وبلاگ

1-2 ضرورت و اهمیت تحقیق

 

 

ورزش به‌عنوان پدیده‌ای جهانی در سراسر دنیا گسترش یافته است، ورزش خصوصیتی دارد که در دیگر پدیده‌های اجتماعی کمتر دیده می‌شود و آن چیزی نیست جز زیبایی، زیبایی و برازندگی خصوصیت ورزش است، توانایی‌اش را بروز می‌دهد، قدرتش را به رخ می‌کشد تا به اوج زیبایی برسد. ورزش در عصر ارتباطات و جهانی­شدن از یک موضوع صرف ورزشی خارج‌شده و در طول سال‌های بسیار اثرات ماندگاری در عرصه­های مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و تجارت شهرها و نواحی پیرامون گذاشته است (رجائی، 1385)، امروزه اهمیت و جاذبه­های ورزشی چنان فراگیر و همه­گیر شده که قسمت مهمی از صنعت توریسم به توریسم ورزشی تعبیر می‌شود و علی­رغم اینکه تأسیسات گسترده، فضا، امکانات و سرمایه­های زیادی می‌طلبد، بازده اقتصادی، اشتغال­زایی و شهرت فراوانی را برای شهر میزبان به ارمغان می‌آورد (جرفی و رسولی، ۱۳۸۳)، به‌طوری‌که معمولاً کشورهای میزبان بازی‌های المپیک و جام جهانی در سال قبل و سال برگزاری رویداد ورزشی در کشورشان، روند رو به رشدی را به لحاظ رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) شاهد هستند. چنانکه کشور کره جنوبی، میزبان جام جهانی ۲۰۰۲ افزایش رشد تولیدی در حدود ۳ درصد و کشور چین میزبان بازی‌های المپیک 2008 رشد تولیدی در حدود ۱۴ درصد را طی یک سال تجربه کرده‌اند (عربی، 1390).

از طرفی، جهانی­شدن نیرویی است که با سرعت تحول اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی را به پیش می‌برد به‌طوری‌که فرآیند کنونی جهانی­شدن بی‌سابقه و نمود مشابهی در تاریخ ندارد (سلیمی، ۱۳۸۴) و در آن افراد ساکن بر روی کره‌ی زمین به‌مثابه اعضای واحد سیاسی مشترکی تلقی می‌شوند. این امر زندگی در هزاره‌ی جدید را به تهدیدهای تازه‌ای گرفتار می‌کند که حل‌وفصل آن‌ها به‌سادگی میسر نیست (ساعی، ۱۳۸7)، عناصر اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و قانونی جهانی در هر کشوری بیش از اثرات سازمان‌های داخلی آن کشور نافذ و تعیین‌کننده گردیده است (هیل برانر، ۱۹۹۲). فرایند جهانی­شدن به‌صورت امواجی توفنده و غیرقابل‌اجتناب تمامی مرزهای سیاسی و قانونی کشورها را در هم می‌نوردد و دولت‌ها باید با پذیرش این پدیده بکوشند تا در اداره مؤثر آن بهترین نتیجه را برای کشور خود حاصل سازند (الوانی، ۱۳۹۰). قدرت تنزل ناپذیر جهانی‌شدن باعث سازمان‌دهی مجدد تمام سیاره خواهد شد و تنها جایی که می‌شود بر آن اثر گذاشت، وارد شدن در آن است (هگت، ۲۰۰۱). جهانی­شدن امری اجتناب‌ناپذیر است به‌طوری‌که کوفی عنان رئیس سابق سازمان ملل عنوان کرده که «مخالفت در برابر جهانی‌شدن مانند مخالفت در برابر قانون جاذبه است».

 

بسیاری از مسائل انسان امروز در حوزه‌های محلی، ناحیه‌ای و ملی یا حتی منطقه‌ای قابل‌حل نیست و تبدیل به مسائل جهانی شده‌اند که رفع و حل آن‌ها نیازمند مواجهه جهانی است، مسائل زیست‌محیطی جهان امروز، بحران‌هایی هستند که مرز­های ملی را نمی‌شناسند در این راستا جهانی­شدن باهدف همبستگی و یکپارچگی جهانی به سمت تشکیل جامعه واحد جهانی در حرکت است. بدین ترتیب جهانی‌شدن با همه مزایا و محدودیت‌هایش به‌عنوان پدیده‌ای کثیرالوجهه و منشوری در مسائل اقتصادی، سیاسی، تکنولوژیک، اجتماعی و زیست‌محیطی اثرات تعیین‌کننده‌ای بجا می‌گذارد که به هیچ رو نمی‌توان آن را انکار کرد و از آن احتراز نمود. جهانی‌شدن را باید باور کرد و به‌جای نفی آن در اداره و مدیریت مؤثر آن همت گماشت (الوانی، ۱۳۹۰). طی روند جهانی‌شدن در ۴۰ سال گذشته رشد تجارت جهانی کالا و خدمات همواره بیشتر از تولید جهانی بوده است. یعنی حدود ۲۰ درصد کل تولید جهانی صادرشده است و ارزش این صادرات هفت تریلیون دلار یا چیزی حدود ۲۳ درصد ارزش تولید جهانی بوده است که کشور­های درحال‌توسعه ۳۰ درصد صادرات جهانی را به خود اختصاص داده‌اند (ساعی، ۱۳۸۷). کشور ایران با توجه به اتکای بیش‌ازاندازه به صادرات نفتی، توجه خود را از توان‌های بالقوه تولیدی داخلی سلب کرده و این باعث از دست رفتن توان رقابتی‌اش در بازارهای جهانی در کالاهای غیرنفتی شده است و به‌خصوص انزوای سیاسی کنونی و تحریم‌های آمریکا داغی مضاعف بر این سهل‌انگاری مسئولان زده که این‌ها موجب آسیب­پذیر شدن شدید بخش غیرنفتی در داخل کشور گشته است. تمام این موارد، دست‌به‌دست هم داده و اقتصاد کشور را به یک اقتصاد منزوی و بسته مبدل کرده و در حقیقت رتبه کنونی ایران از لحاظ جهانی‌شدن تماماً ناشی از این عوامل است. برای مثال، یکی از اثرات عدم وجود جهانی‌شدن اقتصاد در ایران تعرفه‌های سنگین (ازلحاظ زمانی و هزینه‌ای) گمرکی است که برای ورود و خروج کالاها وضع شده که باعث روی آوردن واردکنندگان به قاچاق کالا به کشور شده است، به‌طوری‌که سالانه 20 میلیارد دلار کالای قاچاق به ایران وارد می‌شود، برای مثال 60 میلیارد نخ سیگار قاچاق، یا ورود تلفن همراه قاچاق به ارزش دو میلیارد دلار سالانه به ایران وارد می‌شود که این امر از طرفی انگیزه تولیدکنندگان داخلی را در رقابت با رقبای خارجی کور کرده و از طرف دیگر مالیات بر ارزش‌افزوده‌ای که باید بابت ورود کالا به دولت پرداخت شود نیز دریافت نمی‌شود. چون ورود کالای وارداتی کشور از گمرک صورت نمی‌گیرد (شبکه خبر، 1393). باوجود توان بالقوه کشور به سبب ریشه‌های تاریخی، فرهنگی، امکانات و منابع بالقوه انسانی، فیزیکی و معنوی موجود که برای توسعه و جهانی‌شدن کشور در حد مطلوب و بالایی است، اما شاهد پایین بودن این رتبه برای کشور هستیم. ازاین‌رو با برنامه­ریزی مناسب، جهانی­شدن در زمرۀ اهداف بلندمدت و یک هدف خوب و الزامی برای کشور به نظر می‌رسد (مؤسسه تحقیقات تدبیر اقتصاد، ۱۳۸۲). در این میان، ورزش آینه تمام نمایی از جنبه­های روند جهانی‌شدن یعنی سیاست، فرهنگ و اطلاعات است (رجائی، ۱۳۸۵) و ورزش یکی از عرصه­هایی است که روند جهانی‌شدن در آن به‌وضوح قابل‌رؤیت است (برنشتاین، 2000؛ رو، 2003؛ کرک، کوکه، فلاینتاف و مک­کنا، 2008). جهانی‌شدن اشاره به روند افزایش وابستگی متقابل میان جوامع در زمینه­های فرهنگی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی و غیره دارد. دراین‌بین جهانی­سازی در طول جهانی­شدن می‌تواند تسریع‌کننده‌ی امر فراگیری تفکر در جامعه هدف باشد. جایگاه ویژه ورزش در پازل جهانی­سازی نشان‌دهنده اهمیت فرصت‌هایی است که به‌واسطه ورزش به وجود می‌آید «جو مگ یور». یکی از اهداف مهم ورزش مدرن را ایجاد جامعه جهانی(حسین 1385) ورزش و جهانی­سازی می‌داند به‌طوری‌که بازی‌های المپیک القای تفکر جهانی­سازی را در جهان امروز بسط می‌دهد. شکل­گیری جریان اقتصادی در ورزش مدرن با رونق گرفتن بازار نقل و انتقالات بازیکنان

 و مربیان حرفه­ای، خریدوفروش حق پخش تلویزیونی بازی‌های ورزشی، تبلیغات تجاری گسترده در جریان بازی‌ها و سرمایه­گذاری کلان در حمایت از تیم‌های ورزشی، همگی بر ماهیت جهانی ورزش مدرن حکایت دارد. انگیزه بسیاری از دولت‌ها در جهان برای حمایت از ورزش جدای از کسب درآمد هنگفت و جذب توریسم ورزشی این است که موفقیت در عرصه ورزش می‌تواند منجر به کسب اعتبار و حیثیت در عرصه بین‌الملل شود. اکنون که آشکار گردیده است که جهانی‌شدن در ابعاد مختلفی صورت می‌پذیرد و هر یک از این ابعاد برای پیشبرد اهداف خود نیازمند نگرشی جهانی می‌باشند، ورزش نیز از این قاعده مستثنا نیست و می‌تواند به‌طور واضح نشان‌دهنده ابعاد مختلف جهانی­شدن در زمینه‌های اقتصاد، سیاست، فرهنگ و تغییرات اجتماعی باشد. ورزش به‌منزله جایگاهی حیاتی برای تحقیقات نظری و تجربی اکتشاف فرآیند چندبعدی جهانی‌شدن در درازمدت است (جیلیانوتی و رابرتسون، 2004)؛ بنابراین با توجه به واقعیت‌های موجود و نقش انکارناپذیر متغیر ذکرشده می‌توان به اهمیت موضوع پی برد. آنچه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، این است که کشور ایران دارای پتانسیل ورزشی بسیار بالایی است و همچنین از لحاظ ابعاد مختلف نیز دارای توان بالقوه­ای برای جهانی­شدن و رشد آن‌ها می‌باشد. بااینکه مطالعات زیادی به بحث جهانی‌شدن پرداخته‌اند اما متأسفانه در مورد ورزش و جهانی­شدن در تعامل باهم کار چندانی انجام ‌نشده است و تعامل آن با ورزش و اثرگذاری و اثرپذیری آن از ورزش به‌طور کامل درک نگردیده است؛ لذا برای رهایی از سردرگمی در رابطه ورزش با جهانی­شدن این نیاز احساس می‌شود که اهمیت جهانی‌شدن با انجام تحقیقات بیشتر روشن‌تر شده و اثرات ورزش در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جهانی­شدن سنجیده شود. به نظر می‌رسد ورزش در عرصه جهانی‌شدن نقش تعیین­کننده و آشکار و پنهانی دارد که لزوم مهندسی ورزشی آن جهت طراحی سازوکار مناسب و تدوین یک برنامه منسجم و ماموریت­محور  در مواجهه با ابعاد داخلی و خارجی آن در سطح خرد و کلان ورزش کشور ضروری است. لذا هدف از این تحقیق بررسی اثرات ورزش بر فرآیند جهانی‌شدن ایران می­باشد تا از این طریق، برای کمک به تسهیل فرآیند جهانی‌شدن کشور که یک ضرورت مهم است، گامی هرچند ناچیز برداریم.

1-3 اهداف تحقیق

 

 

1-3-1 هدف کلی تحقیق

 

 

 

• بررسی اثرات توسعه ورزش بر فرآیند جهانی‌شدن ایران از دیدگاه متخصصان و کارشناسان مدیریت ورزش

 

 

1-3-2 اهداف اختصاصی

 

 

 

• بررسی دیدگاه متخصصین و کارشناسان مدیریت­ورزش در خصوص اهمیت پدیده جهانی‌شدن در داخل کشور

 

 

• بررسی اثرات توسعه ورزش بر جنبه‌های اقتصادی فرآیند جهانی‌شدن ایران از دیدگاه متخصصان و کارشناسان مدیریت ورزش

 

 

• بررسی اثرات توسعه ورزش بر جنبه‌های سیاسی فرآیند جهانی‌شدن ایران از دیدگاه متخصصان و کارشناسان مدیریت ورزش

 

 

• بررسی اثرات توسعه ورزش بر جنبه‌های فرهنگی فرآیند جهانی‌شدن ایران از دیدگاه متخصصان و کارشناسان مدیریت ورزش

 

 

• بررسی اثرات توسعه ورزش بر جنبه‌های اجتماعی فرآیند جهانی‌شدن ایران از دیدگاه متخصصان و کارشناسان مدیریت ورزش

 

 

• بررسی اثرات جهانی‌شدن بر توسعه ورزش ایران از دیدگاه متخصصان و کارشناسان مدیریت ورزش

 

 

1-4 محدوده تحقیق

 

 

محدوده­هایی که در این تحقیق توسط محققین اعمال‌شده شامل:

 

 

محدوده مکانی: محدوده مکانی این تحقیق کشور ایران می‌باشد.

 

 

محدوده زمانی: پرسشنامه­های این تحقیق در تابستان و پاییز 1392 پخش و جمع‌آوری شد.

 

 

نمونه‌های تحقیق: نمونه­های آماری این تحقیق شامل متخصصان و کارشناسانی از اساتید مدیریت ورزشی و دانشجویان دورۀ دکتری مدیریت ورزشی دانشگاه­های سراسر کشور می‌باشد.

 

 

1-5 پیش‌فرض‌های تحقیق

 

 

سؤالات مورد استفاده در پرسشنامه طرح تحقیق اهداف این تحقیق را به‌دقت مورد ارزیابی قرار می­دهد.

 

 

نمونه­های تحقیق با علم، آگاهی و صداقت به همه سؤالات پرسشنامه پاسخ داده­اند.

 

 

روش­های آماری تحقیق از جامعیت و کفایت لازم برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات برخوردارند.

 

 

نتایج حاصل از این تحقیق موجب ایجاد زمینه­ای برای افزایش اطلاعات و دانش مدیران و متصدیان کشور راجع به اثرات ورزش بر فرآیند جهانی‌شدن کشور خواهد شد. همچنین نسبت به اثرات جهانی‌شدن بر توسعه ورزش کشور نیز آگاهی خواهند یافت.

 

 

پاسخ‌دهندگان این تحقیق دارای سطح مناسبی از آگاهی نسبت به ورزش و جهانی‌شدن بوده­اند و با دقت به سؤالات پرسشنامه پاسخ داده­اند.

 

 

1-6 تعاریف واژه‌های عملیاتی

 

 

ورزش: تمامی فعالیت‌های رقابتی و غیررقابتی که فرد یا افراد آن‌ها را به‌صورت سازمان‌یافته و غیر سازمان‌یافته انجام می‌دهند و دلیل انجام آن لذت بردن، سلامتی، تمرین و یا برای بالا بردن سطح اجرا است (استاندون، ۱۹۹۹).

 

 

توسعه: توسعه مجموعه­ای از فعالیت­هایی است که علاوه بر توسعه و تعالی زندگی نسل حاضر به حمایت از نسل­های آتی نیز عنایت دارد و بر اساس آن، شرایط انسانی و وضعیت محیطی به‌طور همزمان موردتوجه قرار می­گیرد (مسعود نژاد، 1390).

 

 

جهانی‌شدن: جهانی‌شدن، فرآیند تغییر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که به ایجاد روابط بیشتر و درآمیختگی فزون‌تر جهان منجر می‌شود. محو شدن مرزهای جداکننده جهان و حرکت تدریجی جهان به‌سوی نوعی همگنی یا همگونگی بیش‌تر در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که درواقع می‌توان آن را نوعی حرکت از کثرت به وحدت دانست (شجاعی زند، 1382).

وجود چالش ها و مشکلات متنوع گریبان گیر سالمندان و پیچیدگی ابعاد مختلف زندگی این قشر آسیب پذیر جامعه، بر لزوم کاوش و بررسی های عمیق تر در ابعاد آشکار و پنهان الگوهای تفریحات و اوقات فراغت بازنشستگان صحه می گذارد. مطالعات کمی، اغلب قادر به بررسی محتوا و اجزاء مضامین و یا عوامل و مفاهیم در آنها نیستند، بنابراین مطالعات کیفی که جواب فردی و تجربی را می کاوند، برای ارزشیابی این گونه مفاهیم تعیین کننده به شمار می آیند.

 

 

بویژه آن دسته از مطالعات کیفی که متمرکز بر زمینه وقوع رفتارها و پدیده ها بوده، رفتارها را در زمینه وقوع شان مورد بررسی قرار می دهند، مناسبترین نوع تحقیق در این مقوله به شمار می آید. زیرا به بررسی پدیده ها و مفاهیم در بستر ظهورشان می پردازد ( الو ، 2008).

 

 

اوقات فراغت صرفاً به یک سن یا جنس یا وضعیت خاص محدود نمی شود و همه ی افراد و اقشار جامعه در طی روز و سال، زمانی را برای فراغت نیاز دارند. با در نظر گرفتن این مورد که با توجه به ویژگی های سنی، جسمی، شغلی و تحصیلی فعالیت هایی که هر یک از افراد در اوقات فراغت انجام می دهند با یکدیگر متفاوت است، می توان به این نکته پی برد که هر یک از پارامترهای یاد شده به امکانات و برنامه های ویژه ای جهت گذران اوقات فراغت خویش احتیاج دارند و برنامه ای ثابت و کلی برای همه گروهها، به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای همه اقشار جامعه نخواهد بود ( نولان، 1994 ).

 

 

اوقات فراغت به عنوان یک پدیده ی فرهنگی اجتماعی که در ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نیز موثر است، موضوع مشترک تمامی اقشار جامعه است .اوقات فراغت به سبب داشتن ویژگی های خاص، هم طرف توجه و عنایت دست اندرکاران تعلیم و تربیت و مسئولان امور فرهنگی، و هم روانشناسان و جامعه شناسان قرار گرفته است. در این میان نوجوانان و جوانان بیش از سایر اقشار جامعه در کانون توجه قرار گرفته اند، اما متأسفانه سالمندان و بازنشستگان، یعنی یکی از موثرترین گروه های جامعه، به فراموشی سپرده شده اند(کوهستانی، 1378). در اغلب جوامع شهری افراد 60 ساله بازنشسته می شوند و به همین علت افراد  60 ساله و بالاتر، به عنوان سالمندان یک کشور شناخته می شوند. در کشور ما نیز بازنشستگی از 60 سالگی آغاز می شود. بازنشستگی یعنی جدا شدن فرد از نقشی که سالهای متمادی داشته و در قالب جدیدی در آمدن. چون سالمند معمولاً با این نقش جدید آشنایی نداشته است و عادت نکرده کارهایی را که خودش می‌خواهد انجام دهد، دچار سرگردانی و اضطراب شده و برخلاف آنچه از بازنشستگی به عنوان شروع آزادی  تصور می کرده، خود را بیش از پیش افسرده می یابد، که این موضوع از نظر روحی و جسمی تأثیر فراوانی بر او خواهد گذاشت .از آنجا که بازنشستگان با زمان فراغت زیادی مواجه هستند چگونگی گذران این زمان می تواند بر کلیه زوایای زندگی فرد سالمند تأثیر بسزایی بگذارد (شجری، 1373).

از دلایل ضرورت و اهمیت بررسی وضعیت اجتماعی بازنشستگان آن است که این افراد با توجه به رویدادهایی مانند پایان دوران اشتغال و بازنشستگی، احساس تنهایی، طردشدگی و همچنین فشار ناشی از صنعتی شدن جوامع که به جدایی عاطفی و روانی منجر می شود در معرض خطر فزاینده ای قرار دارند(اعزازی، 1376). در سراسر جهان، از جمله ایران، اقداماتی جهت رفع معضلات بازنشستگان آغاز شده است، از آنجا که لازم است هر نوع تصمیم گیری در این عرصه با توجه به مشکلات و نیازهای ویژه بازنشستگان و سالمندان صورت گرفته، متناسب با شرایط فرهنگی – اجتماعی جامعه باشد، آگاهی از وضعیت موجود و شناسایی مشکلات و نیازهای واقعی بازنشستگان قبل از برنامه ریزی ضروری به نظر می رسد. اگر طراحی برنامه های اجتماعی در عرصه بازنشستگی، بر بینش و شناخت کافی از وضعیت بازنشستگان جامعه مبنی نباشد ممکن است نتایج ناموفقی در پی داشته باشد.

 

 

در بسیاری از جوامع توسعه یافته که توانسته اند رشد بی رویه جمعیت را کنترل کنند، درصد افراد بازنشسته رو به افزایش است. لذا موضوع بررسی اوقات فراغت و نقش فعالیت های مخرج برای بازنشستگان کانون توجه محققان و برنامه ریزان آنان قرار گرفته است. تحقیقات در خصوص اوقات فراغت در کشورهای در حال توسعه همچون ایران، چندان گسترده و عمیق نیست. ایران دارای زمینه های تاریخی، سیاسی و اجتماعی – فرهنگی منحصر به فردی است که کندو کاو در ابعاد گوناگون آن می تواند راهگشای تدوین برنامه های مناسب فرهنگی در عرصه اوقات فراعت باشد. لازم به یادآوری است قبول آنکه تحقیقات و برنامه های انجام شده در کشورهای توسعه یافته به تمامی کشورهای در حال توسعه تعمیم پذیر است، می تواند فرضی بسیار اشتباه باشد ( خواجه نوری،‌1378).

 

 

همچنین مروری بر تحقیقات صورت گرفته در داخل کشور، درباره ی اوقات فراعت و رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت و سبک زندگی بازنشستگان موید نبود مطالعات جامع و گسترده کاربردی در این زمینه است. وجود چالش ها و مشکلات متنوع گریبان گیر بازنشستگان و پیچیدگی ابعاد مختلف زندگی این قشر آسیب پذیر جامعه، بر لزوم کاوش و بررسی های عمیق تر در ابعاد آشکار و پنهان بررسی اولویت ها و محدودیت های اوقات فراغت بازنشستگان صحه می گذارد.

 

 

بازنشستگان به دلیل افزایش سن، کاهش در آمد، عدم توجه به وضعیت معیشتی جزو گروه های آسیب پذیر کشور محسوب می گردند.

 

 

مطالعات در سراسر جهان بویژه کشورهای در حال توسعه نشان داده است که خصوصیات فیزیولوژیکی، کنشی، ساختاری، ذهنی و عاطفی بازنشستگان به طور مشخص از خصوصیات جوانان یا حتی میانسالان متفاوت است.  بعضی از این افراد دارای توانایی های هستند که در صورتیکه بدرستی بکار گرفته شوند تاثیر قابل توجهی در امور اجتماعی داشته باشند.  پس از بازنشستگی انسان مجبور نیست کاری را انجام دهد که دیگران می خواهند، بلکه می تواند کاری را انجام دهد که خودش می خواهد.

 

 

از سوی دیگر ایران کشور پهناوری است که بیشترین جمعیت آن در شهرها زندگی می کنند. در این میان شهر شیراز یکی از کلان شهرهای کشور است که جمعیت زیادی در آن زندگی می کنند و طبیعی است که تعداد سالمندان آن در بین شهرهای مناطق مرکزی و جنوبی بیشتر از سایر شهرهاست. از آنجایی که سازمان آموزش و پرورش شیراز بزرگترین سازمان شهر به شمار می رود لذا مطالعه اوقات فراغت بخش مهمی از جمعیت کلان شهر شیراز که سالمندان و بازنشستگان سازمان آموزش و پرورش هستند می تواند در ساماندهی زندگی بخش بزرگی از خانواده های شیرازی و بهبود کیفیت زندگی این افراد حایز اهمیت باشد. لذا برای ما مهم است که بدانیم فرد بازنشسته آموزش و پرورش شیرازی شبها چه ساعتی به رختخواب می رود ، روزها به چه کارهایی مشغول است و معمولاً اوقات فراغت خود را چگونه سپری می کند .

 

 

آیا عرصه فعالیت و گذران اوقات فراغت بر اساس آنچه که خود مایل است وجود دارد؟ و آیا فرد بازنشسته می تواند دوران طلایی عمر خود را آنگونه که خود دوست دارد سپری نماید؟ به چه کارهایی علاقه دارد؟ تا چه حد به استفاده از رسانه های گروهی مانند مجله، رادیو و تلویزیون پایبند است؟ و آیا در اوقات فراغت خود ورزش می کند؟ و مهمترین نیازهای فراغتی بازنشستگان در حال حاضر کدام است؟عوامل موثر در پرداختن به فعالیت ورزشی در اوقات فراغت بازنشستگان چیست؟ موانع و مشکلات گرایش به اجرای فعالیت های ورزشی در ایام فراغت بعد از بازنشستگی چیست؟

 

 

یافتن پاسخی مناسب برای سوالات فوق پژوهشگر را بر آن داشت تا وضعیت گروهی از بازنشستگان را که حقی بر گردن یکایک افراد جامعه دارند بررسی نماید.

 

 

جامعه ی آماری پژوهش شامل تمامی بازنشستگان آموزش وپرورش شهرستان شیراز در سال     1393 می باشد که تعداد کل انها 20348 نفر می باشد که 400 نفر بعنوان نمونه انتخاب شدند.

 

 

بطور کلی می توان اذعان داشت اهدافی که برای اجرای طرح تدوین گردیده چنانچه تحقق یابد می تواند راهکارهایی برای رفع مشکلات و محدودیت های اوقات فراغت بازنشستگان، به وجود آورد.

 

 

 

• ضرورت واهمیت

 

 

بازنشستگی یک تحول و انتقال از نقشی به نقش دیگر است بازنشستگی یک وقفه عمیق را در زندگی فرد بازنشسته بوجود می آورد زیرا اغلب زمانی فرد بازنشسته می شود که توان فعالیت دارد .او بطور کامل از گذشته بریده می شود و به سازگاری با وضعیت تازه خویش مجبور می گردد. این مسئله برای افرادی که این تحول را پیش بینی ننموده و از سالهای قبل مقدمات آن فراهم نشده باشد، با اضطراب افسردگی و سرگردانی همراه است. باید توجه داشت که بعضی از بازنشستگان توان فعالیت های زیادی را دارند و گروهی می توانند کار فرهنگی انجام دهند. اینگونه افراد مایلند تا زمانیکه توان جسمی دارند به میل خود کار کنند.

 

ولی گروهی دیگر از نداشتن رفاه نسبی رنج برده و از اینکه باید برای تامین نیازها و مخارج زندگی بطور مدام کار کنند در رنجند. بهره گیری از تجربیات بازنشستگان منجر به کاهش فشارهای روحی بازنشستگان خواهد شد. باید دانست که در جوامع امروزی فراغت هایی که با فعل پذیری توام است بیش از پیش رواج پیدا کرده است. تماشای فیلم و مسابقات ورزشی در تلویزیون، گوش دادن به برنامه های رادیو از جمله اموری است که قسمت قابل ملاحظه ای از اوقات فراغت مردم امروز را به خود اختصاص داده است. بازنشستگان نیز برای زنده و تندرست ماندن نیاز به شادابی و نشاط دارند. حرکت و ورزش برای آنان زندگی با نشاط و رضایت بخش ایجاد می کند.

 

 

رفتن به نقاط خوش آب و هوا، جنگل، ورزش کردن، … بسیار مهم است. تفریحات و گردش ها گاهی آنان را آنچنان به خود مشغول می دارد که جز به زمان حال نمی اندیشند و از آن همه ناراحتی های گذشته بیرون می آیند .سرگرمی و فعالیت اعتماد به نفس را در آنان تقویت نموده و آنان را از سکون، بی ثمری و احساس بی اهمیت بودن نجات می دهد.  با جایگزینی کاری مناسب و نیمه وقت، کارهای تفریحی از قبیل باغبانی در منزل، نقاشی و ورزش کردن مجدداً به جامعه برگشته و تماسهای اجتماعی و شرکت در محافل و مجالس خود انگیزه و عامل مهمی در حفظ تعادل روانی وی خواهد بود ( شجری، 1373).

 

 

نقش ورزش در پر کردن اوقات فراغت بازنشستگان تامین کننده سلامت جسم و تقویت کننده بعد معنوی انسان نیز می باشد.

 

 

با توجه روز افزون به بعد اجتماعی سلامت و پرکردن اوقات فراغت بازنشستگان و نقش عوامل فرهنگی در آن ضرورت انجام مطالعات فرهنگی تطبیقی در نظام های خدمات سلامت به شدت احساس می شود. این گونه مطالعات می توانند سیاستگزاران و برنامه ریزان را در بومی سازی الگوهای خدمات سلامت شناخته شده موفق در راستای پر کردن خلاء های موجود و مقبولیت هر چه بیشتر آنها در میان جمعیت هدف یاری دهند.

 

 

اهمیت بررسی وضعیت اوقات فراغت و تفریحات بازنشستگان از آن جاست که این قشر جامعه با توجه به عواملی چون ورود به دوره بازنشستگی، عدم اشتغال به کار، تنها بودن، فقدان حمایت اجتماعی، صنعتی شدن جوامع و انفکاک عاطفی – روانی افراد خانواده در معرض خطر و تهدید قرار دارند. جامعه ی آماری پژوهش شامل تمامی بازنشستگان آموزش وپرورش شهرستان شیراز در سال 1393می باشد که تعداد کل آنها 20348 می باشد که 400 نفر بعنوان نمونه انتخاب شدند.

 

 

اداره بازنشستگان آموزش و پرورش از نتایج این پژوهش می تواند در پر کردن اوقات فراغت بازنشستگان که مفید و کارا باشد استفاده نماید.

 

 

 

• اهداف تحقیق

 

 

با توجه به اینکه بازنشستگان جامعه به عنوان بخشی از جامعه با بیشترین وقت فراغت نیاز مبرم به برنامه ریزی دقیق جهت گذراندن اوقات فراغت دارند، قسمت عمده این برنامه ریزی خود را در بعد فضاها و مکان های شهری به دلیل مشکلات خاص شهرنشینی نشان می دهند. بیش از هر برنامه ریزی بدست آوردن شناخت و آگاهی از خصوصیات و خواسته های جامعه هدف ضروری به نظر می رسد.

 

 

بر این اساس هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی اولویت ها و محدودیت های اوقات فراغت با تاکید بر ورزش در بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان شیراز می باشد که به منظور نیل به هدف فوق اهداف زیر ضرورت پیگیری دارند:

 

 

 

• تعیین میزان اولویت ها و محدودیت های اوقات فراغت در بازنشستگان بر حسب تحصیلات

 

 

• تعیین میزان گذراندن ورزش در اوقات فراغت بازنشستگان بر حسب سن

 

 

• تعیین میزان گذراندن ورزش در اوقات فراغت بازنشستگان بر حسب تحصیلات

 

 

• تعیین میزان گذراندن ورزش در اوقات فراغت بازنشستگان بر حسب جنس

 

 

• تعیین میزان اولویت ها و محدودیت های اوقات فراغت با تاکید بر ورزش در بازنشستگان بر حسب جنس

 

 

• فرضیه های تحقیق

 

 

1-  بین مدت بازنشستگی و نحوه ی گذراندن اوقات فراغت رابطه وجود دارد.

 

 

2- بین وضعیت تاهل و نحوه گذراندن اوقات فراغت رابطه وجود دارد.

 

 

3- بین جنسیت و نحوه ی گذراندن اوقات فراغت رابطه وجود دارد.

 

 

4- بین میزان ورزش در اوقات فراغت و جنسیت بازنشستگان رابطه وجود دارد.

 

 

5- بین تعداد فرزندان و نحوه گذراندن اوقات فراغت رابطه وجود دارد.

 

 

6-بین وضعیت مالی و نحوه گذراندن اوقات فراغت رابطه وجود دارد.

 

 

 

• پیش فرض ها

 

 

• همه ی پاسخ دهندگان با دقت و صداقت به پرسشنامه پاسخ می دهند.

 

 

• همه پاسخ دهندگان بدون تاثیر از عوامل محیطی مثل خستگی، به پرسشنامه پاسخ می دهند.

 

 

• تعریف مفهومی و عملیاتی واژه های تحقیق

 

 

تعریف نظری اوقات فراغت: اوقات فراغت مجموعه فعالیت هایی است که شخص پس از تعهدات و تکالیف شغلی ، خانوادگی و اجتماعی با میل و اشتیاق به آن می پردازد .

 

 

تعریف نظری بازنشستگی: بازنشستگی عبارت است از سازمان و تشکیلاتی از زندگی شخص با داشتن هدفی که متناسب با آن تجربیات مطبوع و پاداش دهنده فیزیکی و معنوی و شرایط اقتصادی فرد ایجاد می گردد ( برگسن، 1370).

تعریف عملیاتی بازنشستگی : در این پژوهش منظور کلیه افرادی هستند که سالیان خدمت موظف خود را طی نموده و به مرتبه بازنشستگی نائل آمده و از یکی از ادارات آموزش و پرورش نواحی شیراز حقوق بازنشستگی دریافت می دارند.

 

 

تعریف نظری تفریح : تفریح فعالیتی است که جز لذت و رضایت آنی و درونی و شادی برای فرد هیچ نتیجه ای ندارد و خود تفریح است که فرد را به انجام آن تشویق می نماید.

 

 

تعریف عملیاتی تفریح: تفریح به اعمالی گفته می شود که افراد در زمان فراغت انجام می دهند و از انجام آن لذت می برند و برای فرد مشقت و سختی ندارد.

 

 

تعریف نظری ورزش : ورزش شامل فعالیت هر کس با یک منظور و در محیطی متفاوت از محیط روزانه  برای مسابقه ، لذت بردن ،  کسب برتری ، پیشرفت مهارت یا ترکیب تعدادی از این هاست.

 

 

تعریف عملیاتی ورزش : در این تحقیق ورزش عبارت است از مجموعه فعالیت هایی که فرد در اوقات فراغت خود آن را به عنوان تفریح انجام می دهد.

برای کاهش خستگی ناشی از ورزش و فعالیت بدنی از روش­های مختلفی استفاده شده است، یکی از این روش­ها استفاده از مکمل­های غذایی مجاز می­باشد. کوآنزیم Q10 (CoQ10) که به اسامی دیگر مثل یوبیکوئینون، کوآنزیم Q و یوبی دکارنون نیز نامیده می­شود، یک ماده محلول در چربی و ویتامین مانند و آبگریز است در واقع در غشای فسفولیپیدی قرار دارد و بیشتر در سلولهای یوکاریوت (عمدتاً در میتوکندری سلول) تولید می­شود و برای عملکرد سلول ضروری است. CoQ10  از اجزاء زنجیره انتقال الکترون بوده و در تنفس هوازی سلولی و تولید انرژی به صورت ATP  نقش دارد و همچنین فعالیت میتوکندری مربوط به سنتز ATP را افزایش می­دهد [4]. خستگی یکی از نشانه رایج در بیماری است اما در افراد سالم نیز مشاهده می­شود، اخیراً استفاده از مکمل­های مقابله کننده برای کاهش خستگی افزایش یافته است. خستگی را می­توان به عنوان اختلال در شروع یا استمرار فعالیت اختیاری تعریف کرد. خستگی به دو نوع خستگی ذهنی و بدنی تقسیم می­شود. از این رو محققین آثار CoQ10 را به عنوان یک ماده ضد خستگی در خلال فشار بدنی در افراد سالم مورد بررسی قرار داده­اند. با توجه به اینکه نتایج متناقض از این تحقیقات گزارش شده است احتمال می­رود که مقدار مصرفی CoQ10 کافی نبوده باشد. بنابراین یکی از اهداف مطالعه حاضر بررسی آثار ضد خستگی مکمل خوراکی CoQ10 می باشد.

 

 

با بررسی پژوهش­های انجام شده مشخص می­شود مطالعات انجام شده روی BDNF آثار تمرینات مقاومتی و استقامتی را مورد بررسی قرار داده­اند و تاکنون مطالعه ای در زمینه نقش تمرین پلیومتریک برBDNF به عنوان نوروتروفیک عصبی و سایتوکاین IL-6  به عنوان یک شاخص خستگی و بررسی رابطه بین آنها تاکنون مطالعه ای یافت نشده است. از آنجایی که تا به حال هیچ تحقیقی تأثیر همزمان ورزش پلیومتریک و مصرف مکمل Q10 را بر سطوح سرمی BDNF و IL6 و عملکرد ورزشی (هوازی و بی­هوازی) دختران فعال بررسی نکرده است ما در این تحقیق برآنیم تأثیر همزمان این دو را بررسی کنیم. در نتیجه، این سوالات مطرح می­شود: آیا تمرینات پلیومتریک سطوح BDNF و IL6 سرم و عملکرد بی­هوازی را تغییر می­دهد؟ آیا مصرف مکمل Q10 سطوح BDNF و IL6 سرم و عملکرد بی­هوازی و را تغییر می­دهد؟ آیا ترکیب تمرینات پلیومتریک و مکمل یاری Q10 سطوح BDNF و IL6 گردش خون و عملکرد بی­هوازی را تحت تأثیر قرار می­دهد؟

 

 

ا-3. اهمیت و ضرورت پژوهش

 

 

موفقیت در بسیاری از ورزش­ها تا حد زیادی به توان انفجاری پای ورزشکاران و قدرت عضلانی آنان بستگی دارد؛ یعنی ورزشکار باید قادر باشد تا آنجا که می­تواند سریع و با نیروی زیادی از قدرت خود استفاده کند [14]. با توجه به نقش توان بی هوازی در اکثر فعالیت­های ورزشی، ارزیابی عملکرد ورزشی توجه ویژه­ای به خود معطوف داشته است. مطالعات اخیر شروع به بررسی این مورد کرده­اند که چگونه تمرین می­تواند عملکرد شناختی را در انسان­ها تحت تاثیر قرار دهد. توانایی تمرین برای گسترش عملکرد طی فرایند یادگیری و حافظه و همچنین تحریک نوروژنز هیپوکامپ در حیوانات، تلاش­هایی را در جهت درک مکانیسم های مولکولی آن ها برانگیخته است، زیرا چنین دانشی می تواند در فرمول بندی استراتژی­های موثر برای جلوگیری از زوال شناختی، بویژه طی پیری مفید باشند [15]. هر چند در ارتباط با تأثیر تمرینات مختلف ورزشی بر غلظت­های BDNF اطلاعات ضد و نقیضی وجود دارد اما به نظر می­رسد که ورزش همراه با مصرف مکمل­های غذایی مجاز با تأثیر بر سیستم عصبی، در بهبود عملکرد مغزی و عملکرد ورزشی دارد به طوری که مقاومت علیه عوامل التهابی که منجر به افسردگی و پیری زودرس می شود را افزایش می دهد. شواهد جدید نشان می دهند که نروتروفین­ها در تغییر انتقال سیناپسی ناشی از فعالیت مشارکت می کنند. سنتز و رهایی نوروتروفین به وسیله فعالیت نرونی تنظیم می­شود و نوروتروفین­ها به طور مستقیم کارایی سیناپس را بهبود می­بخشند. میوکاین­های تولید شده به وسیله عضله شامل IL-6، IL-8، IL-15، و BDNF می­باشند. در رابطه با IL-6 تحقیقات مختلفی انجام شده است.  به طور اختصاصی BDNF توسط نرون­های حرکتی و تارهای عضلانی تولید می­شوند و می­توانند بر انتقال عصبی عضلانی تأثیر بگذارند. فعال شدن گیرنده­های پیش سیناپسی BDNF یا NT4 می­تواند رهایی استیل کولین را در خلال یک فعالیت تکراری افزایش دهد و تأثیر نارسایی انتقال عصبی عضلانی در خستگی عضلانی را کاهش دهد [16]. برای کاهش خستگی ناشی از ورزش و فعالیت بدنی از روش­های مختلفی استفاده شده است، یکی از این روش­ها استفاده از مکمل­های غذایی مجاز می­باشد. کوآنزیم Q10 (CoQ10) که به اسامی دیگر مثل یوبیکوئینون، کوآنزیم Q و یوبی دکارنون نیز نامیده می­شود، برای عملکرد سلول ضروری است. از این رو محققین آثار CoQ10 را به عنوان یک ماده ضد خستگی در خلال فشار بدنی در افراد سالم مورد بررسی قرار داده­اند. با توجه به اینکه نتایج متناقض از این تحقیقات گزارش شده است احتمال می­رود که مقدار مصرفی CoQ10 کافی نبوده باشد. بنابراین یکی از اهداف مطالعه حاضر بررسی آثار ضد خستگی مکمل خوراکی CoQ10 می­باشد. در این میان مطالعه­ای که به بررسی همزمان اثرات تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q10 بر غلظت سرمی BDNF و IL-6 پرداخته باشد، یافت نشده است. تمرینات پلیومتریک در حال حاضر به طور گسترده ای توسط مربیان و ورزشکاران رشته های گوناگون ورزشی پذیرفته شده و مورد استفاده قرار می­گیرد. لذا پژوهش حاضر به بررسی همزمان اثرات تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q10 بر غلظت سرمی BDNF ، IL-6 و عملکرد ورزشی دختران فعال می­پردازد.

 

 

 

1-4. اهداف پژوهش

 

 

1-4-1. هدف کلی: تاثیر چهار هفته تمرین پلیومتریک با و بدون مصرف مکمل Q10 بر عملکرد ورزشی و BDNF و IL6 سرم دختران فعال.

 

 

1-4-2. اهداف ویژه

 

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته تمرین پلیومتریک بر سطوح سرمی BDNF

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته مصرف مکمل Q10 بر سطوح سرمی BDNF

 

 

1. تعیین 4 هفته تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q10 بر سطوح سرمی BDNF

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته تمرین پلیومتریک بر سطوح سرمی IL-6

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته مصرف مکمل Q10 بر سطوح سرمی IL-6

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q10 بر سطوح سرمی IL-6

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته تمرین پلیومتریک بر عملکرد ورزشی

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته مصرف مکمل Q10 بر عملکرد ورزشی

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q10 بر عملکرد ورزشی

 

 

1. تعیین ارتباط بین مقادیر BDNF و IL-6 گروه تمرین به دنبال 4 هفته تمرین پلیومتریک

 

 

1. تعیین ارتباط بین مقادیر BDNF و IL-6 گروه مکمل به دنبال 4 هفته مصرف مکمل Q10

2. 

3.  

 

 

1. تعیین ارتباط بین مقادیر BDNF و IL-6 گروه ترکیب به دنبال 4 هفته تمرین و مصرف مکمل

 

 

1. تعیین اثر 4 هفته تمرین پلیومتریک و ترکیب تمرین پلیومتریک و مصرف مکمل Q10 بر اجرای پرش عمودی آزمودنی­ها

 

 

1-5. فرضیات پژوهش

 

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک بر سطوح سرمی BDNF تاثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته مصرف مکمل Q10 بر سطوح سرمی BDNF تاثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q1O بر سطوح سرمی BDNF تاثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک بر سطوح سرمی IL-6 تاثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته مصرف مکمل Q10 بر سطوح سرمی IL-6 تاثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q1O بر سطوح سرمی IL-6 تاثیر معناداری ندارد.

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک بر توان بی­هوازی (اوج، میانگین توان بی­هوازی و شاخص خستگی) تأثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته مصرف مکمل Q1O بر توان بی­هوازی (اوج، میانگین توان بی­هوازی و شاخص خستگی) تأثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک همراه با مصرف مکمل Q1O بر توان بی هوازی (اوج، میانگین توان بی­هوازی و شاخص خستگی) تأثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1. بین مقادیر BDNF و IL-6 گروه تمرین به دنبال 4 هفته تمرین پلیومتریک ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

 

 

1. بین مقادیر BDNF و IL-6 گروه مکمل به دنبال 4 هفته مصرف مکمل Q10 ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

 

 

1. بین مقادیر BDNF و IL-6 گروه ترکیب به دنبال 4 هفته تمرین پلیومتریک و مصرف مکمل Q10 همبستگی وجود ندارد.

 

 

1. 4 هفته تمرین پلیومتریک و ترکیب تمرین پلیومتریک و مصرف مکمل Q10 بر اجرای پرش عمودی آزمودنی­ها تأثیر معنی­داری ندارد.

 

 

1-6. پیش فرض­های تحقیق

 

 

– آزمودنی­ها از سلامت جسمانی برخوردار بودند.

 

 

– رعایت توصیه­های تغذیه ای

 

 

– ابزاراندازه­گیری وآزمون از روایی لازم بر خوردار بودند.

 

 

1-7. محدودیت­های پژوهش

 

 

1-7-1. محدودیت­های قابل کنترل

 

 

 

• سن (دامنه سنی 18 تا 24)، جنس (زن) و رشته تحصیلی( سال دو و سوم تربیت بدنی) آزمودن­ها

 

 

• حجم، شدت و مدت تمرین و مصرف مکمل آزمودنی­ها در زمان تمرین مربوطه

 

 

• عدم کنترل دقیق فعالیت شبانه روزی و همچنین میزان انرژی دریافتی و خواب آزمودنی­ها

 

 

• سطح انگیزش، استرس و شیوه زندگی و عدم کنترل میزان مسئولیت پذیری در طی دوره مکمل گیری و تمرین

 

 

1-7-2. محدودیت غیر قابل کنترل

 

 

 

• عدم کنترل شرایط روحی و روانی آزمودنی­ها و میزان انگیزش آنها در طی پژوهش

 

 

• عدم کنترل میزان مسولیت پذیری آزمودنی­ها در طی دوره مکمل گیری ، تست و تمرین

 

 

• عدم کنترل دقیق فعالیت شبانه روزی و همچنین میزان خواب آنها

 

 

• عدم کنترل گرفتن دقیق رژیم غذایی (اندازه­گیری انرژی دریافتی و مصرفی)

 

 

• تاثیر تفاوت­های فردی و وراثتی بر نتایج تحقیق و میزان استرس آزمودنی­ها در طول دوره تحقیق

 

 

• عادت ماهانگی

 

 

1-8. تعریف واژه­ها و اصطلاحات پژوهش

 

 

فاکتور نوروتروفیک مشتق شده از مغز (BDNF)

 

 

فاکتور نوروتروفیک مشتق شده از مغز (BDNF) پرتئین دایمر 119 اسید آمینه­ای به وزن KDa 5/13 است که از نظر ساختاری با فاکتور رشد عصبی شبیه است. پروتئین محافظ مغز و یکی از فاکتور های خانواده­ی نروتروفین می­باشد. در تمایز نورونی و بقاء، همچنین در شکل پذیری سیناپسی و انواع مشخص یادگیری و حافظه مهم است.

 

 

تمرین پلیومتریک

 

 

تمرین پلیومتریک از انواع تمرینات مقاومتی به شمار می رود بطور گسترده­ای در افزایش قدرت و حداکثر قدرت در مدت زمان کوتاه (توان) استفاده می­شود. شامل دو مرحله درون­گرا و برون­گرا می باشد و برای بالا بردن توانایی پرش ورزشکاران استفاده می­شود. در این تحقیق پروتکل تمرینات پلیومتریک شامل 10 حرکت بود که این تمرینات به مدت 4 هفته و 3 جلسه در هفته انجام شد.

 

 

مکمل Q10

 

 

کوآنزیم Q10 (CoQ10) که به اسامی دیگر مثل یوبیکوئینون، کوآنزیم Q و یوبی دکارنون نیز نامیده می­شود، یک ماده محلول در چربی و ویتامین مانند و آبگریز است در واقع در غشای فسفولیپیدی قرار دارد و بیشتر در سلولهای یوکاریوت (عمدتاً در میتوکندری سلول) تولید می­شود و برای عملکرد سلول ضروری است.CoQ10  از اجزاء زنجیره انتقال الکترون بوده و در تنفس هوازی سلولی و تولید انرژی به صورت ATP  نقش دارد و همچنین فعالیت میتوکندری مربوط به سنتز ATP را افزایش می­دهد [4].

 

 

اینترلوکین-6

 

 

اینترلوکین-6 (IL -6)، این سایتوکاین توسط منوسیت­ها، ماکروفاژها، سلول­های اندوتلیال، فیبروبلاست­ها و سایر سلول­ها در پاسخ به تحریکات التهابی ترشح می­شود. اثرات التهابی آن مشابه  TNF-α و  IL-1 است. و باعث القای پاسخ فاز حاد و ایجاد تب می­شود. سایتوکاین­ها، پپتیدها یا پروتئین­هایی هستند که توسط سلول­های دستگاه ایمنی تولید و رها می­شوند که نقش اصلی را در پاسخ­های التهابی به محرک­های پاتولوژی مانند التهاب و آسیب بافتی ایفا می­کنند. این سیتوکین تنظیم کنندۀ فرایندهای التهابی بسیاری از جمله تحریک میانجی­های  پیش التهابی (IL -10, IL -1ra و کورتیزول) و پروتئین­های مرحلۀ حاد (CRP) و همچنین مهار بازخورد “آماده باش” سیتوکین­هاست. همچنین IL-6 بیش از هر سیتوکین دیگری در اثر ورزش تولید می­شود و بدون حضور التهاب توسط بافت چربی و عضله در حال انقباض ترشح می­شود [17].

 

 

توان بی هوازی و عملکرد ورزشی

 

 

توان بی­هوازی به دو صورت بدون اسید لاکتیک که توانایی تمام عضلات به تولید نیروی بیشتر و با سرعت زیاد در حرکات کوتاه انفجاری برای مدت زمان کوتاه، و توان بی­هوازی با اسید لاکتیک توانایی تمام عضلات به تولید نیروی بیشتر و با سرعت زیاد در حرکات کوتاه انفجاری برای مدت نسبتاً طولانی تعریف می­شود. این توان بی هوازی در بسیاری از رشته های ورزشی کاربرد داشته و امروزه بسیار مورد توجه مربیان و ورزشکاران قرار گرفته است. قدیمی ترین آزمون برای فعالیت عضلانی کوتاه مدت پرش عمودی است.  همچنین آزمون تعریف شده وینگیت برای اندازه گیری اوج و میانگین توان بی هوازی و شاخص خستگی نیز برای ارزیابی عملکرد بی­هوازی ورزشی کاربرد دارد.

ورزش معلولین به خاطر کیفیت مسابقات بین­المللی و نتایج بدست آمده توسط این ورزشکاران، پیشرفت برجسته­ای در ایران و اکثر کشورهای جهان داشته است که این پیشرفت، توجه محققان به ابعاد ورزش معلولین را امری ضروری ساخته است. عوامل مختلفی در بهبود عملکرد ورزشی نقش دارند که وضعیت تغذیه­ای نیز از جمله این عوامل می­باشد. تغذیه مناسب می­تواند مولفه کلیدی در سلامتی، توده بدنی، ترکیب بدن، مقدار انرژی در دسترس در طول تمرین، ریکاوری بعد از فشار بدنی و نتایج ورزشی به ویژه برای ورزشکاران معلول باشد چرا که معلولین بیش از ورزشکاران غیرمعلول در معرض استرس، خستگی، و عملکرد ضعیف قرار دارند (جکسون و فردریکسون، 1979؛ گاتمن، 1976). با این حال درباره مشکلات و نیازهای تغذیه­ای ورزشکارانی که دارای معلولیت­های جسمانی می­باشند اطلاعات اندکی دردسترس می­باشد (راست­منش و همکاران، 2007؛ گومس، ریبریو و سوارس، 2005). بخش وسیعی از اطلاعات موجود در ارتباط با تأثیرات تغذیه­ای بر سلامتی افراد معلول و بر عملکرد ورزشی تمرکز داشته است که معدود بودن مطالعاتی که به ارزیابی مصرف غذایی افراد و ورزشکاران معلول پرداخته باشد نتیجه­گیری از آن را محدود ساخته است (لوین، ناش، گرین، شی، آررونیکا، 1992؛ گومس و همکاران، 2005). براساس مطالعات، اضافه وزن و چاقی مشکل اصلی معلولین عادی (کردیبایلو، 1996) و ورزشکار (گومس و همکاران، 2005) است. بعنوان مثال کردیبایلو (1996) وضعیت تغذیه­ای 68 قطع عضو اندام تحتانی غیرورزشکار را ارزیابی کرد. نتایج مطالعه وی نشان داد، معلولینی که دچار درشت نی تغییر شکل یافته، استخوان رانی تغییر شکل یافته و معلولیت دو طرفه بودند نسبت به گروه کنترل به ترتیب 7/75، 6/114 و 7/132 درصد چربی زیرپوستی و 4/45، 8/61 و 6/65 درصد سطح چربی داخلی بیشتری داشتند. در این تحقیق بطور متوسط 50 درصد از معلولین مورد مطالعه دچار چاقی بودند. در بازیکنان فوتبال قطع عضو نیز چربی زیرپوستی بیش از حد گزارش شده است (گومس و همکاران، 2005). همچنین زیادی چربی زیرپوستی معلولین قطع عضو در مقایسه با ورزشکاران غیرقطع عضو، به ویژه در حدود ناحیه شکمی (7/22 به 7/10 میلی­متر) گزارش شده است (اوزکاکار و همکاران، 2003؛ گایدا و همکاران، 1996). این موضوع می­تواند در ارتباط با تغییرات بوجود آمده در الگوهای حرکتی و کاهش سطح فعالیت روزانه (والترز و مالروی، 1999) ویا در ارتباط با کمبود دانش تغذیه­ای در معلولین (راست­منش و همکاران، 2007) باشد. به هر حال با توجه به محدود بودن مطالعات صورت گرفته به ویژه در رشته دو و میدانی تحقیق حاضر در نظر دارد تا وضعیت تغذیه­ای، ترکیب بدن و برخی از شاخص های آمادگی جسمانی و حرکتی تیم ملی دو و میدانی جانبازان و معلولین ایران را مورد مطالعه قرار دهد.

 

 

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

 

 

معلولیت به عنوان یک پدیده اجتماعی از ادوار گذشته تاکنون در جوامع وجود داشته است، بطوریکه از نظر شناخت موجودیت و روابط فیمابین اجتماعی نیز همیشه به عنوان یک مشکل اساسی مطرح بوده و بین تکامل اجتماعی و علمی بشر از یک سو و وضع اجتماعی افراد معلول از سوی دیگر روابط ثابتی وجود نداشته است. با پیدایش ضایعه و بروز نشانه های ضعف جسمانی، اتکای افراد معلول بر خویشتن متزلزل گردیده و احساس نیاز به دیگران و وابستگی به غیر ظاهر شده و به مرور قوت می یابد. یافته های جدید موید آن است که ورزش با بهبود شرایط روانی از جمله شرایط احساسی و خودشناسی ارتباط نزدیک دارد و تمرینات بدنی وسیله ای مناسب برای دستیابی به شرایط مناسب ذهنی و روانی است. امروزه برای جوامع انسانی به اثبات رسیده است که سازگاری بهتر با محیط نیاز به تعادل آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی در فرد دارد و چنانچه افراد از نظر وضعیت جسمانی و ترکیب بدنی شرایط مساعدی نداشته باشند معمولا در فعالیت های خود نیز موفق نمی باشند، بخصوص اینکه به ورزش حرفه ای نیز مشغول باشند.

با توجه به اینکه سلامت یا بیماری هر یک از ابعاد جسمی یا روانی انسان در دیگری موثر است، درک کامل مفهوم سلامت در انسان مستلزم شناخت معنای سلامت روانی و جسمانی است. آگاهی فرد معلول نسبت به ترکیب بدن خود و همچنین آمادگی جسمانی که دارد در شکل گیری خودآگاهی وی موثر است که این خودآگاهی می تواند در انتخاب و یا ادامه فعالیت هایش موثر باشد. بنابراین نتیجه این مطالعه می تواند دیدگاه های جدیدی را برای وضعیت تغذیه ای معلولین و ترکیب بدنی آنها ایجاد کرده و اطلاعات مفیدی در مورد آمادگی جسمانی آنها می دهد.

1-3- اهداف تحقیق

 

 

هدف کلی این تحقیق بررسی وضعیت تغذیه­ای،  ترکیب بدنی و متغیرهای آمادگی جسمانی و حرکتی  تیم ملی دو و میدانی جانبازان و معلولین بانوان ایران

 

 

1-4-اهداف اختصاصی

 

 

1- ارزیابی وضعیت تغذیه ای تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران.

 

 

2- اندازه گیری متغیرهای آمادگی جسمانی و حرکتی

 

 

شامل: توان هوازی و بی هوازی، انعطاف پذیری – تعادل – دراز نشست . آزمون استقامت درقدرت، آزمون قدرت پنجه.

 

 

3- اندازه گیری ترکیب بدنی شامل : درصد چربی

 

 

1-5-فرضیه های تحقیق

 

 

1-وضعیت تغذیه ای تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران باهم متفاوت است.

 

 

2-متغیرهای آمادگی جسمانی و حرکتی تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران باهم متفاوت است.

 

 

3-ترکیب بدنی تیم ملی جانبازان و معلولین بانوان ایران باهم متفاوت است.

 

 

1-6- قلمرو تحقیق

 

 

مکان انجام این تحقیق در ایران و شهر تهران می باشد.

 

 

دوره زمانی انجام این تحقیق از فروردین 1390 تا شهریور 1390 می باشد.

 

 

این مطالعه به بررسی وضعیت تغذیه­ای،  ترکیب بدنی و برخی از شاخص های آمادگی جسمانی و حرکتی  تیم ملی دو و میدانی جانبازان و معلولین بانوان ایران  می پردازد.

 

 

1-7-محدودیتهای تحقیق

 

 

1-عدم اطمینان از دقت کامل شرکت کنندگان در پاسخ به ارزیابی وضعیت تغذیه ای و آمادگی جسمانی.

 

 

2-عدم امکان کنترل شرایط روانی شرکت کنندگان در زمان ارزیابی.

 

 

1-8- تعاریف مفهومی و عملیاتی مفاهیم کلیدی

 

 

تعاریف مفهومی:

 

 

ترکیب بدنی: عبارت است از تشریح بدن بر حسب عضله، استخوان، چربی و دیگر عناصر در رابطه با آمادگی تندرستی، ترکیب بدنی عبارت است از درصدی از وزن بدن که ترکیبی  از چربی در مقایسه با بافت بدون چربی یا بافت نرم است. درصد بالای چربی بدن عامل مهمی در فقدان آمادگی تندرستی است و به عنوان یکی از  فاکتور های بیماری زا مطرح می باشد برای بهبود ترکیب بدنی می‌توان با اصلاح شیوه زندگی ، مقدار چربی بدن را کاهش داد.

 

 

وضعیت تغذیه ای: عبارت است از عادت های تغذیه ای فرد در یک مدت معین که شامل گروه های مختلف غذایی می باشد.

 

 

آمادگی جسمانی و حرکتی:

 

 

آمادگی جسمانی عبارت است از توانایی انجام کارهای روزانه با قدرت وچابکی بدون احساس خستگی مفرط و داشتن انرژی ذخیره ی کافی برای پرداختن به کارهای تفریحی در اوقات فراغت و رویارویی با اتفاقات غیر منتظره. آمادگی جسمانی یعنی داشتن قلب، عروق خونی، ریه و عضلات سالمی که فرد بتواند به بهترین نحو، کارها و وظایف محوله اش را انجام داده و با شور و نشاط در فعالیتهای ورزشی و تفریحات سالم شرکت کند. باید توجه داشت این تعریف شامل عامه مردم می‌شود. اما زمانی که صحبت از بخش ورزشی و ورزشکار در میان باشد،عواملی چون تغذیه مناسب و کافی، نوع کار، میزان استراحت، نداشتن اضطراب و فشارهای عصبی بسیار با اهمیت بوده و نمی‌توان نقش آنها را در برنامه یک ورزشکار نادیده انگاشت.

 

 

تعاریف عملیاتی:

 

 

ترکیب بدنی: در این مطالعه نمره ای است که نمونه آماری از تست های مربوطه دریافت می کنند.

 

 

وضعیت تغذیه ای: در این مطالعه نمره ای است که نمونه آماری از پرسشنامه مربوطه دریافت می‌کنند.

 

 

آمادگی جسمانی و حرکتی: در این مطالعه نمره ای است که نمونه آماری از تست های مربوطه دریافت می کنند.

 

 

 مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

 

به طور اخص، معلولیت به دلیل اختلالی که در کارکرد و ساختار جسمانی یا ذهنی انسان ایجاد می‌کند، تهدیدی برای سلامت او تلقی می‌شود. با توجه به تعریفی که جامعه از مفاهیم «سلامتی» و «بیماری» ارائه می‌دهد، معلولیت به دلیل ناهنجاری در کارکرد جسمانی فرد، محدودیت‌هایی را برای فرد ایجاد می‌کند و ادامه فعالیت فردی و اجتماعی را به گونه‌ای که افراد سالم انجام می‌دهند، با مشکل مواجه می‌سازد. از این طریق، به معیار‌هایی که جامعه با آنها مفهوم «سلامتی» -سلامت زیستن- را معنا و ارزیابی می‌کند، لطمه می‌زند، در چنین شرایطی به فرد معلول به گونه غیر متعارف نگریسته می‌شود، زیرا سلامتی و سالم زیستن، یک حالت معمولی و بهنجار و بیماری و معلولیت یک حالت نابهنجار تلقی می‌گردد.

 

 

به طور کل غذایی که ما مصرف می‌کنیم تأثیری حیاتی بر سلامت ما بر جای می‌گذارد و می‌تواند تأثیر مستقیمی برتوانایی‌ ما در لذت بردن از زندگی بگذارد. انتخاب غذایی مناسب می‌تواند سلامت ما را ارتقاء ببخشد و حفظ کند از برخی بیماریهای مزمن پیشگیری کرده، سایر بیماریها را درمان کند و به بهبود صدمه دیدگی‌ها کمک کند. مشکلات مربوط به تغذیه به خصوص برای آنهایی که تجربه بیماریهای روانی، سوء مصرف مواد، ناتوانی‌های رشدی و مسائل از این دست دارند، مهم است. برای مثال در اشخاص با ناتوانی‌های خاص ممکن است جذب برخی مواد مغذی دچار مشکل شود.

 

 

در این فصل مبانی نظری مربوط به تحقیق گفته می شود و مطالعات گذشته مرتبط با موضوع مورد بررسی قرار می گیرد.

 

 

2-1- وضعیت تغذیه ای معلولین

 

 

افرادی که دارای ناتوانی های فیزیکی(معلولیت) هستند، در نتیجه یک نقص ، به طور کاملیا تا حدی توانایی مراقبت از خود را برای انجام کارهای ضروری ، انجام یک زندگی طبیعی و یا زندگی اجتماعی، از دست می دهند. ناتوانی های بدنی وفیزیکی ، مشکلاتی در تغذیه این افراد نیز ایجاد می کند. اینگونه افراد ممکن است به هیچ عنوان توانایی خرید غذا را نداشته باشند  یا حتی نتوانند غذا را در دهان خود نگه دارند ؛ همچنین برای تهیه  غذای مناسب و خرید آن نیز ممکن است ، به دلیل داشتن مشکلات حرکتی، با سختی های بسیاری مواجه باشند. علاوه بر مشکلات فوق، دپرسیون( افسردگی) نیز باعث کاهش اشتها می گردد. این افراد ، ممکن است حتی توانایی عمل بلع یا جویدن غذا را نداشته باشند. در مراکز نگهداری معلولین نیز، معمولاً غذا جذاب نبوده و ظاهر دلپذیری ندارد و یا ممکن است سرد و یا کلاً باب میل افراد نباشد. امکان دارد برای غذا خوردن کمکی نداشنه باشند و یا فرد مددکار ، غذا را سریع یا آهسته داده و در نتیجه معلول نتواند زمان کافی برای خوردن کامل غذا داشته باشد (کریمی، 1388).

2-2- اصول مراقبت تغذیه‌ای در معلولان فیزیکی

 

 

به طور کلی معلولیت‌ها دو نوع هستند: 1) معلولیت فیزیکی 2) معلولیت ذهنی.

 

 

فردی دارای معلولیت فیزیکی است که توانایی مراقبت یا انجام کارهای ضروری زندگی خود را به علت نقص عضو نداشته باشد و زندگی اجتماعی او دچار نقصان شده باشد. معلولیت‌های فیزیکی از طیف وسیع و متنوعی برخوردار است که شامل موارد زیر است: (قاسمی و همکاران، 1388).

 

 

1)فلج نیمه بدن 2) فلج قسمت انتهایی بدن 3) فلج کل بدن 4) بیماری ام‌.اس 5) التهاب مفاصل یا آرتریت روماتویید 6) بیماری پارکینسون 7) نابینایان

 

 

ناتوانی‌های فیزیکی مشکلاتی را در امر تغذیه افراد به وجود می‌آورد، از جمله اینکه: 1) ممکن است این افراد به دلیل ناراحتی‌های روحی برای غذاخوردن تلاش کافی انجام ندهند. یا به دلیل مشکلات حرکتی برای تهیه مواد غذایی و مهیاکردن آن دچار مشکلات بسیاری شوند. 2) ممکن است این افراد در مراکز خاصی نگهداری شوند و نارضایتی از غذای ارایه شده و ارتباط نامطلوب با مددکار اجتماعی و محیط سرو غذا به افسردگی و متعاقب آن بی‌اشتهایی آنان منجر شود که در نهایت به کاهش دریافت مواد غذایی و سرانجام سوءتغذیه منجر شود.

 

 

مشکلات تغذیه‌ای معلولان فیزیکی:

 

 

1)سوءتغذیه: درجه و شدت سوءتغذیه باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد و مکمل‌های پرانرژی و مولتی‌ویتامین و مینرال برای درمان این‌گونه افراد درنظر گرفته شود.

 

 

2)از دست دادن آب بدن: یک مشکل عمده معلولان از دست دادن آب بدن است که در اثر مایعات کافی دریافت نکردن یا بی‌میلی به نوشیدن یا نداشتن حس مطمئن در این اشخاص روی می‌دهد. علاوه بر آن، ممکن است این اشخاص به تنهایی قادر به نوشیدن نباشند که باید به طور عمده به آنها آب داد. زیرا دریافت مایعات به میزان کافی از عفونت‌های ادراری و سنگ‌های کلیوی جلوگیری می‌کند.

 

 

3)بی‌اشتهایی: بی‌اشتهایی می‌تواند در اثر افسردگی و جذاب‌نبودن غذا و یا به علت وجود زخم بستر که ناشی از نداشتن تحرک کافی است و ناتوانی ورزشی ایجاد شود. علاوه بر آن، یبوست که مشکل شایعی در میان معلولان فیزیکی است نیز می‌تواند به بی‌اشتهایی منجر شود.

 

 

4)کمبود ویتامین‌ها: در این بیماران استفاده همیشگی از غذاهای نرم و پرهیز از مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه به کمبود ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین C منجر می‌شود.

 

 

5)چاقی: در میان معلولان کنترل وزن بخش مهمی از مراقبت‌های تغذیه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد. زیرا ممکن است این افراد از یک سو به دلیل پرخوری و از سوی دیگر، به دلیل نداشتن تحرک کافی دچار چاقی ‌شوند. از این رو رژیم غذایی باید با دقت تنظیم شود تا مواد مغذی مورد نیاز این افراد بدون دریافت کالری اضافی هر روز مورد مصرف آنان قرار گیرد.

 

 

6)یبوست: اغلب اشخاص مبتلا به معلولیت فیزیکی به دلیل کاهش قدرت تحرک و کاهش توانایی عضلات دچار کاهش حرکات دودی روده‌ای و متعاقب آن اختلال در دفع و یبوست می‌شوند.

 

 

7)مصرف مقادیر بالایی از داروهای ملین: این افراد اغلب به دلیل ابتلا به یبوست از مقادیر زیادی داروهای ملین استفاده می‌کنند که به اختلال در جذب مواد غذایی و در طولانی‌مدت به کمبود تغذیه‌ای منجر می‌شود. از طرف دیگر، به علت وابستگی به این داروها، حرکات طبیعی دودی روده کاهش پیدا کرده و یبوست دایمی پیدا می‌کنند و تنها با مصرف این داروها می‌توانند دفع مناسبی داشته باشند (صمیمی راد، 1389).

 

 

برای پیشگیری از یبوست رعایت نکات زیر ضروری است:

 

 

1) دریافت فراوان مایعات به میزان دو تا سه لیتر در روز

 

 

2)منظم‌کردن زمان دفع مدفوع: که در این حالت می‌توان برای تحریک عمل دفع از آب ولرم و ماساژ شکم استفاده کرد.

 

 

3) استفاده از مقادیر کافی فیبر غذایی در برنامه رژیم روزانه

 

 

4)استفاده از میوه‌هایی مانند م یوه‌های دارای هسته چوبی مانند هلو، گیلاس و زردآلو و مصرف آب‌ آلو در صبح ناشتا در درمان یبوست موثرند.

 

 

در کنار تمامی مشکلات ذکر شده می‌توان با بهبود وضعیت تغذیه‌ای و کیفیت غذا این مشکلات و آسیب‌های ثانویه را به حداقل رساند. به طور مثال، در مراکز نگهداری خاص این افراد به کیفیت و ظاهر غذا توجه ویژه‌‌ای شود. علاوه بر آن، محل صرف غذا باید دل‌پذیر باشد تا سبب افزایش اشتها شود و غذاها به صورت گرم و با تزیینات ارایه شود تا میل به خوردن را افزایش دهد و در کنار آن طراحی‌های ویژه‌ای روی وسایل غذاخوری معلولان صورت گیرد. برای مثال، از لیوان‌های نی‌دار استفاده شود تا بیمار به تحرک وادار شود و حس استقلال و اعتماد به نفس پیدا کرده و بتواند تا حدی بدون کمک دیگران غذایش را مصرف کند.

 

 

2-3- ترکیب بدنی و اهمیت آن

 

 

ترکیب بدنی عامل مهمی در تندرستی و آمادگی جسمانی است. چاقی و لاغری مفرط امید به طول عمر را کاهش می دهد. چاقی منشا بیماری هایی از جمله سکته قلبی، دیابت نوع دوم، فشارخون، برخی سرطان ها، بیماری های مفصلی و ریوی است. عوامل ترکیب بدنی شامل مایعات بدن، مواد معدنی، پروتئین و چربی است که به توده چربی و توده بدون چربی تقسیم می شوند (امامی و همکاران، 1389).

 

 

2-4- آمادگی جسمانی و حرکتی

 

 

آمادگی جسمانی عبارت است از برخورداری از قلب، عروق خونی، ریه و عضلات سالمی که فرد بتواند به بهترین نحو، کارها و وظایف محوله اش را انجام داده و با شور و نشاط در فعالیتهای ورزشی و تفریحات سالم شرکت کند (امامی و همکاران، 1389). باید توجه داشت این تعریف شامل عامه مردم می شود. اما زمانی که صحبت از بخش ورزشی و ورزشکار در میان باشد،عواملی چون تغذیه مناسب و کافی، نوع کار، میزان استراحت، نداشتن اضطراب و فشارهای عصبی بسیار با اهمیت بوده و نمی توان نقش آنها را در برنامه یک ورزشکار نادیده انگاشت.

 

 

عوامل مهم آمادگی جسمانی عبارت انداز: استقامت قلب و ریه ، قدرت عضلانی ، استقامت عضلانی انعطاف پذیری ، سرعت ، چابکی ، هماهنگی عصب و عضله ، توان ( قدرت انفجاری) ، تعادل ، ترکیب بدنی ( در صد چربی ) و مسائل روانی

 

 

استقامت

 

 

استقامت را می توان توانایی مقاومت در مقابل خستگی دانست ، استقامت دو مولفه ی مهم دارد : استقامت عمومی و یا آمادگی دستگاه گردش خون و تنفس و استقامت موضعی عضلات.

 

 

استقامت عمومی

 

 

به قابلیت ادامه ی انقباض و یا دوام فعالیت همه جانبه ی بدن استقامت عمومی می گویند. پروفسور «جاکولف» دانشمند روسی استقامت عمومی را چنین تعریف می کند:

 

 

استقامت عمومی بدن عبارت است از قابلیت عمومی بدن برای انجام فعالیت نسبتا طولانی در حالی که فعالیت از نظر متابولیسم به طور متعادل انجام شود، به این معنی که اکسیژن جذب شده مورد نیاز به همان اندازه که بدن برای انجام فعالیت مصرف می نماید، موجود باشد (قاسمی و همکاران، 1388).

 

 

این حالت را که تحت عنوان آن میزان اکسژن دریافت شده و اکسیژن مصرفی به صورت متعادل باشد، حالت « استدی استیت » می نامند. اعتقاد بر این است که از نظر فیزیولوژیکی استقامت عمومی بدن نقش مهمی در سطح آمادگی جسمانی دارد زیرا استقامت گردش خون و تنفس ارتباط مستقیمی با آمادگی جسمانی دارد و هر رشته ی ورزشی به مقدار متناسبی از این فاکتور نیازمند است.

 

 

استقامت موضعی عضلات

 

 

به قابلیت تکرار انقباض یا ادامه فعالیت یک یا گروهی از عضلات استقامت موضعی عضلانی اطلاق می شود. این نوع استقامت به مقدار زیادی به قدرت شخص بستگی دارد، در حالی که استقامت عمومی بدن به بهبود کار دستگاه گردش خون و تنفس مربوط می شود خستگی ناشی از این گونه فعالیت ها اغلب منحصر به همان موضع فعال می باشد.

 

 

حال به بیان فاکتورهای آمادگی جسمانی که شامل 4 فاکتور بوده، می پردازیم و هر چه این فاکتورها در ورزشکاران بالاتر باشد، در بازدهی مهارت های ورزشی آنها تاثیر بسزایی دارد. مهم ترین این فاکتورها، استقامت قلبی و ریوی و یا به عبارت دیگرهمان نام آشنای “توان هوازی” است. یعنی جذب اکسیژن به مقدار کافی جهت فعالیت های طولانی، داشتن قلب قوی جهت رساندن خون کافی در هنگام فعالیت های سنگین و طولانی مدت مثل دوهای بلند (ماراتن) قایقرانی در مسافت های زیاد.

 

 

اما دومین فاکتور، انعطاف پذیری است، این فاکتور اجازه می دهد تا عضلات در وسیع ترین دامنه حرکتیشان حول مفصل به حرکت درآیند، این فاکتور تقریباً در تمامی ورزش ها مورد نیاز بوده و قابلیت تحرک پذیری را بالا می برد. مانند حرکات ورزش ژیمناسیک و باله.

 

 

فاکتورهای سوم و چهارم به ترتیب عبارتند از قدرت عضلانی که به معنای به کار بستن نیرو وانرژی حاصله از عضلات در حین اجرای فعالیت ها است(حدود45/0از وزن بدن هر فرد را عضلات تشکیل می دهند). در ورزش های قدرتی مانند وزنه برداری و پاورلیفت بیشتر مورد استفاده بوده و تقویت می شود. استقامت عضلانی که به معنی به کارگیری یک عضله یا گروهی از عضلات برای انجام یک سری انقباضات مداوم در مدتی نسبتاً طولانی با کمترین احساس خستگی است و عمل کششی بارفیکس بهترین مثال برای این مورد است.

 

 

عناصر تشکیل دهنده آمادگی جسمانی:

 

 

1.توانایی قلبی و تنفسی

 

 

2.قدرت عضلانی

 

 

3.استقامت عضلانی

 

 

4.قابلیت انعطاف

 

 

5.ترکیب بدنی

 

 

توانایی قلبی – تنفسی (استقامت هوازی)

 

 

مهمترین عنصر تشکیل دهنده آمادگی جسمانی ،توانایی قلبی و تنفسی است.دستگاه قلبی ،تنفسی از دو سیستم1.قلبی عروقی.2.تنفس .تشکیل شده است.

 

 

قلب:

 

 

قلب عبارت است از تلمبه ای عضلانی که خون را از طریق دستگاه گردش خون به جریان وا میدارد، جهت جریان خون توسط دریچه های یک طرفه واقع در قلب کنترل میگردد.همه تارهای آن با یکدیگر مرتبط می باشند.لذا قلب به صورت یک تار واحد منقبض می شود.قلب دارای انقباض ذاتی موزونی است که از گره سینوسی دهلیزی در دهلیز راست آغاز شده و سپس به طرف گره دهلیزی بطنی جریان یافته و از آنجا در سراسر عضله قلب منتشر میگردد.برای اینکه انتقال گازهای خون بتواند نیازهای مورد لزوم بدن را هنگام تمرین کاملاٌ برآورده سازد دو تغییر اساسی در جریان خون ضروری است:1.افزایش در برون ده قلب.2.توزیع مکرر جریان خون از اندامهای غیرفعال به عضلات مخطط فعال.

 

 

تنفس:

 

 

وارد و خارج کردن هوا از ریه ها را تنفس گویند که هدف از آن تامین اکسیژن برای بافت ها و خارج کردن CO2 است.برای انجام این کار تنفس را می توان به چهار بخش عمده تقسیم کرد:

 

 

1.تهویه ریوی که به معنای ورود و خروج هوا بین محیط و حبابچه هاست.

 

 

2.دیفوزیون O2  و  CO2 بین حبابچه ها و خون.

 

 

3.انتقال O2  و  CO2 در خون و مایعات بدن به سوی سلولها و بالعکس.

 

 

4.تنظیم تنفس و سایر جنبه های تنفس

 

 

ریه ها را می توان به دو روش بزرگ و کوچک کرد:

 

 

1.به وسیله حرکت رو به پایین و رو به بالای دیافراگم برای دراز کردن یا کوتاه کردن حفره سینه.

 

 

2.به وسیله بالا بردن و پایین آوردن دنده ها برای زیاد یا کم کردن قطر قدامی –خلفی حفره سینه.

 

 

هنگام استراحت اکسیژن مورد نیاز چندان قابل توجه نیست.در تمرینات پیشینه مقدار مذکور افزایش نسبتاٌزیادی داشته ولی با این حال نمی توان به عنوان عامل محدود کننده ای در عملکرد ورزشی مورد توجه قرار گیرد.با انقباض عضلات دم و کم شدن فشارهای درون ریوی و درون جنبی هوا به داخل ریه ها هجوم می آورد.هنگام بازدم این فشار معکوس شده و هوا به شدت از ریه ها به خارج باز می گردد.هنگام تمرین انتشار O2 و CO2 از عرض غشاء حبابچه ای مویرگی و بافتی مویرگی افزایش پیدا می کند.

 

 

در یک وضعیت ایده آل باید حداقل سه جلسه تمرین آمادگی قلبی-تنفسی (برنامه پنج روز در هفته بهتر است)در برنامه گنجانیده شود.تمرینات قلبی-تنفسی باید آنقدر شدت داشته باشند که ضربان قلب را بین 60 تا 90 درصد ضربان قلب  بالا ببرد،کسانی که آمادگی جسمانی کمتری دارند باید ضربان قلب هنگام تمرین را  از سطح پایین تری شروع کنند.

 

 

زمان لازم نیز مانند شدت تمرین به نوع تمرین انجام شده بستگی دارد.برای تقویت استقامت قلبی –تنفسی لازم است حداقل 20 تا 30 دقیقه تمرین مداوم صورت گیرد (برجلو، 1389).

 

 

تمرین آمادگی قلبی-تنفسی برای فردی که دارای آمادگی جسمانی نسبی  است باید 70 تا 75 درصد HRR باشد تا به درجه مطلوب دست یابد و کسی که آمادگی بیشتری دارد با HRR بیشتری تمرین کند.

 

 

تنها نوع تمرینات هوازی که حجم زیادی از هوا را برای تنفس لازم دارند برای تقویت قلبی تنفسی مفید هستند و فعالیت های هوازی ارزشمند باید گروه عضلات بزرگ را بکار گرفته و به صورت آهنگین انجام شوند.

 

 

عواملی که به توان هوازی تاثیر گذارند:

 

 

1.مونواکسید کربن حاصل از سیگار و هوای آلوده

 

2.ارتفاع بالا.                           3.بیماری               4.چاقی

 

 

5.زندگی بی تحرک و کمبود فعالیت که ناشی از بالا رفتن سن است عامل عمده کاهش آمادگی جسمانی است.

 

 

 

6.هر عاملی که میزان فرو بردن ،انتقال یا استفاده از O2 را کاهش دهد،قدرت هوازی شخص را کاهش می دهد.

 

 

تمرینات توان هوازی:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

دو	شنا	بالا رفتن از طناب	پله نوردی
اسکی صحرایی	پاروزنی	دوچرخه سواری	راکتبال،فوتبال
خیابان نوردی	پیاده روی	تمرین با موزیک

 

 

 

 

انواع برنامه دو در آمادگی جسمانی:

 

 

1.دو استقامت گروهی:از این دو برای ایجاد هماهنگی و تقویت آمادگی جسمانی استفاده می کنند،هر گروه با سرعتی خواهد دوید که اثر آموزش لازم را برای گروه و تک تک افراد داخل در آن را فراهم آورد.

 

 

2.دو استقامت FARTLEK :شدت(سرعت)دویدن را در حین انجام تمرین تغییر می دهیم ،فرایند تند و کند کردن سرعت دو و استراحت همان فواید دو متناوب را داردو زمان دو و زمان استراحت ،هیچکدام اندازه گیری نمی شود.

 

 

3.دو متناوب به نوعی آموزشی پیشرفته است که به شخص امکان می دهد تا در زمان کوتاهی سطح آمادگی جسمانی خود را به طور چشم گیری افزایش دهد و بر سرعت دو خود بیفزاید.

 

 

4.دو جایگزین نفر آخر به اول :این تمرین شامل دو سرعت 40 تا 50 یاردی تقریباٌ با تمام قدرت می باشد و بیشتر مناسب دو دسته ای و گروهی است.

 

 

5.دو صحرایی:در طول فاصله معینی در مسیری خاص از روی زمین (فراز تپه یا وسط جنگل و یا هر منطقه نامنظم دیگر انجام می شود.

 

 

 

6. پیاده روی یکی از بهترین راه های تقویت و حفظ آمادگی جسمانی است و می تواند به صورت معمولی یا فنی انجام داد.

 

 

جایگزینهای تمرینات هوازی در آمادگی جسمانی:

 

 

1.شنا:جایگزین بسیار خوبی برای دو به حساب می آید و محاسن آن به شرح زیر است:

 

 

الف)به کارگیری تمام عضلات اصلی

 

 

ب)وضعیت قرار گرفتن بدن به نحوی است که بازگشت خون به مغز را تقویت می کند.

 

 

ج)کاهش وزن

 

 

2.دوچرخه سواری                      3.اسکی صحرایی               4.تمرین باموسیقی

 

 

آمادگی عضلانی

 

 

آمادگی عضلانی دو مولفه دارد:

 

 

1.استقامت عضلانی-2.قدرت عضلانی

 

 

قدرت عضلانی و استقامت وابسته به عضلات و سیستم عصبی می باشد.لذا به بررسی ساختار و عملکرد تارهای عضلانی و چگونگی ارتباط آنها خواهیم پرداخت:

 

 

تقریباٌ 40 درصد بدن را عضلات اسکلتی و تقریباٌ 10 درصد دیگر را عضلات صاف و عضله قلبی تشکیل می دهد.اما در حال حاضر به طور عمده عضله اسکلتی مورد بحث قرار خواهد گرفت.عضله اسکلتی از فیبرهای متعددی با قطر 10 تا 80 میکرو متر ساخته شده اند هر تار (فیبر) عضلانی محتوی صدها تا هزاران میوفیبریل است و هر میوفیبریل حاوی1500 فیلامان میوزین و3000 فیلامان آکتین است و انقباض ،حاصل سرخوردن فیلامان های میوزین با فیلامانهای آکتین تولید می شود به انجام می رسد که در حال استراحت این نیروها مهار می شوند.(این نیروی مکانیکی از طریق آزاد سازی انرژی ATP موجبات سر خوردن را فراهم می آورد.

 

 

انقباض عضلانی:

 

 

جمع انقباضات (Summation) به معنی جمع شدن انقباضات انفرادی عضله جهت افزایش دادن شدت انقباض کل عضله و از دو راه مختلف ایجاد میگردد:

 

 

 

1. به وسیله افزایش دادن تعداد واحدهای حرکتی که به طور  همزمان منقبض می شوند.

 

 

1. به وسیله افزایش دادن فرکانس انقباض که جمع انقباضات فرکانس نامیده می شود که

 

 

می تواند منجر به کزاز شود.

 

 

انواع انقباض:

 

 

1.انقباض هم اندازه(isometric)

 

 

2.انقباض هم توان( isotonic)

 

 

3.انقباض هم حرکت(isokinetic)

 

 

4.انقباض منفی(ecsentrice)

 

 

1.انقباض هم اندازه(isometric) 

 

 

عضله بدون حرکت کردن عمل می کند و تغییری در طول آن بوجود نمی آید از آنجایی که زاویه مفصل تغییر نمی کند به آن عمل ایزومتریک گویند،مانند حالتی که جسمی را بلند کنید که سنگین تر از نیروی تولید شده توسط عضله باشد.

 

 

2.انقباض هم توان( isotonic)

 

 

تنش عضله علی رغم کوتاه شدن در هنگام غلبه بر مقاومت معینی ثابت و بدون تغییر باقی می ماند.

 

 

3.انقباض هم حرکت(isokinetic)

 

 

تنش گسترش یافته در طی انقباض به نحو بیشینه ای در همه زوایا و در دامنه کامل حرکت مفصل انجام می شود.

 

 

4.انقباض منفی(ecsentrice)

 

 

عضلات می توانند حتی درحال طویل شدن هم نیرو تولید کنند.این عمل را برون گرا می گویند.از آنجایی که حرکت درمفصل وجود دارد .این عمل نیز یک عمل پویا است.مثالی از این عمل می تواند عمل عضله دو سر بازویی به هنگام پایین آوردن یک شیء سنگین توسط ساعد باشد.در این حالت فیلامان های اکتین بسیار دورتر از مرکز سارکور کشیده می شوند و بنا بر ضرورت در آن کشش ایجاد می شود.

 

 

اصول تقویت عضلات:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.بار اضافه	4.نظم	7.تنوع
2.پیشرفت	5.تجدید قوا
3.تخصصی بودن	6.تعادل

 

بار اضافه:

 

 

وقتی می خواهیم قدرت ماهیچه ها را افزایش دهیم باید باری را که در طول تمرین برآن تحمیل می کنیم بیشتر از مقداری باشد که آن ماهیچه طبق روال عادی متحمل می شود و در اثر این بار اضافی ماهیچه ها با بزرگتر و قوی تر شدن و افزایش استقامت می توانند خود را با این بار اضافه وفق دهند.

 

 

بار اضافی را می توان با هر یک از روشهای زیر بدست آورد:

 

 

1.افزایش تعداد تکرارها در هر دوره.

 

 

2.افزایش دفعات دوره.

 

 

3.کاهش وقت استراحت در میان دوره های تمرین.

 

 

4.افزایش سرعت حرکت در حالت هم مرکزی (شکل صحیح بهتر از انجام سریع حرکت است)

 

 

5.ترکیب هر کدام از موارد بالا.

 

 

پیشرفت:

 

 

معمولاٌ افزایش چشم گیر قدرت و استقامت عضلانی پس از 3 تا 4 هفته تمرین صحیح برای فرد محقق میگردد.اگر میزان بار اضافی با افزایش قدرت و استقامت عضلانی جدید هم خوانی نداشته باشد پیشرفت حاصل نخواهد شد.وقتی فرد بدون رسیدن به مرحله ناتوانی عضلانی بیشتر از محدوده تکرار یک مجموعه تمرین انجام دهد وقت افزایش مقاومت فرا رسیده است.(5% افزایش).

کودکان ضمن بازی به فعالیت های بدنی، عقلی، و اجتماعی می پردازند. همچنین بازی یک رفتار فطری عمومی است که در همه موجودات زنده دیده می‌شود و یکی از مهمترین عوامل و وسایل رشد و تکامل و یادگیری است. به عبارت دیگر کودک بازی می‌کند تا رشد و پرورش یابد. بیشترین یادگیری کودک درباره خود و جهانش بوسیله بازی انجام می گیرد. کودک ضمن انجام دادن این بازی ها مهارت های حرکتی خود را رشد و گسترش می‌دهد (شعاری نژاد، علی‌اکبر، 1378).

مهارت‌های حرکتی که کودکان طی دوران کودکی تا جوانی بدست می آورند شامل عناصر خاصی است و عواملی مانند شیوه ی اجرای فرد یا ویژگی های شخصی را شامل نمی‌شود. این مهارت ها به کودکان در حرکات دستکاری در محیط، سازماندهی مهارت های پیچیده و الگوهای حرکتی درگیر در ورزش کمک می‌کند( هارو 1989، ترجمه علیرضا کیامنش 1368). کودکان در جریان بازی در پی جستجوی اهداف و کسب اطلاعات هستند و برای فعالیت‌های اجتماعی مهارت کامل را به دست می‌آورند. بنابراین هر چه محیط غنی‌تر باشد و هر چه شناخت در مورد بازی کودکان بیش تر باشد بازی کودکان معنای کامل تری می‌یابد و اهمیت آن بارزتر می‌شود (گرگانی، ماندانا و آزمون، جواد، 1389) .

 

 

با رشد تکنولوژی بازی‌ها هم شکل و رنگ دیگری یافته اند. بازی قایم‌باشک، دزد و پلیس، هفت سنگ که نیاز به تحرک فراوان داشته دیگر قدیمی شده اند. دستگاهای جدید پلی استیشن، ایکس باکس، در کنار رایانه های شخصی اوقات فراغت بچه ها را با باز های گوناگون پر می کنند (احمدوند، محمد علی، 1372). کودکان و نوجوانان، هم وقت خود را با این بازیها پر می کنند و هم از آنها تاثیر می پذیرند و یاد می‌گیرند. این تاثیرات بسته به هدف طراحان، نوع بازی و زمان اختصاص داده شده به آن می تواند مثبت یا منفی باشد. با این حال به دلیل نگرانی هایی که از عوارض بازیهای رایانه ای وجود دارد بیشتر پژوهش ها بر آثار منفی آنها تمرکز کرده اند. تاثیرات این نوع بازیها در سه گروه آثار جسمانی، رفتاری و روانی – اجتماعی قابل بررسی است (شریعت، ‌وحید، 1388). از آنجا که کسب مهارت های حرکتی، بیشتر در کودکی اتفاق می افتد این احتمال می رود که در طول رشد این مهارت ها، متغیر هایی کودک را تحت تاثیر قرار دهند. بدون شک بازی های رایانه ای با پر کردن بخش اعظم اوقات فراقت کودکان یک از مهمترین آنهاست (شریعت، وحید، ‌1388).

 

 

بازی رایانه ای، یک فعالیت شناختی است که می تواند موجب پیشرفت فرآیندهای شناختی و ادراکی- حرکتی شود (گرینفیلد، 1984).  بیشتر بازی های رایانه ای، مستلزم پردازش سریع اطلاعات و ارائه پاسخ‌‌های منطقی و فوق العاده سریع هستند (گاگنون، 1985). در همه این بازی ها محرک های زیادی با کودک سر و کار دارد، که می‌توان سرعت پردازش اطلاعات را از روی زمان واکنش به محرک ها اندازه‌گیری کرد (اشمیت، 1997). برای مثال، درو و واترز نشان دادند که هفته ای یک ساعت بازی رایانه ای طی دو ماه، نه تنها زمان واکنش ساده افراد مسن را کاهش می‌دهد بلکه موجب پیشرفت امتیاز هوش کلامی و عمومی آنها می‌شود (1986). همچنین گرین  و باولایر، ثابت کردند بازیکنان بازی های رایانه ای، اطلاعات بینایی را سریعتر از غیر بازیکنان پردازش می‌کنند (2006).

 

 

در کنار این بازی ها که جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی امروز کودکان شده فعالیت‌های بدنی توجه ویژه‌ای را می طلبد. آموزش مهارت‌های حرکتی به ورزشکاران، همواره اصلی ترین مسئولیت مربیان ورزش و معلمان تربیت بدنی بوده است  همچنین تحقیقات بسیاری در یادگیری حرکتی به دنبال کشف روش‌های بهتر برای کمک به مهارت ها انجام شده است. آیا می‌توان گفت یکی از روش های بهبود مهارت‌های حرکتی استفاده از بازی های رایانه ای است ؟ تاثیرات منفی این بازی ها بارها مورد مطالعه قرار گرفته از جمله پرخاشگری و کم صبری یا جمع گریزی و مشکلات روانشناختی دیگر ولی در طرف مقابل تحقیقاتی هم تاثیرات مثبت را گزارش کردند. با این توصیف احتمالا تحقیقی بر روی تاثیر این بازی ها بر مهارت های حرکتی انجام نشده است. در این پژوهش تاثیرات بازیهای رایانه ای بر زمان واکنش و مهارت های حرکتی کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار می گیرد و در پی پاسخ به این سوال است که آیا تجربه انجام بازی های رایانه ای بر تبحر حرکتی کودکان تاثیر دارد یا میزان سرعت عملکرد کودکان در فعالیت ورزشی با انجام این بازی ها تغیر می کند؟ به عنوان مثال، بازیهای رایانه ای بر مهارت های حرکتی کنترل شی و یا جابه جایی تاثیر می گذارد؟ و یا تاثیرات منفی آن بر مهارت‌های حرکتی و عملکرد کودکان چگونه است ؟ آیا می توان گفت بازی های رایانه ای برتغییر سرعت حرکت، هماهنگی درحرکات ورزشی مانند، پرتاب کردن یا شوت زدن تاثیر گذاراست ؟

 

 

ضرورت و اهمیت مسأله

 

 

رشد سریع بازی‌ های رایانه ‌ای به شکل ‌های گوناگون باعث اشغال بخش عمده ‌ای از اوقات فراغت گروه‌‌های سنی مختلف به ویژه کودکان و نوجوانان شده است. این امر می ‌تواند اثرات مستقیم و غیر مستقیمی بر ابعاد مختلف کیفیت زندگی از جمله وضعیت روانی، جسمانی و روابط اجتماعی آنها داشته باشد (کثیری، نیره،1390). تاثیر بازی های رایانه ای بر روی مغز انسان برای سالها است که مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است اما تحقیقات جدید نشان می دهد همچنان پازل پیچیده ای برای حل کردن در این رابطه باقی مانده است. دربین والدین کمترکسی فکر می‌کند که بازی‌های رایانه‌ای ممکن است مفید ‌باشد. هرگاه اسم این بازیهای به میان می آید بیشتر، بازیهای خشن تداعی می گردد. بازی‌هایی که باعث، تاثیرات منفی روی جسم و روان کودک از جمله پرخاشگری و اعتیاد می شود و یا به دلیل اینکه این بازی‌ها نیاز به تحرک بدنی ندارند کودکان را دچار فقر حرکتی و افزایش وزن می‌کنند. از این رو بیشتر تحقیقات برروی تاثیر بازیهای رایانه ای بر پرخاشگری، انگیختگی و تنبلی کودکان و نوجوانان صورت گرفته و بیشتر جنبه‌های روانشناسی را در بر گرفته است، با توجه به محدود بودن تحقیقات و همچنین، جلوه‌های بصری متفاوت به همراه استفاده بی رویه از این بازی‌ها، تحقیق برروی این موضوع ضروری به نظر می‌رسد و این پرسش مطرح می شود، که آیا این بازی ها می توانند به پیشرفت یک مهارت کمک کنند. یا باعث تضعیف یک مهارت می‌گردند. با توجه به مطالعات انجام شده در مورد زمان واکنش و تاثیر آن بر روی جنبه‌های مختلف از جمله اهمیت سرعت پردازش در ورزش، رانندگی و دیگر کارهای روزانه و همه گیر شدن این بازی‌ها و تاثیر احتمالی آن بر متغیر بسیار مهم زمان واکنش تحقیق بر روی این متغیر ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با توجه به نگرانی والدین و بدبینی آنها نسبت به بازی های رایانه ای که انتظار تاثیر مثبت از این بازی‌ها را ندارند و عدم شناخت این بازی ها، تحقیقات کاربردی و هدفمند جهت آشنایی والدین با تاثیرات مختلف بازی ها بسیار مهم است که در این تحقیق به بخشی از این تاثیرات می پردازیم.

 

 

 

 

 

 

اهداف تحقیق

 

 

الف : هدف کلی

 

 

تاثیر بازیهای رایانه ای بر تبحر‌حرکتی و زمان واکنش کودکان 9 تا 11سال

 

 

ب: اهداف ویژه

 

 

1- بررسی اثر بازی های رایانه‌ای بر خرده مقیاس های تبحر‌حرکتی کودکان 9 تا 11 سال

 

 

2- بررسی اثر بازی‌های رایانه‌ای بر‌ زمان واکنش کودکان 9 تا 11 سال

 

 

3- بررسی اثر بازی‌های رایانه ای بر خرده مقیاس کنترل‌شی‌کودکان 9 تا11 سال

 

 

4- بررسی اثر بازی‌های رایانه ای بر تبحر‌حرکتی کودکان 9 تا 11 سال

 

 

 

 

 

فرضیه های تحقیق

 

 

1- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای بر زمان واکنش کودکان 9 تا 11 سال تاثیر دارد.

 

 

2- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای برخرده مقیاس ‌جابه‌جایی‌کودکان 9 تا11 سال تاثیر دارد.

 

 

3- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای بر خرده مقیاس کنترل‌شی‌کودکان 9 تا11 سال تاثیر دارد.

 

 

4- تجربه انجام بازی‌های رایانه ای بر تبحر‌حرکتی کودکان 9 تا 11 سال تاثیر دارد.

 

 

محدودیت ها

 

 

– وجود متغیرهای مزاحم که کنترل آن در طی انجام تحقیق ناممکن بود. بدین صورت که بازیهای رایانه ای متنوع هستند و نوجوانان برحسب علاقه این نوع بازیها را انتخاب می نمایند.

 

 

– وجود دستگاههای متنوع بازی که خود یکی از عوامل مهم در بروز میزان اثر بخشی است.

 

 

تعریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرهای مورد مطالعه

 

 

بازی :

 

 

تعریف نظری : بازی جنبه های وسیعی را در برمی گیرد و از این رو تعاریف زیادی از بازی ارائه گردیده است. هریک از این تعاریف برجسته نمودن جنبه ای از بازی، دیدگاه خاصی را عرضه می کنند.

 

 

در فرهنگ بزرگ وبستر بازی به صورتهای زیر تعریف شده است :

 

 

الف – حرکت، جنبش و فعالیت به مثابه حرکت عضلات

 

 

ب – آزادی یا محدوده ای برای حرکت یا جنبش

 

 

ج – فعالیت یا تمرین برای سرگرمی، تفریح یا ورزش

 

 

مشخصه این تعریف محدود نمودن بازی به جنبش های حرکتی و عضلانی است ( احمدوند، محمد علی، 1372).

 

 

تعریف عملیاتی : منظور از بازی در این تحقیق انواع بازیهای رایانه ای است از قبیل ( فوتبال، جنرال، کانتر استریک، مدال افتخار و …) که در دسترس همه کودکان چه در منزل و چه در گیم نت ها وجود دارد.

 

 

رایانه :

 

 

تعریف نظری : دستگاهی الکترونیکی است که با دریافت برنامه کار، قادر است عملیات ریاضی و منطقی زیادی را با سرعت و دقت بسیار بالا انجام دهد (مبینی،کامران، 1370).

 

 

تعریف عملیاتی : منظور از رایانه در اینجا نوعی دستگاه است که  بازیهای رایانه ای توسط آن انجام می‌شود.

 

 

مهارت های حرکتی

 

 

تعریف نظری : مهارت های حرکتی شامل چند کلید واژه است، مهارت : که بر تکلیفی دلالت می‌کند که دارای هدف خاصی است و نیاز به تمرین دارد و این تمرین با حرکت ارادی بدن و اندام انجام می گردد  حرکات : ویژگی های رفتاری یک اندام خاص یا ترکیبی از اندام ها را نشان می دهد. در این مفهوم حرکات اجزای تشکیل دهنده ی مهارت هاست به عنوان مثال انواع مختلفی از ویژگی های رفتاری اندام وجود دارد که فرد را با موفقت قادر به راه رفتن می سازد. اعمال : پاسخ های هدفداری است که از حرکات بدن و یا اندام تشکیل شده و به نوعی هم خانواده حرکات است و به عنوان طبقه‌ای معادل با حرکات اشاره کرده اند. همه اینها مهارت های حرکتی را شامل می شوند (مگیل 2003، ترجمه واعظ موسوی،کاظم و شجاعی ،ستاره، 1391). تعریف عملیاتی : منظور نمره ای است که کودکان از آزمون اولریخ کسب می کند.

 

 

زمان واکنش

 

 

تعریف نظری : پردازش اطلاعات شامل سه مرحله شناسایی محرک، گزینش پاسخ و برنامه ریزی پاسخ است که در دستگاه عصبی‌اتفاق می‌افتد. درمراحل‌گوناگون پردازش اطلاعات عملیاتى روى این داده‌ها انجام مى‌شود.  این فرآیندها نهایتاً به حرکات ماهرانه‌اى منجر مى‌شوند که آنها را به‌ عنوان برونداد دستگاه حرکتى مى‌شناسیم که مهمترین عامل اجرای ماهرانه است.­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­. این تصمیم گیری در شرایط ویژه بایستی به سرعت و با ضریب اطمینان بسیار انجام شود. زمان واکنش نشان دهنده بسیار مهم سرعت تصمیم‌گیری و کارآیی‌آن است‌که به‌ فاصله زمانی بین ارائه غیرمنتظره محرک تاشروع پاسخ گفته می‌شود (اشمیت، 1991).

 

 

تعریف عملیاتی : منظور نمره ای است که کودکان از آزمون دستگاه زمان سنج واکنش وینا کسب می‌کند.