شرایط عام ناظر بر استفاده از سلاح توسط مأمورین

در این فصل ابتدا شرایط عام حاکم بر استفاده از سلاح را که شامل صلاحیت و وظایف قانونی مأمورین و فرماندهان آنها می­باشد را تحلیل و بررسی می­نماییم و سپس اصول کلی و مشترکی که ناظر بر استفاده­ی سلاح توسط مأمورین می­باشد را مورد مطالعه قرار می­دهیم.

1.2. شرایط لازم و تکالیف فرماندهان در ارتباط با تیراندازی مأموران

در اینجا، ابتدا باید شرایط و صلاحیت مأمور در استفاده از سلاح را که اساسی­تر است بررسی کنیم سپس به شرایط دیگر می­پردازیم.

1.1.2. شرایط لازم مأمورین در استفاده از سلاح

اولین و مهمترین موضوعی که در استفاده از سلاح توسط مأموران باید مدنظر قرار گیرد احراز شرایط و صلاحیت فردی مأمورین جهت بکارگیری سلاح است. برای اینکه مأمور به درستی تصمیم بگیرد که سلاح تحت اختیار خود را در چه زمانی، در کجا و چگونه و تحت چه شرایطی به کار ببرد ماده 2 ق. ب. س. چهار شرط مهم را احصاء نموده است که البته با توجه به سیاق ماده مذکور و نداشتن ضمانت اجرای عدم وجود این شرایط، به نظر اکثریت مأمورین، تشخیص صلاحیت ظاهری مأمور برای در اختیار داشتن کفایت می­ کند و با عنایت به آموزش نیروهای مسلح در مراحل مختلف آموزش و خدمت، ذی­صلاح بودن از سوی فرمانده کفایت می کند و نیازی به تشخیص تخصصی ذی­صلاح بودن مأمورین نیست. چهار شرط مذکور عبارتند از: 1- سلامت جسمانی و روانی با مأموریت محوله:

این شرط به صرف اینکه مأمور دارای شرایط جسمانی و روانی متناسب بوده که به استخدام نیروهای مسلح درآمده محقق نمی­ شود بلکه باید برای مأموریتی که به آن اعزام می شود از این شرایط برخوردار باشد. منظور از سلامت جسمانی داشتن، توانایی مناسب و مطلوب قوای بینایی، شنوایی، لامسه و فیزیک مناسب می­باشد. ذکر این نکته هم ضروری است که مقنن احراز سلامت روانی را نیز لازم می­داند. به عبارت دیگر مأمور مسلح باید قدرت تشخیص و تمیز مصادیق قانون بکارگیری سلاح را داشته باشد و در مقابل هر گفتار و رفتار تحریک آمیز طرف مقابل (از جمله اهانت و فحاشی و به کار بردن الفاظ رکیک و انجام حرکات ناشایست) تحت تأثیر قرار نگرفته و از سلاح استفاده ننماید.

2- فراگرفتن آموزش­های لازم در راستای مأموریت­های محوله:

به موجب بند دوم، صرف داشتن آموزش عمومی نحوه استفاده از سلاح کفایت نمی­کند و فرماندهان مکلفند که آموزش­های لازم را در ارتباط با مأموریت­های محوله را به افراد تحت امر خود ارائه نمایند.

3- تسلط کامل در ­بکارگیری سلاحی که در اختیار آنها گذارده می­ شود:

در صورت وجود سلامت جسمانی و روانی متناسب با مأموریت محوله و طی نمودن دوره­ های آموزشی لازم، به­ نظر می­رسد که مأمور به سلاحی که در اختیار دارد مسلط خواهد بود اما در بعضی موارد عللی مثل بیماری، پیری، وضعیت جسمانی از قبیل قد و چاقی و یا لاغری موجب می­ شود که مأمور تسلط کامل خود را از دست بدهد. همچنین ممکن است به دلیل عدم تناسب سلاح با موضوع مأموریت، مأمور تسلط کامل در بکارگیری سلاح در اختیار نداشته باشد به همین علت ماده 10 ق. ب. س. مقرر داشته سلاحی که در اختیار مأموران موضوع قانون فوق قرار داده می­ شود باید متناسب با موضوع مأموریت و وظیفه­ی آنان باشد. گذراندن دوره­ های آموزشی لازم و تداوم تمرین تیراندازی نسبت به هدف­های ثابت و متحرک بسیار لازم و ضروری است.

• آشنایی کامل به قانون و مقررات بکارگیری سلاح:

قانون بکارگیری سلاح باید به مأموران مسلح تدریس و تفهیم گردد و صرف خواندن قانون جهت بکارگیری سلاح کفایت نمی­کند. ماده 9 قانون فوق اشعار می­دارد: مأمورانی که آموزش کافی در مورد سلاحی که در اختیار آنان گذراده شده است ندیده­اند باید مراتب را به فرمانده خود اطلاع دهند و در صورتیکه مأموریتی به این قبیل افراد محول شود فرمانده، مسئول عواقب ناشی از آن خواهد بود مشروط بر اینکه مأمور در حدود دستور فرمانده اقدام کرده باشد. بنابراین مأموران موظفند چنانچه فاقد شرایط لازم برای بکارگیری سلاح هستند مراتب را بلافاصله به صورت مستند و مستدل به فرماندهان خود اطلاع دهند. فرماندهان نیز مکلفند قبل از تحویل سلاح و اعزام به مأموریت از برخورداری شرایط لازم برای بکارگیری سلاح از ناحیه­ی مأموران خود یقین حاصل نمایند.