۲T توسعه انعطافناپذیر شبکه های حمل و نقل بدون در نظرگرفتن اهداف حمل و نقل در سطوح ملی– منطقهای، ضعف مدیریتی بر پروژه ها و تأسیسات زیرساختی حمل و نقل، و نیز در اولویت قرار ندادن و اتمام به موقع پروژه ها ، کمبود منابع مالی و عدم هماهنگی میان ارکان سیاستگذار و تصمیمگیرنده در زمینه حمل و نقل شهری
۱۰۶/۰
۳
۳۱۸/۰
*
۱۰T سوخت غیرسازگار با محیطزیست در وسایل نقلیه خصوصی و عمومی
۱۰۶/۰
۴
۴۲۳/۰
*
۸ Tکاهش عرض و نامناسب بودن معبر در مسیر عابرپیاده و محورهای شهری و نیز وجود شبکه های غیرمنظم با شیب تند در برخی از نقاط شهر
۱۰۰/۰
۴
۴۰۱/۰
*
۴- تعیین عناصر زیرمجموعه سیستم
ارزیابی محیط درونی و بیرونی سیستم حمل و نقل شهری در کلانشهر کرمانشاه به صورت کلی، در کل موضوع و نیز در چهار زیرمجموعه آن صورت گرفته است. به همین علت در تدوین راهبردها علاوه بر کنار همگذاری عوامل درونی و بیرونی یک عنصر جهت ارائه راهبرد این فرایند، بین عناصر نیز انجام گرفته است. به عبارت دیگر شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در سیستم حمل و نقل شهری کرمانشاه زیرمجموعههای بافت کالبدی[۵۹] (حرکت و دسترسی[۶۰]) کارآیی[۶۱]، ایمنی[۶۲] و وسایلنقلیه[۶۳] به صورت مجزا و با بهره گرفتن از اطلاعات بررسی عوامل فوق در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از تعیین عناصر زیرمجموعه سیستم در جداول (۴-۵)، (۴-۶)، (۴-۷) و (۴-۸) آمده است.
جدول (۴-۵): ماتریس SWOT عنصر بافت کالبدی(حرکت و دسترسی) (T) سیستم حمل و نقل شهری
عوامل درونی
نقاط ضعف
T5 W
ضعف شدید شبکه معابر در بیشتر نقاط و عدم وجود سلسله مراتب شبکه ای معابر و پیروی از اصول صحیح فنی و نیز عدم استفاده از تمامی ظرفیتهای موجود شهر.
WT 10
عدم وجود چند بزرگراه شهری که حجم ترافیک عبوری را به شدت کاهش خواهد داد.
۱۲ WT
قرارگیری نامناسب برخی از تقاطعهای همسطح و غیرهمسطح در سطح شهر و نیز عدم اجرای سیستمهای هوشمندSCAT در تمامی تقاطع علیرغم پتانسیل موجود.
تابع هدف و قید این مسئله بهینه یابی از مقاله نعیم و همکاران [۳۰] الگو برداری شده است.
در فصل های پیشین ضرورت انجام این پژوهش بیان شده است، همچنین توضیحات کاملی درباره نحوه عملکرد الگوریتم ژنتیک و دلایل استفاده از آن در تحقیق حاضر ارائه گردید. همان گونه که در فصل سوم برای بیان مسئله و فرمول بندی آن گفته شده این پژوهش از مقاله نعیم وهمکاران[۳۰] الگو گرفته و برای بهبود برنامه ی الگو شده، کوشش شده است.
در این فصل برای بیان و بررسی نتایج در مجموع ۲۳ ترکیب مختلف از برنامه ژنتیک دودویی و ژنتیک اعداد صحیح و برای هر مجموعه پنج مرتبه برنامه ها اجرا شده است. ابتدا برای نحوه عملکرد برنامه و مقایسه با نتایج دیگر محققین، هر دو برنامه الگوریتم ژنتیک دودویی و الگوریتم ژنتیک حقیقی با مقادیر پارامترهای ژنتیک نعیم و همکاران[۳۰] و سیف[۸] اجرا شده و گراف های آنها برای مقایسه طیف هدف با طیف پاسخ بدست آمده، رسم شده است.
برخی از آیین نامه ها معیار مطلوب بودن طیف انتخاب شده را بالاتر قرار گرفتن از طیف هدف می دانند و در برخی دیگر معیار، تطبیق طیف پاسخ با درصد اختلاف مشخصی مد نظر می باشد[۸]، در این تحقیق هدف به حداقل رساندن خطای بین طیف پاسخ و طیف هدف برای تطبیق طیفی می باشد.
در این پژوهش ابتدا یک کد برای تابع هدف و قید پیشنهاد شده ی مرجع نوشته و در ابزار ژنتیک[۱۰۵] نرم افزار متلب اجرا شد، نتایج حاصل حداقل دارای سه زلزله تکراری و مقدار خطای زیاد بوده است. یکی از راه حل های پیشنهادی برای مسئله مذکور استفاده از تابع جزء صحیح می باشد که این تابع خود باعث ایجاد خطای گرد کردن زیادی در فرایند بهینه سازی می شود. نگارنده علت این همگرایی زود رس را در عدم توانایی ابزار ژنتیک نرم افزار متلب در کارکردن با اعداد صحیح می داند.
از دیگر دلایلی که سبب ایجاد خطای زیاد در این مسئله می شود عدم توجه به این نکته می باشد که مسئله مورد مطالعه دارای دو مجموعه ی متفاوت از متغیرها(ضرایب مقیاس و شماره زلزله ها) است. از این رو نگارنده طرح مسئله را به صورت دو کروموزومی الزامی می داند در همین راستا سعی بر آن شده تا با ترکیب ژنتیک اعداد حقیقی، دودویی و جایگشتی الگوریتمی کارآمد برای کاهش خطای طرح ارائه شود.
در گام نخست با توجه به سرعت بالای الگوریتم ژنتیک اعداد طبیعی در مقایسه با اعداد دودویی مسئله به صورت ترکیبی از الگوریتم اعداد طبیعی برای ضرایب مقیاس و الگوریتم جایگشتی برای شماره زلزله ها طرح ریزی شد. این امر سبب کاهش چشم گیر میزان خطای طرح گردید لیکن با توجه به مقادیر تابع هدف این گونه استنباط گردید که الگوریتم ژنتیک اعداد حقیقی با همبری مقدار میانگین سبب کاهش قدرت جستجوی طرح و کاهش میزان دقت الگوریتم می شود.
در ادامه الگوریتم ژنتیک اعداد حقیقی با همبری جهت دار و ترکیبی جهت افزایش قدرت جستجوی الگوریتم پیشنهادی استفاده گردید که این امر سبب واگرایی الگوریتم و ارائه نقاط خارج از محدوده قابل قبول به عنوان نقطه بهینه شد. به منظور افزایش میزان دقت و کاهش خطای طرح ترکیب الگوریتم دودویی و جایگشتی مورد مطالعه قرار گرفت نتایج حاصله بیانگر کاهش چشم گیر خطای طرح بوده در حالی که در مدت زمان حصول نتیجه تغییر چندانی مشاهده نمی شود، این امر بیانگر این مطلب می باشد که ماهیت کروموزم بیان گر ضرایب مقیاس با الگوریتم دودویی همخوانی بیشتری دارد، در ادامه نتایج حاصل از هر دو الگوریتم پیشنهادی ارائه و مورد بررسی قرار گرفته است.
همان طور که در فصل دو بیان شده است عملگرهای اساسی در هر الگوریتم ژنتیک عبارتند از انتخاب، همبری، جهش. در ادامه عملگرهایی که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند بررسی خواهند شد.
با توجه به مقید بودن تابع هدف بکار رفته روش انتخاب مسابقه ای برگزیده شده است. علت این گزینش را می توان در عملکرد انتخاب مسابقه ای دانست. در این روش از بین دو فرد انتخابی فردی وارد حوضچه آمیزش می شود که دارای مقدار برازش بیشتری باشد به عبارت دیگر فردی به حوضچه آمیزش راه خواهد یافت: ۱- مقدار تابع هدف آن کمتر باشد. ۲- خطا(جریمه) ی کمتری داشته باشد. این امر سبب کاهش میزان خطای افراد راه یافته به حوضچه آمیزش و در نهایت کاهش خطای فرزندان می گردد که باعث افزایش سرعت و کارآیی الگوریتم می گردد.
با توجه به دو کروموزم(دو رگه) بودن طرح ارائه شده در هر دو الگوریتم ارائه شده به طور همزمان از دو شیوه همبری- ۱- همبری میانگین وزنی و همبری جایگشتی. ۲- همبری یکنواخت و همبری جایگشتی. - استفاده شده است.
همانطور که در بخش ۴-۳-۲ توضیح داده شده است در این قسمت نیز در هر یک از الگوریتم ها از دو عملگر جهش به طور همزمان استفاده شده است.
با توجه به این نکته که حفظ کارایی الگوریتم ژنتیک با میزان جستجو رابطه مستقیم دارد همواره سعی بر آن است تا با ارائه راه کارهایی قدرت جستجو در الگوریتم در کل طول فرایند بهینه سازی در محدوده قابل قبول قرار گیرد. عملگر تسهیم شایستگی[۱۰۶] به عنوان یک روش کارآمد جهت حفظ قدرت جستجوی الگوریتم در طی فرایند بهینه سازی می باشد.
نحوه ی عملکرد این عملگر بر مبنای تشابه ژنی و کاهش برازندگی کروموزوم ها با تعداد دی-ان-ای[۱۰۷] های مشابه می باشد. به عبارت دیگر این عملگر می کوشد تا از تمرکز ژن ها در یک محدوده ی خاص از دامنه طرح جلوگیری نماید، با توجه به ساختار کروموزوم مربوط به انتخاب شماره زلزله و از سوی دیگر محدودیت در تعداد رکوردهای زلزله ها انتظار می رود که کروموزوم بیانگر شماره رکوردها به علت کمبود تنوع ژنی دچار همگرایی زودرس و کاهش قدرت جستجوی الگوریتم و در نهایت موجب کاهش میزان کارایی الگوریتم می گردد.
در رابطه بالا بیان گر شایستگی اصلاح شده، شایستگی فرد iام، عددی است بزرگتر از یک که بیان گر میزان تشابه دی-ان-ای ها فرد iام با سایر افراد نسل مورد مطالعه می باشد. به عبارت دیگر استفاده از رابطه ۲-۵ احتمال تکرار یک رکورد در هر یک از کروموزوم ها را کاهش خواهد داد.
ابتدا مجموعه ۱۳۶ رکورد شامل دو مولفه افقی شتابنگاشت های اصلاح شده از سایت پییر[۳۱] (دانشگاه برکلی) استخراج شده است. طبق آیین نامه ۲۸۰۰[۳] طیف پاسخ میانگین شتاب هر یک از زوج شتابنگاشت های مقیاس شده با اعمال نسبت میرایی ۵ درصد، در محدوده زمان های تناوب T0.2 و T1.5 با طیف طرح استاندارد مقایسه می گردد. این مجموعه به صورت یک پایگاه داده در نرم افزار اکسل ذخیره شده با توجه به نتایج حاصل از الگوریتم ژنتیک نگارنده بزرگتر کردن مجموعه رکوردها را عاملی موثر در بهبود نتایج الگوریتم ارائه شده می داند. بنابراین در تحقیق ارائه شده مجموعه رکورد به ۳۷۴ مولفه افقی شتابنگاشت های اصلاح شده که همگی از خاک نوع ۲ برای زمین با خطر نسبی خیلی زیاد، نسبت شتاب مبنای طرح ۰٫۳۵، از سایت پییر استخراج شده است براساس آیین نامه ۲۸۰۰ در تحلیل تاریخچه زمانی میانگین ۳ تا ۷ رکورد در بازه ی تناوب ذکر شده با طیف هدف مقایسه می شود. در این تحقیق هدف، انتخاب بهترین ترکیب ۷ تایی با کمترین مقدار خطا نسبت به طیف استاندارد می باشد.
شکل ۲- ۳- طیف طرح آیین نامه زلزله ۲۸۰۰ برای زمین نوع ۲ با خطر نسبی زیاد و خیلی زیاد
بنابر آنچه در فصل دو بیان شده است، پارامترهایی نظیر احتمال همبری، جهش و اندازه جمعیت متناسب با مجموعه رکوردها و تعداد نسل، در فرایند بهینه یابی موثرند. بنا براین هر الگوریتم برای ۲۵ ترکیب مختلف از محدوده ضرایب مقیاس، تعداد جمعیت عضوها، تعداد نسل، نرخ همبری و جهش اجرا شد و برای اطمینان از صحت نتایج هر برنامه پنج مرتبه تکرار گردید. با توجه به اهمیت این پارامترها هر یک از آنها در این مثال به طور جداگانه بررسی شده است. ابتدا تاثیر تعداد نسل ۵۰، ۲۰۰، ۵۰۰، با دیگر مقادیر متغییرهای پیشنهاد شده مرجع[۳۰] در برنامه بررسی شده است، تعداد تکرار نسل ها با سه شرط؛ ۱-همگرا شدن برنامه. ۲- طولانی نشدن زمان اجرای برنامه. ۳- حصول کمترین میزان خطا. بررسی شده است. سپس با به دست آمدن تعداد نسل بهینه به بررسی تعداد افراد جامعه، ۵۰، ۲۰۰، ۳۰۰ تایی پرداخته شده است. پس از آن حد پایین محدوده مقیاس گذاری برای مقادیر ۰٫۲، ۰٫۵ و ۱ امتحان شده و حد بالای محدوده مقیاس گذاری برای مقادیر ۱٫۵، ۲و ۲٫۵ بررسی شده و در نهایت هر یک از کروموزوم ها با سه مقدار ۰٫۶، ۰٫۶۵، ۰٫۹ برای نرخ همبری و نرخ جهش ۰٫۰۰۱، ۰٫۰۱ و ۰٫۰۲۵ بررسی شده اند. پس از آزمودن هر یک از مقادیر ذکر شده، برای بدست آوردن مقدار بهینه پارامترهای دیگر از نتایج بدست آمده بهترین مقدار پارامتر قبلی استفاده شده است. در تمامی این اجرا ها و انتخاب مقدار مطلوب برای هر یک از پارامترها زمان و اختلاف کم بین طیف پاسخ و طیف هدف مد نظر قرار گرفته است. در نهایت پس از نزدیک به ۲۰۰ مرتبه اجرای برنامه پاسخ مطلوب حاصل شده است.
ابتدا دو برنامه رمزدهی دودویی و حقیقی به صورت مجزا با مقادیر پیشنهادی مرجع [۳۰] اجرا و نتایج حاصل از آن ها با نتایج کار نعیم و همکاران[۳۰] مقایسه شده است، سپس دو برنامه ی مذکور با مقادیر پیشنهادی سیف[۸] اجرا شده و مقایسه دیگری بین نتایج حاصله از آن ها با نتایج برنامه ی سیف [۸] صورت گرفته است. شکل روند بهبود تابع شایستگی هر برنامه و طیف پاسخ میانگین در مقایسه با طیف طرح آیین نامه در گراف هایی رسم شده است. سپس مقادیر و نمودارهای طیف متوسط جذر مجموع مربعات بهترین نتیجه ی حاصل شده از این مقایسه ها و همچنین نمودارهای محققین پیشین در صورت وجود برای مقایسه آورده شده است. در ادامه طبق آنچه در بالا گفته شد جهت بررسی تاثیر مقادیر کنترلی بهینه یابی الگوریتم ژنتیک تک تک پارامترها با سه مقدار مختلف پنج مرتبه در برنامه الگوریتم ژنتیک دودویی(به دلیل اینکه نتایج بهتری از الگوریتم ژنتیک حقیقی ارائه می کند) آزموده شده است همچنین نمودار بهترین طیف پاسخ متوسط جذر مجموعه مربعات در هر اجرا از میان سه مقدار مختلف برای هر پارامتر در مقایسه با طیف طرح آیین نامه در گراف هایی رسم شده است.
در انتها نتایج اجراهای برنامه الگوریتم ژنتیک هیبریدی که مقدار پارامترهای بهینه یابی الگوریتم ژنتیک از خود برنامه ژنتیک بدست آمده در جداولی آورده شده است همان گونه که گفته شد این نتایج نزدیک بهینه بوده و نتایج معقولی برای کاربران مبتدی می باشد. در شکل ۳-۱- روند بررسی این کدها به صورت شماتیک رسم شده است.
شکل ۳- ۱- روند بررسی و اجرای برنامه های ارائه شده
در این قسمت ابتدا کدهای نوشته شده برای دو الگوریتم ژنتیک حقیقی و باینری با یکدیگر مقایسه شده اند در این بررسی ابتدا در قسمت اول مقادیر پارامترها مطابق پیشنهاد مرجع [۳۰] و در قسمت دوم مقادیر پارامترها مطابق مرجع[۸] درنظر گرفته شده است.
الف-۱- اجرای برنامه با مقادیر متغیر پیشنهاد شده توسط مرجع[۳۰] برای الگوریتم ژنتیک دودویی:
برنامه رمزدهی دودویی با مقادیر جدول ۳-۱ پنج مرتبه اجرا شده است، هر اجرا حدود ۲۰ ثانیه زمان برد. نتایج پنج اجرای برنامه در جدول ۳-۲ آورده شده است، مینیمم خطای بدست آمده در این پنج اجرا برابر ۱٫۵% است. جدول ۳-۳ ضرایب مقیاس هر زلزله را در بالا شماره آن برای اجرای چهارم برنامه ژنتیک باینری با مقادیر جدول ۳-۱ نشان می دهد.
در جدول ۳-۱ مقدار پارامترهای ژنتیکی برنامه به پیشنهاد نعیم و همکاران[۳۰] آورده شده است.
جدول ۳- - ۱پارامترهای الگوریتم ژنتیک مرجع[۳۰]
محدوده مقیاس گذاری | تعداد فرد | تعداد نسل | نرخ همبری | نرخ جهش |
۰٫۵-۱٫۵ |
خردمند را دل ز کردار اوی بماند همی خیره در کار اوی
ج ۵ ب ۳۶۹۷ – ۳۶۹۴
شگفت اندر این گنبد تیزگرد بماندی چنین دل پر از داغ و درد
یکی را همه بهره شهد است و قند تن آسانی و ناز و بخت بلند
یکی را همه رفتن اندر وریب : گه اندر فراز و گه اندر نشیب
چنین پرورداند همی روزگار فزون آمد از رنگ گل رنج خار
هرآن کس که سالش برآید به شست بباید کشیدن ز بیشیش دست
ز هفتاد بر نگذرد بس کسی ز دوران چرخ آزمودم بسی
وگر بگذرد آن همه بتّری ست بر آن زندگانی بباید گریست
اگر شَستِ ماهی بُدی سالِ شَست خردمند از او یافتی راهِ جست
نیابیم بر چرخ گردنده راه نه بر دامن دام خورشید و ماه
جهاندار اگر چند کوشد به رنج بیازد به کین و بنازد به گنج
همی رفت باید به دیگر سرای بماند همه کوشش ایدر به جای
تو از کار کیخسرو اندازه گیر کهن گشته کار جهان تازه گیر
که کین پدر بازجست از نیا به شمشیر و هم چاره و کیمیا
نیا را بکشت و خود ایدر نماند جهان نیز منشور او برنخواند
چنین است رسم سرای سپنج بدان کوش تا دور مانی ز رنج
ج ۵ ب۳۸۸۸-۳۸۷۴
چنین است رسم سرای سپنج نمانی در او جاودانه مرنج
نه دانا گذر یابد از چنگ مرگ نه جنگاوران زیر خفقان و ترگ
اگر شاه باشی ّ و اگر زردهشت نهالی ز خاک است و بالین ز خشت
ج ۵ ب ۶۲۱۰ – ۶۲۰۸
جهان را چنین است آیین و دین نمانده است همواره در به گزین
یکی را ز خاک سیه بر کشد یکی را ز تخت کیان در کشد
نه ز این شاد باشد ، نه زان دردمند چنین است رسم سرای گزند
کجا آن یلان و کجا آن کیان از اندیشه دل دور کن ، تا توان
ج ۵ب ۶۸۷۱ – ۶۸۶۸
چنین است گیتی : فراز و نشیب یکی آورد دیگری ، با نهیب
از این کار خسرو چو بیرون شدیم سوی کار لهراسب باز آمدیم
به پیروزی شهریار بلند کز اوی است اومید و بیم و گزند
به نیکی رساند دل دوستان گزند آید از وی به ناراستان
جهان را چنین است آیین و سان بگردد همی ز آن بدین ، زاین بدان
سرای سپنج است با درد و رنج تو با رنج او ناز و خوشیّ مسنج
از این کار کیخسرو اندازه گیر جهان را کهن دان و غم تازه گیر
سوی نیکی و نیکنامی گرای جز این نیست توشه ، به دیگر سرای
چنین بود ، تا بود ، کار جهان گزافه نکردند نامش جهان
ج ۵ ب ۶۹۱۲ – ۶۹۰۴
نماند به کس روز سختی نه گنج نه آسانی و شادمانی نه رنج
ج۶ب۱۹۹
به چیزی که آید کسی را زمان بپیچد دلش ؛ کژّ نگردد گمان
چنین است کار جهان جهان نخواهد گشادن ، به ما بر نهان
به دریا نهنگ و به هامون ، پلنگ همان شیر جنگاور تیز چنگ
ابا پشّه و مور در چنگ مرگ یکی باشد ، ایدر بدن نیست برگ
ج ۶ب ۵۰۷۸ – ۵۰۷۵
چنین است کردار گردنده دهر گهی نوش یابیم از او گاه زهر
چه بندی دل اندر سرای سپنج چه دانی که ایدر نمانی مرنج
ج۶ب۳۰۸۱-۳۰۸۰
نداند کسی آرزوی جهان نخواهد گشودن ، به ما بر نهان
ج۶ب۳۱۵۱
تو راز جهان ، تا توانی ، مجوی ؛ که او زود پیچد ز جوینده روی
ج ۶ ب ۶۳۳۶
نمانی همی در سرای سپنج چه یازی به تخت و چه نازی به گنج
ج۷ب۱۸۱۰
چنین است کردار این چرخ پیر چه با اردوان و چه با اردشیر
اگر تا ستاره برآرد بلند سپارد هم آخر به خاک نژند
ج ۷ ب ۲۳۳۲ – ۲۳۳۱
چنین است رسم سرای جهان ؛ همی راز خویش از تو دارد نهان
از کل نمونه تحقیق که ۲۰۰ نفر بوده است، مشاهده میشود که متوسط استفاده ماهانه از خدمات بانکی ۲۷ درصد از پاسخ دهندگان بین ۱ تا ۵ بار،۲۸درصد بین ۶ تا ۱۰ بار ،۵/۱۷ درصد بین ۱۱ تا ۱۵ بار، ۱۰درصد بین ۱۶ تا ۲۰ بار و ۱۷ درصدالای ۲۰ بار میباشند. همچنین۵/۰ درصد به این سوال پاسخ نداده اند.
۵-۲-۱۴ توصیف متغیر متوسط تجربه کار با خدمات اینترنتی بانک پاسخ دهندگان
از کل نمونه تحقیق که ۲۰۰ نفر بوده است، مشاهده میشود که تجربه کار با خدمات اینترنتی بانک ۱۶درصد از پاسخ دهندگان زیر یکسال ،۲۰درصد بین ۱ تا ۲ بار ،۲۲درصد بین ۲ تا ۳ بار ،۵/۱۶درصد بین ۳ تا ۴ بار و ۲۵درصد بالای ۴ بار میباشند. همچنین۵/۰ درصد به این سوال پاسخ نداده اند.
۵-۳ نتایج آمار استنباطی
۵-۳-۱ ابعاد فناوری خویش خدمت بر ارزش مشتری تأثیر دارد.
فرضیه فوق،به شکل زیر در قالب فرضیههای فرعی زیر قابل بررسی است.
۵-۳-۱-۱ استفاده آسان برارزش مشتری تاثیر دارد.
این فرضیه،به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
استفاده آسان بر ارزش مشتری تأثیر ندارد. H0
استفاده آسان بر ارزش مشتری تأثیر دارد. H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۰۵/۵ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر استفاده آسان برارزش مشتری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۶۲/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم [۷۸]همکاران(۲۰۱۲) ، اکبری مقدم و دیگران (۱۳۹۱) ،معینی و دیگران (۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تایید میکنند.استفاده آسان از این خدمات میتواند حس درست بودن انتخاب را در فرد ایجاد نموده و در او قصد استفاده از این خدمات را ایجاد نماید.
۵-۳-۱-۲ سودمندی بر ارزش مشتری تأثیر دارد.
این فرضیه،به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
سودمندی بر ارزش مشتری تأثیر ندارد. H0
سودمندی بر ارزش مشتری تأثیر دارد. H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۰۵/۵ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر سودمندی برارزش مشتری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۴۲/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم [۷۹]و همکاران(۲۰۱۲)، اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱) ، معینی و دیگران ( ۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأیید میکنند.
۵-۳-۱-۳ هزینههای کاهش بر ارزش مشتری تأثیر دارد.
این فرضیه،به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
هزینههای کاهش بر ارزش مشتری تأثیر ندارد. H0
هزینههای کاهش بر ارزش مشتری تأثیر دارد. H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۳۵/۰- است. از آنجا که این مقدار داخل بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) قراردارد، لذا تاثیر هزینههای کاهش برارزش مشتری معنی دار نمیباشد.نتیجه تحقیقات شوهاسوم[۸۰] و همکاران (۲۰۱۲)،اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱)، معینی و دیگران(۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأیید میکنند.با توجه به استفاده فناوری خویش خدمت، هزینههای کاهش در میزان پول و هزینههای صرفه جویی شده در زمان دارد ولی با توجه به تحقیقات انجام شده بر ارزش مشتری تأثیر ندارد.
۵-۳-۱-۴ خودکنترلی بر ارزش مشتری تأثیر دارد.
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۸۰/۲ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر خود کنترلی برارزش مشتری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۴۰/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم [۸۱] و همکاران (۲۰۱۲)،اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱)، معینی و دیگران(۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأیید میکنند.
۵-۳-۲ ابعاد فناوری خویش خدمت بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.
فرضیه فوق در قالب فرضیههای فرعی زیر قابل بررسی است:
۵-۳-۲-۱ استفاده آسان بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.
این فرضیه،به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
استفاده آسان بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر ندارد. H0
استفاده آسان بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد. H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۴۲/۲ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر استفاده آسان بر آمادگی برای پذیرش فناوری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۲۳/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم[۸۲] و همکاران(۲۰۱۲)،اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱)، معینی و دیگران(۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأیید میکنند.
۵-۳-۲-۲ سودمندی بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.
این فرضیه، به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
سودمندی بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر ندارد. H0
سودمندی بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد. H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۴۳/۵ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر سودمندی بر آمادگی برای پذیرش فناوری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۷۲/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم[۸۳] و همکاران (۲۰۱۲)، اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱)، معینی و دیگران(۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه به تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأکید میکند.
۵-۳-۲-۳ هزینههای کاهش بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.
این فرضیه، به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
هزینههای کاهش بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر ندارد. H0
هزینههای کاهش بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۱۰/۲ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر هزینههای کاهش بر آمادگی برای پذیرش فناوری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۱۹/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم[۸۴] و همکاران (۲۰۱۲)، اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱)، معینی و دیگران(۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه به تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأکید میکند.
۵-۳-۲-۴ خودکنترلی بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.
این فرضیه،به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد:
خودکنترلی بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر ندارد.H0
خودکنترلی بر آمادگی برای پذیرش فناوری تأثیر دارد.H1
با توجه به مدل پایه تحقیق در حالت معنی داری مشاهده میشود که میزان آماره تی بین دو متغیر برابر با ۱۲/۲ است. از آنجا که این مقدار خارج از بازه ( ۹۶/۱& 96/1-) است و لذا تاثیر خود کنترلی بر آمادگی برای پذیرش فناوری معنی دار است. همچنین با توجه مدل تحقیق در حالت استاندارد، میزان این تاثیر برابر ۲۶/۰ است.نتیجه تحقیقات شوهاسوم[۸۵] و همکاران(۲۰۱۲)،اکبری مقدم و دیگران(۱۳۹۱)، معینی و دیگران(۱۳۸۹) نیز نتیجه ای مشابه به تحقیق حاضر دارند و این نتیجه برآمده از این تحقیق را تأکید میکند.در تبیین این نتیجه میتوان اظهار نمود که خودکنترلی بر پذیرش ارزش مشتری در فرد ایجاد مینماید با ایجاد خودکنترلی در استفاده از این خدمات فناوری خویش خدمت ترغیب میشود.
۵-۳-۳ آمادگی مشتریان برای پذیرش فناوری بر ارزش مشتری تأثیر دارد.
این فرضیه، به شکل زیر در قالب یک فرضیه آماری قابل ارائه میباشد.
اکثر قوانین راجع به مبادلات الکترونیکی و نیز قانون تجارت الکترونیکی کشور ما نصی در این خصوص ندارند .بنابراین باید با توجه به قواعد عمومی حاکم برایجاب ونیز لحاظ نمودن جنبه خاص قراردادهای الکترونیکی پاسخ این پرسش رایافت .در سیستمهای حقوقی مختلف ،ویژگیهایی را برای ایجاب برشمرده اند که در شناسایی آن به کار می آید .
۳-۴- ایجاب الکترونیکی در قوانین
۳-۴-۱- حقوق ایران
«هر قراردادی حداقل دو طرف معامل و متعامل یا خریدار و فروشنده دارد ،هرچند تفاوتی چندان ندارد که کدام یک طرفین آغاز به سخن و پیشنهاد نمایند ،لیکن پیشینیان ما درعلم فقه و حقوق ،فعل یا نخستین جزء یا بخش آغازگر معامله را ایجاب و فاعلش را موجب و بخش دوم انفعالی معامله را قبول نامیده اند .»[۳۲۰]
ضمن اینکه در مورد تعریف ایجاب گفته شده است که :«ایجاب اعلام اراده کسی است که طرف قرارداد را برمبنای معینی بر انجام دادن معامله دعوت می کند،به گونهای که اگر پیشنهاد مورد قبول طرف قرار گیرد،اوبه مفاد آن پای بند شود،خواه پیشنهاد،ناظر به شخص معین یا عموم مردم باشد.»[۳۲۱]
بنابراین شکل ویژه ای برای ایجاب در نظر گرفته نشده است و میتواند ایجاب بهطور حضوری بیان شود .یا از طریق تلفن ،پست ،دورنگار ،شبکه جهانی وب یا رایانامه .میتوان گفت آنچه که اهمیت دارد این است که متعاملین بتوانند اراده انشایی خود را برای تشکیل عقد به هر طریقی به یکدیگر منتقل کنند که قانون مدنی ایران در ماده ۱۹۱ [۳۲۲] از آن به «مقرون بودن به چیزی که دلالت بر قصد کند»یاد کرده است.
به عبارت دیگر هریک از طرفین ،از اراده جدی طرف دیگر اطمینان حاصل کند هر التزام را بتوان استنباط کرد.
از ماده ۱۹۰ قانون مدنی کشورمان نیز چنین بر می آید که برحسب اصل ،توافق دو اراده ،رکن لازم و کافی برای بسته شدن تمام قراردادهاست .استقراء در شرایط درستی عقود معین نیز این استنباط را تقویت می کند،زیرا جز در موارد نادر،در هیچ یک از آن ها ،تشریفات خاصی بر شرایط عمومی افزوده نشده است.[۳۲۳]
قانون تجارت الکترونیک کشور ما نصی در خصوص قابلیت ایجاب الکترونیکی[۳۲۴] ندارد .اما با توسل به اصل رضایی بودن عقود و آزادی طرفین در گزینش شیوه اعلام اراده و نیز اصل اعتبارو نفوذ داده پیام (مستفاد از مواد پراکنده قانون مدنی )،شناسایی اعتبار نوشته الکترونیکی ،امضای الکترونیکی ودلیل الکترونیکی ،قابل استنباط است.
بنابراین با امعان نظر به مفاد مواد ۱۹۱ ،۱۹۲ [۳۲۵]،۱۹۳ [۳۲۶]،۳۳۹[۳۲۷] ،۱۰۶۲ [۳۲۸] قانون مدنی ،میتوان این قاعده را کشف کرد که حقوق ما جز در موارد خاص قالب مشخصی برای شکل ایجاب تعیین نکرده است و ایجاب میتواند به صورت لفظ یا نوشته یا عملی که حکایت از آن داشته باشدو یا حتی از طریق اشارات نیز صورت پذیرد .
البته چنانچه پیشتر گفتیم ،قواعد عمومی راجع به اینکه ایجاب باید کامل و همچنین مشخص باشد و لزوم قاطعیت ایجاب واینکه باید خطاب به طرف معامله و بهمنظور اعلام به او باشد [۳۲۹]،تغییری در شکل آن نخواهد داد.با فرض وجود این ارکان ،میتوان صور متعددی را برای ایجاب قائل شد.
بنابراین به موجب قواعد عمومی قراردادها قراردادها و مفاد قانون تجارت الکترونیکی ایران،ایجاب از طریق دادههای الکترونیکی معتبر بوده و الزامات و تقییداتی که برای ایجاب کننده با غیر وسایل الکترونیکی لازم است،برای ایجاب کننده با وسایل الکترونیکی نیز الزامآور است .از آن جمله میتوان به مدت اعتبار ایجاب و اسباب زوال ایجاب اشاره کرد.[۳۳۰]
۳-۴-۲- مقررات بینالمللی عهدنامه ۲۰۰۵
اصطلاح دعوت به ایجاب ،اگرچه در اصل ساخته حقوق کامن لا است اماانتساب برخی از آثار عملی بدان،باعث شده تا درحقوق سایر سیستم خا نیز موردتوجه قرارگیرد.عهدنامه ۲۰۰۵ نیز جهت هماهنگی با مقتضیات و نیازمندی های روز ،ضمن شناسایی این وضعیت ،به ارائه معیاری جهت تشخیص آن از سایر نهادهای مشابه پرداخته است .
ماده ۱۱،باعنوان «دعوت به ایجاب» اظهار داشته است :«پیشنهاد انعقاد قرارداد از طریق یک یا چند ارتباط الکترونیکی که مخاطب آن شخص یا اشخاص معین نبوده اند ،بلکه عموما برای اشخاصی که از سیستمهای اطلاعاتی استفاده میکنند،قابل دسترسی بوده،از جمله پیشنهادهایی که با بهره گرفتن از سامانه های هوشمند برای ارائه سفارش از طریق این سیستمهای اطلاعاتی ،انجام میگیرد،دعوت به ایجاب تلقی می شود؛مگر آنکه آشکارا بر این امر دلالت کند که شخصی که پیشنهادها را مطرح کرده،درصورت قبول ملتزم به آن باشد»[۳۳۱]
ملاحظه می شود که عهدنامه ۲۰۰۵،برای تحقق ایجاب،دو شرط را مقرر نموده است :
پیشنهاده باید خطاب به شخص یا اشخاص معین باشد(مفهوم مخالف ماده ۱۱ )؛
اگر پیشنهاد خطاب به شخص یا اشخاص معین نباشد،در صورتی ایجاب تلقی می شود که بر این امر دلالت نماید که ایجاب کننده قصد التزام به آن ایجاب را داشته باشد؛بهگونهای که به محض طرف مقابل ،قرارداد منعقد شود.
در محیط کاغذی ،آگهی های موجود در روزنامه ها،رادیو و تلویزیون ،کاتالوگ ها ،بروشورها و فهرست قیمت ها و یا دیگر وسایل که خطاب به یک یا چند شخص معین نبوده،اما اساسا برای عموم قابل دسترسی است بهعنوان دعوت به ایجاب تلقی می شود.زیرا دراینگونه موارد،قصد التزام به چنین پیشنهادی ،وجود ندارد.برهمین اساس ،صرف نمایش کالا در پنجره فروش و قفسه های فروشگاه معمولا بهعنوان دعوت به معامله تلقی می شود. [۳۳۲]
۲٫قانون نمونه آنسیترال ۱۹۹۶
قانون نمونه آنسیترال ۱۹۹۶ ،در ماده ۵ [۳۳۳] خود،تنها به شناسایی اثر حقوقی و اعتبار و نفوذ داده پیام اکتفا نموده و بدون تصریح خاص در مورد ایجاب یا قبول ،اعلام نموده که اثر حقوقی و اعتبار و نفوذ اطلاعات صرفا به دلیل شکل آن که داده پیام است ،انکار شود.
ضمنا آنسیترال ۱۹۹۶،در تایید اثر حقوقی ایجاب در فضای الکترونیکی و گالریهای مجاز ،مانند فضای واقعی و معمولی ،در ماده ۱۱ [۳۳۴] خود چنین می گوید:«… هنگامی که برای انعقاد قرارداد از داده پیام استفاده می شود،اعتبار یا قدرت اجرایی قرارداد،فقط به این دلیل که از داده پیام استفاده شده است ،ازمیان نمی رود .»[۳۳۵]
۳٫عهدنامه ۱۹۸۰ وین [۳۳۶]
کنوانسیون ۱۱آوریل ۱۹۸۰ وین در مورد بیع بینالمللی کالا در بندهای ۱و۲ ماده ۱۴ خود در خصوص ایجاب می گوید:
«۱- پیشنهاد انعقاد قرارداد خطاب به یک یا چند شخص معین در صورتی ایجاب محسوب می شود که به اندازه کافی مشخص و دال بر قصد التزام پیشنهاد دهنده
در صورت قبول طرف مقابل باشد.پیشنهاد در صورتی به اندازه کافی مشخص است که کالا را مشخص نموده و به نحو صریح یا ضمنی مقدار و ثمن را معین یا ضوابطی جهت آن دو مقرر نماید.
پیشنهاد را ،غیر از آنچه که خطاب به یک یا چند شخص معین است ،باید صرفا دعوت برای ایجاب محسوب کرد،مگر اینکه خلاف آن به وضوح توسط کسی که آن را پیشنهاد می دهد ،اعلام شده باشد.»[۳۳۷]
باتوجه به شرایط مذکور،پایگاه اینترنتی،ایجاب را عرضه می کند،یعنی کالا ،خدمات یا اطلاعات را عرضه می کند و به دنبال توافق باطرف مقابل است .البته در اینجا ایجاب باید متضمن شرایطی قطعی و کافی باشد و صرف اطلاعات یا آگهی محصولات یا خدمات ،ایجاب محسوب نمی شود.[۳۳۸]
تعیین و احراز قصد طرفین برای انعقاد قرارداد امر مشکلی است ، بویژه در مواردی که بین طرفین مذاکرات طولانی صورت میگیرد و پیشنهادهای متعددی داده می شود و معلوم نیست کدام پیشنهاد ایجاب است.این یک امر ماهوی است که توسط دادگاه باید احراز گردد .برای تشخیص قصد طرفین از مقررات ماده ۸ [۳۳۹] کنوانسیون مذکور نیز میتوان استفاده نمود.
مطابق این ماده ،هرگاه یکی از طرفین به مؤدّای قصد طرف دیگر علم داشته با شد و یا جهل او مسموع نباشد،الفاظ و اعمال آن طرف دیگر باید مطابق قصد وی تفسیر گردد (بند ۱ ماده ۸).به دیگر سخن،قرارداد با توجه به اراده باطنی طرف قرارداد تفسیر می شود ،به شرط اینکه طرف دیگر به مقصود آن طرف علم داشته یا می بایست د اشته باشد.
در صورت عدم شمول و قابلیت اجرای قاعده ی فوق،الفاظ و سایر اعمال هریک از طرفین محصول بر استنباط افراد متعارف از همان صنف در اوضاع و احوال مشابه است (بند ۲ ماده ۸ ).در مقام تشخیص قصد هریک از طرفین یا تعیین استنباطی که یک فرد متعارف از آن خواهد داشت باید به اوضاع واحوال ذیربط ازجمله :مذاکرات طرفین،رویه معمول به آنان،عرف و عادت و اعمال بعدی آنان توجه کرد.(بند ۳ ماده ۸).
بطور کلی میتوان گفت که هرچه تعداد مخاطبان یک پیشنهاد محدودتر و پیشنهاد مشخص تر باشد ،این نظر تایید می شود که پیشنهاد کننده قصد التزام بر فرض قبول مخاطب را داشته است .از این کنوانسیون پیشنهاد به عموم را ایجاب به شمار نیاورده ،مگراین که ثابت شود که قصد انشا وجود داشته است .[۳۴۰]
ب – ۴:اصول قراردادهای تجاری بینالمللی موسسه بینالمللی یکنواخت کردن حقوق خصوصی
ماده ۲-۱-۲ [۳۴۱] اصول قراردادهای بازرگانی با یک عبارت سلبی و بدون بیان صریح ،ایجاب را اینگونه تعریف می نماید:«پیشنهاد انعقاد قرارداد چنانچه به اندازه کافی مشخص و دال بر قصد التزام ایجاب کننده در صورت قبول طرف مقابل باشد،ایجاب محسو ب می شود.»
ج)مقررات خارجی
۱٫انگلیس
درحقوق انگلیس،ایجاب عبارت است از اظهار اراده انعقاد قرارداد- بوسیله لفظ یا عمل بهطوری که حاکی از این باشد که بر فرض قبول طرف مقابل –ایجاب کننده ملتزم به آن خواهد بود.[۳۴۲]
در حقوق این کشور،هرچند ایجاب،بیان تمایل آشکار برای انعقاد قرارداداست [۳۴۳] ولی از آرای دادگاهها و نظر دانشمندان[۳۴۴]حقوق چنین استنباط می شود که اگر ظاهر امری برایجاب دلالت نماید ،ایجاب محقق شده است ،صرف نظر از این که فاعل آن چنین قصدی داشته باشد.
درهر حال این طرز تلقی از ایجاب ،برای کسانی که با تجارت الکترونیکی سرو کار دارند،خطر بزرگی را رقم می زند،چه بسا اعلام های یک سایت ضعیف وغیر محتاط،منجر به ایجابی ناخواسته و انعقاد نامطلوب شود.[۳۴۵]
طبق تعریفی که حقوقدانان فرانسه از ایجاب نموده اند،رکن اصلی ایجاب عبارت است از «قصد التزام» بدون درنظر گرفتن این لزوم که مخاطب ایجاب یک یا چند شخص معین باشد.[۳۴۶]
تعریف حقوقدانی فرانسوی از ایجاب :«ایجاب عبارت است از اعلام اراده که شخص بدان وسیله قصد خود بر انعقاد قرارداد و نیز عناصر اساسی آن را ابراز می کند،بهطوری که قبول آن از طرف مخاطب موجب انعقاد قرارداد می گردد.»
بعلاوه در حقوق فرانسه تصریح شده است که پیشنهادی ایجاب محسوب می شود که دقیق و کامل باشد و الا صرفاً دعوت به ایجاب یا انعقاد تلقی می گردد ،نه ایجاب .[۳۴۷]