اگرچه هدف اصلی فیلمها و سریالهای تلویزیونی، ترفیع لوکیشنهای فیلم به عنوان یک مقصد گردشگری نیست اما مطالعات مختلف نشان میدهد که مردم به لوکیشنهایی که در سینما یا برنامههای تلویزیونی میبینند جذب میشوند (رایلی و وندورن، 1992)؛ امروزه به این پدیده نوین در گردشگری فرهنگی، گردشگری فیلم یا گردشگری القایی فیلم میگویند که شامل دیدار از یک مقصد یا جاذبه در نتیجهی نمایش آن مقصد بر روی پردهی سینما، DVD، تلویزیون یا ویدئو است (هادسون و ریچیه، ب2006).
با بررسی گذشتهی سینما در ایران به قدمت صد سالهی آن پی میبریم این در حالی است که تلویزیون تاریخی پنجاه ساله در ایران دارد. 247 سالن سینما (پرده) در کشور به فعالیت نمایش فیلم مشغول هستند و در حوزهی تولید فیلم، ایران در سال 1392 در بین 15 کشور جهان قرار داشته است (وبسایت انجمن سینماداران ایران، 1394). از این رو مشخص است که ایران پتانسیل زیادی برای تولیدات سینمایی و تلویزیونی دارد. اما نکته قابل‌تأمل جایی است که بخشی عظیمی از هزینههای تولید فیلم برای تهیه و ساخت لوکیشن فیلم صرف میشود، اما متأسفانه در ایران پس از اتمام فیلم‌برداری بسیاری از این لوکیشنها به حال خود رها میشوند و یا تخریب میشوند.این در حالی است که در بسیاری از کشورهای دنیا این لوکیشنها به‌خوبی برای جلب گردشگران و ایجاد شغل و درآمد استفاده میشوند. در ادامهی این مطلب میتوان به دو شهرک سینمایی دفاع مقدس و شهرک سینمایی غزالی میتوان اشاره کرد که اولی زیرمجموعهای از انجمن دفاع مقدس است و مسئول حفظ و نگهداری از این شهرک است و دیگری در دست سازمان صداوسیما قرار دارد که متولی اصلی برای حفظ و نگهداری آن است.
در این بررسی بر آن بودیم تا مروری کلی بر گردشگری فیلم و بررسی وضعیت آن در ایران و به‌خصوص استان آذربایجان شرقی بپردازیم. در ادامه سعی شد تا به بررسی تأثیر گردشگری فیلم بر تصویر ادراک‌شده از مقصد و در ادامه به تأثیر گردشگری فیلم بر انگیزش گردشگران پرداخته شود. سپس به تأثیر تصویر ادراک‌شده از مقصد در انگیزش گردشگران و در نهایت به تأثیر گردشگری فیلم و تصویر ادراک‌شده بر انگیزش گردشگران بررسی شد. در مرور مسائل فوق به بررسی انگیزه گردشگران از سفر به لوکیشنهای مرتبط با فیلمها، حضور عمدی یا تصادفی ایشان در مکان، تصویر ایجادشده نزد گردشگران پرداختیم.
1-2- اهمیت و ضرورت موضوع
مطابق برآورد مجمع جهانی اقتصاد در سال 2013، ایران در ردهبندی کشورها در رتبه 98 جهان و 11 در خاورمیانه قرار گرفته است؛ لازم به ذکر است رتبهی ایران در جهان از لحاظ منابع فرهنگی 45 و منابع طبیعی 74 است که میتوان نتیجه گرفت سهم ایران در جلب گردشگران خارجی با توجه به وسعت، تاریخ و تمدن و جاذبههای گردشگری در خور آن ناچیز است. از این رو، جلب گردشگر نیازمند تدابیر مختلف در حوزههای سختافزاری (همچون تهیه امکانات رفاهی و زیرساختها) و نرمافزاری (مثل فراهم آوردن شرایط پذیرش گردشگر در کشور و آشنایی مردم در برخورد مناسب با گردشگران با توجه به تفاوت‌های فرهنگی موجود و معرفی مناسب جاذبههای خود) است و یکی از بهترین ابزار بازاریابی مقصد استفاده از ابزاری به نام فیلم و سریال است که گردشگری فیلم را شکل میدهد.
گردشگری فیلم موضوع نسبتاً جدیدی در زمینهی مطالعات گردشگری است که تقاضای جهانی آن در حال افزایش است. دلیل این امر را میتوان در افزایش سفرهای بینالمللی و رشد صنعت سرگرمی جستجو کرد. در سالهای اخیر تعداد افرادی که به سینما میروند افزایش پیدا کرده است که اکران فیلم ارباب حلقهها در 10.000 سالن سینما این موضوع را تأیید میکند، این در حالی است که تقریباً 30 سال قبل، فیلم آروارهها تنها در 465 سینما در آمریکا اکران شد. امروزه یک فیلم معمولی با توزیع جهانی و پس از نمایش به شکل DVD و در تلویزیون، میتواند بیش از 100 میلیون بیننده داشته باشد. به همین صورت، سریالهای تلویزیونی نیز میتوانند به شکل قابل‌توجهی بر جذابیت مقصدها اثرگذار باشند (اکانر، 2010). از سوی دیگر، طبق بررسی که در سال 2004 صورت گرفت مشخص شد از هر 10 نفر در بریتانیا 8 نفر ایدهی انتخاب مقصد تعطیلات خود را از فیلمها میگیرند و از هر 5 نفر، یک نفر برای سفر به لوکیشن فیلم موردعلاقه خود برنامهریزی میکند (هادسون و ریچیه، 2006).
پیرس (2005، به نقل از برزگر، 1392) برای سنجش انگیزه سه دلیل اصلی برشمرده است: اول، تحلیلگران تجاری میتوانند بر اساس
مطالعات دقیق انگیزشی برآورد درستی از بازار ارائه دهند. دوم، انگیزه با فعالیتهای گردشگر و انتخاب مقصد مرتبط است و بنابراین برای بازاریابان و مدیران مقصد سودمند است. دلیل سوم برای سنجش انگیزه از دیدگاه جامعهشناختی است که از این دیدگاه، بررسی انگیزهها میتواند باعث درک بهتر و بیشتر تجربهی سفر شود. دلیل دیگر برای درک بهتر انگیزهها، در ارتباط نزدیک آن‌ها با رضایت نهفته است. انگیزهها قبل از تجربه و رضایت بعد از آن‌ها ظاهر میشود. همچنین شناسایی و اولویتبندی انگیزهها، عاملی مهم برای درک فرآیند تصمیمگیری دیدارکنندگان و همچنین درک احتمالی روندهای دیدارکنندگان در آینده است. اگر انگیزههای گردشگر شناسایی شوند، سپس میتوان (در سایت فیلم) صحنه و بافتهای سودمند و قابل‌استفاده را برای تسهیل برآورده شدن این انگیزهها بهبود داد.
گرچه اثرات گردشگری فیلم میتواند بسیار پایا باشد و اثرات اقتصادی و اجتماعی بلندمدت و مهمی بر جای گذارد، بسیاری از سازمانهای گردشگری برای بهرهبرداری از مزایای گردشگری فیلم بسیار کند عمل کردهاند. البته شاید یکی از دلایل آن عدم دانش، تحقیقات یا شواهد لازم برای توضیح پتانسیلهای گردشگری فیلم باشد. اگر انگیزهی گردشگری فیلم شناسایی شود، عناصر عملی برای فراهم شدن رضایت گردشگران در مقصد گردشگری فیلم مهیا و بهبود داده خواهد شد. دانستن اینکه چه چیزی گردشگر را برای دیدار از سایت فیلم ترغیب میکند و چگونه این دانش آژانسهای گردشگری را برای ترفیع سایتهای فیلم در منطقهی خود یاری میرساند، از اهمیت زیادی برخوردار است.
با توجه به اینکه بسیاری از کشورهای دنیا از جمله انگلستان، اسکاتلند، استرالیا، نیوزیلند و… از فیلم و تلویزیون به عنوان ابزاری برای جلب و جذب گردشگر استفاده میکنند و نمونههای بسیاری در این زمینه وجود دارد و در دههی گذشته تحقیقات زیادی در این زمینه در کشورهای مختلف صورت گرفته؛ اما تاکنون پژوهش چندانی در ایران در این خصوص انجام نشده است. بنابراین با توجه به تولیدات زیاد سینمایی و تلویزیونی در کشور، باید دید آیا اصلاً تمایلی برای دیدار از لوکیشنها در میان افراد وجود دارد؛ گردشگری فیلم چه تأثیری بر انگیزش ایشان و تصویر مقصد دارد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤالات است.
1-3- اهداف تحقیق
– بررسی تأثیر گردشگری فیلم بر انگیزه گردشگری
– بررسی تأثیر گردشگری فیلم بر تصویر ادراک‌شده از مقصد
– بررسی تأثیر تصویر ادراک‌شده بر انگیزه گردشگری
– بررسی تأثیر گردشگری فیلم و تصویر ادراک‌شده از مقصد بر انگیزه گردشگری
1-4- سؤالات تحقیق
– آیا تأثیر گردشگری فیلم بر انگیزه گردشگران مقصد آذربایجان شرقی معنادار است؟
– آیا تأثیر گردشگری فیلم بر تصویر ادراک‌شده از مقصد آذربایجان شرقی معنادار است؟
– آیا تأثیر تصویر ادراک‌شده از مقصد بر انگیزه گردشگران مقصد آذربایجان شرقی معنادار است؟
– آیا تأثیر گردشگری فیلم و تصویر ادراک‌شده از مقصد بر انگیزه گردشگران مقصد آذربایجان شرقی معنادار است؟
Riley
Van Doren
Film-induced Tourism
Hudson
Ritchie
World Economic Forum
The Lord of Rings
O’Connor
فرم در حال بارگذاری ...
