وبلاگ

مهاجرت موضوعی است که از بدو شکل گیری زندگی اجتماعی انسان با او همراه بوده است . اعضاء خانواده به منظور کسب فرصت های شغلی بهتر ، تحصیل ، درمان ، موقعیت اجتماعی مناسب تر و دلایلی متعدد از یک دیگر جدا می مانند . پیوستن مجدد به یک دیگر حتی برای مدتی کوتاه و دیدار تازه کردن عاملی برای مسافرت های درون و برون مرزی در سراسر جهان قلمداد می شـود . هرچـه یک سرزمین مهـاجر فـرست تـر باشـد به احتمـال قـوی حجـم گـردش گـری بـر مبنـای دیدار بستگان در مجموعه ی متقاضیان سفر از آن جامعه بیشتر است و جوامع مهاجر پذیر به همین ترتیب میزبان گردش گران بسیاری خواهند بود که منظور آن ها دیدار از بستگان خویش است .

جابه جایی مرزهای بین المللی و وقایع خاص هم چون جدا شدن یک ملت یا قوم در طول تاریخ تجربه ای است که به کرات روی داده است . همین عنصر نیز عاملی برای گسترش گردش گری میان دو سوی این مرزها تلقی می شود که هدف اصلی آن دیدار بستگان است . جدایی دو کره یا ایجاد دیوار برلین نمونه هایی از این دست به شمار می روند . (رنجبریان،۱۳۷۸،ص۷۳)
۵- انواع جاذبه ها وفعالیت های جهان گردی
برای بررسی و ارزیابی جاذبه های جهان گردی ، شناخت آن دسته جاذبه ها و فعالیت های جهان گردی که باید در برنامه ریزی جهان گردی لحاظ گردد و این که چه گونه این جاذبه ها و فعالیت ها می توانند برای اهـداف تحلیلی ، گـروه بندی شوند ضرورت دارد . بـرخی از انـواع جـاذبـه ها در گـذشته های دور توسط جهان گردهای گوناگون شناسایی شده اند . مثلاً : رومی ها آثار مصر و جاهای دیگر را شناسایی کردند و یا در منطقه مدیترانه چشمه های آب گرم و تفرج گاه های ساحلی ، مورد بازدید قرار گرفتند و توسعه یافتند .
جاذبه های جهان گردی می توانند به شیوه های گوناگون طبقه بندی شوند که همه این شیوه ها دارای بنیان منطقی هستند . یک سیستم رایج دسته بندی که برای دسته بندی اصلی جاذبه ها به کار رفته است عبارت است از : جاذبه های طبیعی که شامل ویژگی های طبیعی محیط زیست اند .
جاذبه های فرهنگی که مبتنی بر فعالیت های انسانی اند و انواع ویژه جاذبه ها که به طور مصنوعی ایجاد شده اند . ((lew,1987,pp553-575

شکل شماره۱ : دسته بندی انواع جاذبه ها
منبع : (lew,1987,p553)
هر یک از این سه گروه ، می تواند به زیر گرو ه های مشخص تر دیگر ی که در زیر توضیح داده شده ، تقسیم شود . این تقسیم بندی ها می تواند به طورعملی در هر برنامه ریزی نواحی با ایجاد تقسیم بندی های فرعی ، برای هر منطقه ویژه ، براساس ویژگی های منحصر به آن ، به کار برده شود .
۱-۵- جاذبه های طبیعی
طبقه بندی اصلی جاذبه های طبیعی شامل انواع جاذبه های توصیف شده در بخش های زیر است :
۱-۱-۵- آب و هوا
آب و هوای گرم ، آفتابی و خشـک بـرای بیشتر جهـان گـردان مطلـوب است ، بـه خصـوص جهـان گرد های که از مناطق دارای زمستان های سرد می آیند و به طور اخص زمانی که با سایر جاذبه ها مانند نـواحـی سـاحلی ، بندری و کوهستـانی ، ترکیب می شـود می تواند فرصـت هایی را بـرای فعـالیت های تفریحی فراهم کند . انواع مشخص تفرج گاه های درمانی هم اغلب در نواحی گرم و خشک وآفتابی قرار گرفته اند . اما برخی ازانواع فعالیت های جمعی جهان گردی مانند اسکی روی برف و سورتمه ، به آب و هوای سرد و برفی نیاز دارد . محافظت از آب و هوای مطلوب ، از طریق کنترل آلودگی هوا برای جهان گردی ضروری است . در برسی آب و هوا ، فصلی بودن آب و هوای باید به عنوان یک جاذبه مورد توجه قرار گیرد . از لحاظ آب وهوایی ، یک فصل طولانی مطلوب برای توسعه جهان گردی یک مزیت است . و موجب سرمایه گذاری در تسهیلات و خدمات و زیرساخت ها می شود . در ارزیابی فصلی ، باید به آن دسته از فرصت های ، منابع و بازارهای در دست رس توجه شود که طولانی کردن فصل گردش گری ، ایجاد دو فصل یا افزایش تعداد بازدید کنندگان را در طول سال میسر می کند . در هر صورت در بسیاری مکان ها ممکن است مقدار مشخصی فعالیت فصلی مورد پذیرش قرار گیرد . (ضرغام ، ۱۳۸۹ ، ص ۱۶۶)
۲-۱-۵- چشم انداز های طبیعی
چشم انداز های طبیعی یک ناحیه ، روی هم رفته ، ممکن است انگیزه اصلی برای بازدید کردن از آن جا باشد . به خصوص اگر معیار های حفاظت ، برای حفظ پاکیزگی و ویژگی طبیعی محیط زیست به کار گرفته شده باشد . چشم انداز های جالب و جذاب کشاورزی مانند مزارع سبزبریتانیا و شالیزارهای برنج جنوب شرقی آسیا به عنوان یک چشم انداز می تواند مورد توجه قرار گیرد . رانندگی لذت بخش با توقف گاه هایی در نقاط دیدنی ، پیاده روی ، پیک نیک ، اردو زدن و دیدن زندگی حیوانات ، فعالیت های وابسته به چشم انداز های این نواحی هستند . ممکن است این نواحی جاذب و دور افتاده ، فرصت های را برای جهان گرد های ماجراجویانه ، فراهم کند تا فعالیت هایی نظیر قایق سواری در رود خانه ، صخره نوردی و پیاده روی طولانی شرکت کند . مناطقی که دارای مناظر چشم گیر و برجسته هستند باید به عنوان پارک های ملی و منطقه ای طراحی شوند و برای سایر نواحی جذاب باید کنترل های توسعه ای به کاربرده شود هر چند که برخی کنترل ها برای توسعه منظور شده است . (ضرغام بروجنی ، ۱۳۸۹ ، ص ۱۶۷)
۳-۱-۵- نواحی ساحلی و دریایی
سواحل و نواحی وابسته به دریـا بـرای حمـام آفتـاب ، شنا ، قایق سواری ، موج سواری با تخته و بادبان ، اسکی روی آب ، غواصی به کمک لوله و ماسک وغواصی به همراه وسایل مورد نیاز در آب و ورزش ماهی گیری و سایر فعالیت های آبی تفریحی ، جاذبه های اصلی در بسیاری از نقاط جهان هستند . این جاذبه ها می توانندهر دو گروه ، هم جهان گردهایی با گرایش عام که استراحت و تفریح را جستجو می کنند و هم جهـان گردهایی با گرایش خاص که در فعالیت های مانند غواصی و ماهی گیری شرکت می کنند را جذب کند . بیشتر توسعه جهان گردی در جزایرمدیترانه و اقیانوس آرام و جزایر مناطق اقیانوس هند بر اساس جهان گردی ساحل و دریا با آب و هوای گرم و آفتابی ترکیب شده است . هم چنین در نواحی ساحلی و دریایی باید معیارهای حفاظت ، به شکل پارک ها ، ذخیره ها و کنترل های توسعه به کار برده شوند . (کاظمی،۱۳۸۱،ص۱۸۲)
۴-۱-۵- پوشش گیاهی و حیات جانوری
گیاهان و جانوران نادر و زیبا ، هنگامی که با چشم اندازها ترکیب می شوند ، می توانند جاذبه های خیلی مهمی باشند . نمونه های عمده گیاهان و جانوران به عنوان جاذبه ، پارک های بازی شرق آفریقا و جنوب آسیا و پارک های منطقه ردوود کالیفرنیا است که از تمام نقاط دنیا جهان گرد جذب می کند . (ضرغام ، ۱۳۸۹ ، ص ۱۶۶)
۵-۱-۵- پارک ها و مناطق حفاظت شده
نـواحی طبیعـی مهـم و گیـاهـان و جـانـوران آن نواحـی ، باید بـرای انواع موقعیت های حفاظت شـده مانند پـارک های ملـی و منطـقه ای ، آب انبـارها ، مناطق حفـاظت شـده و پنـاه گاه زندگی حیوانات ، در طراحی ها لحاظ شوند . ارزیابی پارک ها و توسعه تسهیلات آن ها به عنوان یک جاذبه جهان گردی باید ملاحظاتی را شامل شوند که مفهوم مهمی از توسعه پارک ها است و بازدید کنندگان را درباره آن چه که می بینند با تأکید بر بوم شناسی و محافظت آن آموزش میدهد. (محلاتی،۱۳۸۰،ص۵)
۶-۱-۵- جهان گردی سلامت
جهان گردی سلامت ، بسته به محیط طبیعی ، دارای اشکال متنوعی است . برخی چشمه های دارای آب معدنی و آب های گرم برای اولین بار دوهزار سال قبل توسط رومیان شناسایی و معرفی شدند . بسیاری از تفرج گاه های آب معدنی در طول قرن نوزدهم توسعه یافتند . برخی از این چشمه های آب معدنی هنوز در اروپا ، شمال آمریکا ، آسیا و جاهای دیگر پر طرف دار هستند به خصوص در شرق اروپا که چشمه های آب معدنی جاذبه اصلی جهان گردی بشمار می روند و جهان گردان زیادی را به آن منطقه جذب می کنند .
نوع دیگر جهان گردی سلامت که اخیراً توسعه یافته تفرج گاه رژیم غذایی است . جایی که گردش گران به آنجا می روند تا لاغر شوند و یا سلامتی فیزیکی خود را دوباره به دست آورند . این نوع تفرج گاه ها در هر جایی می توانند ایجاد شوند اما اغلب در نواحی دارای آب و هوای مطلوب واقع شده اند . برخی مراکز برای درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکلیسم ، با روش های خاصی ، به صورت تفرج گاه عمل می کنند ممکن است به شکل نوعی آسایش گاه های درمانی برای بیماری هایی مانند سل در نظر گرفته شوند . (bigne,2001,p76)
۲-۵- جاذبه های فرهنگی
انواع مهم جاذبه های فرهنگی بر اساس فعالیت های انسان ها اشکالی که در بخش های زیر توصیف شده اند را شامل می شوند :
۱-۲-۵- منزل گاه های فرهنگی ، تاریخی و باستانی
منزل گاه های فرهنگی ، تاریخی و باستانی در برگیرنده آثار ملی و فرهنگی و ساختمان های تاریخی شهرستان ها و شهرها ، ساختمان های مهم مذهبی مانند کلیساها ، معابر ، کنیسه ها ، مساجد ، صومعه سراها و مکان های وقوع حوادث تاریخی مهم مانند میدان های جنگ است که در بیشتر نقاط دنیا ، نوع عمده جاذبه را تشکیل می دهد . منزل گاه های تاریخی و باستانی به صورت واقعی در تمام نقاط دنیا وجود دارند . (پارسائیان وهمکار،۱۳۷۷،ص۵۶)
۲-۲-۵- الگوهای شاخص فرهنگی
الگوهای فرهنگی ، شیوه های سنتی زندگی و در برخی موارد منحصر به فرد بودن یک مکان برای بسیاری از جهان گردان ، جذابیت زیادی دارد . این الگوهای فرهنگی شامل آداب و رسوم ، لباس ، مراسم ، شیوه های زندگی و باورهای مذهبی است که اغلب با زندگی روستایی همراه شده و ممکن است در برخی مکان های شهری شیوع یابد .
هر چند که این الگوها یک جذابیت بالقوه برای جهان گردان محسوب می شوند ، ولی بایستی در ارائه الگوهای فرهنگی و حد مشترک بین جهان گردان و ساکنان محلی ، به منظور این که مشکلات اجتماعی به وجود نیاید ، دقت کرد . (ضرغام بروجنی،۱۳۸۹،ص۱۷۳)
۳-۲-۵- موزه ها و سایر تسهیلات فرهنگی
مرتبط با نمودهای مختلف ویژگی های فرهنگی و طبیعی یک ناحیه ، موزه هایی با موضوعاتی از قبیل تاریخی ، باستان شناسی ، تاریخ طبیعی ، مردم شناسی ، علمی ، هنری ، تکنولوژی و صنعت و بسیاری از موضوعات ویژه وجود دارند . این موزه ها اصولاً برای آنکه ساکنان محلی لذت ببرند توسعه می یابند اما اگر کار ، به خوبی انجام شود می تواند از جاذبه های مهم برای جهان گردهای داخلی و بین المللی به حساب آید . موزه هایی مانند : موزه متروپولیتن^[۲] در نیویورک ، موزه لوور پاریس وموزه مردم شناسی درمکزیکوسیتی درسطح بین المللی مطرح هستند.(کاظمی،۱۳۸۶،ص۵۵)
۴-۲-۵- صنایع دستی و هنرها
نمایش اشکال مختلف هنر ، مشتمل بر حرکات موزون ، موسیقی ، نمایش و هنرهای زیبایی مانند نقاشی و مجسمه سازی (به خصوص اگر به طور مؤثری نمایش داده شوند) می توانند جاذبه های مهمی باشند . اشکال هنری می تواند مربوط به الگوهای سنتی کوچک مقیاس یا آن هایی که به الگوهای عمده غربی ، آسیای میانه و الگوهای فرهنگی آسیا وابسته هستند مربوط باشد . مراکز اجرای هنرهای نمایشی و تئاترها با هزینه های قابل توجهی برای ارائه هنرهای اجرایی ، در ابتدا برای ساکنان محلی توسعه می یابند . ولی اغلب توسط جهان گردان حمایت می شوند . صنایع دستی یک منطقه می تواند یک جاذبه دیدنی برای جهان گردان و منبع درآمدی برای صنعت گران محلی محسوب شود . شیوه های سنتی و متمایز معماری یک منطقه ، نسبت به صنایع دستی و هنرها برای جهان گردان جذابیت بیشتری دارد (برای نمونه شیوه های سنتی معماری در جنوب شرقی آسیا که برخی جاها هنوز هم دیده می شود و شیوه های ایرانی ، اسلامی و عربی در ایران و خاور میانه) . شیوه های نوین معماری نوین که خوب انجام شده بـاشند نیز از جـذابیت ها بـه شـمار مـی روند . (ضرغام ، ۱۳۸۹ ، ص ۱۷۱)
۵-۲-۵- جاذبه های شهری
در مقایسه با زندگی روستایی ، مناطق بزرگ شهری با شیوه های معماری متنوع ، بناهای تاریخی ، مراکز شهری ، تسهیلات خرید ، رستوران ها ، پارک ها و زندگی خیابانی برای بسیاری از جهان گردان که از دیدنی های شهری لذت می برند و مجـذوب ویژگی های شهـری می شوند به علاوه جاذبه های ویژه مانند : موزه هـا و بناهای عمومی ، جذاب هستند . علاوه بر تورهای شهری سازمان دهی شده ، بایستی خطوط شهری که بازدید کنندگان را به نقاط جذاب شهری هدایت و راهنمایی می کند ایجاد شود .