وبلاگ

هویت وظیفه، درجه نیازمندی شغل به انجام یک کار مشخص یا به عبارت دیگر، داشتن شغلی است که دارای آغاز و پایان و یک نتیجه ملموس باشد. اگر کارمندی یک محصول را به طور کامل تولید یا مونتاژ کند و یا یک واحد کامل خدمت ارائه دهد، وی کار را معنی دار تر از آن می یابد که فقط بخش کوچکی از تمامی کار را انجام دهد (باکسر و الکساندر، ۲۰۰۸).
پیشینه تحقیق فرضیه دوم:
رمضانی نژاد و همکاران (۱۳۹۳) در بررسی ویژگی ها شغلی داوران به این نتیجه دست یافتند که ویژگی های اهمیت وظیفه، تنوع مهارت و هویت وظیفه مهمتر از سایر ویژگی ها بوده و داوران ایران این شغل را مهم، تخصصی، با ارزش و پر مسئولیت می دانند. آنها یافته های این پژوهش را سرآغاز خوبی برای بررسی ویژگی های شغلی در سایر مشاغل دانسته و بررسی جدیتر آن را پیشنهاد کردند. همچنین حریری و محمدپور (۱۳۹۱) تحقیقی با هدف آگاهی از وضعیت ویژگی های شغلی شامل آزادی عمل، هویت کاری و بازخورد اجتماعی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های تابعه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی مستقر در تهران و تحلیل ویژگی های جمعیت شناختی آن ها انجام دادند. بر اساس یافته های پژوهش، وضعیت آزادی عمل، هویت کاری و بازخورد اجتماعی کتابداران در سطح متوسط ارزیابی شده است و از بین ویژگی های جمعیت شناختی تنها بین بخش محل خدمت با هویت کاری از ابعاد ویژگی های شغلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین هویت کاری کتابداران و بازخورد اجتماعی آن ها بر حسب میانگین تفاوت معناداری وجود داشت. بر اساس نتایج: استقلال زیاد کتابداران در شغلشان به واسطه دادن حس موفقیت به آن ها در غیاب نظارت مداوم مدیران باعث افزایش عملکرد و بهره وری آن ها می شود و آن ها را برمی انگیزاند تا برای انجام کارهایشان به تلاش بیشتری دست بزنند. همچنین با به کار گیری درست و تخصصی کتابداران در بخش های مختلف کتابخانه، هویت کاری آن ها نیز افزایش می یابد و سطح معناداری شغل آن ها را بالا می رود و در نتیجه قادر خواهند بود تا با انگیزه درونی، تمایل و علاقه برای انجام فعالیت هایی را داشته باشند که معنای بیشتری به خود و بخش کاری آن ها می بخشد و نیز هویت کاری کتابداران با بیشترین میانگین بالاترین رتبه و بازخورد اجتماعی با کمترین میانگین کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند.

شکر کن. نجاریان(۱۳۸۳) درپژوهشی با عنوا ن بررسی رابطه خصوصیات شخصی و ویژگی‌های شغلی با تعهد سازمانی در کارکنان مناطق پنج‌گانه شهرداری شهر اهواز انجام گرفت براساس فرضیه‌های تحقیق بین خصوصیات شخصی با تعهد حسابگرانه، مستمر و هنجاری همبستگی مثبت، بین خصوصیات شخصی با تعهد نگرشی و عاطفی همبستگی منفی و بین ویژگی‌های شغلی با انواع تعهد سازمانی همبستگی مثبت وجود دارد و همچنین ضرایب همبستگی چند متغیری بین خصوصیات شخصی و ویژگی‌های شغلی با انواع تعهد سازمانی از ضریب همبستگی ساده بین هر یک از متغیرهای خصوصیات شخصی و ویژگی‌های شغلی با انواع تعهد سازمانی بالاتر است.
نتایج به دست آمده نشان داد که بین تعداد فرزندان، سابقه استخدام، هویت وظیفه و پس‌خوراند حاصل از شغل با تعهد حسابگرانه، بین هویت وظیفه، پس‌خوراند حاصل از عوامل و نمره توان انگیزشی با تعهد نگرشی، بین هویت وظیفه، اهمیت وظیفه، پس‌خوراند حاصل از عوامل و نمره توان انگیزشی با تعهد عاطفی و بین حقوق ماهیانه، هویت وظیفه، پس‌خوراند حاصل از شغل، پس‌خوراند حاصل از عوامل و نمره توان انگیزشی با تعهد هنجاری رابطه معنی‌دار وجود دارد. بین سایر متغیرهای خصوصیات شخصی و ویژگی‌های شغلی با انواع تعهد سازمانی رابطه معنی‌دار مشاهده نشد. همچنین یافته‌ها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ضرایب همبستگی چند متغیری و ساده خصوصیات شخصی و ویژگی‌های شغلی با انواع تعهد سازمانی وجود ندارد.
فرضیه صفر سوم :
بین میانگین جامعه و میانگین نمونه در عامل اهمیت وظیفه تفاوت معناداری وجود ندارد.
زیربنای نظری فرضیه سوم:
مهم بودن شغل، میزان اثربخشی شغل بر زندگی افراد یا کار دیگران در همان سازمان و یا در محیط خارج از سازمان است. کارکنان شعب بانک با دریافت و پرداخت پول و چک سروکار دارند با آن که در شغل آنان تنوع و هویت چندانی نیست ولی به سبب آن که مقدار زیادی پول را جابجا می کنند، شغل خود را مهم می یابند زیرا از نظر افرادی که نیاز به نقل و انتقال پول دارند، این موضوع دارای اهمیت است. در این حال فرد معنی دار بودن کار را بیشتر درک می کند (هوچنز، ۲۰۱۰).
پیشینه تحقیق فرضیه سوم:
پاشا و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیقی با عنوان رابطه بین ویژگی های شخصیتی و ویژگی های شغلی کارکنان با تعهد سازمانی آنها در سازمان آب و برق اهواز انجام دادند ، نمونه شامل ۲۰۰ نفر کارکنان سازمان آب و برق اهواز بود که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده عبارتند از: پرسشنامه شخصیتی NEO-PI-R، پرسشنامه تشخیص شغل(JDS)  و پرسشنامه تعهد سازمانی. نتایج نشان داد که بین اکثر ویژگی های شخصیتی از جمله اهمیت وظیفه با تعهد عاطفی و هنجاری رابطه معنی دار وجود دارد، اما با تعهد مستمر رابطه معنی داری مشاهده نشدبه عبارت دیگر، بین انواع ویژگی های شغلی با تعهد عاطفی و هنجاری رابطه مثبت معنی دار و با تعهد مستمر رابطه منفی معنی دار مشاهده گردید. سطح معنی داری در این تحقیق P<0.05 در نظر گرفته شده است. رحیمی.ع(۱۳۸۶) در پژوهشی با عنوان بررسی ارتباط بین ویژگی های شغل (بر مبنای مدل هاکمن – اولدهام) با رضایت شغلی کارکنان در شرکت توزیع نیروی برق جنوبغرب تهران انجام گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داد که بین هویت شغل با رضایت شغلی رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد و همچنین بین اهمیت شغل با رضایت شغلی رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد.ضریب همبستگی محاسبه شده (r=0/32) نشان دهنده آن است که از دیدگاه کارکنان بین استقلال شغل با رضایت شغلی رابطه معنا داری وجود دارد،ضریب همبستگی محاسبه شده (r=0/23) نشان دهنده آن است که از دیدگاه کارکنان بین بازخورد در شغل با رضایت شغلی رابطه مستقیم و معنا داری وجود دارد. جانز۳و همکاران (۲۰۰۴) در نخستین بررسی رابطه بین عملکرد شغلی مدیران درجه اول و تعهد عاطفی آنها و دوام تعهد و رضایت شغلی در یک شرکت بزرگ خدمات غذایی گزارش کردند که بین تعهد سازمانی و تعهد عاطفی با عملکردهای شغلی کارمندان رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه صفر چهارم :
بین میانگین جامعه و میانگین نمونه در عامل استقلال تفاوت معناداری وجود ندارد
زیربنای نظری فرضیه چهارم:
استقلال و یا آزادی عمل یعنی درجه آزادی و اختیار عمل و دخالت داشتن فرد در تنظیم برنامه کاری مربوطه و انتخاب روش های انجام کار است. به عبارت دیگر حدود استقلال و استفاده از بصیرت شخصی مد نظر است که فرد در برنامه ریزی و اجرای کار دارد. خود-مدیریتی ویژگی اساسی کارهای خودکنترل و خودگردان است. در چنین وضعی افراد احساس مسئولیت فردی نیرومندی درباره نتایج کار خود دارند(هوچنز، ۲۰۱۰).
پیشینه تحقیق فرضیه چهارم:
جونگ و همکاران(۱۹۹۸) در پژوهشی با عنوان ویژگی های شغلی با تندرستی کارکنان بخش بهداشت و سلامت بیمارستان های هلند پرداختند،یافته های این پژوهش نشان داد که بین تندرستی کارکنان و ویژگی های شغلی آنها (آزادی عمل ،تقاضاهای کار )رابطه معناداری درد.همچنین نشان داد که بین جنسیت و آزادی عمل رابطه معناداری وجود دارد. ایزدی و همکاران (۱۳۸۹) در تحقیقی به منظور شناخت ویژگی های شغلی دبیران و رابطه آن با توانمندسازی دبیران دبیرستان های دخترانه شهر تهران پایه ریزی و اجرا شده است. یافته های تحقیق وی نشان داد که: ۱- بر اساس تحلیل عاملی، ویژگی های شغلی مطرح شده در مدل هاکمن و اولدهام، به دو عامل قابل کاهش هستند. ۲- پاسخ گویان، ویژگی های شغلی مطرح شده در مدل یادشده را برای شغل معلمی در سطح نسبتا بالایی ارزیابی نموده اند. ۳- بین نظرات مدیران و معلمان در مورد ویژگی های شغل معلمی تفاوت معناداری وجود دارد. ۴- معلمان مورد مطالعه، توانمندی روان شناختی خود را در سطح بالایی ارزیابی نموده اند و بالاخره، بین ویژگی های شغل معلمی و توانمندی روان شناختی دبیران، رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
همچنین صنوبری و علی محمد(۱۳۸۹) پژوهشی با هدف بررسی رابطه ویژگی های شغلی و رفتار شهروندی سازمانی با میانجی گری رضایت شغلی انجام دادند. نتایج الگوی نهایی بازنگری شده نشان داد که ۳۹ درصد از متغیر رضایت شغلی توسط متغیرهای اهمیت کار و یکنواختی کار تبیین می شود. علاوه بر آن ۹۰ درصد از وردایی رفتار شهروندی سازمانی به وسیله اثر مستقیم متغیرهای خودکارآمدی شغلی، حالات روحی مثبت و رضایت شغلی و اثر غیرمستقیم متغیرهای اهمیت کار و یکنواختی کار با میانجی گری رضایت شغلی تبیین می شود. لذا پیشنهاد می شود پژوهش حاضر در سازمان پلیس و به خصوص دانشگاه علوم انتظامی انجام و در صورت تکرار نتایج به منظور ارتقای رفتار شهروندی سازمانی کارکنان پلیس از متغیرهای اهمیت کار، یکنواختی کار، خودکارآمدی شغلی، حالات روحی مثبت و رضایت شغلی استفاده شود. همچنین حریری و محمدپور (۱۳۹۱) تحقیقی با هدف آگاهی از وضعیت ویژگی های شغلی شامل آزادی عمل، هویت کاری و بازخورد اجتماعی کتابداران کتابخانه های دانشگاه های تابعه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی مستقر در تهران و تحلیل ویژگی های جمعیت شناختی آن ها انجام دادند. بر اساس یافته های پژوهش، وضعیت آزادی عمل، هویت کاری و بازخورد اجتماعی کتابداران در سطح متوسط ارزیابی شده است و از بین ویژگی های جمعیت شناختی تنها بین بخش محل خدمت با هویت کاری از ابعاد ویژگی های شغلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین بین هویت کاری کتابداران و بازخورد اجتماعی آن ها بر حسب میانگین تفاوت معناداری وجود داشت. بر اساس نتایج: استقلال زیاد کتابداران در شغلشان به واسطه دادن حس موفقیت به آن ها در غیاب نظارت مداوم مدیران باعث افزایش عملکرد و بهره وری آن ها می شود و آن ها را برمی انگیزاند تا برای انجام کارهایشان به تلاش بیشتری دست بزنند. همچنین با به کار گیری درست و تخصصی کتابداران در بخش های مختلف کتابخانه، هویت کاری آن ها نیز افزایش می یابد و سطح معناداری شغل آن ها را بالا می رود و در نتیجه قادر خواهند بود تا با انگیزه درونی، تمایل و علاقه برای انجام فعالیت هایی را داشته باشند که معنای بیشتری به خود و بخش کاری آن ها می بخشد و نیز هویت کاری کتابداران با بیشترین میانگین بالاترین رتبه و بازخورد اجتماعی با کمترین میانگین کمترین رتبه را به خود اختصاص دادند.
در فرا تحلیلی توسط بریک و مونت (۱۹۹۱) صورت گرفت. به این نتیجه رسیدند که با وجدان بودن بهترین ویژگی شخصیتی پیش بین عملکرد شغلی است و برون گرایی و روان رنجوری نیز پیش بین کننده های خوبی برای خشنودی شغلی هستند. کارک ،شمیر و چن۱ (۲۰۰۳) در تحلیلی ارتباط بین هر کدام از پنج حیطه شخصیت و عملکرد شغلی را مورد بررسی قرار دادند وجدانی بودن را به عنوان قویترین همبستگی با عملکرد شغلی یافتند.
فرضیه صفر پنجم :
بین میانگین جامعه و میانگین نمونه در عامل بازخورد تفاوت معناداری وجود ندارد.
زیربنای نظری فرضیه پنجم:
بازخورد در واقع میزان اطلاعاتی است که افراد مسئول انجام کار دریافت می دارند و آگاه می شوند که تا چه اندازه کوشش های آنان در پدید آوردن نتایج مؤثر بوده است. مسأله بازخورد یا آگاهی از نتایج، کیفیت ملموس تری به بار می آورد. مدیری که کارکنان خود را از نتایج کار آگاه نمی کند، آنان را در کشتی مواجی قرار می دهد که هیچ گونه اراده ای در حرکت، پیشرفت و تعیین جهت آن ندارند (چنگ و فن چیا، ۲۰۱۰).
پیشینه تحقیق فرضیه پنجم:
کرامتی و همکاران (۱۳۸۷) پژوهشی با عنوان رابطه ویژگی های شغلی و نگرشی کارکنان دانشگاه با رضایت شغلی آنان انجام دادند ،تعداد ۱۲۰ نفر از بین ۱۳۰ کارمند رسمی مرد و ۴۶ کارمند رسمی زن به صورت تصادفی انتخاب شدند و پرسشنامه محقق ساخته ویژگی های نگرشی و پرسشنامه استاندارد شده رضایت شغلی بریفیلد و روث را تکمیل نمودند. داده های مربوط به ویژگی های شغلی از پرونده پرسنلی کارکنان استخراج شد. یافته ها نشان داد بین ویژگی های شغلی کارکنان دانشگاه نظیر نوع دانشکده، تجربه کاری، مدرک تحصیلی، مسئولیت اجرایی با رضایت شغلی آنان رابطه معنی داری وجود دارد. این رابطه در خصوص ویژگی مربوط به نوع دانشکده به مراتب معنی دارتر از سه ویژگی دیگر بود. نتایج همچنین حاکی از آن بود که بین ویژگی های نگرشی کارکنان با رضایت شغلی آنان رابطه معنی داری وجود دارد. این رابطه در بعد ویژگی رفتاری به مراتب معنی دارتر از دو بعد عاطفی و شناختی بود. بین ویژگی های نگرشی کارکنان بر حسب جنسیت و تجربه کاری تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در حالی که بین ویژگی های نگرشی کارکنان بر حسب مدرک تحصیلی تفاوت معنی دار بود. اسنایدر (۲۰۰۳) در تحقیقی به بررسی تعهد سازمانی ،رضایت شغلی و ویژگی های شغلی پرداختند ،این پژوهش را بین ۲۰۰ نفر از کارکنان سازمانهای طبقه بندی شده صنعتی آمریکا انجام داد.در این پژوهش ویژگی های شغلی و ویژگی های جمعیت شناختی به عنوان متغیر های مستقل در نظر گرفته شده اند.
نتایج این پژوهش نشان داد که ابعاد تعهد سازمانی و رضایت شغلی هر کدام جداگانه با ابعاد ویژگی های شغلی (آزادی عمل،هویت کاری و بازخورد اجتماعی) رابطه معنی داری دارد،نیز تعامل با دیگران از ابعاد ویژگی های شغلی با میانگین (۳۴/۶) از دیدگاه کارکنان در سطح خیلی خوبی ارزیابی شده اند.
اسمیت۴ (۲۰۰۴) اثرات ویژگی های شخصیتی سرپرستان را بر نگرش های زیردستان در۱۳۱ مدیر و ۴۶۷ زیردست بررسی کردند وبه این نتیجه رسیدند که شخصیت مدیران بانگرش های زیردستان در ارتباط است . سطوح بالای توافق پذیری ،ثبات عاطفی و برون گرایی مدیران و سطوح پایین وجدان کاری آنها با میزان رضایت زیردستان نسبت به مدیران ،رضایت کلی ،تعهد عاطفی ،ترک شغل زیردستان در ارتباط هستند. بیرنه و همکاران (۲۰۰۵) به بررسی رابطه بین عملکرد شغلی و ویژگی شخصیتی پرداختند و نتایج نشان داد که وجدانی بودن عملکرد شغلی را به صورت معناداری پیش بینی می کند (به نقل از نعامی ،۱۳۸۴). توماس۲ (۲۰۰۴) در بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و عملکرد شغلی ۳۶۳۰ کارمند بدست آورد که با کنترل سن و دیگر متغیرهای جانبی رابطه قوی بین تعهد سازمانی و عملکرد شغلی وجود دارد.
نتیجه گیری از تحقیقات انجام شده:
در عصر حاضر همه چیز از جزئیترین تا پیشرفتهترین واحدها مانند جوامع و سازمانها در حال تحول میباشند. از اینرو در مقابل تحولات پدید آمده، نیاز به افراد با دانش و خلاق بیشتر ضرورت پیدا میکند تا بتوانند جریان این تغییرات را به طور مناسب هدایت کنند چرا که تفاوت یک سازمان موفق با یک سازمان ناموفق، نه در کمبود سرمایه و نه در کمبود نیروی انسانی است بلکه به علت عدم بکارگیری افراد با دانش و مهارت، خلاق و مبتکر در سازمان میباشد که این امر به نوبه خود موجب عدم پیشرفت و شکوفایی خلاقیت در بین افراد شده و مانع از تغییر و تحول اصولی و مفید میشود.
بررسی مطالعات انجام شده در زمینه ویژگی های شغلی نشان میدهد که سازمانی اگر در این زمینه ها فعال باشد میتواند گامی بلند در عرصه رقابت جهانی بردارد و از سازمانهای دیگر به راحتی پیشی بگیرد چرا که توجه به ویژگی های شغلی نقش بسزایی در ایجاد روحیه مشارکت شغلی دارد. همچنین موانعی مانند عدم تفکر سیستمی در سازمان، عدم آموزش درون سازمانی، تغییر مکرر مدیران و بیثباتی مدیریتی، پایین بودن سطح دانش مدیریت در ارتباط با سازمان یادگیرنده، عدم تخصص مدیریت، پذیرش تدریجی مشکلات و تهدیدات، عدم توسعه آرمانهای مشترک بین اعضاء و ارج ننهادن به افراد خلاق و نوآور، دلیل پایین بودن سطح توجه سازمانها به ویژگی های شغلی در سازمانها بوده است.
۳-۱ روش پژوهش
پژوهش حاضر از لحاظ نحوه جمع آوری داده ها توصیفی است که به صورت پیمایشی انجام شده و از لحاظ هدف جمع آوری داده ها، کاربردی و از لحاظ زمان جمع آوری داده ها حال نگر است.
۲٫۳ جامعه و نمونهآماری و روش نمونهگیری
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارشناسان ادارات کل ورزش و جوانان استان گهکیلویه و بویراحمد که جمعاً ۱۱۲N=n = نفر بودکه به علت محدود بودن جامعه تمامی آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه پژوهش برابر با جامعه آماری هستند).
با توجه به اینکه نمونه پژوهش برابر با جامعه در دسترس آماری انتخاب گردید پرسشنامه در بین کارشناسان مسئول ادارات کل ورزش و جوانان پخش شد و در پایان تعداد ۱۰۱ پرسشنامه جمعآوری شد
تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش
۱) متغیر قابلیت ویژگی های شغلی: قابلیت ویژگی های شغلی ؛ نظر آزمودنیها راجع به وضعیت مؤلفه های پنجگانه قابلیت ویژگی های شغلی (تنوع وظیفه، هویت وظیفه ، اهمیت وظیفه، اختیار یا استقلال و بازخورد) میباشد که به وسیله ۲۵ گویه تحت عنوان «سنجش قابلیت‌های ویژگی های شغلی » با یک مقیاس پنج ارزشی لیکرت اندازه گیری میشود. مؤلفه های این متغیر از «الف» تا «د» به شرح زیر میباشد.
الف) تنوع وظیفه: نظر آزمودنیها راجع به تنوع وظیفه که بین کارکنان وجود دارد که در این پژوهش به وسیله گویه های ۲۱-۱۶-۱۱-۶-۱ پرسشنامه قابلیت ویژگی های شغلی سنجیده میشود.
ب) هویت وظیفه: نظر آزمودنیها راجع به هویت و ماهیت وظیفه ای که بین کارکنان وجود دارد وجود دارد، میباشد که در این پژوهش به وسیله گویه های ۲-۱۵-۱۰-۱۹-۲۳ پرسشنامه قابلیت ویژگی های شغلی سنجیده میشود.
ج) اهمیت وظیفه: نظر آزمودنیها راجع به وجود و اهمیت وظیفه ای که در بین کارکنان وجود دارد میباشد که در این پژوهش به وسیله گویه های ۱۷-۱۲-۷-۳-۲۲ پرسشنامه قابلیت ویژگی های شغلی سنجیده میشود.
د) اختیار یا استقلال: نظر آزمودنیها راجع به اختیار یا استقلال کاری در سازمان میباشد که در این پژوهش به وسیله گویه های ۹-۲۴-۱۸-۱۳-۴ پرسشنامه قابلیت ویژگی های شغلی سنجیده میشود.
ه) بازخورد: نظر آزمودنیها راجع به بازخورد کاری در محیط سازمان میباشد که در این پژوهش به وسیله گویه های ۱۴-۸-۲۰-۵-۲۵ پرسشنامه قابلیت ویژگی های شغلی سنجیده میشود.
۲) ویژگیهای دموگرافیک آزمودنیها
۱) جنسیت : عبارت است از جنسیت آزمودنیها که بر حسب نوع جنسیت مرد یا زن، با مقیاس اسمی در پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی، به وسیله گویه بسته آمده است.
۲) سن : عبارت است از سن تقویمی آزمودنیها بر حسب سال که با مقیاس فاصلهای به وسیله پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی ، به صورت گویه باز بدست میآید.
۳) سابقه خدمت : سابقه خدمت آزمودنیها بر حسب سال و مطابق با اعلام آنها که با مقیاس فاصلهای به وسیله پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی، به صورت گویه باز بدست میآید.
۴) میزان تحصیلات : میزان تحصیلات آزمودنیها بر حسب دیپلم، کاردانی (فوق دیپلم)، کارشناسی (لیسانس)، کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) و دکتری که با مقیاس ترتیبی به وسیله پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی، به صورت گویه بسته بدست میآید.
۵) وضعیت استخدامی : وضعیت استخدامی آزمودنیها بر حسب قراردادی، پیمانی، رسمی آزمایش و رسمی قطعی است که با مقیاس ترتیبی به وسیله پرسشنامه متغیرهای جمعیت شناختی، به صورت گویه بسته بدست میآید.
جمعآوری داده ها
با توجه به اهداف پژوهش بهترین ابزار جهت جمعآوری اطلاعات مورد نیاز، پرسشنامه میباشد. بنابراین در این پژوهش از پرسشنامه زیر استفاده شد.
۱- پرسشنامه قابلیت ویژگی های شغلی : پرسشنامه سنجش قابلیت‌های ویژگی های شغلی که توسط هاکمن و اولدهام در سال (۱۹۷۹) تهیه و تدوین شده است، استفاده خواهد شد. لازم به ذکر است پرسشنامه مذکور در پایان نامه کارشناسیارشد دهقان (۱۳۹۱) در دانشگاه فردوسی مشهد با بهره گرفتن از روش تحلیل عاملی تاییدی و اکتشافی اعتباریابی شده بود. این پرسشنامه شامل ۲۵ گویه برای ۵ قابلیت ویژگی های شغلی (تنوع وظیفه ۵ گویه، هویت وظیفه۵ گویه ، اهمیت وظیفه۵ گویه ، اختیار یا استقلال۵ گویه و بازخورد۵ گویه) میباشد.
۲- پرسشنامه اطلاعات فردی (دموگرافیک)

بزه دیدگان را می توان از نظر نوع( شامل اشخاص حقیقی؛ فرد یا گروهی از افراد و اشخاص حقوقی؛ خصوصی؛ شرکت ها و سازمان ها و.. یا دولتی یا عمومی؛ سازمانها، نهادها و شرکت ها و …) سطح دانش(کم بهره یا بی بهره از دانش فنی و مهندسی خصوصاً علوم رایانه ای یا بهره مند از دانش مزبور، سطح امکانات (کم بهره از امکانات فنی و تجهیزاتی مناسب و کارآمد در تأمین امنیت)، تعاملات اجتماعی( افرادی که زود باور و طبیعتاً ساده اندیش می باشند و به سادگی بر اساس یک روش کارای اجتماعی مغلوب می گردند یا افراد سهل انگار یا بی احتیاط)، جامعه شناختی یا جرم شناختی( فرد یا گروه های منحرف اولیه یا ثانویه؛ مانند بزه کاران اتفاقی یا به عادت که خود بزه دیده واقع می شوند یا فرد یا گروه های ناکرده بزه یا کاملاً سازگار)
بند دوم: دلایل بزه دیدگی
شامل دلایل روانی( شامل درونی، غرور، هیجان، کنجکاوی و .. بیرونی شامل تحریک منفی مانند تمسخر ، توهین و .. یا مثبت مانند تبلیغات یا بیانات کاذب و..) اجتماعی ( شامل تشکیل گروه های محرک و جاذب، نقش یا پایگاه اجتماعی جذاب یا محرم و .. ) اقتصادی ( شامل فقر و عدم امکانات مالی مناسب؛ عدم قدرت تجهیز به امکانات مناسب فنی به دلایل مختلف مالی …) سیاسی( رقابت بدون مطالعه با رقیب سیاسی، مبارزه طلبی نهادهای دولتی، تبلیغات یا فعالیت های مختلف علیه نظام حاکم و…) علمی – آموزشی( شامل کمی یا فقر علمی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، عدم تخصص یا مطالعه علمی در دانش فنی و مهندسی و با کارکرد سیستم ها و شبکه ها، عدم رعایت نکات ایمنی و امنیتی در سیستم ها یا بی توجهی با بی احتیاطی در این خصوص و…)
بند سوم: آثار جرم بر بزه دیدگان
این آثار که شامل آثار منفی و مثبت و نسبت به اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی می باشد. شامل آثار روانی( به شکل منفی درونی شامل عصبانیت، هیجان و اضطراب و دلهره، آشفتگی های حافظه و تمرکز حواس، سرخوردگی و بیرونی شامل: انتقام،تمسخر، توهین و افترا و سایر رفتارهای انحرافی با شکل اولیه یا ثانویه) اقتصادی ( به شکل منفی شامل تحمیل هزینه های پیش بینی نشده مالی در قالب هزینه های پیشگیری از جرم و کنترل وضعی ، کاهش بازده و سود مالی شغلی مانند شرکت ها و به شکل مثبت شامل: ایجاد امنیت شغلی مرتبط با فناوری ارتباطات و اطلاعات و کسب درآمد بیشتر در دراز مدت به دلیل هزینه های کنترل وضعی و..) اجتماعی( به شکل منفی شامل تشکیل خرده فرهنگ منحرف، ناهنجاری، تعارض یا اختلال در نقش های اجتماعی، اختلال در سازگاری اجتماعی و.. به شکل مثبت شامل تشکیل گروه های حامی و مددرسان و..) جرم شناختی ( شامل اثر منفی به شکل بزه کاری موقت و به عادت) سیاسی ( به شکل منفی در قالب مبارزه متقابل سیاسی، اقدام علیه نهادهای متولی فناوری اطلاعات و ارتباطات دولتی به شکل انتقام به اشکال مختلف و.. ) آموزشی – علمی ( به شکل منفی شامل مجهز شدن به برنامه های مخرب، یادگیری برخی از جرایم رایانه ای، انجام رقابت ناسالم با بزه کاران به جهت ارضا روانی، تشکیل کلاس های آموزشی جرایم رایانه ای، تشکیل گروه های ناسالم و منحرف در حوزه های فناوری اطلاعات ارتباطات و… و به شکل مثبت شامل تجهیز شدن به دانش امنیت سیستم ها و با مطالعه تخصصی در علوم رایانه ای، تجهیز به ابزارهای نرم افزاری و سخت افزاری دفاعی و کنترل وضعی، تشکیل کلاس های امنیت سیستم ها و روش های مقابله با حملات رایانه ای، تشکیل گروه های دفاعی و همکاری و همیاری در حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات ….)^[۱۹۲]
گفتار پنجم: محدودیت ها و چالشهای فراسوی پیشگیری اجتماعی و وضعی
پس از آشنایی با انواع راهکارهای پیشگیرانه اجتماعی و پیشگیری وضعی در ادامه محدودیت های حاکم بر اجرای موفق آنها بررسی می شود. بی تردید بررسی این محدودیت ها می تواند در اتخاذ تصمیمات واقع گرایانه راهگشا باشد.
بند اول: پیشگیرانه اجتماعی
در اینجا ذکر این نکته ضروری به نظر می رسد.درباره تدابیر پیشگیرانه اجتماعی سه محدودیت مورد توجه قرار می گیرد. اولین محدودیت ناشی از ماهیت تدابیر پیشگیرانه اجتماعی است. دومین محدودیت از فضای سایبر ناشی می شود و سومین محدودیت از شکاف نسلی است.
الف: محدودیت ناشی از ماهیت تدابیر پیشگیرانه اجتماعی
یکی از نکات مهم درباره تدابیر پیشگیرانه اجتماعی این است که از نظر ماهیت زیربنایی و اساسی آن نمی توان انتظار داشت که همانند تدابیر پیشگیرانه وضعی یا ضمانت اجراهای کیفری و غیر کیفری در کوتاه مدت نتایج محسوس و قابل مشاهده ای به دست آید. البته این مسئله هیچ گاه از دیدگاه جرم شناسان و متخصصان پیشگیری یک نقطه ضعف محسوب نمی شود؛ زیرا این تدابیر زیربنای فکری و شخصیتی بزهکاران و بزه دیدگان بالقوه را هدف قرار می دهد که در صورت توفیق با رعایت هنجارها و ارزش های پذیرفته شده جامعه ای سالم و متعهد به وجود خواهد آمد.
با وجود این بیشتر مسئولان اجرایی چنین دیدگاهی را ندارند. آنها می خواهند در کوتاه مدت آثار مقابله با جرایم را مشاهده کنند و آن را در بیلان کاری شان به ثبت برساند. بنابراین حاضرند برای انواع تدابیر پیشگیرانه وضعی و ضمانت اجراهای کیفری و غیر کیفری هزینه های بیشتری متحمل شوند؛ اما در کوتاه مدت نتایج مقطعی به دست آورند. از این رو چندان به سیاست های پیشگیرانه اجتماعی بها نداده و درباره میزان درصد افرادی که انگیزه مجرمانه شان از بین رفته و به طور ارادی از ارتکاب جرائم خودداری کرده اند، آماری تهیه نمی شود. اما درباره نتیجه بخش بودن تدابیر پیشگیرانه وضعی با ضمانت اجراهای کیفری و غیر کیفری که به کاهش ارتکاب جرائم و انحرافات در جامعه می انجامد؛ به کرات آمارهایی منتشر شده که بدیهی است ذهن افراد را به سمت آنها معطوف می شود.

ب: محدودیت ناشی از فضای سایبر
گفتیم که وظیفه اصلی تدابیر پیشگیرانه اجتماعی از میان بردن انگیزه مجرمانه در درون افراد است.. اما این تدابیر زمانی مفید خواهد بود که اوضاع حاکم بر جامعه مناسب باشد. به بیان دیگر نمی توان در حالی که بسترهای تقویت کننده انگیزه های مجرمانه هنوز در محیط های مختلف جامعه وجود دارد؛ انتظار داشت این تدابیر بتواند از طریق آموزش و تربیت افراد زمینه های انگیزشی مجرمانه را برطرف کنند.
یکی از مهم ترین ویژگی های فضای سایبر امکان پذیر بودن انجام تمام فعالیت های رایانه ای به ویژه شبکه ای در خلوت است. خلوت از آن جهت برای تدابیر پیشگیرانه اجتماعی مانع ایجاد می کند که باعث می شود شخص بدون مشاهده کسی یا حتی بهتر از آن بی آنکه کسی اجازه تعرض به حریمش را داشته باشد؛ بر اساس میلش عمل کند. بدیهی است وظیفه یا رسالت اصلی تدابیر اجتماعی، نهادینه کردن عدم توجه به انگیزه های مجرمانه و منحرفانه درونی است؛ اما نباید از یاد برد که محیط نیز بر غلیان یا فروکش کردن این انگیزه ها تأثیر قابل توجهی دارد. در دنیای فیزیکی، بسیاری از افراد حتی در جایی که تدابیر پیشگیرانه وضعی وجود ندارد که فرصت و ابزار ارتکاب جرم را از آنان سلب کنند، به دلیل اینکه در یک محیط بیگانه به سر می برند و انواع احتمالات از ذهنشان عبور می کند، انگیزه های درونی شان کمتر بیدار می شود. در حالی که در فضای سایبر این امکان وجود دارد که در خصوصی ترین و ایمن ترین مکان، شدیدترین ناهنجاری ها ارتکاب یابد.
از مسائل دیگری که در فضای سایبر – به طور خاص- برای تدابیر پیشگیرانه اجتماعی به وجود آورده؛ ایجاد یک دنیای دیگر با شرایط و مقتضیات مخصوص خود است. پدیدآورندگان فضای سایبر از همان ابتدا معتقد بودند که این فضا ماهیت مجازی دارد و در واقع آن را در برابر دنیای فیزیکی- که از آن به عنوان دنیای واقعی نام می برند- قرار می دهند. این امر باعث شده که کاربران با تلقی مجازی بودن فضای سایبر سعی در اجرای رویاهای خود در این فضا داشته باشند. در حالی که یکی از قابلیت های این فضا مجازی سازی است و نباید آن را با مجازی بودن اشتباه گرفت.^[۱۹۳]
ج: محدودیت های ناشی از شکاف نسلی
امروزه استفاده از سیستم های رایانه ای همانند گذشته در انحصار قشر خاصی نیست و به دلیل فراگیری آن و امکانات بی شماری که فضای سایبر برای کاربری هر چه آسان تر آن فراهم آورده گروه های جوان و نوجوان، بیشتر از دیگران جلب شده اند این در حالی است که تدوین کنندگان تدابیر پیشگیرانه اجتماعی با فضای سایبر رابطه عمیقی ندارند یا نمی تواند به اندازه جوانان و نوجوانان به فعالیت های شبکه ای بپردازند. این شکاف دیجیتال میان متولیان پیشگیری و بزهکاران و بزه دیدگان باید برطرف شود؛ زیرا در این صورت، نمی توان به تأثیر گذار بودن آنها امیدوار بود. چرا که درک متقابل وجود ندارد.
بند دوم: پیشگیری وضعی
آنچه که در اینجا در خصوص چالش ها یا محدودیت های پیشگیری وضعی بیان خواهد شد رابطه این نوع پیشگیری با موازین حقوق بشر در فضای سایبر است. منظور از موازین حقوق بشر اصول و هنجارهایی است که در اعلامیه حقوق بشر_۱۹۴۸) و میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی _۱۹۶۶) منعکس شده است. سه اصل از اصول این اسناد به طور قابل توجهی تحت تأثیر فضای سایبر قرار گرفته است :
الف: تأثیر فضای سایبر بر آزادی بیان و عقیده^[۱۹۴] :
آزادی بیان و عقیده از اصول مهمی است که در اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه مصوب اوت ۱۷۹۶ مورد تأیید تدوین کنندگان آن قرار گرفت.
در این زمینه ماده ۱۹ اعلامیه اشعار می دارد: هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و این حق مستلزم آن است که از داشتن عقیده بیم نداشته باشد و دریافت و انتشار اطلاعات و افکار به تمام وسایل ممکن، بدون ملاحظه مرزی، آزاد باشد.
این ماده چنان صراحت و جامعیتی دارد که به نظر می رسد نیازی به تفسیر و روزآمد کردن آن نیست و به حتم در هر زمان و در تمامی شرایط و اوضاع و احوال صادق است.
در اول اکتبر ۱۹۹۵ گروهی از متخصصان حقوق بین الملل، امنیت ملی و حقوق بشر، بیانیه زوهانسبورگ را درباره نح.ه تعامل امنیت ملی با آزادی و بیان و دسترس به اطلاعات منتشر کردند. این بیانیه که مشتمل بر ۲۵ اصل است، تلاش کرده حدود و ثغور اصول حقوق بشر راجع به آزادی بیان و دسترس به اطلاعات را در تقابل با ضرورت حفظ امنیت و مصلحت ملی مشخص کند. اصل اول این بیانیه همانند اصول پیش بینی شده در اعلامیه حقوق بشر و میثاق، آزادی عقیده، بیان و اطلاعات را به رسمیت می شناسد، اما در همان جا اشاره می کند که ممکن است تحت شرایط خاصی، مانند حفظ امنیت ملی، محدودیت هایی وضع شود، ولی در ادامه می کوشد این محدودیت ها در قالب زیراظهار ۱-۱،۲-۲،۱-۳ تشریح نماید و از ابهام خارج کند.
ب: تأثیر فضای سایبر بر جریان آزاد اطلاعات:^[۱۹۵]
یکی از اصولی که همواره در سند بین المللی حقوق بشر در کنار هم و هم ارز آزادی عقیده و بیان به آن تأکید شده، جریان آزاد اطلاعات است. بی تردید آزادی عقیده و بیان در معنای واقعی خود تحقق خواهد یافت که بتوان اطلاعات را بی هیچ محدودیتی در جامعه منتشر کرد.
در اعلامیه جهانی حقوق بشر به صراحت به این اصل اشاره نشده، اما از مفاد مربوط به آزادی بیان و دیگر موارد پیش بینی شده، کاملاً لزوم رعایت چنین قاعده ای استنباط می شود. به عنوان مثال در ماده ۱۹ به اشخاص حق داده شده در دریافت و انتشار اطلاعات و افکار به تمام وسائل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشند. بی تردید تا زمانی که اطلاعات که مظهر تجلی عقاید و افکار در جامعه است، آزادانه جریان نداشته باشد، نمی توان تحقق اهداف آزادی بیان و عقیده را انتظار داشت.
اما در جای دیگر به عنوان مثال ،ماده ۱۱ بیانیه ژوهانسبورگ اشعار می دارد:
هر کس حق کسب اطلاعات از مقامات دولتی را داراست، اما اگر چه به امنیت ملی باشد….
اما همان گونه که درباره آزادی بیان نیز اشاره شد، بهره برداری از این حقوق مطلق نیست و در هر صورت باید خط قرمزهایی رعایت شود. اما برای روشن بودن این حدود و ثغور، همان ماده در ادامه مقرر می دارد:
….مگر آنکه دولت بتواند اثبات کند اعمال محدودیت به موجب قانون بوده و برای حفظ مصلحت مشروع امنیت ملی در یک جامعه مردم سالار ضروری است.
اما از نظر فضای سایبر، باید گفت از آنجا که ابزار خوبی برای ابراز عقیده و بیان محسوب می شود، بالطبع نقطه عطفی را در جریان آزاد اطلاعات فراهم آورده است. این فضا با قابلیت های شگفت آور خود آنچه را یک جامعه اطلاعاتی تمام عیار برای به جریان انداختن آزاد اطلاعات نیاز دارد در اختیارش گذاشته است.
ج: تأثیر فضای سایبر بر حریم خصوصی:
یکی دیگر از اصول اساسی حقوق بشر که زمینه های توجه به آن به قبل از اعلامیه جهانی حقوق بشر بر می گردد، رعایت حریم خصوصی افراد است.حدود صد سال پس از تصویب قانون اساسی ایالات متحده به سال ۱۸۹۰ یکی از مسائلی که شهروندان ایالات متحده را به شدت نگران کرد، سوء استفاده مأموران و مجریان قانون از اختیارشان برای مداخله در امور خصوصی مردم بود.
ماده ۱۲ اعلامیه حقوق بشر اشعار می دارد:
زندگی خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه یا مکاتبات افراد نباید مورد مداخله خودسرانه قرار گیرد یا به شرافت، آبرو یا اعتبار آنها تعرض شود. این افراد حق دارند در برابر چنین تعرضاتی از حمایت قانون برخوردارباشند.
بند دوم: تقابل پیشگیری وضعی با موازین حقوق بشر
همان گونه که اشاره شد، ماهیت آزادی بیان به گونه ای است که باید دیدگاه ها و عقاید افراد بدون محدودیت در اختیار همگان قرار گیرد. این مبنا کاملاً با آنچه فضای سایبر فراهم می آورد منطبق است و حتی زمینه های شکوفایی آن به مراتب فراتر از آنچه تصور می رفت به وجود آمده است. از سوی دیگر تدابیر محدودکننده یا سلب کننده دسترس به ویژه فیلترینگ مانع بزرگی در تحقق این اصل محسوب می شوند، زیرا جریان آزاد اطلاعات جلوگیری می کنند دلایل مختلفی باعث ایجاد محدودیت از سوی این ابزارها می شود؛ از جمله:
الف: مراجع تدوین کننده فهرست ها:
معمولاً کسانی مبادرت به تدوین فهرست فیلتر ها می کنند که درباره برخی موضوعات مانند مسایل مذهبی، اخلاقی یا سیاسی تعصب دارند و می کوشند از دسترس دیگران به سایتهایی که مغایر با اعتقادادشان است جلوگیری کنند. آما آنچه بیشتر به گستره اعمال این محدودیت ها دامن می زند، گنجاندن طیف وسیعی از موضوعات مشکوک یا به اصطلاح خاکستری در فهرست های سیاه است. مراجع مذکور این کار را برای تحقق هر چه بیشتر اهدافشان انجام می دهند، فارغ از اینکه این اقدام تا چه حد می تواند از دسترس افراد به مطالب معتبر و مجاز جلوگیری نماید.
ب: کارکرد انطباقی:
دومین مانع بزرگ کارکرد انطباقی و نه هوشمندانه این ابزارهاست همان طور که می دانیم اصطلاحات یا تصاویر مندرج در فهرست های سیاه، تنها در متون یا محتواهای غیر مجاز به کار نمی روند و بسیار اتفاق می افتد که به لحاظ کاربرد آنها در محتواهای مجاز، از دسترس جلوگیری می شود.
امروزه در بسیاری از کشورها حفظ امنیت ملی، نظم، سلامت یا اخلاق عمومی و احترام به حقوق یا آزادی های اساسی دیگران، جزء مؤلفه هایی است که به رسمیت شناخته شده و دولتها تلاش می کنند از آنها به بهترین وجه پاسداری کنند. از سوی دیگر فضای سایبر جلوه دیگر به این مفاهیم بخشیده و باید مطابق با ویژگی های خاص آن برنامه ریزی کرد.
در اینجا ذکر این نکته نیز لازم به نظر می رسد و آن این است که در عمل سه عامل مانع تحقق اهداف پیشگیری وضعی از این جرایم می شوند که عبارت است از: ۱- مجرمان طیف خاصی از اشخاص را تشکیل می دهند. گروهی از آنها که از لحاظ تخصص و مهارت در سطح بالایی قرار دارند، واقعاً خطرناک هستند و متأسفانه تدابیر پیشگیرانه در برابر آنها یارای مقاومت ندارد. بنابراین تنها انتظاری که می توان داشت این است که تلاش شود از ارتکاب جرم افراد نیمه حرفه ای یا آماتور جلوگیری گردد یا زمینه بزه دیدگی افراد کاهش یابد. ۲- متأسفانه فضای سایبر با ویژگی های منحصر به فرد خود، فی نفسه مانع تحقق اهداف پیشگیرانه وضعی است در این فضا انواع ابزارهای ارتکاب جرائم سایبر در اختیار همگان قرار دارد و هر کس می تواند به فراخور تخصص و مهارت خود از آنها استفاده نماید. انتقال سریع و بسیار ساده اطلاعات و تجربیات حاصل از ارتکاب جرائم سایبر نیز می توان مزید بر علت محسوب شود. ۳- از آنجا که این تدابیر صیغه فنی دارند چندان قابل اتکا نیستند. زیرا چندی نمی گذرد که ضعفها و نحوه دور زدن آنها در فضای سایبر منتشر می شود؛ کما اینکه در کشورمان آنان که قصد خنثی کردن فیلترهای شبکه ای دارند، در عمل با مشکلی مواجه نیستند.^[۱۹۶]
گفتار ششم: نقش پلیس در پیشگیری از جرایم سایبر
از زمانی که بشر پا به عرصه وجود گذاشت، احساس امنیت همواره از نیازهای اولیه او بوده است. امروزه می توان امنیت را بالاترین ارزش دانست و ان را مهم ترین کارکرد حکومت ها یا نظامهای سیاسی تلقی کرد. امنیت اجتماعی یا عمومی، یکی از انواع امنیت و زیر مجموعه یکی از انواع امنیت ملی هر کشور به شمار می آید. سازمان پلیس ، یکی نهادهای مؤثری است که در سبز فایل، به منظور برقراری و حفظ نظم و امنیت و نیز پیشگیری از بروزجرایم در جامعه از سوی نظام سیاسی ایجاد می شود و بر اساس این رسالت به طور عمده و مستقیم با اجتماع و مردم تعامل دارد. فناوری اطلاعات با سرعت شگفت انگیزی تمامی ارکان حیات بشری از جمله مقوله نظم و امنیت و آرامش عمومی را دستخوش تحولات و دگرگونی اساسی قرار داده است.
همزمان با ظهور رایانه و اینترنت و فرایند جهانی شدن در عصر حاضر ، فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان ظهور جامعه شبکه ای را فراهم آورده است که تعاریف جدیدی از هویت ها و جوامع انسانی عرضه می کند و بافت اصلی آن را، اطلاعات و نظام ارتباطات الکترونیک تشکیل می دهد. در نتیجه پیدایش این جامعه شبکه ای، مراودات اجتماعی از شکل سنتی خود به صورت جوامع مجازی معاشرت های دیجیتالی از طریق متون الکترونیک و سیستم های چند رسانه ای تغییر ماهیت داده اند که این امر باعث پیدایش نوعی ناامنی اجتماعی و ظهور جرایم و بزهکاری نوین در فضای مجازی شده است و فرایند فاصله رو به رشد این نوع جرایم را می توان عامل ایجاد آسیب به امنیت اجتماعی و تحت الشعاع قرار دادن امنیت اخلاقی دانست.
در اینجاست که نقش پلیس و اهمیت آن به عنوان نهاد برقرار کننده نظم و امنیت اجتماعی و مسئول پیشگیری و کشف جرایم در جامعه مطرح می شود.
بند اول: پلیس ایران وپلیس بین الملل
سال های متمادی است که پلیس بین الملل، فعالیت خود را در مبارزه با جرایم سایبری آغاز کرده است. این سازمان با بهره گیری از متخصصان و کارشناسان کشورهای عضوچند گروه کاری را در این زمینه تشکیل داده و رؤسای واحد های مبارزه با جرایم سایبری کشورهای با تجربه عضو سازمان را گرد هم آورده است. گروه های کاری منطقه ای در اروپا، آسیا، آمریکا و آفریقا، زیر نظر کمیته راهبردی جرایم فناوری اطلاعات، مستقر در دبیرخانه کل پلیس بین الملل فعالیت می کنند. گروه کاری اروپایی پلیس بین المللی با حضور کارشناسایی از هلند، اسپانیا، آلمان، فرانسه، فنلاند، انگلیس، سوئد و ایتالیا در سال ۱۹۹۰ میلادی تشکیل شد و از آن به بعد، سه مرتبه در سال تشکیل حلسه می دهد.
بسیاری از کشورهای خارجی سالهای طولانی است که فناوری اطلاعات را به روش های گوناگون به خدمت گرفته و با آثار و تبعات مثبت و منفی آن، پیش از ما آشنا شده اند و در صدد تقویت جنبه های مثبت و مبارزه با آثار و پیامد های منفی ناشی از آن که در قالب جرایم سایبری ظاهر شده برآمده اند. از جمله این کشورها می توان به فرانسه، المان، ایتالیا، اسپانیا، روسیه، ایالات متحده، انگلیس، چین و ژاپن اشاره کرد.
پلیس جمهوری اسلامی ایران تلاش می کند تا با بهره گیری از آخرین دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات سیستم های پیشرفته انتظامی – امنیتی کشور، امنیت اجتماعی را بهبود بخشیده و محیطی امن توأم با آسایش عمومی را برای کلیه شهروندان در پرتو ارزش های اسلامی فراهم کند. معاونت آگاهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران اواخر سال ۱۳۷۸ به انحای گوناگون شروع به جمع آوری اطلاعاتی پیرامون جرایم سایبری کرد و در همین راستا تحقیقی تحت عنوان شناخت جرایم سایبری توسط جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت صورت گرفت . همچنین با بهره گیری از نظریات کارشناسان و متخصصان شورای عالی انفورماتیک و تشکیل جلسات متعدد با صاحبنظران حقوقی و انفورماتیک به این نتیجه دست یافت که تشکیل واحدهای مبارزه با جرایم سایبری ضروری است.

نتایج حاصل از آزمون مانایی نشان میدهد که متغیرهای معدل و نسبت دانش آموز به کلاس و کمک مردمی در هر چهار روش مانا بوده است.
متغیر سرانه در همه روشها بجز روش فیشر مانا بوده و متغیرکمک دولت نیز در همه روشها بجز روش فیشر - فیلیپس مانا می‎باشد.
با توجه به نتایج بدست آمده فرضیه صفر مبنی بر عدم وجود ریشه واحد رد می شود.
۴-۵ خلاصه و نتیجه گیری
در این فصل پس از بیان اماره تو صیفی متغیر ها نسبت به محاسبه متغیر ها و انجام آزمون های اماری مورد نیاز برای سنجش فرضیات تحقیق اقدام شده است. سپس مجموع این روابط با ارائه جداول مربوط به نتایج حاصل از اجرای هر مدل و نتیجه گیری در خصوص رد یا تایید هر یک از فرضیات در طول فصل تشریح گردید. در یک جمع بندی از نتایج حاصل از آزمون های چاو، هاسمن، مانایی و تخمین مدل های مختلف میتوان نتیجه گرفت که تمامی فرضیات تایید شده است ولی در فرضیه سوم و چهارم ارتباط معنا داری بیشتر بوده، و مبنی بر اینکه کمک مردمی در عملکرد اموزشی موثرتر بوده و ارتباط معنی داری دارد.اما تاثیر سرانه و کمک دولت بر عملکرد اموزشی کمتر و ناچیز می باشد.در فصل بعد نتایج پژوهش بر اساس تجزیه و تحلیل های انجام شده ی این فصل به تفصیل پیشنهاد هایی ارائه می گردد.

فصل پنجم
بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱ مقدمه
در این فصل نتایج حاصل ازتجزیه و تحلیل داده ها خلاصه شده وبا تحلیل آن ها سعی می شود تا به سوالاتی که در فصل اول از سوی محقق مطرح شده بود پاسخ داده شود. در بخش اول این فصل نتایج آمار توصیفی حاصل از اجرای طرح تحقیق و پاسخ به سوالات تحقیق به طور خلاصه ارائه شده ودر بخشهای بعدی خلاصه نتایج اماراستنباطی مربوط به تجزیه و تحلیل فرضیات نیز مطرح شده و سپس با توجه به اطلاعات به دست امده پیشنهاداتی از طرف محقق به مدیران و گردانندگان سازمان آموزش و پرورش استان گیلان ارائه شده، پیشنهاداتی هم برای محققان آتی بطور خلاصه مطرح شده و درنهایت محدودیت ها ی پژوهش نیز ارائه گردیده است.
۵-۲ نتایج امار توصیفی
داده های تحقیق شامل اطلاعات مربوط به عملکرد آموزشی در مدارس دولتی مناطق استان گیلان و برسی اثر شاخصهای منابع مالی (سرانه دولتی، کمک های مردمی، کمک بخش دولتی) بر عملکرد آموزشی در مرحله تجزیه تحلیل اطلاعات شاخصهای مرکزی، شاخصهای پراکندگی، انحراف از قرینگی، چولگی، کشیدگی که توزیع پسماندها را تایید می کند به شرح زیر ارائه می شود.
متغییر مستقل در سه بخش (سرانه دولتی، کمک های مردمی، کمک بخش دولتی) به شرح زیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
مولفه سرانه همانطور که در جدول ۴-۲آمده است دارای کمینه ۲و بیشینه ۵/۴، میانگین برابر ۲۲/۳۸و میانه ۱۷، انحراف معیار ۰۹/۵۹، چولگی ۶۱۵/۳و کشیدگی ۵۲۳/۱۶ می باشد.
مولفه کمک مردمی دارای کمینه ۵و بیشینه ۹۴۶، میانگین ان برابر ۶۹/۱۲۱و میانه ۷۲، انحراف معیار ۶۷/۱۴۶، چولگی ۶۷۵/۲و کشیدگی ۵۴/۸ می باشد.
مولفه کمک بخش دولتی دارای کمینه ۵و بیشینه ۳۶۱، میانگین ان برابر ۱۷/۴۴و میانه ۲۸، انحراف معیار ۶/۵۰، چولگی ۹۱۹/۳و کشیدگی ۵۹/۱۸ می باشد.
مولفه معدل دارای کمینه ۴۱/۱۰و بیشینه ۸۷/۱۸، میانگین ان برابر ۷/۱۳و میانه ۵/۱۳، انحراف معیار ۱۲/۲، چولگی۶۵۷/۰و کشیدگی ۱۹۹/۰ می باشد .
مولفه نسبت دانش اموز به کلاس دارای کمینه ۱۱/۱و بیشینه ۵/۳۴، میانگین ان برابر ۰۹/۲۷و میانه ۲۲/۲۷، انحراف معیار ۶۶/۲، چولگی ۹۹۵/۳-و کشیدگی ۲۵/۳۵ می باشد.
کلیه مولفه های متغیر مستقل و وابسته در ۳۳ منطقه آموزش و پرورش استان گیلان در بین سالهای ۸۸-۹۲از طریق آرشیو اداره کل آموزش و پرورش استان گیلان جمع آوری شده است .با توجه به نتایج جدول مشاهده می شود که ضریب چولگی در رابطه با اغلب متغیرهای پژوهش به جزء نسبت دانش آموز به کلاس مثبت است.این موضوع بیانگر وجود چوله به راست و تمایل متغیرها به مقادیر کوچک است.اما در متغیر نسبت دانش اموز به کلاس چوله به چب بوده است و همچنین مثبت بودن ضریب کشیدگی نشانه این است که توزیع متغیرها از توزیع نرمال بلندتر است.و داده ها حول میانگین متمرکز شده اند.و چون در نهایت نتایج با توجه به سطح خطای محاسبه شده کوچکتر از ۰۵/۰ بدست امده نشان‌دهنده عدم توزیع نرمال برای کلیه متغیرهای پژوهش است. و لیکن با توجه به زیاد بودن داده های تلفیقی و با توجه به قضیه حد مرکزی عدم نرمال بودن توجیه می گردد.زیرا توزیع میانگین تعداد زیادی از متغیرهای تصادفی نرمال است حتی اگر توزیع خود متغیرها نرمال نباشد.
۵-۳ نتایج امار استنباطی
در تحقیق حاضر از روش رگرسیونی مدل داده های تلفیقی ایستا و روش حداقل مربعات تعمیم یافته برآوردی از جمله آزمون چاو-هاسمن و آزمون ریشه واحد دیکی فولر جهت مانایی متغیرها به کمک نرم‌افزارEviews8 برای آزمون فرضیات انجام شده است و در سری های زمانی و تحلیلی رگرسیون یک متغیر که تابعی از از متغیر دیگر باشد روش های کاربردی زیادی وجود دارد.جهت تخمین معادله رگرسیون ممکن است معادله خطی نباشد ولی به سادگی ان را خطی فرض کرده ایم که در صورت برقراری فرض نرمال بودن u_i (عوامل تصادفی–غیر قابل کنترل) به تبع آن y_i نیزتوزیع نرمال خواهد داشت وفرض خطی بودن می تواند واقعی باشد، از طرفی معادله رگرسیون+_x (E(y|x_iبیانگرمقدار انتظار y_i است نه مقدار دقیق آن. بنابراین مشکل تعیین و (ضرایب) هستند که در براورد آنها ممکن است دچار خطا شویم که آنرا با e_i نشان می دهیم یکی ا
ز معیارهای مناسب برای تعیین و این است که خطا را حداقل کنیم بدین منظور از روش حداقل مربعات معمولی (ols) استفاده شده است یعنی در تخمین و بایستی مجموع مربعات خطا حداقل شود بدین منظور موقعیت خط رگرسیون بستگی به عرض از مبداو شیب خط دارد. این تخمین زننده(ols ) بهترین تخمین خطی بدون تورش می باشد که انجام گردید.از فروض رگرسیون فرض عدم خود همبستگی است که مفهوم آن این است که خطاهای تصادفی مستقل هستند به عبارتی دیگر خطای امروز مستقل از خطای دیروز است به عبارت دیگر خطای یک ازمایش (مشاهده) مستقل از خطای در ازمایش دیگر است. خطاها باید واقعا تصادفی باشند و هیچ نظم و ترتیبی در ان مشاهده نشود اگر خطاها نظام مند باشند انگاه دچار خود همبستگی خواهد شد.
برای انجام این آزمون با بهره گرفتن از نرم افزار Eviews8 آماره دوربین واتسون محاسبه می گرددکه مقدار این اماره هر قدر به مقدارعدد ۲نزدیک باشد نشان عدم خود همبستگی و چنانچه به صفر نزدیک باشد همبستگی مثبت و چنانچه به عدد ۴ نزدیک باشد نشانه خود همبستگی منفی است.
پس از تخمین معادله رگرسیون می خواهیم بدانیم چقدر معادله رگرسیون تخمینی معادله خوبی است و می‎تواند تغییرات y متغییر وابسته را نشان دهد که برای آن از ضریب تعیین استفاده کردیم . هرقدر مقدار آن که همان مجذور ضریب همبستگی است بیشتر باشد نشانه معیاری برای قدرت توضیح دهندگی معادله رگرسیون و شدت رابطه xو yاست و سپس میانگین خطای تخمین با انحراف معیار میزان پراکندگی نیز در جدول محاسبه شده است.
جمع بندی و تحلیل جدول نتایج رگرسیون نشان خواهد داد که هر قدر مقدار احتمال Fاز مقدار اماره Fجدول بحرانی بیشتر باشد رابطه Xو Yمعنی دار و معادله رگرسیون کاملا معناداراست.مدل رگرسیون که دارای فرض واریانس ناهمسانی باشد جهت برطرف کردن واریانس ناهمسانی از روش حداقل مربعات تعمیم یافته (GLS) یا مربعات وزنی استفاده شده است.جهت آزمون ثبات ضرایب معادله رگرسیون از آزمون چاو استفاده شده است که خطای پیش بینی را کوچکتر کرده و باید ضرایب را در دو دوره مقایسه نموده و متوسط خطای پیش بینی با هم مقایسه شد و جهت آزمون فرضیات از روش داده ای تلفیقی ایستا استفاده شده است که در باره زمانی کوتاه مدت مورد بررسی قرار گرفته است یعنی یک نوع پیش بینی قدم به قدم (سال به سال). سپس بررسی مدلهای اثرات ثابت و اثرات تصادفی در آزمون فرضیات با آزمون چاو و آزمون هاسمن تجزیه و تحلیل قرار گرفت که مدل اثرات ثابت مدل ارجح آزمون تعیین گردیید. جهت تحلیل هر نوع سری زمانی داده های مربوط به متغیرها باید قبل از هرگونه براوردی مانایی متغیرهای الگو و سپس در صورت عدم مانایی (وجود همگرایی یا ارتباط بلند مدت آنها) آزمون شود. چون نتایج حاصل از ان قابل اعتماد نیست برای آزمون مانایی متغیرها از آزمون ریشه واحد تعمیم یافته دیکی فولر-فیشر فیلیپس-برون و لوین–لین–چو و پسران–شین استفاده شود ودر جدول ۴-۱۹ نتایج حاصل از آن بر اورده شده است.
که نتایج نشان دهنده ان است که در هر ۴ روش همه متغیرها مانا بودند به جزء متغیر سرانه و کمک بخش دولت که در آزمون فیشر فیلیپس برون نامانا می باشندبا توجه به نتایج بدست آمده فرضیه صفر مبتنی برعدم وجود ریشه واحد رد می شود . آزمون مانایی به منظور جلوگیری از رگرسیون کاذب و یافتن روابط تعادلی بین متغیرها می باشد.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آزمون فرضیات به شرح زیر است:
۵-۳-۱ فرضیه فرعی اول
بین منابع مالی سرانه و معدل دانش اموزان رابطه معناداری وجود دارد.
خروجی جدول۴-۳ آزمون چاو نشان دهنده این است که P-valueبرابر صفر است و فرض صفر مبنی بر برابری عرض از مبدا رد می شود و مدل اثرات ثابت ارجح انتخاب گردید.و جدول ۴-۴ خروجی آزمون هاسمن۸۰۸/۰ p-value= فرض صفر مبنی بر مدل اثرات تصادفی رد نشده است . بنابر این بین مدل اثرات تصادفی استفاده گردید. جهت بر اورد ضرایب مدل از EGLSحداقل مربعات تعمیم یافته استفاده گردید.
نتایج خروجی جدول ۴-۵اماره دوربین واتسون ۹۵/۱نشانه عدم خود همبستگی است و احتمال اماره F58/0از اماره Fبحرانی جدول ۲۹/۰بیشتر است بنابر این متغیر مستقل سرانه و معدل دانش اموزان رابطه معناداری وجود دارد و این رابطه ممکن است خطی باشد چون مقدار ضریب تعیین برابر ۰۴۲/۰است نشانه رابطه ضعیف بین دو متغیر می باشد .
۵-۳-۲ فرضیه فرعی دوم
بین منابع مالی سرانه و نسبت دانش اموزبه کلاس رابطه معناداری وجود دارد.
خروجی آزمون چاو در جدول ۴-۶ نشان دهنده این است که P-value برابر صفر است یعنی فرض برابری عرض از مبدا ها رد می شود بنابر این مدل اثرات ثابت مد ارجح است جدول (۴-۷) خروجی آزمون هاسمن مقدار ۹۳/۰p-value= روش اثرات تصادفی انتخاب گردید و فرض صفر مبنی بر مدل اثرات تصادفی رد نشده است. سپس با بهره گرفتن از روش EGLS ضرایب مدل بر اور گردید و نتایج آن در جدول ۴-۸ خروجی اماره دوربین واتسون با مقدار ۰۵۵/۲ نشان عدم خود همبستگی و چون مقدار احتمال اماره Fبرابر ۸۷۱/۰از اماره F026/0بیشتر است و احتمال آن نیز صفر نیست بین متغیر مستقل و وابسته ارتباط معنادار وجود دارد وممکن است از نوع غیر خطی یا درجه ۲یا۳ باشد و چون مقدار ضریب تعیین ۰۱۳/۰ است نشا ندهنده رابطه ضعیف بین سرانه و نسبت دانش اموز به کلاس و جود دارد.
۵-۳-۳ فرضیه فرعی سوم
بین منابع مالی کمک مردمی و معدل دانش اموزان رابطه معناداری وجود دارد.
خروجی آزمون چاودر جدول(۴-۹) نشان دهنده این است که P-value برابر صفر است یعنی فرض برابری عرض از مبداها رد می شود و جدول ۴-۱
۰ خروجی آزمون هاسمن خروجی آزمون هاسمن مقدار ۷۶۵/۰p-value= روش اثرات تصادفی انتخاب گردید و فرض صفر مبنی بر مدل اثرات تصادفی رد نشده است. جهت براورد ضرایب مدل از EGLS حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده گردید نتایج خروجی جدول ۴-۱۱آماره دوربین واتسون با مقدار ۹۱/۱ نشان عدم خود همبستگی بین متغیرها است احتمال اماره F572/0از آزمون Fبحرانی جدول ۲۹۵/۰ بیشتر است بنابراین بین متغیر مستقل و وابسته رابطه معناداری و جود دارد و این رابطه ممکن است خطی باشد چون مقدار ضریب تعیین برابر ۸۷/۰ می باشد نشانه رابطه قوی بین متغیرها بوده بنابر این رابطه بین کمک مردمی و معدل دانش اموزان معنی دار بوده و شدت همبستگی زیادی می باشد و نشانه رابطه قوی بین متغیرها است.
۵-۳-۴ فرضیه فرعی چهارم
بین منابع مالی کمک مردمی و نسبت دانش اموز به کلاس رابطه معناداری و جود دارد.
خروجی جدول۴-۱۲ آزمون چاو نشان دهنده این است که P-value برابر صفر است و فرض صفر مبنی بر برابری عرض از مبدا رد می شود و مدل اثرات ثابت ارجح انتخاب گردید.و جدول ۴-۱۳ خروجی آزمون هاسمن۸۳۲/۰ p-value= فرض صفر مبنی بر مدل اثرات تصادفی رد نشده است . بنابر این مدل اثر ات تصادفی استفاده گردید. جهت بر اورد ضرایب مدل از EGLS حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده گردید.
نتایج خروجی جدول ۴-۱۴اماره دوربین واتسون ۹۰/۱نشانه عدم خود همبستگی است و احتمال اماره F551/0از اماره F بحرانی جدول ۰۲۱/۰بیشتر است بنابر این بین متغیر مستقل کمک مردمی و نسبت دانش‌آموز به کلاس رابطه معناداری وجود دارد واین رابطه ممکن است خطی باشد چون مقدار ضریب تعیین برابر ۶۵/۰است نشانه درابطه نسبتا قوی بین متغیرها بوده و بنابر این رابطه متغیر مستقل و وابسته معنی دار بوده و شدت همبستگی زیاد است.
۵-۳-۵ فرضیه فرعی پنجم
بین کمک بخش دولت و نسبت دانش اموز به کلاس رابطه معناداری وجود دارد
خروجی آزمون چاو در جدول(۴-۱۵) نشان دهنده این است که P-value برابر صفر است و فرض صفر مبنی بر برابری عرض از مبدا رد می شود و مدل اثرات ثابت ارجح انتخاب گردید.و جدول ۴-۱۶ خروجی آزمون هاسمن۸۵۴/۰ p-value= فرض صفر مبنی بر مدل اثرات تصادفی رد نشده است. بنابر این مدل اثرات تصادفی استفاده گردید. جهت بر اورد ضرایب مدل از EGLS حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده گردید.
نتایج خروجی جدول ۴-۱۷اماره دوربین واتسون ۶۴/۱نشانه عدم خود همبستگی است و احتمال اماره F292/0 از اماره F بحرانی جدول ۰۹۸/۰ بیشتر است بنابراین بین متغیر مستقل کمک بخش دولت و نسبت دانش آموز به کلاس رابطه معناداری وجود دارد واین رابطه ممکن است خطی باشد چون مقدار ضریب تعین برابر۴۹۸/۰است نشان دهنده رابطه ضعیف بین متغیر مستقل و وابسته می باشد.
۵-۳-۶ فرضیه فرعی ششم
بین کمک بخش دولت و معدل دانش اموزان رابطه معناداری وجود دارد
خروجی آزمون چاودر جدول(۴-۱۸) نشان دهنده این است که P-value برابر صفر است و فرض صفر مبنی بر برابری عرض از مبدا رد می شود و مدل اثرات ثابت ارجح انتخاب گردید.ودر جدول ۴-۱۹ خروجی آزمون هاسمن۹۳۳/۰ p-value= فرض صفر مبنی بر مدل اثرات تصادفی متغیر توضیحی رد نشده است . بنابر این مدل اثر ات تصادفی استفاده گردید. جهت بر اورد ضرایب مدل از EGLS حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده گردید .
نتایج خروجی جدول ۴-۲۰اماره دوربین واتسون ۰۳/۲نشانه عدم خود همبستگی است و احتمال اماره F961/0از اماره F بحرانی جدول ۰۸۵/۰بیشتر است بنابر این بین متغیر مستقل کمک بخش دولت و معدل دانش اموزان رابطه معناداری وجود دارد و واین رابطه ممکن است خطی باشد چون مقدار ضریب تعین برابر۰۱۵/۰است نشان دهنده رابطه ضعیف بین متغیر مستقل و وابسته می باشد.
۵-۴ محدودیت های پژوهش
دراین پژوهش محدودیت ها عبارتند از :
*عدم شناسایی منابع درامدی کمک های مردمی در تمامی بخشها و مناطق ۳۳ گانه شهرستانهای استان گیلان

CFI : این معیار شاخص برازش مقایسهای است. هرچه مقدار این معیار به یک نزدیکتر باشد نتیجه گرفته میشود، که مدل پیشنهادی مناسب است.
GFI : این معیار شاخص برازش نیکویی است. هرچه مقدار از ۰.۸ بزرگتر باشد نتیجه گرفته میشود، که مدل پیشنهادی مناسب است.
AGFI : این معیار شاخص برازش نیکویی تصحیح شده است. هرچه مقدار از ۰.۸ بزرگتر باشد نتیجه گرفته میشود، که مدل پیشنهادی مناسب است.
RMSEA : این معیار شاخص، ریشهی میانگین توان مربعات خطا است. هرچه مقدار از ۰.۰۷ کوچکتر باشد نتیجه گرفته میشود، که مدل پیشنهادی مناسب است.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده های پژوهش
۴-۱: مقدمه
پس از گردآوری داده ها، پژوهشگر باید داده های گردآوری شده را با بهره گرفتن از روش های آماری مناسب تحلیل کند. تحلیل داده ها، به استنباط معنا از مشاهداتی که به عنوان بخشی از طرح پژوهش به عمل آمدهاست، اطلاق میشود. تحلیل داده های کمی، مشتمل بر قراردادن مشاهدات به صورت عددی و دست کاری آنها بر حسب خواص ریاضیشان است. مرحله عملی و اصلی یک کار پژوهشی دستیابی به پاسخ است که پژوهشگر در بدو پژوهش در پی رسیدن به آن است. جهت رسیدن به این مهم، داده های جمعآوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند. دراین بخش پس از مشخص شدن داده ها در جامعه مورد پژوهش، فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار خواهد گرفت و یافته های جانبی آن ارائه خواهد شد.
۴-۲: آمار توصیفی
نمودارهای توصیفی مربوط به ویژگیهای جمعیت شناختی است. دراین بخش ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه آماری تشریح میگردد. ویژگیهای مورد توجه قرار گرفتهشده عبارتنداز: وضعیت افرادپاسخ دهنده از نظر جنسیت، میزان تحصیلات، نوع سمت پاسخ دهنده.
۴-۲-۱: جنسیت پاسخ دهندگان مورد پژوهش
جدول (۴-۱)وضعیت جنسیت پاسخ دهندگان

نمودار (۴-۱) وضعیت جنسیت پاسخ دهندگان
۴-۲-۲: تحصیلات پاسخ دهندگان مورد پژوهش
جدول(۴-۲)وضعیت تحصیلات پاسخ دهندگان

محبت: عبارت است از احساس میل نسبت به چیزی که برای انسان، لذت‌بخش است.

عفو و بخشش: از گناه و اشتباه کسی گذشتن.
وفای به عهد: دِین خود را ادا کردن و به پیمان داده شده عمل کردن و حق کسی را تمام و کمال دادن.
اخلاق: جمع خلق به معنای خصلت‌های نفسانی انسان اعم از فضائل و رذائل است.
عدالت: این مفهوم دارای معانی گسترده‌ای است و معنی لغوی آن عبارت است از: برابری، انصاف داشتن و دادگر بودن است.
ظلم‌ستیزی: مبارزه با ستم، ظلم و ایستادن در برابر ظالم را گویند.
جهاد: بذل جان و مال در راه خدا در جنگ با دشمن اسلام و مسلمانان است.
ایثار: به مفهوم عطا کردن و دیگری را بر خود ترجیح دادن است و این ویژگی بهترین کرامت اخلاقی برای انسان‌ها و بالاترین نیکی‌ها است.
آزادی: رهایی انسان از سلطه دیگری، رهایی از یوغ بردگی دیگری و سلطه بیگانه و مستقل بودن در اراده و تصمیم‌گیری در عرصه‌های گوناگون اجتماعی اعم از فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و مانند آن است. از این‌رو، آزادی و استقلال ملازم یکدیگرند؛ یعنی نبود استقلال، نبود آزادی و نبود آزادی، نبود استقلال را به‌همراه دارد.
۳ـ۱۱ـ داده‌های پژوهش
۳ـ۱۱ـ۱ـ داده‌های مربوط به ابعاد اجتماعی دین در دیوان اشعار فارسی استاد شهریار
پس از چندین بار مطالعه اکتشافی دیوان فارسی استاد شهریار، با بهره‌گیری از کلمات و شواهد موجود در دیوان، ابیات و مصراع‌هایی که در هر مقوله و کد تحلیلی که ابعاد اجتماعی دین را می‌رساندند انتخاب گردید و به‌عنوان داده‌های پژوهش حاضر جمع‌ آوری و مورد بررسی قرار گرفتند.
داده‌های مربوط به هر مقوله و کدهای تحلیلی پژوهش به قرار زیر است (با رسم جدول)
جدول (۳ـ۱): داده‌های مربوط به کد تحلیلی ۱ـ۱ (مذمت تفرقه) از مقوله اول (انسجام و همبستگی)