وبلاگ

(منبع:سالنامه آماری استان گیلان، ۱۳۹۰، مرکز آمار ایران، ۱۳۹۱)

از کل جمعیت استان گیلان به طور تقریبی ۴۰ % آن در نقاط شهری و بقیه یعنی ۶۰ درصد آن در نقاط روستایی به سر می برند. بنابراین باتوجه به میزان جمعیت ساکن در روستاها و اشتغال آنان به کشاورزی ، صنایع دستی به عنوان کار جنبی در کنار کار کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند. هرچند که نیروی فعال و جوان منطقه به خاطر توریستی بودن استان گیلان ،جذب انواع اشتغالات کاذب در خط ساحلی یا کناره جاده های پررفت و آمد می شوند واین مشاغل را به کار صنایع دستی که وقت گیر و کم درآمد است،ترجیح می دهند.

معهذا صنایع دستی به عنوان یک کار جنبی در سطح منطقه رواج دارد و روستاییان اعم از زن و مرد ،پس از فراغت کار پرزحمت کشاورزی به تولیدات انواع محصولات صنایع دستی اشتغال می ورزند. یکی از مهم ترین صنایع دستی که در منطقه و استان رواج دارد و گذشته از آن مردان و زنان نیز به آن مشغولند حصیر بافی است. گذشته از حصیربافی بافت نوعی سبد که از ترکه مروار که مرواربافی مشهور است بخصوص در آستانه اشرفیه از رونق زیادی برخوردار می باشد و همچنین بافت نوعی حصیر و محصولات دیگر از بامبو، نی، خیزران که به بامبوبافی معروف است نیز در لیالستان لاهیجان رواج دارد و کارگاه بامبوبافی وابسته به مدیریت صنایع دستی در آن منطقه مشغول به فعالیت می باشند .(حریری – ۱۳۸۰ –ص ۳۶ )
حصیربافی در اکثر روستاهای گیلان به ویژه در جفرود گلشن و تولید آن در روستاهای بین رشت و بندرانزلی معمول است. حصیربافی فعالیتی زنانه است که در تابستان و پاییز انجام می گیرد. دستگاهی که بکار برده می شود بسیار ساده است.
زمان شروع مرواربافی در گیلان از هنگام رونق گرفتن بامبو آغاز شده و چند تن که از تهران به رشت و لاهیجان مهاجرت کرده بودند، باتولید مروار باعث رونق این صنعت در شهرستان آستانه اشرفیه شدند.
یکی دیگر از هنرهای دستی فوق العاده زیبا و پرقدرت استان گیلان قلابدوزی است که دارای سابقه درخشان و پررونقی بوده و تا گذشته ای نه چندان دور ، صنعتگران و هنرمندان بسیاری به این فن اشتغال داشته و از این راه امرار معاش می کردند . قلابدوزی ابریشم بر روی ماهوت پس از یک دوران افت نسبی مجدداً احیاء و اینک گروهی از زنان در منازل به تولید انواع پرده ای ،رومیزی و غیره آن اشتغال دارند استان گیلان با بیش از ۶۰ رشته صنایع دستی ، دارای تنوع تولید و محصولات قابل عرضه به بازارهای داخلی و خارجی است . فهرست رشته های دارای قدمت و اصالت تاریخی و فرهنگی صنایع دستی استان عبارتند از:
۱-گلیم بافی ۲-نازک کاری و خراطی۳-قالی بافی ۴-تابلوهای معرق و مینیاتور۵-چاروق و چموش۶-سفال و سرامیک ۷-قلابدوزی ۸-مرواربافی۹-تولیدات عروسکی ۱۰-بامبو بافی ۱۱-تکه دوزی ۱۲-چادر شب بافی ۱۳-حصیربافی۱۴-شال بافی ۱۵-نمدبافی۱۶-مجسمه سازی۱۷-مکرومه بافی ۱۸-کدوی منقش ۱۹-آهنگری ۲۰-گره چینی
جدول۲-۴- تعداد افراد شاغل در بخش صنایع دستی درسال ۱۳۹۰ به تفکیک شاخه های صنایع دستی استان گیلان
جدول۲-۴ تعداد افراد مشغول به کار در شاخه های مختلف صنایع دستی استان را به ترتیب از بیشترین افراد شاغل در یک رشته تا کم ترین آن ها نمایش می دهد، این جدول هم چنین نسبت فعالان هریک از شاخه ها به کل شاغلان حوزه صنایع دستی استان را در سال ۱۳۹۰ نشان می دهد، بیشترین نسبت شاغلان مربوط به گلیم بافی میباشد و حصیربافی و بافتنی های رستنی در مراتب بعدی قرار دارند. منظور از سایر رشته ها،آن هایی هستند که افراد شاغل در آن ها بسیار کمتر از ۵۰ نفر می باشند
جدول۲-۵- تعداد صنعت گران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰
همان طوری که ملاحظه می شود، جدول شماره۲-۵ تعداد صنعت گران شناسایی شده در بخش صنایع دستی استان گیلان که دارای کارت شناسایی شده اند را بین سالهای ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰ ،به همراه نرخ رشد در هر سال نشان می دهد که از ۷۰۰ نفر در سال ۱۳۸۴ به ۵۷۰۰ نفر در سال ۱۳۹۰ رسیده است که رشدی معادل ۲۹ / ۷۱۴ درصدی (۱۴/۸ برابری ) را نشان می دهد.
نمودار۲-۱-تعداد صنعت گران بخش صنایع دستی گیلان(.منبع سازمان میراث فرهنگی گیلان)
در سی سال گذشته، بی کاری و اشتغال مهم ترین دغدغه در استان گیلان بوده است. محدود ماندن نرخ رشد بخش های مختلف اقتصادی ، نرخ پایین انباشت سرمایه ،پیدایش فناوری های جدید، کاهش تقاضا برای نیروی کار در بخش اقتصاد و مازاد نیروی کار و جایگزینی سرمایه بجای نیروی کار به خاطر پایین بودن هزینه سرمایه نسبت به هزینه نیروی کار،موجب افزایش فشار بی کاری در استان گیلان شده است. این در حالی است که جذب نیروی کار توسط بخش صنایع دستی علاوه بر تعادل بخشیدن به سایر بخش ها ،از ایجاد شغل های کاذب نیز جلوگیری می کند و بدلیل ماهیت تولیدی بودن تاثیر قابل توجهی بر اشتغال زایی غیر مستقیم دارد. براساس اعلام سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان گیلان ،تولید صنایع دستی در گیلان برای ۱۰ هزار نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم شغل ایجاد کرده است.(روزنامه ایران ،ص ۱۵ ،۳۰ خرداد ۱۳۸۹ )
جدول ۲-۶ -نسبت شاغلان بخش صنایع دستی به کل شاغلان استان گیلان طی سالهای ۱۳۸۹-۱۳۸۴ ( به درصد)
نمودار ۲-۲ تعداد شاغلان استان گیلان و نسبت شاغلان شناسایی شده در حوزه صنایع دستی به کل شاغلان استان را به همراه نرخ رشد این شاخص بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ نشان می دهد (تعداد شاغلان استان بین سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ از بند ۱۰ : تحلیل جایگاه استان در سطح ملی از نظر پتانسیل های رشد اقتصادی ، ویراست دوم ،۲۸ / ۸ / ۱۳۹۰ استخراج شده است.)ملاحظه می شود نسبت شاغلان صنایع دستی به کل شاغلان از ۱/۰ در سال ۱۳۸۴ به ۱۹/۰ در سال ۱۳۸۹ افزایش یافته که رشدی معادل ۹۰ درصد (۹/۱ برابری ) داشته است.
نمودار۲-۲ نسبت شاغلان بخش صنایع دستی به کل شاغلان استان.منبع سازمان میراث فرهنگی استان گیلان
جدول۲-۷- میزان فروش صنایع دستی استان گیلان بین سال های ۱۳۹۰-۱۳۸۸ (منبع : اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان )
همان طور که ملاحظه می شود، جدول ۲-۶ میزان فروش صنایع دستی استان گیلان را در نمایشگاه های نوروزی استان گیلان ، طی سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ نشان می دهد. ملاحظه می شود که این رقم که در سال ۱۳۸۸ ، معادل ۶۵۰۰ ریال بوده با افزایش ۰۸/۲۳ درصدی در سال ۱۳۸۹ به ۸۰۰۰ میلیون ریال رسیده و در سال ۱۳۹۰ نیز با ۷۵/۵۸ درصد رشد به ۱۲۷۰۰ میلیون ریال رسیده است.
نمودار۲-۳-میزان فروش صنایع دستی گیلان در نمایشگاه های نوروزی(منبع:سازمان میراث فرهنگی گیلان)
جدول۲-۸- آمار صادرات گمرکات استان گیلان بین سال های ۱۳۸۵-۱۳۸۷٫(منبع دبیرخانه شورای عالی توسعه صادرات غیر نفتی)
صادرات استان گیلان ازنظر نوع محصولات عبارتند از: محصولات صنعتی، مصالح ساختمانی، محصولات معدنی، شیمیایی، فلزی، پتروشیمی، منسوجات، فرش و موکت، کیف وکفش، صنایع دستی، محصولات دامی، غذائی، مرکبات، محصولات کشاورزی، حیوانات زنده. در حالی که سرمایه گذاری و وسیع در بخش صنایع دستی در استان گیلان می تواند سبب توسعه اقتصادی استان ، ایجاد شغل وجلوگیری از مهاجرت به شهرهای بزرگ گردد،اما متاسفانه در سال های اخیر همواره در صادرات صنایع دستی استان گیلان با ضعف مواجه بوده ایم . در حالی که با رفع موانع می تواند از پتانسیل موجود در این بخش استفاده بهینه نمود.
۲-۳۱- ماسوله
ماسوله یکی از نقاط شهری شهرستان فومن است که در جنوب غربی این شهرستان ، در دامنه کوه های تالش که مرز غربی استان گیلان را شکل می دهد. ماسوله در ناحیه کوهستانی شهرستان فومن و بر گسترده ای که دارای طول جغرافیایی ۱۴ ۵۹ ۴۸ و عرض جغرافیایی ۱۳ ۹ ۳۷ و در ارتفاع ۱۰۵۰ متری از سطح دریاهای آزاد با اختلاف بیش از ۱۲۰ متر بین بالاترین و پایین ترین نقطه آن واقع شده است.
موقعیت شهر ماسوله به گونه ایست که از سه طرف شمال ، غرب و جنوب به دامنه کوهستانی ، و از طرف شرق از طریق دره رودخانه ماسوله رودخان به جلگه فومنات مرتبط است شهر ماسوله از طریق راه های کوهستانی به جنوب شهرستان خلخال و شمال غربی طارم ( دره قزل اوزن ) در ارتباط می باشد. فاصله شهر ماسوله تا ماکلوان مرکز بخش سردار جنگل ۲۱ کیلومتر ، تا شهر فومن مرکز شهرستان فومن ۳۵ کیلومتر و تا شهر رشت مرکز استان ۶۲ کیلومتر و نهایتا تهران ۳۸۵ کیلومتر است . شهر ماسوله با وجود موقعیت توریستی که داراست تنها با یک جاده آسفالته با مرکز شهرستان و کشور در ارتباط است.
۲-۳۱-۱ ویژگی های اجتماعی وشغلی
۲-۳۱-۱-۱جمعیت :
شاخص جمعیت در شهر ماسوله متفاوت از سایر نقاط شهری است به گونه ای که ماسوله به جهت جمعیت متغیرش که در ایام گردشگری به ۱۵ – ۲۰ هزار نفر میرسد می تواند در زمره شهرهای متوسط گیلان قرار گیرد. بدین جهت در اهداف شهری جمعیت سیال آن می باید مورد توجه قرار می گیرد(شهرداری ماسوله ) . بر اساس آمار موجود در سرشماری نفوس و مسکن جمعیت شهر ماسوله در سال ۱۳۳۵ ، ۱۹۴۲ نفر بوده که آمار آن در فاصله سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ به ۱۶۲۶ نفر کاهش یافت یعنی نرخ رشد آن ۸/۱- بوده است . تا سال ۵۵ تعداد جمعیت به ۱۱۶۶ نفر رسید که نرخ رشد سالانه آن در طی سال های ۴۵ تا ۵۵ ،۲/۳-بوده است ، این تعداد تا سال ۱۳۶۵ به ۱۱۳۲ نفر رسید که نرخ رشد سالانه آن طی سال های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ به ۳/۰ – تغییر یافت ، در سال ۱۳۷۵ جمعیت شهر ماسوله به ۶۶۳ نفر کاهش شدیدی داشت که نرخ رشد سالانه آن را در طی سال های ۶۵-۷۵، ۲/۵- رسیده است، نهایتا در سال ۱۳۸۵ این آمار به ۵۵۹ نفر تقلیل یافت و نرخ رشد سالانه آن به ۶۹/۱- رسید
جدول ۲-۹-آمار جمعیت ماسوله

سال

تعداد

فاصله بین سال ها

نرخ رشد سالانه به درصد

۱۳۳۵

۱۹۴۲

۱۳۴۵

۱۶۲۶