جهت قضاوت در مورد مطلوبیت کیفیت زندگی کاری و مطلوبیت هرکدام از مؤلفه های آن از طیف استاندارد ارزیابی بازرگان و همکاران (حجازی، بازرگان، اسحاقی، ۱۳۸۷، ۱۲۶-۱۲۸) استفاده خواهد شد. طیف این سطح مطلوبیت بر اساس حداکثر و حداقل ارزش عددی مربوط به گزینههای سؤال نشانگر ساخته می شود. به این معنی که در یک طرف طیف حداکثر امتیاز و در طرف دیگر حداقل امتیاز قرار گرفته و سپس فاصله این دو به سه قسمت مساوی تقسیم می شود. در این طیف چنانچه از طیف لیکرت پنج گزینهای استفاده شود، اگر میانگین مؤلفه های مورد نظر بین ۱ تا ۳۳/۲ باشد وضعیت نامطلوب، چنانچه این میانگین بین ۳۳/۲ تا ۶۶/۳ باشد وضعیت نسبتاً مطلوب، و چنانچه این میانگین بین ۶۶/۳ تا ۵ باشد وضعیت مؤلفه های مورد بررسی مطلوب ارزیابی می شود. هرچند، به دلیل این که سؤالات مربوط به مؤلفه فضای کلی زندگی (سؤالات ۲۱ و ۲۲ و ۲۳) منفی هستند، ارزش آن ها به صورت معکوس محاسبه میگردد. نمودار زیر طیف سطح مطلوبیت را نشان میدهد ().
نمودار ۳- ۱ .طیف سطح مطلوبیت بازرگان و همکاران در مقیاس لیکرت پنج ارزشی
این پرسشنامه که توسط میرکمالی ساخته و اجرا شده، نمونه یک پرسشنامه بومی است که با مطالعات و بررسیهای گسترده بر روی نمونههای خارجی تکمیل گردیده است و با تغییراتی برای کتابداران کتابخانه های عمومی مورد مطالعه توسط محقق بازنویسی شده است و به تأیید اساتید این رشته رسیده است. این پرسشنامه نیز همانند پرسشنامه کیفیت زندگی کاری جهت بررسی میزان رضایت از طیف پنج ارزشی لیکرت بهره برده و مقادیر “کاملاً مخالفم"، “مخالفم"، “نظری ندارم"، “موافقم"، و “کاملاً موافقم” را شامل می شود. این ابزار نیز هفت مؤلفه مرتبط با رضایت شغلی را در قالب ۶۲ گویه مورد بررسی قرار میدهد. هفت مؤلفهای که در این پرسشنامه مورد توجه قرار گرفته شده است و همچنین تعداد سؤالاتی که به هرکدام از این مؤلفه ها اختصاص داده شده است در جدول زیر آمده است ().
جدول ۳- ۲٫ مؤلفههای رضایت شغلی و تعداد سؤالات مختص آن ها در پرسشنامه میرکمالی
| مؤلفه های مورد بررسی | سؤالات | مؤلفه های مورد بررسی | سؤالات |
| کار | ۱ تا ۱۲ | جو سازمانی | ۳۶ تا ۴۲ |
| روابط (مافوق، همکار، کاربر) | ۱۳ تا ۱۹ | منزلت، مسئولیت، و احترام | ۴۳ تا ۵۴ |
| ارتقاء، پیشرفت، و موفقیت | ۲۰ تا ۳۲ | عوامل محیطی کار | ۵۵ تا ۶۲ |
| حقوق و مزایا | ۳۳ تا ۳۵ |
استرس شغلی کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگیهای فردی، به گونه ای که خواستهای محیط کار (و در نتیجه فشارهای مرتبط با آن) بیش از آنی است که فرد از عهده انجام آن برآید تعریف شده است. پرسشنامه استرس شغلی اچ.اس.ای[۱۲۶] به منظور سنجش استرسهای مربوط به کار طراحی شده است. این ابزار ۷ مؤلفه مربوط به استرس شغلی را در قالب ۳۵ گویه و با بهره گرفتن از مقیاس لیکرت ۵ ارزشی این متغیر را مورد آزمایش قرار میدهد. مقیاس لیکرت در این پرسشنامه مقادیر “هرگز"، “بندرت"، “گاهی اوقات"، “غالباً"، و “همواره” را در بر میگیرد. هفت مؤلفهای که در این پرسشنامه مورد توجه قرار گرفته شده است و همچنین سؤالاتی که به هرکدام از این مؤلفه ها اختصاص داده شده است در جدول زیر آمده است ().
جدول ۳- ۳٫ مؤلفههای استرس شغلی و سؤالات مختص آن ها در پرسشنامه استاندارد اچ.اس.ای
| مؤلفه های مورد بررسی | سؤالات | مجموع | مؤلفه های مورد بررسی | سؤالات |
سرآمد فضلای زمانه دانی کیست
شهنشه فضلا، پادشاه ملک سخن
ز روی صدق و یقین نی ز راه کذب و گمان
جمال ملت و دین خواجه جهان سلمان
(حافظ، ۱۳۷۹: ۱۴۵)
سلمان کاخ سخنوری خود را بر شیوهی کمال الدین اسماعیل و ظهیرالدین فاریابی بنیان نهاد و اکثر قصاید را در جواب این دو نفر و به سبک و طرز آنها گفته است. مولاا جامی در بهارستان مینویسد: »اکثر مضامین سلمان از اساتید قدیم، خاصه کمال الدین اسماعیل مآخوذ است. لیکن او آنها را به درجهای ترقی داده که جای هیچ خدشه و اعتراضی نیست» (وفایی، ۱۳۸۹: ۲۹).
«غزلیات سلمان بهتر از هر شعر فارسی، شخص را به یاد اشعار حافظ میاندازد. علاوه بر استقبالهایی که از یکدیگر کردهاند، اساساً زبان غنی سلمان نزدیکترین زبان به گفتار خواجه است.
الفاظ و جملات و اصطلاحاتی که حافظ به درجه کمال رسانیده است در اشعار سلمان نیز دیده میشود و چنانکه گاهی شخص تصور میکند به مطالعه اشعار حافظ مشغول است:
در بیایان فنا ما همه سرگردانیم
تا کرا سوی تو توفیق هدایت باشد
گاه در مصطبه دردیکش رندم خوانند
گاه در خانقهم صوفی صافی دانند
(حافظ، ۱۳۷۹: ۶۷)
شیوه سلمان در غزل کاملاً قابل مقایسه با حافظ است، چه رد پرداختن ایهامها و تلمیحات عرفانی و بکار بردن اصطلاحات قلندری و خمریهسرایی و چه در تغزلات و ابیات عاشقانه، مضامین مشترک، شباهتهای لفظی و معنوی، همانندی وزن و قافیه، بین این دو شاعر فراوان است بهگونهای که نمیتوان گفت که هز غزل را نخست کدامیک سروده و آن دیگر استقبال کرده است. به گفته دکتر ذبیح ا.. صفا «شاید که این دو استاد از راه مکاتبه، مشاعره داشتهاند» (ذوالفقاری، ۱۳۸۲: ۲۲۹).
سلمان شاعری مضمونآفرین است تا معنی آفرین، برخلاف حافظ که هر دو را به نحو اکمل در دیوان خود جمع کرده است. به عقیده شبلی نعمانی: «سلمان درآوردن قوامی مشکل و مترادفات نادر و اشعار مردّف، مهارتی داشته، ولی قریحه سوزان و ذوق و ایمانی که لازمه یک شاعر بزرگ است وی را حاصل نیست» (همان: ۲۲۹).
سلمان در مثنوی بیشتر خمسه نظامی مورد نظر او بود و از آنجا که شاعر در تمامی فنون شعر قصد طبعآزمایی داشته به مثنوی نیز پرداخته و دو اثر به ظهور رسانیده است.
اصولاً هر شاعری واژگان و فرهنگ مخصوص به خود را دارد و بعضی از الفاظ و کلمات را بیشتر به کار میبرند. بررسی این فرهنگ واژگان خاص ما را به نتایج قابل ملاحظهای میرساند. مثلاً حافظ علاقه خاصی به واژگان رند، گدا، قلندر، صوفی، زاهد و … از خود نشان میدهد. سلمان هم «شاهر گلها» است، لااقل در بررسی مثنوی جمشید و خورشید، چنین است. وی در شعاع وسیعی با گلها و گیاهان ترکیبات، تشبیهات، استعارات، کنایات، مضامین و ایهامها پرداخته است.
آن چیزی که بیشتر در شعر سلمان جلوه میکند، توصیفات او است. در خلال داستان، از هر مکان، یا شخص یا موضوع وصفی ساخته است. عمده توصیفات او، به عنوان مثال میتوان : وصف جمشید، خورشید در خواب، مهراب بارزگان، دختر قیصر روم و … را نام برد (ذوالفقاری، ۱۳۸۲: ۲۳۱).
همچنین سلمان به اصطلاحات موسیقی کاملاً احاطه داشته، سیطره و دست وی در این علم در سرتاسر داستان پیدا است (همان: ۲۳۸).
و مهمترین موضوعاتی که در دیوان سلمان به چشم میخورند عبارتند از: بحثهای فلسفی، اخلاقی و حکمی، گذرا و فانی بودن دنیا، ناپایدار بودن لدتها، سلوک انسان و حرکت او از نفسانیت خویش تا وصل به معبود واقعی، بی نیازی و استغنای انسان از پیرامون، زهد و ترک دنیا برای آسایش فکر و روح، تأکید بر بیآزاری و قناعت.
البته این موضوعات از مدح امیران و وزراء، بیان حوادث سیاسی و درباری، مرثیهها و شخصیتها جداست (وفایی، ۱۳۸۹: ۳۰).
سبک قصاید سلمان طبق معمول زمان، عراقی و مخصوصاً تغزلاتش لطیف و شیوا و به لحن غزل نزدیک است به طوری که سلمان را بزرگترین قصیده سرای قرن هفتم تا دوازدهم – یعنی فاصله بین حمله مغول و ظهور دولت قاجاریه است.
۳-۴٫ پیشروان و پیروان
سلمان همانند هر شاعر دیگری میراث ادبی پیشینیان را مورد توجه قرار داده و به طرزی زیبا از گنجینهی ادبی گذشتگان بهره جسته است. معانی ظریف، مضامین و تصاویر شعری، تعابیر و آرایشهای لفظی و معنوی را از گذشتگان دریافت داشته و با بهرهگیری از ذوق و استعداد شاعری خویش، آنها را به شکلی زیبا پرورانده است. سلمان شعر گروهی از شاعران گذشته را پیش چشم داشته و از اشعار آنها آشکارا استقبال کرده و مستقیم و صریح در شعر خویش داخل نموده است و در قصاید خویش از آنها نام برده است.
الف) فردوسی و نظامی و سایر استادان مثنوی سرا.
ب) منوچهری دامغانی: سلمان یک قصیده به استقبال او ساخته است.
المنه لله که این ماه خزان است
وقت شدن و آمدن راه رزان است
(سلمان، ۱۳۸۹: ۲۱)
مدیران شرکتها میتوانند با درگیر نمودن مستقیم و غیر مستقیم مصرف کنندگان در اقدامات بشردوستانه یا زیستمحیطی و اخلاقی که شرکت در آن فعالیت دارد، علاوه بر آگاه نمودن مصرف کنندگان از اقدامات شرکت، از داوطلبان و علاقهمندان بخواهد در این اقدامات با شرکت همکاری نماید. بدین وسیله علاوه بر ایجاد حس همکاری، نوعی اعتماد و تصویری مثبت از شرکت برجای خواهد ماند.
ارائه کارتهای ویژه مصرف کنندگان، در فروشگاهها که پس از خرید به آنان تعلق میگیرد، خاصیت این کارتها به گونه ای است که مصرف کننده با عرضه آنها می تواند به صندوقهای خیریه کمک نماید.
مدیران شرکتها با استفاده بیشتر ازنمادهای حمایت از محیطزیست و جامعه در تبلیغات تلویزیونی جهت ترفیع و معرفی محصولات، میتوانند حضور گستردهتری در بازار داشتهباشند.
انتخاب نوع ابزارهای تبلیغاتی توسط شرکتها باید به گونه ای باشد که حس نوعدوستی مصرف کننده را برانگیزاند تا بدین وسیله با خرید از محصولات شرکت، خود را فردی حامی جامعه احساس نماید.
شرکتها میتوانند با پشتیبانی از فعالیتهای عمومی جامعه، مانند برگزاری پیادهرویهای خانوادگی، کوهنوردیهای جمعی و یا سایر فعالیتهای گروهی، پیوند و ارتباط خود را با مصرف کنندگان حفظ و تداوم بخشند.
۵-۴ پیشنهادهای تحقیق برای پژوهشهای آتی
با توجه به اینکه برخی محدودیتها مانع پوشش تمامی ابعاد مورد نظر تحقیق حاضر گردید، پیشنهاد می شود در راستای تکمیل و توسعه دانش کاربردی در زمینه مدیریت ارزش به عنوان پایه و اساس در فلسفه بازاریابی، پژوهشهای ذیل نیز اجرا گردد:
بررسی تاثیر مسئولیتاجتماعی شرکتها بر تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان در صنایع دیگری که رو به اشباع شدن میباشند.
بررسی تاثیر مسئولیتاجتماعی شرکتها بر تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان با میانجیگری آمیخته توزیع.
بررسی تاثیر مسئولیتاجتماعی شرکتها بر تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان با میانجیگری آمیخته قیمت.
بررسی تاثیر مسئولیتاجتماعی شرکتها بر تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان با میانجیگری آمیخته محصول.
۵-۵ محدودیتهای تحقیق
۵-۶ خلاصه فصل پنجم
در این فصل، نتایج حاصل از تحقیق که توسط تکنیکهای مختلف تجزیهوتحلیل آماری بدست آمده بودند، طبقه بندی و به صورت خلاصه معرفی شدند. بحث در یافته ها قسمت مهم دیگری از این فصل بود که با هدف تشریح و تصریح بیشتر یافته ها صورت گرفت. در نهایت بر پایه نتایج اخذ شده از داده های جمعآوری شده، پیشنهاد تحقیق در دو بخش پیشنهادات کاربردی و پژوهشی ارائه گردید و محدودیتهای پژوهش حاضر ارائه شد.
منابع و مآخذ
منابع و مآخذ فارسی:
اسدالهی علی، بررسی تاثیر تبلیغات تجاری بر رفتار مصرف کننده در تصمیم خرید محصولات لوازم خانگی،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، (۱۳۸۴).
حافظ نیا محمد رضا، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی،تهران:انتشارات سمت، (۱۳۸۴).
دعایی حبیب اله، فتحی علی، شیخیان علی کاظم، بازاریابی سبز راهی به سوی رقابت پایدار، تدبیر سال هفدهم، شماره ۱۷۳، (۱۳۸۵).
دولت آبادی حسین، نجف آبادی لیلا، خزائی پول جواد، کاظمی رضا، تحلیل تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکتی بر تصویر نمادین، تصویر عملکردی و وفاداری برند. نشریه مدیریت بازرگانی، ۵ (۲)، ۶۹-۸۸٫، (۱۳۹۲).
رمضانیان محمدرحیم، اسماعیل پور اسماعیل، تندکار هدیه، تأثیر آمیخته بازاریابی سبز بر فرایند تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان. نشریه مدیریت بازرگانی، ۲ (۵)، ۷۹-۹۸، (۱۳۸۹).
روستا احمد، ونوس داور، ابراهیمی، عبدالحمید، مدیریت بازاریابی، انتشارات سمت، (۱۳۷۵).
رندال ای. شوماخر و ریچارد جی. لومکس، مقدمهای بر مدلسازی معادله ساختاری، ترجمه قاسمی، وحید، تهران، چاپ اول، نشر جامعهشناسان، (۱۳۸۸).
سرمد زهره، بازرگان عباس، حجازی الهه، روش های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ دوازدهم، تهران: موسسه انتشارات اگاه، (۱۳۸۵).
صنایعی علی، اصول بازاریابی و مدیریت امور بازار، انتشارات پرسش، (۱۳۷۲).
قاسمی وحید، مدلسازی معادله ساختاری در پژوهشهای اجتماعی با کاربرد Amos Graphics، تهران، نشر جامعهشناسان(۱۳۸۹).
کاتلر فیلیپ، کارتاجایا هرماوان ، ستیاوان ایوان، نسل سوم بازاریابی/ از محصول به مشتری و به روح انسانی، ترجمه ایرانی حمیدرضا ، رحمتی اصغر ، انتشارات آریانا قلم،(۱۳۹۰).
کاتلرفلیپ، ارمسترانگ گری، اصول بازاریابی، ترجمه فروززنده، بهمن، چاپ پنجم، تهران: انتشارات اتروپات، (۱۳۸۳).
کیگان وارن جی، مدیریت بازاریابی جهانی، ترجمه ابراهیمی، عبدالحمید، چاپ دوم،تهران: انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی، (۱۳۸۳).
محمدیان محمود، ختائی امیر، رابطه میان عوامل روانی، اجتماعی و رفتار مصرف کننده سبز(حامی محیط زیست). نشریه مدیریت بازرگانی، ۳ (۷)، ۱۴۳-۱۶۰، (۱۳۹۰).
مومنی منصور، تحلیلهای آماری با بهره گرفتن از SPSS، تهران، کتاب نو(۱۳۸۶).
موون جان سی، مینور میشل اس، رفتار مصرف کننده (عوامل درونی و بیرونی)، ترجمه عباس صالح اردستانی، محمدرضا سعدی، انتشارات اتحاد-آیلار،(۱۳۹۰).
نائبزاده شهناز، ارزش از نگاه مشتری، مجله تدبیر، شماره ۱۷۴، (۱۳۸۵).
هومن حیدر علی، مدلیابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل، انتشارات سمت، چاپ اول، (۱۳۸۴).
منابع و مآخذ انگلیسی:
Adeolu B. Ayanwale, Taiwo Alimi and Matthew A. Ayanbimipe, The Influence of Advertising on Consumer Brand Preference, J. Soc. Sci., 10(1): 9-16. 2005
Andrew Park, “Michael Dell: Thinking Out of the Box,” Business- Week, November 24, 2004.
Bovee, Courtland L., Thill, John v., (1992), Marketing, McGraw-Hill.
Berend Wierenga & Han Soethoudt , Sales promotions and channel coordination, J. of the Acad. Mark. Sci. (2010) 38:383–۳۹۷٫
Baron, J. (1999).Consumer attitudes about personal and political action. Journal of Consumer Psychology, ۸(۳), ۲۶۱-۲۷۵٫
Brent Stidsen, ” Directions in the study of marketing,” in conceptual and theoretical developments in marketing, ed. Neil Beckwith et al. (Chicago, IL: American marketing Association, 1979), 383-98.
Brown, T.J; Dacin, P.A. (1997) .The Company and the product: Corporate associations and consumer product responses. Journal of Marketing, 61(1), 68-84.
Boon, Louis E., Kurtz, D.L. (1999), Contemporary Marketing Wired, 9th ed., Dryden Press.
Caroll, A.B. (1979). A three-dimensional conceptual model of corporate performance. Academy of Management Review, 4(4), 497–۵۰۵٫
Carroll, A. B. (1999). Corporate social responsibility. Evolution of a definitional construct. Business & Society, 38(3), 268–۲۹۵
Christopher, J. (2010). Corporate governance –A multi-theoretical approach to recognizing the wider influencing forces impacting on organizations. Critical Perspectives on Accounting, ۲۱, ۶۸۳–۶۹۵٫
Cone Inc. (2010). 2010 Cone Cause Evolution Study. Retrieved May 21, 2. (n.d.). Retrieved from from http://www.habitat.org/partnerships/pdf/2010_Cone_Study.pdf.
Costa, R., & Menichini, T. (2013). A multidimensional approach for CSR assessment: The importance of the stakeholder perception. Expert Systems with Applications 40, 150–۱۶۱٫
(۴‑۱)
سیگنال خروجی هم بصورت معادله(۴‑۲) خواهد بود. همانطور که مشاهده میگردد دامنه و فاز توسط سیستم نسبت به سیگنال اعمالی تغییر کرده ولی فرکانس آن بدون تغییر خواهد بود. البته این سیگنال از فرکانسهای کم در حد چند ده هرتز شروع شده و در حدود یک مگاهرتز هم ختم می شود.
(۴‑۲)
تابع تبدیل یک شبکه مقاومتی، خازنی و اندکتانسی نسبت پاسخ فرکانسی خروجی به ورودی است و این در حالیست که تمام شرایط اولیه آن صفر باشد. تابع تبدیل مشخصات اصلی یک شبکه را تعریف می کند و ابزاری مفید در مدل سازی سیستمها در حوزه فرکانس میباشد. تابع تبدیل را میتوان به صورت تقسیم دو چند جملهای در نظر گرفت که ریشه های صورت همان صفرهای[۹۰] سیستم و ریشه های مخرج همان قطبهای[۹۱] سیستم میباشند که رزونانس[۹۲] ایجاد می کنند. معمولا برای رسم تابع تبدیل از دیاگرام بد[۹۳] استفاده می شود که محور افقی فرکانس بوده و بصورت لگاریتمی مدرج شده و محور عمودی بصورت دامنه سیگنال خواهد بود.
تستهای اصلی پاسخ فرکانسی بر اساس CIGRE به چهار آرایش تقسیم میشوند که عبارتند از[۳]:
در این تست، سیگنالی به یکی از سرهای سیمپیچ (ترمینالها) اعمال شده و پاسخ خروجی از سمت دیگر همان سیمپیچ ثبت می شود. این تست جزو معمولترین و رایجترین آرایش برای تست پاسخ فرکانسی بوده که این تست در شکل شکل ۴‑۱ نشان داده شده است. توجه شود که بقیه ترمینالها بصورت مدار باز میباشند.
شکل ۴‑۱: پیکربندی تست نوع اول[۵۲]
این تست مشابه تست فوق بوده اما با این تفاوت که سیمپیچهای دیگر، بجای مدارباز بودن، باید اتصال کوتاه شوند. این تست موجب حذف اثر اندوکتانس مغناطیس کنندگی می شود که در فرکانسهای پایین بر اندوکتانس نشتی غالب میباشد. در فرکانسهای بالا پاسخ این تست مشابه تست مدار باز خواهد شود.
در تست مزبور، یک سیگنال به یک سر از سیمپیچ بطور دلخواه اعمال شده و خروجی از سر سیمپیچ دیگر همان فاز دریافت می شود. همانطور که از اسم این تست مشخص میباشد، این تست به ویژه به ظرفیت خازنی بین دو سیمپیچ فشارقوی و فشارضعیف فازهای مشابه حساس میباشد. این تست در شکل ۴‑۲ نشان داده شده است.
شکل ۴‑۲: پیکربندی تست نوع سوم[۵۲]
این تست اتصالات مشابه تست نوع سوم بوده اما با این تفاوت که سرهای مخالف هر دو سیمپیچ زمین میشوند. با توجه به مقالات و نشریات متفاوت، دو تست نوع اول و نوع سوم به عنوان تست های رایج که دارای حساسیت بالاتری در مقابل خطاهای مکانیکی و الکتریکی دارند، در این کار مورد بررسی بیشتر قرار خواهد گرفت. با توجه به سه فاز بودن ترانسفورماتور قدرت تحت مطالعه که بصورت بوده، این تست ها را باید بر روی هر سه فاز بطور جداگانه انجام داد.
به منظور تحلیل مداری مدل مزبور از قوانین حاکم بر مدارهای الکتریکی استفاده خواهد شد. با توجه به مرجع [۵۵]از روش درختنرمال[۹۴] و تحلیل کاتستاساسی[۹۵] و حلقهاساسی[۹۶] استفاده خواهد شد. در این روش مدل مداری تبدیل به یک درخت نرمال می شود. در درخت نرمال، به مسیرهای حداقلی که بین دو راس مجزا پیوند برقرار می کند، شاخه های درخت[۹۷] میگویند و مابقی یالهای درخت به عنوان لینک[۹۸] انتخاب میشوند. در هر درخت باید تمام منابع مستقل اعم از ولتاژی یا جریانی، به عنوان یک شاخه از درخت انتخاب گردند. قدم بعدی در ساختن درخت نرمال، تبدیل تمام مقاومتهای سری بصورت کنداکتانس و تبدیل همه کنداکتانسهای موازی به صورت مقاومت میباشد. این دو نکته را میتوان در معادلات (۴‑۳) و (۴‑۴) مشاهده کرد.
(۴‑۳)
(۴‑۴)
(شکل ۳ـ۲).
| «تعهد» | ||||
| حضور | غیاب | |||
| «اکتشاف» | حضور | هویت موّفق | هویت معوق | |
| غیاب | هویت بازداشته | هویت پراکنده | ||
شکل ۳ـ۲ مقولههای پایگاه هویت از دیدگاه مارسیا
“موفقیّت” مبیّن تعهدی است که به دنبال دورهای از اکتشاف، برقرار میشود. افراد واجد پایگاه موفق، تفکر متعادل و روابط بین شخصی عمیقی دارند."تعویق"، حاکی از دورهای از اکتشاف فعال بدون تعهد است. این پایگاه اغلب با اضطراب و دیگر اشکال استیصال مرتبط است. “بازداشتگی” مبیّن تعهداتی است که بدون اکتشاف قبلی، برقرار میشود. افراد واجد پایگاه بازداشته به عنوان افرادی مستبد، از خودراضی و متکبر مشخص میشوند. پراکندگی، بیانگر عدم حضور اکتشاف نظامدار هویت و فقدان واقعی تعهد است. این پایگاه با سطوح پایین عاملیت مرتبط است (شوارتز و پانتن، ۲۰۰۶). در درون هر یک از این مقولهها، امکان ترسیم تمایزهای ظریفتر هم وجود دارد؛ مثلاً تمایز میان افراد واجد پایگاه بازداشته که بازداشتگی آنها موقت به نظر میرسد، و افرادی که بازداشتگی آنها تحکیم شده است (کروگر، ۱۹۹۵، نقل از استاینبرگ، ۲۰۰۵).
مارسیا (۱۹۹۳) برای هویت سه ویژگی اصلی پیشنهاد میکند: ساختاری۱[۳۵]، پدیدارشناختی۲و رفتاری۳. از نظر"ساختاری"، هویت مبیّن یک حلقه از زنجیره تحولی بزرگتر است. الگوی تحولی اریکسون را هشت مرحله دو قطبی تشکیل میدهد. این مراحل بر مبنای یکدیگرند؛ بدین معنا که موفقیت در هر مرحله بر مبنای موفقیت مرحله قبلی پیشبینی میشود. تحول هویت مرحله پنجم، طی نوجوانی اتفاق میافتد و پیوند تحولی بین کودکی و بزرگسالی است. جنبه"پدیدارشناختی” هویت به هسته فرد اطلاق میگردد. این هسته از خلال فرایند اکتشاف و تعهد نسبت به عناصر خاص هویت (یعنی، نقشها، باورها، ارزشها و غیره) تحول مییابد. از خلال فرایند اکتشاف، افراد به عناصر هویت متعهد میشوند. تثبیت عناصر انتخابشده، هسته هویت فرد را تشکیل میدهد. اکتشاف و تعهد، نیروهای سوقدهنده تحول هویت هستند. ترکیبات متفاوت این دو مشخصه به چهار پایگاه منجر میشود."رفتار"؛ یعنی، سومین جنبه هویت، نتیجه مستقیم تعهد به عناصر هویت است. با شکلگیری هسته درونی، فرد عمل بر طبق ارزشهای مرتبط با عناصر هویت هسته درونی را انتخاب میکند. رفتار منتج از تعهدات نسبت به عناصر هویت، صرفاً مبیّن جنبه قابل اندازهگیری هویت است. جنبههای ساختاری، پدیدارشناختی و رفتاری با هم چهارچوبی برای هویت فرد ایجاد میکند.
مارسیا (۱۹۸۷، نقل از مک لین[۳۶] و پرت۲، ۲۰۰۶) در بازنگری چندین مطالعه گزارش کرد که اشخاص واجد پایگاههای متفاوت از چندین جهت با یکدیگر متفاوتاند؛ برای مثال، هویت"موفق"با داشتن ظرفیت برای روابط صمیمی، انعطاف پذیری روان شناختی و مقاومت در برابر دستکاری حرمت خود؛ هویت"معوق"با اضطراب، حساسیت به مباحث اخلاقی و روابط خانوادگی دوسوگرا، هویت"بازداشته"با ارزشهای اقتدارگرا و روابط گرم خانوادگی، و در نهایت، هویت"پراکنده"با بی تفاوتی نسبت به مدرسه و روابط سرد خانوادگی مرتبط است.
همچنین واترمن (۱۹۹۹، نقل از نافو۳ و شوارتز، ۲۰۰۴) نشان داد که نوجوانان دارای هویت موفق، در مقایسه با نوجوانان دارای هویت پراکنده، تعریف خود، ثبات و حس سلامت روان شناختی بیشتری دارند.
مارسیا، اوایل نوجوانی را به صورت مرحله بههمریختگی ساختار یا ساختارزدایی۴ شکلگیری هویت توصیف میکند؛ به این معنا که به علت تغییرات سریع جسمانی، شناختی و اجتماعی، نوجوانان کم سنتر علاقهمند به تجدید نظر در ارزشها و هویتیابی دوره کودکی خود هستند (مارسیا، ۱۹۹۱، نقل از شهرآرای، ۱۳۸۴).
پژوهشهای انجامشده در باب هویت طیّ سالهای نخست، حول محور تعیین مقیاسهای اندازهگیری، اعتبار سازه و همبستههای الگوی پایگاه هویت استوار بوده است. این بیست سال پژوهش مفید بودن و چند منظوره بودن الگوی پایگاه هویت را نشان دادهاند (مارسیا، ۱۹۹۳). اما مارسیا (۱۹۶۶،۱۹۹۳) خود پذیرفته است که پایگاههای هویت از سازه هویت اریکسون دور شدهاند و این الگو در وهله اول بر هویت شخصی متمرکز است. کارآیی الگوی هویت به عنوان یک نظریه تحولی نیز مورد سؤال قرار گرفته است (کوت و لوین، ۱۹۸۸). برخی از مؤلفان (برای مثال، ون هوف۱، ۱۹۹۹) مطرح ساختهاند که الگوی پایگاه هویت، مفهوم هویت شخصی را که از سوی اریکسون ارائه شده است، به خوبی نشان نمیدهد؛ بهویژه، از نظر ابعاد زیادی که این مفهوم از دیدگاه اریکسون دارد (برای مثال، جهتگیری ارزشی و تعویق رواناجتماعی) و سطوحی از هویت که مارسیا به آنها نپرداخته است؛ یعنی، هویت من و هویت اجتماعی (نقل از شوارتز، ۲۰۰۱).
پس از طرح الگوی پایگاه هویت از سوی مارسیا، الگوهای دیگری از هویت از سال ۱۹۸۷ میلادی به منصه ظهور رسیدهاند که شوارتز (۲۰۰۱) آنها را به دو دسته تقسیم کرده است: الگوهایی که بهطور گسترده مکمل نظریه پایگاه هویتاند و از آن دور نشدهاند یا مفهومپردازی مجددی در الگوی پایگاه هویت ندادهاند۲[۳۷] (برای مثال، برزونسکی، ۱۹۸۹؛ گروتوانت، ۱۹۸۷)، و الگوهایی که نظریه پایگاه هویت را به عنوان مؤلفهای در نظریهشان با خود دارند ولی از جهت گستره و شمول از فرمولبندی مارسیا فراتر رفتهاند۳(برای مثال، آدامز و مارشال، ۱۹۹۶؛ کوت،۱۹۹۶). برای آشنایی بیشتر با این الگوها میتوانید به موشمان۴(۱۹۹۸)، کرپلمن۵، پیتمن۶و لامک۷(۱۹۹۷)، شوارتز (۲۰۰۱)، برزونسکی (۱۹۸۹)، شوارتز و پانتن (۲۰۰۶) و آدامز و مارشال۸ (۱۹۹۶)، مراجعه کنید.
۲ـ۱ـ۲ـ۲هویت: تفاوتهای جنسی و اقتصادی اجتماعی