تبصره: «در مواردی نیز که به موجب مواد ۱۶ و ۱۷ اصول محاکمات آزمایش، عرضحال رد می‌شود، مفاد این ماده لازم الرعایه است.»
مطابق سه ماده یاد شده، معترض بر ثبت و طرف دعوای وی، وظایف و تکالیف قانونی خاصی بر عهده دارند. حال چنانچه بر اثر عدم انجام تکالیف و وظایف مقرره قانونی مندرج در مواد ۱۷ و ۱۸ و ۱۹ قانون ثبت، ملکی به ثبت برسد و بعداً کاشف به عمل آید که این ترک وظیفه و عدم اقدام همانا ناشی از حدوث فوت یا جنون یا حجر طرف دعوای مستدعی ثبت (یعنی معترض) بوده، قائم مقام قانونی متوفی و یا مجنون و یا محجور طرف دعوی، می‌تواند در ظرف پنج سال از بابت قیمت ملک و اجور و خسارات در دادگاه صلاحیت دار با دادن درخواست جدید، علیه مستدعی ثبت، اقامه دعوی نماید. این مستدعی ثبت اگر در دعوای مطروحه محکوم گردد و ملک مورد تنازع را نیز قبلاً به دیگری انتقال داده باشد و در موقع اجرای حکم مفلس باشد و ثابت شود که مفلس بودن وی صوری بوده و تعمداً برای فرار از ادای حق طرف، خود را مفلس نموده است، عمل وی جرم محسوب می‌شود.
این جرم نیز دارای سه رکن قانونی، مادی و معنوی است:
بند اول: رکن قانونی
ماده ۴۵ مسبوق الاشاره قانون ثبت، رکن قانونی این جرم را تشکیل می‌دهد.
بند دوم: رکن مادی
رکن مادی این جرم مرکب بوده، دارای اجزایی به شرح ذیل است:
۱ - صدور حکم از طرف مرجع ذی صلاح قضایی بابت قیمت ملک و اجور و خسارات ملک مورد دعوی علیه مستدعی ثبت. به تعبیر دیگر محکومیت مستدعی ثبت در دعوای مطروحه قائم مقام قانونی متوفی یا مجنون و محجور طرف دعوی علیه وی[۸۱].
هرچند در ماده مذکور ذکر محکومیت از طرف محکمه حقوق شده است؛ لیکن با توجه به سیستم قضایی کنونی حاکم بر کشورباید گفت منظور از محکمه حقوق، هر یک از محاکم عمومی دادگستری است.
نکته دیگری که می‌تواند در اینجا مورد بحث قرار گیرد، این که مسأله منظور از محکومیت عنوان شده در ماده ۴۵ قانون ثبت، محکومیت قطعی است یا خیر؟ به نظر می‌رسد با توجه به قسمت اخیر ماده یاد شده یعنی: «در موقع اجرای حکم مفلس باشد»، محکومیت قطعی مدنظر قانونگذار است.
۲ - مستدعی ثبت «محکومٌ علیه» محکومٌ به (یعنی ملک مورد دعوی) را قبلاً به دیگری انتقال داده باشد. کلمه «انتقال» اطلاق دارد و شامل هر نوع انتقالی که در قالب هر یک از عقود معینه و غیر معینه بگنجد، می‌شود.
۳ - شخص در موقع اجرای حکم محکومیت، مفلس باشد. دو مطلب درباره این جزء قابل بررسی است. یکی مسأله زمان است که زمان مد نظر قانونگذار زمان اجرای حکم محکومیت است و لاغیر و دیگری کلمه «مفلس» است.
در اصطلاح حقوقی، مفلس «به کسی گفته می‌شود که اموال و مطالبات او کمتر از دیون او باشد[۸۲]» شخص مفلس، محجور شناخته می‌شود و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود، ممنوع است.
۴ - «افلاس» باید صوری و تصنعی و فی الواقع برای فرار از ادای حق طرف «محکومٌ له» باشد.[۸۳] به تعبیر دیگر شخص با اراده و خواست قلبی و تعمداً خود را مفلس و بیچیز وانمود سازد؛ در صورتی که در عالم واقع چنین وضعیتی حقیقت نداشته باشد. فایده و آثار علمی چنین گفتاری اینجا هویدا می‌شود که مفلس واقعی وحقیقی، مطابق موازین قانونی وشرعی [۸۴]فاقدمسئولیت حقوقی بوده ودرموردماده۴۵ قانون ثبت نیز فاقد مسئولیت جزایی است. نکته دیگری که در اینجا تذکر آن ضروری می کند این است که محکمه رسیدگی کننده باید احراز کند که شخص برای فرار از ادای حق طرف، خود را مفلس، قلمداد نموده است.
۵ - شخص مرتکب باید فعل مثبت مادی انجام دهد[۸۵]. به تعبیر دیگر با ترک فعل رکن مادی این جرم محقق نمی‌گردد، بلکه بایستی الزاماً و لابد عمل مثبت مادی از ناحیه مرتکب در عالم واقع سرزند. این عمل همان طور که گفته شد باید به صورت متقلبانه و خلاف واقع باشد. این جزء، مهمترین جزء رکن مادی جرم موضوع ماده ۴۵ قانون ثبت است.
بند سوم: رکن معنوی
جرم مندرج در ماده ۴۵ قانون ثبت، جرمی عمدی است که علاوه بر سوء نیت عام، به سوء نیت خاص نیز احتیاج دارد. با این توضیح که شخص باید بداند که مفلس قلمداد نمودن در چنین موردی نامشروع و خلاف قانون است (سوء نیت عام) و هدفش از دست یازیدن به چنین عمل خلاف قانون و نامشروعی فرار از ادای حق محکومٌ له و در نهایت تضییع حق مشارالیه باشد. (سوء نیت خاص[۸۶]).
نکته مهم تکمیلی که درباره جرم مندرج در ماده ۴۵ قانون ثبت باید اظهار داشت این است که جرم مذکور از جمله جرائم خصوصی و قابل گذشت است، زیرا مطابق قسمت اخیر ماده مارالبیان «تعقیب جزایی در این مورد منوط به شکایت مدعی خصوصی است و با استرداد شکایت تعقیب موقوف می‌شود.»
گفتاردوم: امتناع سردفتر یا دفتریار کفیل معذور ازخدمت ازتحویل مدارک به مرجع ذیصلاح
مطابق ماده ۲۶ قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۵۴، «در مواردی که سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه، طبق حکم دادگاه انتظامی به انفصال دایم یا سلب صلاحیت محکوم و یا مستعفی یا بازنشسته می‌شود و بالنتیجه دفترخانه تعطیل میگردد، مسئول دفترخانه باید بلافاصله اقدام به تحویل کلیه دفاتر و اسناد و اوراق مربوط به دفترخانه بنماید و نیز کلیه وجوه و اوراق بهادار که به هر عنوان به او سپرده شده، طبق دستور ثبت محل به دفتریار دفترخانه یا به دفترخانهای که تعیین می‌شود، حسب مورد تحویل دهد و در صورت امتناع به ۶ ماه الی یک سال حبس جنحهای محکوم خواهد شد. و همین حکم در مورد سردفتر یا دفتریاری که به علت بیماری یا حادثه، قدرت لازم را برای انجام وظیفه ـ به تشخیص پزشک و تأیید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ـ از دست داده باشد، در صورت امتناع نیز جاری است.»
دفترخانه اسناد رسمی، واحد وابسته به قوه قضاییه است و برای تنظیم و ثبت اسناد رسمی، طبق قوانین و مقررات مربوط تشکیل می‌شود. سازمان و وظایف دفترخانه، تابع قوانین و نظامات راجع به آن است[۸۷]. اداره امور دفترخانه اسناد رسمی نیز به عهده شخصی است که با رعایت مقررات این قانون، بنا به پیشنهاد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، با جلب نظر مشورتی کانون سردفتران و در مراکزی که کانون سردفتران تأسیس نشده با نظر مشورتی رییس حوزه قضایی به موجب ابلاغ رییس سازمان ثبت اسناد و املاک که معاونت قوه قضاییه را عهدهدار می‌باشد، منصوب و «سردفتر» نامیده می‌شود[۸۸].
دفتریار اول، سمت معاونت دفترخانه و نمایندگی سازمان ثبت را دارا است و به پیشنهاد سردفتر و به موجب ابلاغ سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برابر مقررات قانون دفاتر اسناد رسمی منصوب می‌شود.[۸۹]
مطابق تبصره ماده ۷ قانون دفاتر اسناد رسمی، «کفیل دفترخانه باید واجد همان شرایط باشد که برای سردفتر مقرر است» و «سردفتر مسئول کلیه امور دفترخانه است و دفتریار اول مسئول اموری است که به موجب مقررات به عهده او محول شده و یا از طرف سردفتر در حدود مقررات انجام آن امور به او ارجاع می‌شود. در مورد اخیر، سردفتر و دفتریار، مسئولیت مشترک خواهند داشت. در هر مورد که بر اساس مقررات این قانون دفتریار، به جای سردفتر انجام وظیفه میکندمسئولیت دفتریار همان مسئولیت سردفتر است و همین حکم در مورد سردفتری که کفالت دفترخانه دیگری را به عهده دارد، نسبت به امور کفالت جاری خواهد بود[۹۰].
طبق ماده ۱۳ آیین نامه دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۵۴؛ «در موارد مرخصی ومعذوریت و تعلیق و انفصال موقت سردفتر، کفیل دفترخانه از بین دفتریاران واجد شرایط سردفتری و یا سردفتران همان حوزه ثبتی توسط ثبت منطقه تعیین میگردد..» و مطابق بندهای ۵، ۶ و ۷ ماده شش قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۳۵۴، دفتریاران زیر واجد شرایط سردفتریاند:
۱- دفتریارانی که دارای گواهی قبولی امتحان مخصوص سردفتری و دفتریاری موضوع شق سوم ماده ۱۰ قانون دفاتر اسناد رسمی، مصوب ۱۳۱۶ باشند، به شرط داشتن پنج سال سابقه دفتریاری.
۲- دفتریارانی که دارای دیپلم کامل متوسطه باشند، به شرط داشتن هفت سال سابقه دفتریاری اول.
۳- دفتریاران اول که در تاریخ تصویب این قانون، شاغل بوده و ۱۵ سال سابقه دفتریاری، اعم از متناوب و مستمر داشته باشند.
مطابق ماده ۲۶ قانون یاد شده، چنانچه سردفتر یا دفتریاری که کفیل دفترخانه است، طبق حکم دادگاه انتظامی به انفصال دایم یا سلب صلاحیت محکوم و یا این که مستعفی یا بازنشسته شود، یا این که به علت بیماری و یا حادثه، قدرت لازم را برای انجام وظیفه ـ به تشخیص پزشک و تأیید سازمان ثبت اسناد و املاک کشورـ از دست داده باشد و دفترخانه تحت تصدی سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه تعطیل گردد؛ مسئول دفترخانه باید اقدام به تحویل کلیه دفاتر و اسناد و اوراق مربوطه و وجوه و اوراق بهادار به دفتریار دفترخانه یا دفترخانهای که اداره ثبت محل ـ طبق موازین قانونی ـ تعیین مینماید، تحویل دهد، در غیر این صورت و امتناع شخص از تحویل مدارک مربوطه، مشارالیه مسئولیت کیفری خواهد داشت.
این جرم از جمله جرائم مربوط به ثبت اسناد بوده و به همانند دیگر جرائم، دارای ارکانی است که عبارتند از: رکن قانونی، رکن مادی و رکن معنوی.
بند اول: رکن قانونی
ماده ۲۶ قانون دفاتر اسناد رسمی، رکن قانونی جرم مورد بحث را تشکیل می‌دهد.
بند دوم: رکن مادی
این رکن دارای اجزایی است که در ذیل به شرح آن میپردازیم:
الف) مطابق موازین قانونی، دفترخانه اسناد رسمی به یکی از جهات ذیل بایستی تعطیل گردد:
- صدور حکم قطعی دادگاه انتظامی مبنی بر انفصال دایم سردفتر اسناد رسمی یا دفتریار کفیل دفترخانه.
- سلب صلاحیت شدن از سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه به تشخیص مرجع ذی صلاح.
- استعفای سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه.
- بازنشسته شدن سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه.
- تشخیص پزشک و به تبع آن تأیید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور مبنی بر این که سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه به علت بیماری و یا حادثه، قدرت لازم را برای انجام وظیفه از دست داده است.
ب) اداره ثبت اسناد و املاک شهرستان محل که دفترخانه اسناد رسمی در حوزه آن مشغول به کار و فعالیت می‌باشد، دستور تحویل دادن کلیه دفاتر و اسناد و اوراق مربوط به دفترخانه و کلیه وجوه و اوراق بهاداری که به هر عنوان به سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه اسناد رسمی سپرده شده را به دفتریار دفترخانه اسناد رسمی یا به دفترخانه اسناد رسمی که تعیین می‌شود و یا به ثبت محل صادر کرده باشد. این دستور باید مکتوب باشد.
ج) امتناع شخص سردفتر یا دفتریار کفیل دفترخانه اسناد رسمی از تحویل دفاتر و اسناد و اوراق مربوط به دفترخانه و کلیه وجوه و اوراق بهادار؛ علی رغم صدور دستور ثبت اسناد و املاک محل مبنی بر تحویل آنها[۹۱].
امتناع، در لغت به معنی «باز ایستادن، سر باز زدن، خودداری» است[۹۲]. و در اینجا به معنی خودداری از تحویل دفاتر و اسناد و اوراق بهادار و وجوه ایداعی در دفترخانه، به مرجع تعیین شده توسط اداره ثبت اسناد و املاک محل و نپذیرفتن امر و دستور ثبت متبوع می‌باشد. امتناع؛ فعل منفی است. این جزء، مهمترین جزء رکن مادی جرم مندرج در ماده ۲۶ است که با ترک فعل محقق میگردد و این جرم از جمله جرائم نادری است که ترک فعل (فعل منفی) رکن مادی آن را تشکیل می‌دهد.
ناگفته نماند که انجام ندادن تکلیف مقررّه قانونی در ماده ۲۶، مانع انجام امر تغییر و تحول دفترخانه نمیشود؛ زیرا مطابق ماده ۲۷ قانون دفاتر اسناد رسمی» در موارد مذکور در ماده ۲۶ در صورتی که سردفتر و دفتریار از تحویل دفاتر و اوراق و سوابق مربوط خودداری نمایند، علاوه بر تعقیب آنها، به شرح ماده ۲۸، رییس ثبت محل یا نماینده او باید با حضور نماینده رییس حوزه قضایی، دفاتر و اوراق و سوابق را در هر محل که باشد ولو در غیاب سردفتر و دفتریار با تنظیم صورت مجلس به جانشین آنها تحویل دهند و یا به اداره ثبت منتقل نمایند.»
بند سوم: رکن معنوی
این جرم از جمله جرائم عمدی است و صرف امتناع شخص از تحویل اسناد و مدارک و اوراق بهادار و وجوه مربوطه و اجرای امر و دستور ثبت محل، به منزله سوء نیت شخص مرتکب تلّقی شده و رکن معنوی جرم با چنین اقدامی متجلی میگردد[۹۳].
گفتار سوم: تعهد یا معامله معرض
مطابق ماده ۱۱۷ قانون ثبت «هر کس به موجب سند رسمی یا عادی نسبت به عین یا منفعت مالی اعم از منقول یا غیر منقول، حقی به شخص یا اشخاص داده و بعد نسبت به همان عین یا منفعت به موجب سند رسمی معامله یا تعهدی معارض با حق مزبور بنماید به حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال محکوم خواهد شد.»
ماده یاد شده دارای سیر تاریخی خاصّی است، با این توضیح که در قانون ثبت مصوب ۲۶ اسفند ماه ۱۳۱۰ در متن ماده، جمله «یا عادی» گنجانده نشده بود و منحصراً از تنظیم دو سند رسمی مختلف التاریخ سخن به میان آمده بود، لیکن بعداً در تاریخ ۷/۵/۱۳۱۲ اصلاح گردید و با اضافه شدن جمله «یا عادی» به صورت بالا تصویب گردید.
۳-۱۶-۸- شکار تفریحی
همانطور که برای صید ماهی وسایل مختلفی بکار می‌برند، برای صید پرندگان دریایی نیز به عنوان وسایل مختلف به شکار مبادرت می‌ورزند. که مهمترین آن ها را شرح می‌دهیم:
۱- شکار سنتی، تشت و سو:
در یک قایق سه نفر می‌نشینند، یک نفر وسط نشسته و تشت می‌زند و یک نفر در جلوی قایق نشسته و لاردان در دست دارد و مسئول گرفتن مرغابی‌هاست و نفر سوم در پاشنه نشسته و فقط پارو می‌کشد و قایق را به حرکت درمی‌آورد. تشت عبارت از یک سینی به قطر ۳۰ الی ۶۰ سانتی متر است که از چند نوع فلز از قبیل مس و برنج، و حتی می‌گویند طلا و نقره ساخته شده است و حدود ۱۵ تا ۳۵ هزار تومان قیمت دارد(در سال ۱۳۶۵ شمسی) و عقیقه است که سابقاً از طریق کربلا می‌آوردند و امروزه کسانی هستند که سینی را اجاره می‌دهند. سینی را با قطعه چوب نازکی که در سرش نمد پیچیده‌اند و حدود بیست سانت طول دارد به نام محلی «کوکتل» نامیده می‌شود می‌کوبند.
طرز کوبیدن تخصص می‌خواهد و با یک ریتم مخصوص نواخته میگردد. سو، عبارت از گیاهی است که در مرداب می‌روید و به نام «گرز» معروف است که آن را خشک کرده داخل نفت می‌خوابانند. آنگاه در چراغی مخصوص که از حلب درست کرده، می‌ریزند و در جلوی قایق جلویی برای آن تعبیه کرده و سمت جلو باز و سمت پشت طرفین بالا گرفته شده و طوری است که نور به جلو می‌تابد که در نتیجه وقتی تشت نواخته می‌شود و پرنده گیج شده، آن سو به چشم حیوان افتاده وقتی قصد پرواز می‌کند بالا رفتن گفته می‌شود.
۲- دام هوایی:
دو تیر چوبی عمودی را در زمین فرو کرده و فاصله آن به اندازه درازی تور تعیین می‌شود، بین ۱۵ تا ۲۰ متر مابین این دو تیر را تور وصل می کند که مرغابی در آن به دام می‌افتد که البته روزها به ندرت ولی اکثراً شب‌ها مرغابی‌ها به دام می‌افتند و این یک نوع وحشیانه‌ی شکار است که مرغابی پس از یک پرواز طولانی خسته و مانده قبل از استراحت به دام گیر کرده و با سختی و شکنجه، یا خفه میشوند و یا می‌میرند و اگر کسی آنجا باشد می‌تواند به موقع حیوان را گرفته سر ببرد.
۳- شام دام:
دور گوده «عبارت از: جزیره‌های کوچک نیزار است» ابتدا از کف زمین تا ارتفاع یک متر بالای آب تیر می‌کوبند و مابین تیرها را دام وصل می‌کنند و دو نفر با قایق وارد نیزار شده و شروع به سر و صدا نموده و پرندگانی که در داخل نیزار می‌باشند به حالت فرار از گوده خارج که اگر قصد پرواز داشته باشند، در قسمت بالای تور افتاده و اگر در زیر آب بروند باز هم در دام می‌افتند و به سمت شکارچی می‌افتند.
۴- هکش دام:
بهترین نوع شکار سنتی است. برای این کار قسمتی از ساحل مرداب را صاف می‌کنند و کوچه مانندی را به داخل ساحل حفر می‌نمایند. آنگاه تعدادی از اردک‌های دست‌آموز را که برای اینگونه شکار تربیت کرده‌اند، در موقع لزوم به هوا پرتاب می‌کنند. اردک‌ها دورتر از ساحل روی آب می‌نشینند، معمولاً مرغابی‌ها نیز فریب خورده از آن ها تبعیت می‌نمایند.
اردک‌ها طبق عادت از باریکه آب خود را به لانه‌ای که انتهای باریکی آب می‌رسانند، در نتیجه مرغابی نیز به دنبالشان کشیده میشوند. در این وقت توری که با طول و عرض معین قبلاً تعبیه شده بر روی باریکه آب می‌اندازند و مرغابی‌ها زیر آن گیر می‌کنند و شکارچیان که آنجا حضور دارند، آن ها را به آسانی از زیر طور می‌گیرند.
۵- شکار با تفنگ:
لازم به توضیح نیست که شکارچیان قدیمی اغلب با سگ‌های شکاری به شکار قرقاول می‌رفتند و یا در کنار ساحل به شکار مرغابی می‌پرداخته‌اند و در حال حاضر نیز به همین صورت ادامه دارد. ولی اغلب شکارچیان با قایق به مرداب می‌روند که یک نفر به پارو کشیدن مشغول و شکارچی با تفنگ به شکار می‌پردازند.
۶- شکار با قایق موتوری:
این نوع شکار، به وسیله قایق موتوری است که شکارچیان با قایق موتوری با سرعت و قدرت زیاد به تعقیب پرندگان پرداخته و آنگاه با اسلحه پرندگان را که خسته و مانده گشته‌اند شکار می‌کنند که درباره این گونه شکار ممنوعیت قایل شده‌اند.
برای شکار پرندگان انواع و اقسام وسیله درست کرده‌اند که چند نمونه از معروف‌ترین و رایج‌ترین آن ها بطور اختصار شرح داده شد:
درباره انواع شکار از اطلاعات آقای «هوشنگ ستاره‌خواه» عضو اداره محیط زیست استفاده شده است.
منابع و جاذبه‌های یادمانی و فرهنگی و اقتصادی (عزیز طویلی- تاریخ انزلی، جلد ۲، ۱۳۷۱، صص ۷۷-۷۷۱).
تصویر ۳-۳- ماهیگیری در دریا
۳-۱۷- جاذبه‌های تاریخی شهرستان انزلی
برخی از آثار تاریخی یادمانی بندر انزلی عبارتند از:
۳-۱۷-۱- مناره
برج ساعت انزلی واقع در محوطه پشتی بازار سپه «میدان انزلی» است که قدمت آن به سال ۱۸۱۵ میلادی می‌رسد. این برج برای هدایت و راهنمایی کشتی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال ۱۳۰۸ زمان تصدی «محمدعلی روشن» شهردار بندر انزلی این برج مرمت کلی شد و ساعت ۴ سویی که از کشور آلمان خریداری شده بود بر بالای آن نصب شد. این برج ۲۸ متر ارتفاع دارد که ۸ متر انتهایی قسمت بالکن به بالا را تشکیل می‌دهد و ساعت بر روی آن نصب شده است. برج بر روی پایه‌ای با ارتفاع دو متر قرار دارد و روی آن غیر پایه مربع و مستطیلی به ابعاد تقریبی ۹ متر و ارتفاع حدود هفت متر قرار گرفته، کل مساحت زیربنای برج ۵۰ متر مربع و شعاع آن چهار متر است. این برج که در فهرست آثار تاریخی گیلان به ثبت رسیده، نماد شهر انزلی و یکی از آثار دیدنی و جاذبه‌های گردشگری این شهر است.
۳-۱۷-۲- کاخ موزه
عمارت سپید زیبایی که مربوط به دوران رضاخانی است. این عمارت زیبا با پنجره‌های بزرگ از شمال به روی خزر و چشم‌انداز زیبای آن و از سمت جنوب به سرسبزی و زیبایی یک باغ پرطراوت آغوش گشوده است. گرچه این موزه نام نظامی را بر خود دارد اما بنای زیبا و اشیای ظریف و هنرمندانه آن بر وجهه خشک و نظامی سلاح‌های موجود چیرگی دارد. ساخت بنای کاخ موزه پشته به دستور «رضاخان» و به دست مهندسان ایرانی در سال ۱۳۰۸ آغاز شد و پس از دو سال به پایان رسید. این بنا با یک هزار و ۱۶۸ متر مربع بنا در دو طبقه ساخته شده است. بدنه ساختمان از سنگ و دوجداره است. این کاخ دارای یک سرسرای بزرگ، ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی با چهار سرویس حمام و دستشویی است. از جمله کارهای هنری این ساختمان پلهای است بنا نهاده بر روی یک ستون که طبقات را به هم وصل می‌کند؛ طوری که اگر شخصی زیرشیروانی ساختمان باشد، می‌تواند کف زیرین را ببیند. این کاخ در حال حاضر موزه نظامی بوده و انواع سلاح‌های گرم و سرد از زمان صفویه تاکنون در آن در معرض دید عموم قرار گرفته است.
۳-۱۷-۳- پل غازیان
پل غازیان روی رودخانه انزلی، بین «غازیان» و «میان‌پشته» و در مسیر ارتباطی تهران- رشت قرار دارد. ساختمان این پل، به همراه پل دیگر انزلی، توسط مهندسان سوئدی در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید. پل غازیان در زمان خود از معدود پلهای پیشرفته جهان در نوع خود بوده و بر همین اساس جزو پلهای تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
این پل ۴۰/۲۱۰ متر طول و ۱۰ متر عرض دارد. ارتفاع آن از سطح آب ۸۵/۶ متر و دارای ۵ دهانه ثابت و یک دهانه متحرک به طول ۲۵ متر است. این پل به شماره ۱۵۱۴ به ثبت تاریخی رسیده است.
۳-۱۷-۴- پل میان‌پشته
پل «میان پشته» رابط بین استان گیلان و اردبیل است. پل «میان پشته» در دوره پهلوی بین «غازیان» و «میان‌پشته» ساخته شد. طول این پل ۲۱۰ متر و عرض آن ۱۰ متر است. این پل بتونی که ارتفاع آن از سطح آب ۷ متر است، یکی از شاهکارهای صنعت پل‌سازی اوایل قرن حاضر است. ساخت این پل در سال ۱۳۱۶ شمسی پایان یافت و از آن تاریخ مورد استفاده قرار گرفته است.
۳-۱۷-۵- بلوار ساحلی انزلی
تاریخ ساخت بلوار به حدود ۹۰ سال پیش باز میگردد. بلوار ساحلی یکی از جلوه‌های مهم گردشگری و از تفرجگاه‌های زیبای شهر انزلی در دریای خزر است. مساحت کل این بوستان ۳۵ هزار متر مربع است و در کنار کانال بین انزلی و غازیان قرار دارد. در جنوب نمای کاخ «میان‌پشته»، جنوب شرقی پل غازیان، شرق نمای اسکله‌های بندر است. این بلوار براساس نقشه بلواری مشابه در شهر باکو پایتخت جمهوری آذربایجان ساخته شده است. بلوار ساحلی را میتوان یکی از مشخصه های بارز این شهر و از قطب‌های گردشگری آن به شمار آورد.
۳-۱۷-۶- موج‌شکن
قبل از اینکه موج‌شکن‌های انزلی احداث گردد، کانال مابین انزلی و غازیان همانند خلیجی بود که کشتی‌های تجارتی به منظور تخلیه و بارگیری و با مصون ماندن از امواج و طوفان دریا در آنجا پناه آورده، به اسکله پهلو گرفته و یا روی لنگر ایستادند. اما امواج دریا تا داخل کانال را می‌کوبید و به شناورهای مستقر در خلیج آسیب می‌رساند، در نتیجه قرارداد احداث این بنای عظیم که از شاهکارهای معماری در نوع خود است، در سال ۱۳۱۳ هجری قمری بر پایه ۱۸۹۵ میلادی بین دولت ایران و کمپانی(احداث راه انزلی- قزوین) منعقد گردید. طول موج‌شکن غازیان ۶۵۰ متر و موج انزلی نیز ۵۳۰ متر می‌باشد و کار ساختمان آن در سال ۱۹۱۴ میلادی برابر ۱۲۹۳ پایان یافت.
۳-۱۷-۷- حافظیه
محل ترنم موزیک «حافظیه» در سال ۱۳۱۱ شمسی به وسیله شهرداری و توسط مهندسین آلمانی ساخته شد. ساخت کلی این بنا ۷۶ متر است. این مکان زیبا محل اجرای برنامه‌های موسیقی بوده است؛ طوری که قبل از سال ۱۳۵۷ گروه‌های کر و دسته موزیک نیروی دریایی در آنجا به اجرای موسیقی می‌پرداختند. این بنای زیبا به دلیل شباهت آن به حافظیه شیراز بدین نام اسم‌گذاری شده است.
۳-۱۷-۸- ساختمان شهرداری
این بنای دوره پهلوی در ضلع شمال شرقی میدان امام خمینی، در ابتدای شهید مطهری قرار دارد. بانی آن «حاجی عباس رمضانی» و معمار آن «اسماعیل برهانجو» است. بنا شامل چهار طبقه، زیربنای ۴۵۰ متر مربع شکل گرفته است و نمای بیرونی آن با تزئینات سیمان‌بری آراسته شده است. ساختمان یک در ورودی چوبی با سردری زیبا دارد. در سردر ورودی ساختمان کتیبه‌ای دیده می‌شود که تاریخ ساخت آن را ۱۳۴۶ هجری قمری برابر با ۱۳۰۶ هجری شمسی می‌دانند.
این بنا متأثر از معماری اروپای شرقی می‌باشد و با شماره ۱۵۱۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۳-۱۷-۹- ساختمان چهارطبقه
این ساختمان معروف به ساختمان «حاجی علی‌عباس رمضانی» است و در جنب میدان امام خمینی(ره) واقع شده است که در سال ۱۳۱۹ شمسی به مبلغ ۰۰۰/۴۰ هزار تومان از طرف دولت خریداری و محل استقرار دادگستری و ثبت و اسناد انزلی قرار گرفت که اکنون جزء آثار حفاظت شده بوده و در لیست آثار میراث فرهنگی ثبت گردیده است:
ساختمان «داوود زاده» با پنج طبقه و با نمای آجر که امروزه به عنوان مهمانپذیر بوده و در میدان امام خمینی به نام هتل «گل‌سنگ» معروف است،
ساختمان «قندچیان»، حدود ۳۰ متری غرب با روسازی آجرکاری بسیار زیبا،
ساختمان «ماشین‌چی» واقع در خیابان سپه انزلی جنب مسجد جامع که بیش از سی اتاق بزرگ دارد،
ساختمان «سینما- تئاتر» شهرداری که از همه طرف طعمه حریق گردید ولی دوباره مرمت شد(کتاب گیلان، جلد ۳،۲،۱، صص ۵۵۴-۵۴۰-۵۲۸).
۳- ۱۸- جاذبه‌های فرهنگی- مذهبی
۳-۱۸-۱- شنبه‌بازار
شنبه‌بازار انزلی یکی از بازارهای محلی معروف و قدیمی گیلان به شمار می‌رود که در روزهای شنبه جمعی از زنان و مردان روستایی شهرهای اطراف برای فروش محصولات خود در آن بساط پهن می‌کنند و جمعی از دست‌فروشان و بازاریان نیز اقدام به فروش تولیدات محلی در آن می‌کنند. دیدار از بازار محلی بندر انزلی با انواع تولیدات محلی از تخم‌مرغ و مرغ و سبزیجات محلی گرفته تا دست‌بافت‌های رنگارنگ روستاییان و صنایع دستی چوبی، جاذبه‌ی دیگر این شهر برای گردشگران است.
بازار هفتگی شنبه‌بازار انزلی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین بازارهای محلی گیلان است که روزهای شنبه در مسیر خیابان میرزاکوچک خان تشکیل میگردد و به همین دلیل این خیابان شنبه‌بازار نامیده می‌شود. این بازار در مرکز شهر بندر انزلی و به موازات خیابان مطهری قرار دارد.
۴-۹-فال و استخاره در اندیشۀ شاعران ……………………………………………………………………………………………۱۴۹
فصل پنجم : نتیجه
۵- نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۵۴
منابع……………………………………………………………………………………………………………………………………………………۱۵۷
فهرست جدول و نمودارها
جدول ۱٫ خلاصه ای از فراوانی فال ها و استخاره در اشعار شاعران(کلاسیک و معاصر)………….. ۱۶۵
نمودار ۱٫ فراوانی فال های متداول در اشعار شاعران(کلاسیک و معاصر)…………………………. ۱۶۶
نمودار ۲٫ درصد فراوانی فال های متداول در اشعار شاعران(کلاسیک و معاصر)………………….. ۱۶۷
جدول ۲٫ فراوانی فال هی متداول در اشعار شاعران(کلاسیک و معاصر)………………………….. ۱۶۷
فصل اوّل
کلیّـات تحقیق
چکیده
«فال» واژهی عربی است،به معنیخوش بینی و تفأل به نیکی و ضد«طَیره»(شوم)است.و درفرهنگ لغت به معنی شگون، طالع، بخت، پیش بینیخوش بینانه و بهدل نیک آوردن است.برخی فال را به عنوان «علم فال» دانسته اند. منشاء فال از پیشگوییاست. درزمان گذشته بسیاری معتقد به نیروهای ماوراءالطبیعه بوده اند. وآنهارا در تعیین سرنوشت و آینده خود موثر می دانستند، این اعتقاد نه فقط دربرخی قشرِمحروم و بیسواد بلکه بین برخی طبقه حاکم و اشراف که امورحکومتی و ادارۀکشور رابهعهده داشتند؛ رواج داشت. باگذشت زمان، تاثیر اوضاع کواکب بر زندگی حال و آینده در اندیشه برخی ، به باور اجتماعی تبدیل شده است. در دین اسلام به «فالِ نیکزدن» سفارششده است. از آنجایی که شاعران هردورهایی جزو قشرِ دانشمند و زبان گویای جامعه محسوب میشوند. این روندِ فکری درلابلای آثارشان جایگرفته و امروزه باگذشت زمان، انعکاسِ قَدَاسَتِ« فال» و«استخاره» باهمان، بارمعنایی کهن، در اشعاربرخی از شاعران مُتداول است. این پایان نامه، نخست، به تبیین و تشریح فال و مشتقّات آن، چون: «پیشگویی»،«طالع»،«تَطَیُّر» و«استخاره» ازلحاظ لغوی و مفهومی پرداخته است. سپس با بررسی اندیشۀشاعران درادبیّات منظوم فارسی به ایننتیجه رسیده است که با وجود همۀ اختلافات میان منکران و معتقدان این اندیشه، شاعران فرهیختهایی، چون: رودکی، فردوسی، خاقانی، نظامی، مولانا، سعدی، حافظ، مشیری، نادرپور و… ازجمله افرادی هستند، که به اهمّیّت قَدَاسَت فال وپیشگویی، معترف بوده اند. ودر آثار خود به این رویکرد فکری، نظری مثبت داشته اند.
کلیدواژهها:
فال، پیشگویی، استخاره، طالع، تَطَیُّر، قَدَاسَت و ادبیّات منظوم فارسی
۱- ۱- مقدّمه ی تحقیق
انسان از دیرباز، با حسِجستجوگرانه، برای علتیابی پدیده های طبیعی و ماوراءالطبیعی اطراف خود، به دنبال راهی بوده است،که بر زمان تسلط یابد تا ازآیندۀ و سرنوشت خویش آگاه گردد. او معتقد بهاموری شد؛ که بر تمام گسترۀ باورها و زندگیاش تاثیرگذاشت. به گونهایی که امروزه با وجود پیشرفت علوم بشری، بسیاری از آن باورها به قوّت خود باقی مانده است .
ریشۀ این تفکر، ازآن جا ناشی می شود که درمیان تمام اقوام کهن، به ویژه در بین النهرین عقیده برآن بودکه سرنوشت انسان یکسره دردست خدایان است وجبری چنان مطلق با ذکر جزئیات ودقیق، بر سرنوشت حیات مردم غلبه دارد. علاوه برآن، این اعتقاد هم وجود داشت، که نیروی فوق طبیعی که سرنوشت مارا تعیین کرده اند؛ قادرند، خواسته های خودرا برای یاری به آگاهی ما برسانند و ما را یاریکنند واز مقاصد نیروهای پلید و مقتّدر برضد ما جلوگیری کنند. تقویت باور تاثیر ستارگان برزندگی بشر وپیشگویی با ستارگان، حدود بیش از ۴۰۰ سال پیش از میلاد بر میگردد.
با این توصیف، باورها و عقیده ها چه مثبت وچه منفی، همیشه از «زبان فرهنگ عامه » بوجود می آید وبین مردم فقیر وغنی جامعه قوّت می گیرد، امّا انگیزه انتخاب موضوع « قَداست فال و استخاره در ادبیّات منظوم » برای پژوهش حاضر ، سوال اساسی بود، که همواره فکر نگارنده را درطول تحصیل، دراین مقطعتحصیلی به خود مشغول داشته بود وباخود میاندیشیدم که شاعران چگونه اهمّیت قَدَاسَت فال و استخاره را در اشعارخود به تصویر کشیده اند و بازتاب آن در بین اشعار شاعران معاصر چگونه است؟ وازآنجایی که تاکنون پژوهشی با این عنوان درادبیّات منظوم صورت نگرفته بود، تصمیم گرفتم، با راهنماییهای بیدریغ و دلسوزانۀ استادان محترم گامی هرچند کوچک در پژوهش این مهّم بردارم.
برای تبیین موضوع، این پایان نامه، در پنج فصل ذیل تدوین شده است :
فصل اول: با عنوان کلیّات تحقیق، شامل: مقدّمه، بیان مسأله، سوالات تحقیق، اهمیّت و ضرورت تحقیق، پیشینه و اهداف و… است.
فصل دوم: در این فصل موضوع تحقیق، یعنی مفهوم فال و استخاره از نظری لغوی و مفهومی مورد بررسی قرارگرفته است.
فصل سوم: در این فصل، برای پیشبرد اهداف تحقیق، زندگی نامه ها، سبک شعری و آثار شاعران شاخص گردآوری شده است.
فصل چهارم: مهم ترین فصل پژوهش است. و به بررسی مفهوم فال و استخاره در ادبیّات منظوم می پردازد..
فصل پنجم:ارائۀ نتیجه گیری پژوهش است.
۱-۲- بیان مسأله
«فال» از ریشه فأل عربی است؛ در فرهنگ هابه معنای شگون، طالع، بخت، پیش بینی وعاقبت گویی آمده است. همچنین درکتب مختلف بعنوان علم، ازآن یاد شده است. « علمیاست، که بوسیله آن برخیحوادث آینده دانسته می شود. واین کار باگشودن قرآن کریم یا کتب بزرگان، مانند: دیوان حافظ و مثنوی مولوی و نظایر آن انجام میپذیرد.»(معین،۱۳۵۷: ذیل واژۀ فال) استخاره هم به معنای طلوع کننده، جزییازمنطقه البروج و پیشگویی سرنوشت و برای انجام کاری با قرآن فال گرفتن است. و…(همان)
فال و فالگیری روشی برای شناخت آیندهاست وآگاهی پیداکردن از آنچه قراراست رخبدهد و یا رخندهد. قَداست این روش درفرهنگها بین اقوام و ملل گوناگون آن قدر بوده است که همیشه، طالبان زیادی رابه خود جلب نموده است.
بنا امیدی ازین در مرو بزن فالی بـــود کـــه قــرعۀدولــت بنام مــا افتد
شبی که ماه مُراد از افق شود طالع بــــود کــه پــرتـو نــوری ببام ما افتـد
(حافظ ،۲۴۴:۱۳۷۹ )
در خصوص زادگاه اصلی فال اتفاق نظر خاصی نیست. از کهن ترین نمونه های فال بینی از شهر «سیپار» بود که شمش را به خاطر هنر غیب گویی و فال بینی می ستودند.( قدیانی، ۱۳۸۷ : ۵۲۹)
در زندگی اجتماعی و سیاسی یونانیان، پیشگویی و تفأل نقش موثری داشته است. یونانیان در بارۀ هرچیزی می خواستند، ارادۀ خدایان را بدانند و می پنداشتند، ارادۀ خدا با علائم مختلفی که تفأل نامیده می شود؛ ظهورمیکند.(ناس،۱۳۵۴ :۵۲) و در ایران باستان هم دوران مادها، هخامنشیان تا ساسانیان علوم ستاره شناسی بابلی وهندی رواج داشت. چنان که استفاده فراوان فردوسی و دیگر شاعران در بازتاب مفاهیمی، چون: مکان سیّارات، صورفلکی، بروج دوازدهگانه، سعدونحس اختران و تاثیر آنها در کامیابی یا عدم کامیابی شاهان و قهرمانان داستانها مورد استقبال فراوان قرارگرفته است.
چــــو کــرد اخــتر فـرخ ایـرج نـگاه کـشـف دید طــالــع خــداونـد مــــاه (فردوسی، ۱۳۷۵،ج۱: ۱۶)
بــختـور از طـالـع جــوزا بـــــــرآی جـوزشـکـن آنـگه و بـخــت آزمـــای
(نظامی،۱۳۸۷ :۴۰۷)
هستم عطارد،این دو قصیده دوپیکراست لاف عطاردت ز دو پیکر نکوتـــــر است
(خاقانی،۴۳:۱۳۷۳ )
همچنین، بعدازظهور اسلام هم استخاره (فال گرفتن با قرآن) آنقدرمقدّس شد،که مسلمانان برای انجام امورنیک از استخاره بهره میبردند. و از تَطَیُّر دوری میکردند. از رسول گرامی (ص) نقل است که فال راخوش میداشت وتطیّررا خوش نمیداشت. «ما خابَ مَن إِستَخارَولا نَدِمَ.» هرکه از خدا خیر جوید نومید نشود و هرکه مشورت کند نادم نگردد. (نهج الفصاحه،۱۳۵۶: ۵۳۶)
وآنچه مسلّم است،گسترش آیندهنگری از طریق فال واستعمال آن توسط عام وخاص موجب ورود آن در دنیای ادبیّات منظوم شد.
مصحف به فـال بـاز گرفتم به بــامداد بــرفــور الســـلام علیکـم جــواب داد
(نَزاری قهستانی،۱۳۷۱ :۳۱۹)
استعمال فال، استخاره و طالع، دربین برخی جوامع پررنگ است و به صورت تمثیل وِرد زبان شده است. «فال امام جعفر صادق (ع) است؛ بد ندارد.»یعنی همیشه با همه کس حتی دوضدموافق است. (دهخدا،۱۳۸۶:ذیل واژۀ فال) یا «فال نیکو بزن به هرکاری.» (همان)
اکنون در بیشترکشورها، فال گرفتن با کتب مقدس دینی و برای نمونه درکشورهایی مانند: ایتالیا، فال گرفتن با«اشعار ویرژیل»مورداستقبال است. درایران هم فال گرفتن باکتاب مقدس قرآنکریم و دیواناشعارحافظ متداولتر از سایر کتب است. وهمچنان میتوان بازتاب این باور اجتماعی را درشعر معاصر هم مشاهده کرد.
حالِ دلــم حـواله به دیـوان ِ خـواجه بـاد یـارآن زمـان که خواستـه فالِ مـراد از او
من با روانِ خواجه از او شکوه می کنـــم تــــادادِ مــــا بستــــد اوستــــاداز او
( شهریار، ۱۳۸۴ : ۱۹۱-۱۹۲)
-
- آزادی، پور جعفر، سازمان بین المللی کار، انتشارات مجد، تهران، چاپ اول ۱۳۸۹.
-
- امامی، حسن، حقوق مدنی، جلد ۵، انتشارات اسلامیه.
-
- بیگی، جمال ، بزه دیدگی اطفال در حقوق ایران، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۴.
-
- طلایی، فرهاد، حقوق سازمان های بین المللی، انتشارات جنگل، تهران، ۱۳۸۹.
-
- عابد خراسانی، محمود رضا، در آمدی بر حقوق کودک، مطالعه تطبیقی در نظام های ملی و بین المللی، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۹.
-
- عبادی، شیرین، حقوق کودک، جلد اول: نگاهی به مسائل حقوقی کودکان در ایران، تهران، کانون، چاپ چهارم، ۱۳۷۵.
-
- عبادی، شیرین، حقوق کودک تطبیقی، انتشارات کانون، تهران، ۱۳۷۶.
-
- عراقی، عزت الله، حقوق بین المللی کار، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۶۷.
-
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، جلد ۲، انتشارات بهنشر، ۱۳۶۶.
ب) مقالات
-
- اقلیما، مصطفی، حاج بابایی، حسین، راهب، غنچه و پرن فر، شیما، “کودکان کارگر خیابانی و سیاست های اجتماعی بایسته"، نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ۲۵۱ و ۲۵۲، مرداد و شهریور ۱۳۸۷، صص ۱۸۸-۱۹۵.
-
- اقلیما، مصطفی، “پدیده کودکان خیابانی در تهران"، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره ۲۳۹ و ۲۴۰، مرداد و شهریور ۱۳۸۶، صص ۱۴۲-۱۴۷.
-
- ایروانیان، امیر، “حمایت از اطفال در برابر بهره کشی های اقتصادی و جنسی"، مجله فقه و حقوق خانواده (ندای صادق سابق)، شماره ۳۲ ،۱۳۸۲، صص ۱۱۲-۱۵۰.
-
- اعزازی، شهلا، حافظی فر، محسن، دکتر معتمدی، هادی و دکتر شریفیان ثانی، مریم، “کودکان خیابانی"، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره ۳، ۱۳۸۰، صص ۷۳-۱۱۳.
-
- اسماعیلی، فائزه، “تعریف کودک"، نشریه حقوق دادرسی، شماره ۵۰، خرداد و تیر ۱۳۸۴، صص ۲۲-۲۸.
-
- اسفند فر، محمود، “کودکان کار و خیابان"، نشریه روان شناسی و علوم تربیتی، اصلاح و تربیت، شماره ۶۹، ۱۳۸۶، صص ۳-۸.
-
- باقری، خسرو، “انجمن کودکان کار"، نشریه چیستا، شماره ۲۲۴ و ۲۲۵، دی و بهمن ۱۳۸۴، صص ۳۳۰-۳۴۱.
-
- بی نام، “کودکان کارگر در جهان"، نشریه اقتصاد کار و جامعه، شماره ۳، ۱۳۷۲، صص ۳۵-۳۹.
-
- پورخلیلی، محمدرضا، “حقوق بین الملل عدم به کارگیری کودکان در مخاصمات مسلحانه"، مجله حقوقی عدالت آراء، شماره ۱۱ و ۱۳، ۱۳۸۸، صص ۱۴۵-۱۸۴.
-
- حافظیان، محمد حسین (مترجم)، “کار کودکان"، نشریه کار و جامعه، شماره ۲۳، ۱۳۷۶، صص ۲۵-۳۰.
-
-
- حافظیان، محمد حسین (مترجم)، “راه کار بانک جهانی برای رفع کار کودکان"، قسمت اول، مجلّه کار و جامعه، ش۲۶، سال ۱۳۷۷، صص ۳۴-۴۰.
-
-
- حسینی، سید حسن، “وضعیت کودکان کار و خیابان در ایران"، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره ۱۹، صص ۱۵۵-۱۷۳.
-
- داور پناه، صفورا، راغفر، حسین و نخعی، منیژه،” فقر کودکان و بازار کار در ایران"، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال نهم، شماره ۳۵، ۱۳۸۹، صص ۱۳۹-۱۵۹.
-
- رئیس دانا، فریبرز، “واکاوی کار کودکان در ایران"، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره ۷، ۱۳۸۱، صص ۲۳۱-۲۴۷.
-
- سپهر، حسین، “بهره کشی از کودکان در جنگ: مورد جمهوری دموکراتیک کنگو"، پژوهش نامه روابط بین الملل، شماره اول، ۱۳۸۶، صص ۸۱-۱۰۴.
-
- شاهمرادی، عزیزه، “کار کودکان افغانی"، ماهنامه اندیشه جامعه، شماره ۹، سال ۱۳۸۷، صص ۶۷-۷۲.
-
- صادق نژاد، مریم، “کودکان کار، قصه ای پرغصه"، نشریه علوم انسانی، گزارش، شماره ۱۸۷، خرداد ۱۳۸۶، صص ۳۹-۴۰.
-
- عبدالهی، منصور، “کار کودک و کار شایسته"، نشریه اقتصاد، کار و جامعه، شماره ۶۲، ۱۳۸۴، صص ۴۱-۴۳.
-
- عزیزی، محمدرضا، “مروری بر مسئله اشتغال کودکان و وضعیت کودکانی که قربانی طلاق می شوند"، روزنامه کیهان، ۲۳ و ۲۴ فروردین ۱۳۷۷.
-
- عابدی، مینا، “کار کودک"، نشریه کار و جامعه، شماره ۶۵، شهریور و مهر ۱۳۸۴، صص ۱۱۵ – ۱۲۲.
-
- غیور، صبور، مترجم سرمد، غلامعلی، "اشتغال کودکان یا محرومیت از حق طبیعی تعلیم و ترتیب؟” نشریه نامه فرهنگ، شماره ۳۱، ۱۳۷۸، صص ۱۷۴-۱۸۳.
-
- قاسم زاده، فاطمه، “کودکان کار ایرانی یا افغان؟"، روزنامه اعتماد، سال هفتم، شماره ۱۷۹۹، مهر ۱۳۸۷.
-
- قراچورلو، رزا، “وضعیت کودکان کار و خیابان در ایران"، وکالت، شماره ۳۳ و ۳۴، آبان ۱۳۸۶، صص ۱۲-۱۷.
-
- کلانتری، صمد و کیانی، مژده، “بررسی تطبیقی کار کودکان در کشورهای پیشرفته و جهان رو به توسعه با تکیه بر شاخص توسعه انسانی"، مجله سیاسی اقتصادی، شماره ۲۳۱ و ۲۳۲، آذر و دی ۱۳۸۵، صص ۲۸۲-۲۹۵.
-
- لیه وین، “بهره کشی از کارگران خردسال"، ترجمه خشایار میراب زاده، مجله بهداشت جهان، ش۳، سال ۱۳۷۶.
-
- لهسایی زاده، عبدالعلی و اشرفی، حجت الله، “بررسی عوامل تعیین کننده کار کودکان (مطالعه موردی شهرستان کاشان)"، نامه پژوهش فرهنگی، سال ششم، دوره جدید، شماره ۱ و ۲، ۱۳۸۱، صص ۱۰۵-۱۳۵.
-
- موسوی بجنوردی، سید محمد، “بررسی مفهوم و معیار کودکی در تفکر اسلامی و قوانین ایران برای بهره مندی از حقوق مربوطه"، پژوهشنامه متین، ۱۳۸۲، شماره ۲۱، صص ۲۷-۶۰.
-
- موسوی چلک، حسن، “رشد روز افزون کودکان کار نگران کننده است"، هفته نامه برنامه، سال پنجم، ۱۳۸۵، صص ۲۰-۲۱.
-
- مهدوی مزینانی، زهرا و مزینانی، مجتبی، “آسیب شناسی حقوقی کار کودکان و نوجوانان در کسب و کارهای خانوادگی"، فصلنامه خانواده پژوهی، سال هفتم، شماره ۲۶، تابستان ۱۳۹۰، صص ۱۲۵-۱۴۳.
-
- نوبان، آذین، “آشنایی با یونیسف و پیمان جهانی حقوق کودک"، نشریه روابط عمومی، شماره ۵، دی ۱۳۷۸، صص ۲۰-۲۳.
-
- وامقی، مروئه، “کودکان خیابانی ایران و رویکردهای دولتی"، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره ۱۹، ۱۳۸۴، صص ۱۷۵-۲۰۱.
ج) منابع اینترنتی
-
- سایت انجمن حمایت از حقوق کودکان.
-
- سایت اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان البرز.
-
- سایت شورای حل اختلاف استان خراسان جنوبی.
مربی گری بر این فرض مبتنی است که فرد نیاز به مداخله روانی – اجتماعی ندارد.
مشاوره می تواند جهت رسیدگی به مشکلات روانی- اجتماعی همچون عملکرد بکار گرفته شود.
عمدتاً دستور کار توسط افراد اما با توافق سازمان تنظیم می گردد.
دستور کار بطور کلی توسط افراد و مشاور تنظیم می گردد.
تفاوت مربی گری و منتورینگ[۵۵]:
فعالیتی که فرض می شود بیشترین شباهت را با مربی گری دارد، منتورینگ است. بسیاری از مهارت ها و رویکردهایی که توسط یک منتور[۵۶] در فرایند منتورینگ استفاده می شود همانند همان هایی است که مربیان در فرایند مربی گری استفاده می کنند (ر آ ، بیورز ،۲۰۱۰).مربی گری و منتورینگ هر دو دربردارنده یک رابطه فرد به فرد هستند و فرصتی را برای افراد جهت دریافت بازخورد، یادگیری و رشد و بهسازی فراهم می آورند، با این حال تفاوت هایی میان این دو روش وجود دارد.
جدول۵-۲ برخی از شباهت ها و تفاوت های میان مربی گری محیط کار و منتورینگ را برجسته می سازد.
واژه منتورینگ از اساطیر یونانی نشأت می گیرد. زمانیکه یکی از شخصیت های کتاب افسانه اودیسه فرزند خود را برای آموزش به دوستش سپرد و او را منتور نامید. او از دوستش خواست که هرچه از فنون جنگ و سیاست می داند به فرزندش یاد دهد(گر وی ،۲۰۰۴) . از آن زمان به بعد این واژه به افراد مورد تأییدی اطلاق شد که حاضر هستند دانش و تجاربشان را با افراد کم تجربه به اشتراک بگذارند.
منتور کسی است که دانش و تجربه ارزشمندی در یک موضوع دارد و در طی فرایند منتورینگ آن را به کارآموز منتقل می کند. کارگر با تجربه ای که نحوه کار کردن با یک دستگاه را به یک فرد تازه استخدام آموزش می دهد یک منتور است. در واقع می توان گفت منتورینگ همان فرایند آموزش است با این تفاوت که گاهی اوقات بسیار کوتاه تر از یک دوره آموزشی است به گونه ای که گاهی شکل غیررسمی به خود می‌گیرد و دیگر اینکه به طور عملی انجام می شود. منتور به طور عملی یک دانش و مهارت را منتقل می کند. نحوه کار کردن را آموزش می دهد (سلطانی، ۱۳۸۹).
منتورینگ بیانگر یک رابطه است نه یک اقدام و عمل. منتور فردی با تجربه، هدایت گر و قابل اطمینان است که خواهان ایجاد موفقیت فرد است. منتوران در یک رابطه منتورینگ، تجارب کاری زیادی را ارائه نموده و مجموعه ای از دیگر وظایف را انجام می دهند. در واقع منتورینگ فرآیندی است که در آن یک فرد با تجربه و آگاه، فرد دارای تجربه کمتر را کمک و حمایت می کند (رامسی، اس واان ، ۲۰۰۸).
جدول۵-۲: تفاوت مربی گری و منتورینگ از دیدگاه بیورز و ریا (۲۰۱۰)
مربی گری محیط کار
منتورینگ
حوزه ها/ زمینه های ارجاعی
مسائل عملکردی کاری/ وظیفه ای
مسائل کاری
مسائله حرفه ای مستمر
مسائل فردی و شخصی
روابط
مربی اغلب مدیر صف متربی است اما ممکن است همکار یا فرد دیگر هم باشد.
معمولاً منتور فردی با تجربه تر، همکار ارشد و خارج از تیم کاری متربیان است.
تخصص
مربی ممکن است در حوزه ای که مربی گری می کند دارای تخصص باشد یا نباشد.
معمولاً منتتور دانش و تجربه عمومی از حوزه کاری فرد داراست.
رویکرد
مربیان تشویق می شوند تا حداقل هدایت را ارائه دهند و بر کمک کردن به متربیان جهت شناسایی راه حل هایشان تأکید دارد.
