وبلاگ

آرایش بوته‏ها در داخل یک تراکم معین دارای اهمیت است. پس عرض ردیف کاشت و تراکم گیاهی فاکتورهایی هستند که عملا باید مورد توجه قرار گیرند. آرایش بوته‏ها یا وضعیت هندسی بوته‏ها را می‏توان با تغییر عرض ردیف و فاصله‏ی بین بوته‏های روی ردیف تغییر داد. هر چقدر که ردیف پهن‏تر باشند، بذر بیشتری در طول یک ردیف باید بکاریم تا اینکه به یک تراکم معین برسیم. در جائیکه بوته‏ها بسیار متراکم کاشته شدهآند، سیستم ریشه هر بوته کاهش کوچک می‏ماند و ذخیره کوچکی برای استخراج عناصر غذایی در اختیار دارد. گستردگی کمتر سیستم ریشه در بوته‏هایی که بسیار متراکم کاشته شده‏اند، سبب حساسیت بیشتر آن‏ها نسبت به خشکی می‏شود. فاصله‏ی بوته‏ای نزدیکتر در ردیف‏های پهن موجب جذب نور ناموثر در ابتدای فصل و زودتر آغاز شدن رقابت در روی ردیف می‏شود. وقتی ردیف‏ها به‏صورت جفت ردیف (دوردیفه) در هر پشته کشت شوند، می‏توان تراکم بیشتری را بطور یکنواخت کشت نمود و حداکثر محصول را بدست آورد. زیرا در چنین شرایطی رقابت بین بوته ها بر سر رطوبت، نور و مواد غذایی کاهش می‏یابد و گیاهان فضای بیشتری جهت رشد در اختیار دارند(۸۴).در انتخاب تراکم بوته و آرایش بوته برای یک گیاه زراعی توجه به رقابت گیاهان در برابر عواملی مانند نور، آب و مواد غذایی اهمیت دارد(۲۳). در بررسی چهار تراکم کاشت (۵۰، ۷۰، ۹۰ و ۱۱۰ هزار بوته در هکتار) و دو جهت کاشت (شمالی‏جنوبی، شرقی غربی و شملا شرقی، جنوب‏غربی) گزارش نمودند که با افزایش تراکم بوته در هکتار عملکرد علوفه (ماده خشک) و ارتفاع ساقه افزایش بافتند و با توجه به نتایج بدست آمده بهترین‏ تراکم‏های کاشت برای حصول حداکثر عملکرد علوفه و دانه در سورگوم در منطقه بم به ترتیب ۱۱۰ و ۷۰ هزار بوته در هکتار و بهترین جهت کاشت، جهت شمالی- جنوبی می‏باشد(۴۳).

در بررسی سه تراکم کاشت (۲۵، ۳۵ و ۴۵ بوته در متر مربع) بر روند رشد و عملکرد تر و خشک هیبریدهای سورگوم (اسپیدفید و جامبو) و یک رقم سودانگراس نشان داد که بین تراکم‏های مورد نظر اختلاف معنی‏داری از نظر عملکرد علوفه تر و خشک مشاهده نمی‏شود، اما مقایسه میانگین‏ها نشان از برتری تیمار ۳۵ بوته در متر مربع با ۹۴/۸۰ تن علوفه تر و ۶۳/۳۷ تن علوفه خشک داشت(۱۱).
طبق بررسی‏های انجام شده عملکرد ماده خشک سورگوم می‏تواند تحت تاثیر فاصله بوته‏ها بر روی ردیف (تراکم در واحد سطح) قرار گیرد. در بررسی چهار سطح تراکم (۲۵۰، ۳۰۰، ۳۵۰ و ۴۰۰ هزار بوته در هکتار) عملکرد بالاتر ماده خشک، علوفه تر، برگ و ساقه‏ی خشک، نسبت برگ به ساقه و نیز عملکرد پروتیین در تراکم ۳۰۰ هزار بوته مشاهده شد(۴۱و۲۱). در بررسی تاثیر میزان بذر مصرفی و نوع خاک‏ورزی در خصوصیات مرفولوژیک سورگوم علوفه ای رقم هگاری در پاکستان مشاهده کرد که با کاهش فاصله‏ی کاشت بوته‏ها (افزایش تراکم گیاهی)، ارتفاع و وزن خشک ساقه افزایش ولی قطر ساقه کاهش می‏یابد(۵۴).
با کاهش فاصله‏ی کاشت (افزایش تراکم کاشت) ارتفاع بوته به‏طور معنی‏داری افزایش می‏یابد که منجر به افزایش وزن خشک ساقه می‏گرد(۹۴).اثر متقابل نیتروژن و تراکم اثر معنی‏داری بر شاخص برداشت جو نداشت(۹۰).برهمکنش مقادیر کود نیتروژن و آرایش کاشت (تراکم بوته)بر درصد پرتیین خام تاثیر معنی‏داری نداشت(۴). چون عملا با افزایش تعداد بوته در واحد سطح وزن هر بوته کاهش می‏یابد در نتیجه بعد از تراکم معینی افزایش تعداد بوته خنثی می‏گردد و عملکرد در حدی ثابت می‏ماند (۲۱). در مواردی که گیاهان با هم فاصله زیادی داشته باشند افزایش دادن تراکم گیاه در ابتدا منجر به افزایش محصول خشک به‏صورت خطی مستقیم خواهد شد. چنین موردی به‏علت عدم وجود رقابت بین گیاهان می‏باشد اما افزایش بیشتر در تراکم گیاه باعث بازده نزولی می‏شود (۳۵). یافتند که سطوح مختلف تراکم بوته تنها از نظر صفات درصد ساقه و قطر ساقه در سطح احتمال ۱ درصد تفاوت معنی‏دار نشان دادند به‏طوری‏که با افزایش تراکم بوته، درصد ساقه و تا حدودی ضخامت ساقه کاهش یافت(۱). گزارش کردند که اثر تراکم بوته بر روی عملکرد ماده خشک علوفه و ارتفاع ساقه معنی‏دار نگردید(۳۸). از گزارشات موجود چنین برمی‏آید که تراکم بوته در افزایش عملکرد بی‏تاثیر نمی‏باشد. افزایش تعداد بوته در واحد سطح در مقدار ماده خشک، کیفیت علوفه و ارتفاع نیز موثر بوده است(۵۲).(آبینگتون و لومینه^[۸]، ۱۹۶۸) گزارش دادند که افزایش عملکرد دانه در گیاهان زراعی با افزایش حاصلخیزی خاک، افزایش آب در دسترس برای گیاه و افزایش تراکم بوته در واحد سطح تا حد دستیابی به تراکم بوته مطلوب بطور توام قابل حصول است. اما افزایش تراکم بوته بیش از تراکم بوته مطلوب را بخاطر رقابت بین گیاهان مجاور، خوابیدگی و غیره علیرغم افزایش حاصلخیزی خاک و آب در دسترس برای گیاه عامل مهمی در کاهش عملکرد می‏دانند.نشان داده است در مواقعی که سطح خاک مرتبا به وسیله بارندگی و یا انجام آبیاری مرطوب می‏شود، تبخیر از سطح خاک باعث حذف منبع جریان گرمای محسوس شده و تبخیر و تعرق در دو فاصله ردیف باریک و پهن یکسان می‏شود. ایجاد سایه توسط سایه‏انداز در فاصله ردیف باریک میزان جریان گرمای محسوس را کاهش داده و در بعضی مواقع میزان تبخیر و تعرق نسبت به فاصله ردیف چهن کمی کاهش می‏یابد. بنابراین در مواقعی که آبیاری انجام می‏گیرد و یا رطوبت سطح خاک توسط بارندگی تامین می‏شود می‏توان انتظار داشت که عملکرد به ازای هر واحد تبخیر و تعرق (راندمان مصرف آب)^[۹] در فاصله ردیف باریک به‏خاطر افزایش وزن دانه که در نتیجه افزایش قابل ملاحظه راندمان دریافت نور حاصل شده افزایش یابد(۷۶). در تحقیقات خود نشان داده ‏اند که تابش خالص (Rn) در سورگوم کشت شده در فاصله ردیف پهن ۵ درصد بیشتر از سورگوم کشت شده در فاصله ردیف باریک است و تراکم بوته بالاتر تابش خالص را در سطح خاک کاهش داده و جذب انرژی توسط گیاه را افزایش می‏دهد(۷۷). گزارش نمودند معنی‏دار نبودن تعداد ردیف دانه در بلال در دو الگوی کاشت مختلف و تراکم بوته، نشانگر پایداری نسبتا بالا و ژنتیکی بودن این مولفه و عدم وابستگی آن به تغییرات محیطی می‏باشد(۲۶). به این نتیجه رسید که در رقم دیررس سینگل‏کراس ۷۰۴ با افزایش تراکم گیاهی وزن تر و خشک برگ نسبت برگ به ساقه افزایش یافت.کشت‏های با تراکم بیشتر که سایه‏اندازی متقابل را افزایش می‏دهند، باعث کاهش نسبت برگ به ساقه می‏گردند، ساقه ذرت علاوه بر حفظ و نگهداری برگ‏ها و دانه‏ها به‏عنوان اندام ذخیره‏ای مواد جامد قابل حل که بیشتر ساکارز است نیز ممکن است به عملکرد کمک کنند(۷و۳۷). اصولا افزایش تراکم موجب رشد آهسته ارتفاع بوته ذرت می‏گردد، قطر ساقه نیز با افزایش تراکم کاهش یافته و در نتیجه مقاومت گیاه نسبت به ورس کاهش پیدا می‏کند(۲۶). طی آزمایشاتی نتیجه گرفتند که تراکم‏های بیشتر از حد مطلوب و قطع تشعشعات در مرحله گلدهی بطور معنی‏داری تعداد دانه را کاهش می‏دهد و در تراکم‏های پایین‏تر و شرایط مطلوب، تعداد دانه بیشتر تابع پتانسیل ژنتیکی گیاه می‏باشد(۵۲). اظهار نمود با افزایش تراکم کاشت ذرت از ۶۰۰۰۰ به ۸۰۰۰۰ بوته در هکتار، وزن هزار دانه با افزایش هر ۱۰ هزار بوته در هکتار ۵/۶ گرم کاهش می‏یابد(۶۳). با بررسی چهار تراکم کاشت (۴۵، ۵۵، ۶۵ و ۷۵ هزار بوته در هکتار) و چهار تاریخ کاشت (۲۰ فروردین، ۹ اردیبهشت، ۲۹ اردیبهشت و ۱۷ خرداد) گزارش نمودند که عملکرد کمی و کیفی علوفه تر و خشک تحت تاثیر تراکم بوته و تاریخ کاشت قرار گرفت و حداکثر عملکرد علوفه خشک، پروتیین و فیبر خام به ترتیب ۷۳۳۰، ۴/۶۴۴ و ۲۰۴۸ کیلوگرم در هکتار در تراکم ۷۵ هزار بوته در هکتار بدست آمد. اگرچه با افزایش تراکم، عملکرد علوفه افزایش یافت و در تراکم ۷۵ هزار بوته در هکتار به حداکثر رسید، ولی از آن‏جا که با افزایش تراکم، طول بلال که صفت بسیار مهمی برای فروش آن است، کاهش یاقته و بازار پسندی آن به شدت افت می‏کند، لذا نامبرده توصیه کرد ذرت شیرین با هدف استفاده از بلال و علوفه آن با تراکم ۶۵-۵۵ هزار بوته در هکتار کشت شود(۳۶). با مطالعه اثر تراکم بوته روی میزان فتوسنتز برگ‏های ذرت را در تراکم‏های ۲۰، ۸۰ و ۱۲۰ هزار بوته در هکتار گزارش نمودند میزان فتوسنتز خالص گیاه در تراکم‏های ۲۰ هزار بیشتر از ۸۰ هزار و در تراکم‏های ۸۰ هزار بیشتر از ۱۲۰ هزار بوته بود(۶۸). با بررسی چهار تراکم کاشت (۳۳/۱۳، ۶۶/۱۶، ۳۳/۳۳ و ۶۶/۶۶ هزار بوته در هکتار) و فاصله ردیفی ثابت ۷۵ سانتی‏متر گزار ش کردند که بطور کلی با افزایش تراکم علوفه تر و خشک افزایش می‏یابد و بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک را تراکم ۶۶/۶۶ هزار بوته در هکتار، با متوسط عملکرد علوفه تر ۱۱۴ و علوفه خشک ۰۷/۲۱ تن در هکتار تولید نمود(۲۳). با بررسی سه فاصله ردیف (۴۵، ۶۰ و ۷۵ سانتی‏متر) و چهار فاصله بوته بر روی ردیف (۴، ۶،۸ و ۱۰ سانتی‏متر) در منطقه کرج اعلام کردند که کاهش فاصله بین خطوط کاشت و افزایش تراکم بوته بر افزایش عملکرد ماده خشک و پروتیین اثر مثبت داشته و به‏طور کلی مناسب‏ترین الگوی کاشت و تراکم بوته در این منطقه ۴۵ و ۴ سانتی‏متر برای سورگوم علوفه‏ای جامبو بوده که بیشترین میزان عملکرد کمی و کیفی از آن بدست می‏آید(۴۴). در بررسی سه تراکم کاشت (۶۰، ۷۵ و ۹۰ هزار بوته در هکتار) و سه الگوی کاشت نشان دادند که تراکم گیاهی اختلاف معنی‏داری را در صفات، عملکرد ماده خشک، عملکرد بلال سبز، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد دانه در ردیف هر بلال، وزن هزار دانه، طول و قطر بلال نشان دادوتراکم ۹۰ هزار بوته در هکتار بیشترین تولید ماده خشک و عملکرد بلال سبز را داشت ولی بالاترین عملکرد دانه و شاخص برداشت از تراکم ۷۵ هزار بوته در هکتار بدست آمد. دیگر صفات ذکر شده با افزایش تراکم افزایش یافتند(۷). با بررسی چهار سطح تراکم (۷/۷، ۱۰، ۴/۱۵، و ۲۰ بوته در متر مربع) و چهار سطح نیتروژن (۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار) نتیجه گرفتند که میزان ۱۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار عملکرد دانه را افزایش داد ولی در اثر افزایش تراکم، بیشترین میزان عملکرد دانه در تراکم‏های ۴/۱۵ بوته در متر مربع حاصل شد. برهمکنش نیتروژن و تراکم بوته نیز معنی‏دار بود. افزودن ۸۰ کیلوگرم نیتروژن و بالاترین سطح تراکم بوته، بیشترین مقدار دانه را تولید کرد. اختلاف عملکرد میان سطوح مختلف نیتروژن و تراکم، به دلیل افزایش شمار دانه در شاخه‏های اصلی خوشه و افزایش شمار خوشه در متر مربع بود. همچنین گزارش نمودند در همه‏ی تیمارها، میزان پروتیین دانه با افزایش نیتروژن افزایش یافت، ولی تراکم بوته تاثیر معنی‏داری بر میزان پروتیین دانه نداشت(۱۴). گزارش کردند که تراکم، صفاتی مانند عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در پانیکول را تحت تاثیر قرار داد و افزایش آن باعث افزایش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و کاهش تعداد دانه در پانیکول شد ولی روی صفاتی مانند وزن هزار دانه و شاخص برداشت تاثیر نکرد. باتوجه به نتایج این آزمایش برای دستیابی به حداکثر عملکرد دانه باید می‏توان از تراکم ۲۶۰ هزار بوته در هکتار استفاده کر(۸)د. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش تراکم کاشت باعث افزایش ارتفاع ساقه و شاخص سطح برگ گردید اما قطر ساقه و تعداد پنجه را کاهش داد. بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک و نسبت برگ به ساقه در تراکم ۳۵۰ هزار بوته در هکتار بدست آمد. تراکم بر درصد پروتئین و خاکستر تاثیر معنی‏داری نداشت(۱۹). در بررسی سه تراکم کاشت (۶۵، ۷۵ و ۸۵ هزار بوته در هکتار) و سطوح مختلف کودهای نیتروژن و پتاس به این نتیجه رسیدند که تراکم‏های مختلف کاشت بر عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال و وزن صد دانه اثر معنی‏داری گذاشت، به‏طوری‏که بالاترین عملکرد دانه (۱۴۷۲۴ کیلوگرم در هکتار) متعلق به تراکم کاشت ۷۵ هزار بوته در هکتار بود. همچنین بین سطوح مختلف کودهای نیتروژن و پتاس از نظر صفاتی مانند عملکرد دانه، تعداد دانه در بلال و وزن صد دانه اختلاف معنی‏داری مشاهده شد، به‏طوری‏که در سطح احتمال ۵ درصد بیشترین عملکرد دانه در بلال و وزن صد دانه به تیمار کودی ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار و ۱۰۰ کیلوگرم پتاسیم در هکتار تعلق داشت. در این آزمایش اثر متقابل تراکم کاشت و کودهای نیتروژن و پتاس بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت فاقد هر گونه اختلاف آماری معنی‏داری بودند.تراکم کاشت و سطوح نیتروژن به‏طور معنی‏داری میانگین ارتفاع ساقه، شاخص سطح برگ و تعداد کل پنجه در متر مربع را افزایش داد. اثر عمده افزایش تراکم کاشت و نیتروژن، سایه انداختن و افزایش رقابت برای دریافت نور بود که منجر به افزایش ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ گردید. اثر متقابل نیتروژن وتراکم روی میانگین ارتفاع ساقه، شاخص سطح برگ و تعداد کل پنجه در متر مربع اثر معنی‏داری داشت. با افزایش تراکم کاشت نسبت‏های بالاتر نیتروِژن اثرات بیشتری بر روی میانگین ارتفاع ساقه، شاخص سطح برگ و تعداد کل پنجه در متر مربع داشت، که نشان داد بالاترین کارایی کاربرد نیتروژن، در بالاترین تراکم کاشت بود. به هرحال، اختلاف معنی‏داری بین سطوح ۱۰۰ و ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن وجود نداشت. عملکرد علوفه غالبا با افزایش تراکم کاشت افزایش یافت. بالاترین عملکرد علوفه تر (۱/۴۹ تن در هکتار) کل ماده خشک (۵/۱۰ تن در هکتار)، ماده خشک برگ (۲/۴ تن در هکتار) و ماده خشک ساقه (۳/۶ تن در هکتار) در تراکم ۵۰ بوته در متر مربع با اختلاف معنی‏داری نسبت به سایر تراکم‏های کشت بدست آمد(۶)..با بررسی ۳ تراکم کاشت (۲۵، ۳۳ و ۵۰ بوته در متر مربع ) و نسبت‏های نیتروژن سرک (۰، ۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد که با افزایش تراکم گیاه میانگین ارتفاع ساقه، شاخص سطح برگ، تعداد کل پنجه، در متر مربع، علوفه تر کل، ماده خشک کل، ماده‏ی خشک برگ و عملکرد خشک ساقه را افزایش یافت. به هرحال، افزایش تراکم درصد پروتیین خام را کاهش داد و اثر معنی‏داری بر روی نسبت برگ به ساقه نداشت. افزایش سطوح نیتروژن میانگین ارتفاع ساقه، شاخص سطح برگ، تعداد کل پنجه در متر مربع، عملکرد کل علوفه تر، عملکرد ماده خشک کل، درصد پروتیین کل، درصد پروسیک اسید را افزایش داد و نسبت برگ به ساقه را کاهش داد. تراکم مطلوب گیاهی و سطوح نیتروژن سرک برای این آزمایش ۵۰ بوته در متر مربع و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن بود. سطوح کود نیتروژن نیز عملکرد کل علوفه تر، عملکرد کل ماده خشک، عملکرد ماده خشک برگ و عملکرد ماده خشک ساقه را افزایش داد. درصد ماده خشک ساقه با افزایش کود نیتروزن افزایش یافت. سرعت تولید ماده خشک در چین دوم به‏علت کاهش نیتروژن خاک در چین اول (جذب بوسیله گیاه، شستشو و عمل تبخیر) بالاتر بود. اثر متقابل نیتروژن و تراکم کاشت بر روی عملکرد علوفه تر کل، عملکرد ماده خشک کل، عملکرد ماده خشک ساقه و عملکرد ماده خشک برگ معنی‏دار شد. بالاترین عملکرد علوفه تر کل و عملکرد ماده خشک کل با ۵۰ بوته در متر مربع و کاربرد ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار نیترون بدست آمد. به هر حال اختلاف معنی‏داری بین سطوح ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن بر روی عملکرد کل علوفه تر، عملکرد کل ماده خشک، عملکرد ماده خشک ساقه و عملکرد ماده خشک برگ وجود نداشت. افزایش تراکم گیاهی به‏طور معنی‏داری درصد پروتیین خام را کاهش داده است. بالاترین درصد پروتیین خام در گیاهانی بود که در کمترین تراکم کاشت رشد یافتند که ممکن است به علت مصرف تجملی نیتروزن و یا رقابت کمتر میان گیاهان برای جذب مواد غذایی باشد(۳۱و۵۵). در بررسی سه تراکم کاشت (۵۵، ۶۵ و ۷۵ هزار بوته در هکتار) و چهار تاریخ کاشت (۵ اردیبهشت، ۲۰ اردیبهشت ، ۴ خرداد و ۱۹ خرداد) گزارش کردند که اثر تراکم‏های مختلف بر عملکرد معنی‏دار شدند و بیشترین عملکرد در تراکم‏های ۶۵ هزار بوته در هکتار با عملکرد ۲/۱۱ تن در هکتار بدست آمد و تراکم‏های ۵۵ هزار و ۷۵ هزار نسبت به بهترین تراکم به ترتیب ۹/۲۶ و ۴/۱۶ درصد کاهش عملکرد داشتند. نتایج این آزمایش تراکم ۶۵ هزار بوته را مناسب‏ترین تراکم گزارش کرد.تراکم گیاه می‏تواند عملکرد علوفه و کیفیت آن را تحت تاثیر قرار دهد. یک افزایش در تراکم کاشت می‏تواند قابلیت دسترسی به آب را برای تک بوته کاهش دهد و باعث کمبود آب گردد. تراکم گیاه همچنین می‏تواند مورفولوژی گیاه، ماده‏ی خشک و ترکیبات شیمیایی و پارامترهایی که کیفیت علوفه را تحت تاثیر قرار می‏دهند، بر روی آن‏ها اثر بگذارد. نتایج نشان داد که تراکم کاشت اثر معنی‏داری بر روی تعداد برگ نداشت. تغییرات تراکم از کم به متوسط به‏طور معنی‏داری تخصیص ماده‏ی خشک به ساقه‏ها و برگ‏ها را افزایش داد در حالی‏که تخصیص ماده‏ی خشک به پانیکل را کاهش داد. اثر متقابل تراکم و آبیاری بر روی ماده‏ی خشک، تعداد برگ و توزیع ماده‏ی خشک میان اندام‏های مختلف گیاه را به‏طور معنی‏داری تحت تاثیر قرار داد. اثر تراکم کاشت بر روی محتوای پروتیین خام تحت تاثیر مرااحل رشد بود. آبیاری در ابتدای گلدهی افزایش مثبتی بر روی محتوای پروتیین خام در تمام تراکم‏ها نشان داد(۱۳). بررسی ۳ تراکم کاشت (۲۰۰، ۲۶۰ و ۳۳۰ هزار بوته در هکتار) و سه سطح آبیاری (۲۰، ۱۰۰ و ۱۸۰ میلی‏متر) نشان داد که آبیاری بالا باعث افزایش ارتفاع گیاه و ماده‏ی خشک می‏گردد و تراکم کاشت اثر معنی‏داری بر روی ارتفاع گیاه نداشت اما روی قابلیت هضم علوفه اثر معنی‏داری داشت (کارمی^[۱۰] و همکاران، ۲۰۰۵). در بررسی سه سطح نیتروژن (۰، ۷۵ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) و تراکم کاشت (۱۰، ۲۰ و ۳۰ بوته در متر مربع) در سه رقم سورگوم علوفه‏ای مشاهده شد که نیتروژن و تراکم کاشت اثری روی ارتفاع گیاه نداشتند. اثر نیتروژن روی عملکرد دانه در گیاه معمولا معنی‏دار نبود و افزایش تراکم گیاه به طرف افزایش عملکرد دانه در گیاه تمایل داشت. هم نیتروژن و هم تراکم کاشت عملکرد مثبتی روی عملکرد دانه در واحد سطح داشتند. اثرات رقم، سطوح نیتروژن و تراکم کاشت بر روی محل تشکیل برگ پرچم متغیر و به سال و مکان وابسته بود. می‏توان نتیجه گرفت که افزایش سطوح نیتروژن و تراکم کاشت غالبا بهترین عملکرد دانه و اجزای عملکرد را در سورگوم می‏دهند(۷۴). با بررسی چهار سطح نیتروژن (۰، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار) و تراکم‏های کاشت (۵۳۳۰۰، ۸۸۸۰۰، ۶۶۶۰۰ و ۱۳۳۳۰۰ بوته در هکتار) اظهار داشتند که اثر متقابل تراکم کاشت و سطوح نیتروژن بر روی هیچکدام از پارامترها معنی‏دار نشد. بعلاوه، تراکم کاشت کمترین اثر را برروی عملکرد دانه و اجزای عملکرد داشته است. به هر حال، عملکرد دانه یک واکنش درجه دوم را نسبت به سطوح نیتروژن داشت و کاربرد ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار نیتروزن در سال عملکرد را ۳۹، ۴۳ و ۴۵% در هر سال را افزایش داد(۵۸).
فصل سوم
مواد و روش ها
۳-۱-موقعیت جغرافیایی و ویژگی های آب و هوایی محل اجرای آزمایش:
به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی کود اوره و تراکم های مختلف کاشت بر روی رشدونمو سورگوم علوفه ای آزمایشی در تابستان سال ۱۳۸۹ در شهرستان کوهدشت با طول جغرافیایی ۴۷ درجه و۴۰ دقیقه شرقی و عرض جفرافیایی۳۳ درجه و۳۶ دقیقه شمالی، با ارتفاع ۱۲۰۰ متر از سطح دریا انجام شد. این منطقه در جنوب غرب ایران قرار گرفته و دارای اقلیم نیمه گرمسیری با تابستان گرم وخشک با میانگین بارندگی سالانه ۴۵۰ میلی متر می باشد. آمار آب و هوایی منطقه در طول فصل زراعی درجدول ۳-۱ آمده است.
جدول ۳-۱ آمار آب و هوای منطقه در طول فصل زراعی