وبلاگ

اهداف کاربردی: پژوهش حاضر در نظر دارد، با بکارگیری طراحی پایدار به منظور ایجاد ساختمانی با عوارض زیست محیطی کمتر و بر اساس شرایط اقلیمی و استفاده مجدد از زمینی که در گذشته مورد استفاده قرار گرفته (به جای ساخت و ساز در زمین های بکر) باعث افزایش همکاری های مردم و جوامع محلی و بهینه سازی هزینه های دوران حیات ساختمان که شامل هزینه های ساخت، بهربرداری، نگهداری و برچیدن می شود، منجرب به کاهش وابستگی به زیرساختهای شهری و استفاده از شیوه های تولید انرژی در محل شود.
ح – در صورت داشتن هدف کاربردی، نام بهره‏وران (سازمان‏ها، صنایع و یا گروه ذینفعان) ذکر شود (به عبارت دیگر محل اجرای مطالعه موردی):
سازمان میراث فرهنگی استان همدان
شهرداری استان همدان
ط- سؤالات تحقیق:
سوال اصلی این پژوهش، چگونگی ارتقاع سطح زندگی و رضایتمندی افراد و تداوم سکونت در محله با بهره گرفتن از معیارهای پایداری است. در این راستا، سوالات پایه‌ی زیر مطرح می‌گردد:
الف. چگونه میتوان با بهره گرفتن از اصول پایداری، کیفیت فضاهای معماری و شهری را ارتقاء بخشید؟
ب. با طراحی یک مجموعه چندعملکردی براساس هویت و نیاز محله و رویکرد معماری پایدار، چگونه میتوان باعث ساماندهی بافت سنتی و باز گرداندن پویایی و نشاط به فضای محلات شهری شد؟
ی- فرضیه ‏های تحقیق:
هدف پژوهش در این پایان نامه بر این فرض کلی استوار است که با تمرکز بر قواعد فنی استفاده از نور طبیعی در طول روز، تهویه طبیعی، سرمایش و گرمایش مکانیکی و غیرفعال و کنترل خورشیدی، استفاده از مصالح سنتی و نوین بر اساس عملکرد زیست محیطی آنها و در نظر گرفتن روش های کنترل توسط المانهای ثابت و متحرک در یک مجموعه چند منظوره در راستای دستیابی به انعطافپذیری و انطباقپذیری بیشتر با فعالیتهای استفاده کنندگان و نیازهای ساکنین، میتوان به محلهای پایدار، دست یافت.
بر اساس فرضیه اصلی مذکور، زیر فرضیه‌های ذیل بیان می‌گردد:
الف. به نظر میرسد با توجه به الگوهای بومی منطقهای و تلفیق آگاهانه شاخصه های آن با ساختارهای نوین و اصول پایداری، میتوان باعث ارتقاع کیفیت فضاهای معماری و شهری شد.
ب. چنین به نظر می رسد که طراحی یک فضا در یک بافت براساس نیاز سنجیها و منطبق با ساختار های هویتی آن میتواند در سامان دهی بافت مذکور موثر باشد.
ک- تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):
پایداری: کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه، تعریف پایداری را این گونه پیشنهاد کرده است: تأمین کردن نیازهای کنونی بدون لطمه زدن به توانایی نسلهای آینده برای برآوردن نیازهای خاص خود.

توسعه پایدار: توسعه پایدار به الگوهای تولید، توزیع و مصرف ناسازگار با طبیعتی میپردازد که به اتمام منابع و تخریب محیط زیست میانجامد، و فرایند توسعهای را تایید میکند که به بهبود کیفیت زندگی انسانها در حد ظرفیت پذیرش نظامهای پشتیبان حیات منجر شود. (عزیزی، ۱۳۸۵: ۶۱).
آیندهنگری: مسئولیتی است جهت تامین نیازهای نسلهای آینده از نظر منابع طبیعی و پشتوانه های علمی و فرهنگی آن.
محیطگرایی: مسئولیتی است برای حمایت و مدیریت موثر از منابع محیطی و زیستی.
عدالتگرایی: مسئولیتی است برای در دسترس قرار دادن منابع در مقیاس محلی و جهانی بر اساس عدالت و ایجاد فرصت برای همه.
مشارکتگرایی: مسئولیتی است برای مدیریت جامعه، تشخیص مسایل مرتبط با محیط بر اساس مشارکت مردم و دسترسی آزادانه به اطلاعات (سینگری،مفیدی، ۱۳۹۰: ۷۸).
معماری پایدار: معماری پایدار یک سبک نیست بلکه رویکردی کلگراست که بر تعامل متعابل ساختمان و شرایط رمینهی آن تاکید میکند، در این رابطه کیفیت و کمیت مصرف انرژی، کنشهای زیست محیطی، تعاملات اجتماعی، مسائل اقتصادی و مهمتر از همه انسان، آسایش او و آیندگانش مد نظر قرار میگیرند. در این راستا هدف معماری پایدار بهطور خاص تعریف رابطه میان فرم معمارانه، مواد و مصالح و عملکرد محیطی ساختمان در جهت دستیابی به آسایش حرارتی و بصری کاربران با بهره گرفتن از منابع و امکانات طبیعی است (تفصلی، ۴:۱۳۹۰)
صرفه جویی در منابع^[۴]: این اصل از یک سو به بهره‌برداری مناسب از منابع و انرژی‌های تجدیدناپذیر مانند سوخت‌های فسیلی، در جهت کاهش مصرف می‌پردازد و از سوی دیگر به کنترل و به کارگیری هرچه بهتر منابع طبیعی بهعنوان ذخایری تجدیدپذیر و ماندگار توجه جدی دارد (گرجی مهلبانی، ۴۳:۱۳۸۹).
طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی^[۵]: دومین اصل از معماری پایدار بر این فکر و یا نظریه استوار شده است که ماده از یک شکل قابل استفاده تبدیل به شکل دیگری می‌شود، بدون اینکه به مفید بودن آن آسیبی رسیده باشد. به‌واسطه این اصل یکی از وظایف طراح، جلوگیری از آلودگی محیط است. (گرجی مهلبانی، ۴۳:۱۳۸۹).
طراحی برای انسان^[۶]: اصل طراحی برای انسان، آخرین و شاید مهمترین اصل از معماری پایدار است. این اصل ریشه در نیازهایی دارد که برای حفظ و نگهداری عناصر زنجیره ای اکوسیستم لازم است که آنها نیز به نوبه خود بقای انسان را تضمین می کنند. این اصل دارای سه استراتژی نگهداری از منابع طبیعی، طراحی شهری-طراحی سایت و راحتی انسان است که تمرکزشان بر افزایش همزیستی بین ساختمان و محیط بیرون از آن و بین ساختمان و افراد استفاده کننده از آنهاست. (گرجی مهلبانی، ۴۳:۱۳۸۹).
معاصرسازی بنا: معاصر سازی یک بنا یا مجموعه تاریخی از دیدگاه مادی بدین معناست که در بخشهای مختلف اثر به گونه ای دخل و تصرف شود که بین ارزش های والای معاصر و ارزش های پایدار کهن گفتوگوی خلاقانهای ایجاد شود. به عبارتی اقدامات انجام شده زودگذر و مقطعی نباشد. معاصرسازی از لحاظ معنوی بدین معناست که با اقدامات کارآمد و مناسب میراث مادی و فرهنگی به جا مانده از دوران گذشته را تبدیل به ثروت مادی و فرهنگی کنیم (عالی و تاجیک، ۶:۱۳۸۵).
۵-روش شناسی تحقیق:
الف- شرح کامل روش تحقیق بر حسب هدف، نوع داده ها و نحوه اجراء (شامل مواد، تجهیزات و استانداردهای مورد استفاده در قالب مراحل اجرایی تحقیق به تفکیک):
تذکر: درخصوص تفکیک مراحل اجرایی تحقیق و توضیح آن، از به کار بردن عناوین کلی نظیر، «گردآوری اطلاعات اولیه»، «تهیه نمونه‏های آزمون»، «انجام آزمایش‏ها» و غیره خودداری شده و لازم است در هر مورد توضیحات کامل در رابطه با منابع و مراکز تهیه داده‏ها و ملزومات، نوع فعالیت، مواد، روش‏ها، استانداردها، تجهیزات و مشخصات هر یک ارائه گردد.
به طور کلی روش تحقیق در پژوهش حاضر در دو بعد نظری و عملی مد نظر است. به نحوی که در بعد نظری عمدتاً مطالعات به گونه توصیفی-تحلیلی میباشد که بنا به ضرورت، در قسمتهای مختلف پژوهش در جهت بررسی سیر تحولات حاکم بر موضوع طراحی پایدار و بررسی پتانسیلهای موجود در این زمینه، از گذشته تاکنون، از مطالعات گذشتهنگر بهره گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که در این بخش برای جمعآوری اطلاعات و برای استخراج اطلاعات از اسناد مکتوب عمدتاً از ابزار کتابخانه و اینترنت استفاده میشود. از طرفی در بعد عملی نیز برای بررسی شرایط موجود در سایتهای مورد بررسی و تحلیل امکانات و پتانسیلها، از مطالعات میدانی در قالب برداشتهای دستی (تهیه کروکی، اسلاید و عکس) از سایتهای مورد بررسی و نیز بهرهجویی از تکنیکهای پرسشنامه از گروه های ذینفع (ساکنین، مراجعین و همسایگان در مقیاس خرد)، بهره جسته و نتایج آن با کمک نرمافزار ^[۷]Spss مورد تحلیل و ارزیابی قرار خواهد گرفت. نهایتاً یافته های بخش نظری با کیفیات حاصل از مطالعات میدانی تطبیق داده میشود و نتایج پس از تحلیل و آسیبشناسی، به منظور ارائه راهکارهای مفید و مناسب برای ایجاد فضایی با معیارهای پایداری و با هویت و ایجاد حس تعلق و خاطرهانگیزی برای کاربران این مناطق و در نتیجه به ارائه راهکارهای لازم در قالب تبیین اصول و مبانی طراحی فضاهای چندمنظوره در بافت دارای ارزش تاریخی و فرهنگی پرداخته میشود.
ب- متغیرهای مورد بررسی در قالب یک مدل مفهومی و شرح چگونگی بررسی و اندازه گیری متغیرها:
با درنظرگیری متغیرهای مستقل، واسط و وابسته، می توان یک دسته بندی منطقی در قالب یک مدل مفهومی دست یافت، بدین صورت که:
متغیرهای وابسته: طراحی فضاهای چند منظوره
متغیر واسط: رویکرد شاخصه های معماری پایدار در راستای صرفه جویی در مصرف انرژی
متغیر مستقل: محله برج قربان
ج – شرح کامل روش (میدانی، کتابخانه‏ای) و ابزار (مشاهده و آزمون، پرسشنامه، مصاحبه، فیش‏برداری و غیره) گردآوری داده‏ها :
روش جمع‌ آوری اطلاعات:
روش اسنادی و کتابخانهای:
در این روش با مطالعه منابع اطلاعاتی موجود متناسب با چارچوب‌های نظری، ‌تجربی و فنی موضوع مورد پژوهش یعنی در زمینه های «معماری پایدار»، «کاهش مصرف انرژی»، « معاصرسازی ابنیه و حفظ اصالت و کارکرد محل» شامل کتب، مقالات خارجی و داخلی و منابع اطلاعاتی، اطلاعات مورد نیاز استخراج گردیده است. در این روش اطلاعات، مسائل آماری، گزارشها و مطالعات پیشین گردآوری گشته و ابزار جمع‌ آوری اطلاعات در این مرحله فیش تحقیق می‌باشد.
روش میدانی:
در مطالعات میدانی، ابزار جمعآوری اطلاعات شامل طراحی پرسشنامه از گروه های ذینفع (ساکنین، مراجعین و همسایگان در مقیاس خرد)، مشاهده مستقیم و تحلیل و ارزیابی بافت منطقه به واسطه طرح کروکی و عکس برداری میباشد. در این روش با توجه به محوریت تحقیق از مشاهده مستقیم برای کسب اطلاعات بهره گرفته میشود.
د – جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان): (پرسشنامه، مصاحبه، مشاهده، آزمون، فیش، جدول، نمونه‌برداری، تجهیزات آزمایشگاهی و بانک‌های اطلاعاتی و شبکه‌های کامپیوتری و ماهواره‌ای و غیره):
مشاهده، مصاحبه با بهره گرفتن از پرسشنامه های بسته، فیش برداری، استفاده از آمار و جداول و مطالعات کتابخانهای – اینترنتی ( مجلات کتب و سایت های اینترنتی)
هـ - روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها:
این تحقیق به روش کیفی، کمی خواهد بود. به عبارت دیگر شیوه تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش مشخصآ عقل، منطق، تفکر و استدلال خواهد بود. یعنی محقق از طریق استدلال استقرایی که به وسیله تفکر، تعقل و منطق صورت می پذیرد، داده های گردآوری شده را جمعآوری را ارزیابی و تجزیه و تحلیل خواهد کرد، همچنین جهت تحلیل اطلاعات پرسشنامه های مذکور از نرمافزار Spss و مشاور آماری بهره گرفته شده است.
منابع و مأخذ:
احمدی، فرهاد، (۱۳۹۰)؛ «طبیعت، فلسفه، معماری»، نشریه همشهری، شماره پنجم.
فلامکی، محمد منصور، (۱۳۹۰)؛ «باززنده‌‌سازی بناها و شهرهای تاریخی»، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ نهم.
عینی فر، علیرضا (۱۳۸۶)؛ «نقش قالب الگوهای عام اولیه در طراحی محلههای مسکونی معاصر»، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۳۲.
فرشاد، فرناز (۹۰-۱۳۸۹)؛ «توسعه محله محور»، فصلنامه اندیشه ایرانشهر، شماره ۱۴و۱۵.
نبوی، هدی (۹۰-۱۳۸۹)؛ «شهرک اکباتان: کلان محله کلانشهر تهران»، فصلنامه اندیشه ایرانشهر، شماره ۱۴و۱۵.
لنگ، جان (۱۳۸۱)؛ «آفرینش نظریه معماری: نقش علوم رفتاری در طراحی محیط»، ترجمه علیرضا عینیفر، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
سینگری،مریم و مفیدی، مجید (۱۳۹۰)؛ «بررسی الگوهای اولیه تاثیرگذار در طراحی محلههای معاصر، با رویکردی بر مفاهیم پایداری»، نشریه هویت شهر، شماره هشتم.