماتی نمایند که در موارد 1 و 2 این ماده مذکور است و جان عمال ضبطیه در مخاطره باشد.
• در صورتی که محبوس از حبس فرار نماید و در تعقیب و توقیف اقداماتی نماید که در موارد 1 و2 این ماده مذکور است

• موارد استعمال اسلحه در مواقع غیرعادی

در مواردی که دسته­ای عمال ضبطیه و نظمیه و قراسواران برای اطفاء نایره شورش احضار می­شوند استعمال اسلحه با رعایت شرایط ذیل جایز است:

2-1- قدام به استعمال اسلحه منوط به اجازه صاحب منصب ضبطیه­ای است که اسکات شورشیان به عهده او واگذار شده و او هم حکم استعمال اسلحه را وقتی می­خواهد که وسایل دیگر ثمری نبخشیده باشد.

2-2- صاحب منصب ضبطیه یا نظمیه باید قبل ازحکم به استعمال اسلحه، سه دفعه با شورشیان اتمام حجت نموده و اعلام کرده باشد که استعمال اسلحه خواهد کرد.

3-2- در صورتی که موقع مقتضی اتمام حجت فوق­الذکر و فوت وقت نباشد مثلاً در مواردی که شورشیان حمله به مال ضبطیه آورند به ­طوری که آنها در مخاطره باشند یا آنکه اشخاص دیگری مورد حمله شورشیان واقع شوند و اقدام فوری برای استخلاص آنها لازم باشد بدون اتمام حجت، حکم به استعمال اسلحه می­توان کرد.

[1]- ژاندارمری

[2]- شهربانی

[3]- کسی که همراه با گروهی از طرف پادشاه در راه­ها و شوارع مستقر می­شده تا قافله­ها و کاروانها و مکان­هایی که احتمال حمله یا تهاجم دارد به سلامت عبور دهد.