جدول ۴-۱۴- رابطه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ کلمات راجع به سوریه ۵۶
جدول ۴-۱۵- رابطه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ کلمات راجع به پاکستان با کل عنوان خبر ۵۹
جدول ۴-۱۶- رابطه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ کلمات راجع به کنیا با کل عنوان خبر ۶۱
جدول ۴-۱۷- رابطه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ کلمات راجع به سوریه با کل عنوان خبر ۶۲
جدول ۴-۱۸- رابطه­ برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ کلمات راجع به انرژی اتمی با کل عنوان خبر ۶۳
جدول ۴-۱۹-شاخص­ های آماری برانگیختگی کلمات در تارنماهای مختلف فارسی ۶۱
جدول ۴-۲۰- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی ۶۶
جدول ۴-۲۱- خلاصه­ی اثرات گزارش برانگیختگی در تارنماهای مختلف ۶۷
جدول ۴-۲۲- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی ۶۹
جدول ۴-۲۳-خلاصه­ی اثرات گزارش خوشایندی در تارنماهای مختلف فارسی ۷۰
جدول ۴-۲۴-شاخص­ های آماری غلبه­ کلمات در تارنماهای مختلف ۷۱
جدول ۴-۲۵- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی ۷۱
جدول ۴-۲۶- خلاصه­ی اثرات گزارش غلبه در تارنماهای مختلف فارسی ۷۲
جدول ۴-۲۷- خلاصه­ی آزمون کرویت موچلی ۷۳
فهرست نمودارها صفحه
نمودار ۴-۱-توزیع فراوانی جنسیت مخاطبان ۲۰
نمودار ۴-۲-توزیع فراوانی سطوح تحصیلی مخاطبان ۲۱
نمودار ۴-۳- توزیع فراوانی قومیت مخاطبان ۲۲
نمودار ۴-۴-میانه­ی برانگیختگی کلمات راجع به انرژی هسته­ای ایران ۲۶
نمودار ۴-۵- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به انرژی هسته­ای ایران ۲۷
نمودار ۴-۶- میانه­ی غلبه­ کلمات راجع به انرژی هسته­ای ایران ۲۸
نمودار ۴-۷- میانه­ی برانگیختگی کلمات راجع به پاکستان ۳۱
نمودار ۴-۸- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به پاکستان ۳۳
نمودار ۴-۹- میانه­ی غلبه­ کلمات راجع به پاکستان ۳۴
نمودار ۴-۱۰- میانه­ی برانگیختگی­ کلمات راجع به کنیا ۳۷
نمودار ۴-۱۱- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به کنیا ۳۸
نمودار ۴-۱۲- میانه­ی غلبه­ کلمات راجع به کنیا ۳۹
نمودار ۴-۱۳- میانه­ی برانگیختگی­ کلمات راجع به سوریه ۴۳
نمودار ۴-۱۴- میانه­ی خوشایندی کلمات راجع به سوریه ۴۴
نمودار ۴-۱۵- میانه­ی غلبه­ کلمات راجع به سوریه ۴۵

فصل اول

کلیات پژوهش

۱-۱مقدمه

عصر حاضر، عصر ارتباطات و اطلاعات است؛ عصری که در آن رسانه‌ها نقش مهمی در شکل گیری افکار عمومی در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و بین‌المللی بازی می‌کند (آقایی، صادقی، هادی، ۱۳۹۱). امروزه اهمیت اخبار بر هیچ کس پوشیده نیست. تارنماها یکی از منابع مهم خبری هستند. بر اساس آماری که از اولین گروه تحقیقاتی برخط ایران در سال ۲۰۱۲ منتشر گردیده است، نزدیک به ۵۴ درصد از کل کاربران اینترنت در خاورمیانه، در ایران زندگی می­ کنند و بر حسب نوع فعالیت افراد در اینترنت بالاترین سطوح به جستجوی اطلاعات (۶۷ درصد)؛ مطالعه پایگاه‌های خبری ( ۶۵ درصد)؛ بانکداری برخط ( ۶۴ درصد)؛ دانلود موسیقی ( ۴۹ درصد)؛ شبکه‌های اجتماعی ( ۴۴ درصد) و خرید آنلاین ( ۴۳ درصد) اختصاص دارد. از نظر کاربران، پس از جستجوی اطلاعات، مطالعه­ پایگاه­های خبری پرطرفدارترین بخش اینترنت است که اهمیت آن را روشن می‌سازد. (مشرق، ۱۳۹۱)
هر خبر دارای عنوانی است که اکثر اوقات بیانگر چکیده­ و محتوای خبر می­باشد و می ­تواند مخاطبان را به خود جذب نموده یا تأثیری بالعکس بر آن‌ ها داشته باشد. عنوان اخبار متشکل از کلمات و جملات است. این کلمات و جملات بار هیجانی دارند. مخاطبان دائما با این کلمات روبرو می­شوند. بار هیجانی موجود در کلمات و جملات خبرها احساس خوشایندی و یا ناخوشایندی مانند: شادی، خشم، غم، تنش و یا رنجش در آن‌ ها به وجود می‌آورد..
در این میان گاهی ممکن است کلمات با وجود تعریف یکسان معنای احساسی متضادی داشته باشند مانند کلمه «کلاسیک» در مقابل «دمده» که تعریف یکسانی دارند اما معنای احساسی متضادی را منتقل می­نمایند. انتخاب کلمات هیجانی در خبر، ارتباط را کامل‌تر می­نمایند و اهمیت بسزایی دارد (عباسی و همکاران، ۲۰۱۱). علاوه بر تجربه‌ی هیجانی که به صورت خوشایندی و یا ناخوشایند است، غلبه شامل احساس کنترل و یا عدم کنترل، و انگیختگی به عنوان تغییرات فیزیولوژیک و روانی، تحت تأثیر بار هیجانی کلمات، در این میان مطرح است. می‌توان چنین بیان کرد که اخبار و بالاخص عنوان خبر، یکی از مهم‌ترین جایگاه­هایی است که بار هیجانی کلمات در آن اهمیت زیادی دارد.
این پژوهش به مطالعه­ میزان برانگیختگی، خوشایندی و غلبه­ کلمات به کار رفته در عناوین اخبار تارنماهای فارسی زبان داخلی و خارجی و رابطه­ هرکدام از این مؤلفه‌ها با یکدیگر پرداخته است و در پی آن است که مشخص نماید آیا بین این مؤلفه‌ها در قالب کلمات با برانگیختگی و خوشایندی آن به صورت عنوان خبری رابطه­ای وجود داشته است؟ و در نهایت به ارزیابی این موارد در تارنماهای فارسی زبان داخل و خارج کشور بپردازد.

۱-۲ بیان مسأله

تارنماها یکی منابع مهم خبری هستند. امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که از رسانه استفاده ننماید و در این میان از اخبار بی خبر باشد.
تارنماها با اطلاع رسانی سریع درباره مسائل حاد جامعه بشری، انتقال نمادهای اعتراضی و تحریک احساسات، به کنش‌های اعتراضی گسترده ای دامن می‌زنند. جذب هواداران، انسجام درونی، ایجاد اتحاد و ائتلاف میان افراد و گروه‌ها و هماهنگ سازی اهداف و روش‌های مبارزاتی و جهت دهی افکار عمومی نشانه ای از قابلیت بالای فضای مجازی است؛ امری که به وضوح در تحولات اخیر خاورمیانه مشاهده می‌شود (آقایی، صادقی، هادی، ۱۳۹۱).
تحولات خاورمیانه به علت اهمیت همیشگی آن مجالی را فراهم نموده است تا رسانه‌ها به ویژه تارنماها بیش از پیش ظرفیت‌های خود را نمایان سازند (قاسم زاده،۱۳۹۰). مسلماً یکی از حوزه‌هایی که خبرهای رسانه­ای و تارنماها به صورت ویژه به آن می‌پردازند مسائل مختلف مربوط به ایران است. این موارد شامل نکات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی و غیره است.
تارنماها را به رغم داشتن نکات مفید آن، می‌توان به عنوان ابزاری موثر برای رسیدن به اهداف سیاسی، اقتصادی و نظامی نیز در نظر گرفت که با زبان کلمات و جملات در ساختار خبر نقشی حیاتی بازی می‌کنند.

جالب توجه است که امروزه در ابعاد نظامی نیز بعد جدید و بسیار موثری ظهور کرده است که جنگ شناختی نامیده می‌شود، که آن را بعد پنجم جنگ‌ می‌دانند که در آن به جای سلاح از تکنیک‌های شناختی استفاده می‌شود. یکی از مؤثرترین ابزارهای مورد استفاده در جنگ‌های شناختی، رسانه ­ها هستند (گروه پژوهشی دانش فناوری اطلاعات آینده اندیشی، ۱۳۸۷). بدین صورت که رسانه‌ها با قابلیت زیادی که دارند می‌توانند زشت‌ترین مفاهیم را به صورتی زیبا و یا بالعکس به مخاطب عرضه نمایند و افکار را دستکاری نموده و به سمت آنچه هدف اصحاب رسانه است سوق دهند.
کلمات و جملات هیجانی در اخبار و عناوین خبری اهمیت زیادی دارند. مثلاً پژوهش بررسی و مقایسه شباهت­ها و تفاوت­های گفتمان­ها و انگاره­های خبری ساخته شده در دو سایت الجزیره انگلیسی و پرس تی­وی در مورد پوشش خبری درگیری­های سوریه در بازه زمانی فروردین تا شهریور ۱۳۹۲ (۲۱ مارس تا ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳) نشان می‌دهد که چگونه دو رسانه با دو دیدگاه مخالف با عناوین و جملات و کلمات متفاوت، در مخاطبان خود عقاید مختلف و مخالف هم و تصاویر مثبت و منفی از سران کشورها القاء نمودند (خلیلی،۱۳۹۲). این موضوع اهمیت و چگونگی اثر گذاری بار هیجانی کلمات و جملات اخبار بر مخاطبان را نشان می‌دهد.
تارنماها به عنوان یکی از رسانه‌ها، می‌تواند به شکل ابزاری از تسلیحات شناختی نیز باشد که مخاطب با اختیار و انتخاب خود در معرض آن قرار می‌گیرد. تارنماها را می‌توان ابزاری مهم دانست که کلمات و جملات در آن نقش اساسی بازی می‌کنند و با تأثیر گذاری بر افکار مخاطبان می‌توانند خطر آفرین باشند.