وبلاگ

در راستای تبیین این متن، باید گفت که وجه تعیین کنندگی در تولید این متن، گفتمان اصلاحات با جهت‏گیری توسعه سیاسی و جامعه مدنی است. جامعه مدنی و توسعه سیاسی مهمترین هدف گفتمان اصلاحات و سخنران بشمار می‏رود. اما جریان‏های دیگری نیز اگر چه نه صورت غالب، بلکه به صورت موضعی در تولید این متن تاثیر داشته‏اند.این جریانات به صورت مقاومت‏های پنهان و آشکار در مقابل برنامه‏هاو دیدگاه‏های خاتمی نمود پیدا می‏کرد. مثلا یک جریانی که خاتمی را در مدیریت امور اقتصادی و معیشت مردم ناتوان تلقیمی‏کرد، که خاتمی متاثر از این فضا، در این متن به بهبود برخی از شاخص‏های اقتصادی اشاره می‏کند.
با توجه به متون تحلیل شده، می‏توان ادعا کرد که گفتمان اصلاح طلب تلاش کرده است تا توسعه سیاسی و جامعه مدنی راکه مهمترین دال تهی و نشانه کمبود در گفتمان سازندگی بشمار می‏رفت، به عنوان دال برتر و نشانه مرکزی انتخاب نماید، بنابراین نشانه‏ی ” توسعه سیاسی” در درون گفتمان اصلاح‏طلب، آن نقطه بلورینه شده‏ای^[۱۶۱] است که سایر نشانه‏های مهم این گفتمان از قبیل “جامعه مدنی"، ” اصلاحات"، ” آزادی"، “قانون‏گرایی"، “مردم سالاری"، و ” مشارکت و حق رای ” حول این نشانه درخشان مفصل‏بندی معنایی شده‏اند. بر همین اساس شرطحل مشکلات کشور اعم از اقتصادی، اجتماعی و غیرهمبتنی بر توسعه سیاسی است. از آنجا که منبع اصلی قدرت و ثروت هر جامعه، منابع انسانی آن جامعه بشمار می‏رود، بنابراین با توسعه سیاسی، و شکل‏گیری نهادهای مدنی، مهمترین منبع قدرت یعنی شهروندان با مشارکت همه جانبه خود همه مسایل اقتصادی، تولیدی، و غیره را برطرف خواهند کرد. بر اساس این تفکر، آزادی، شکل‏گیریجامعه مدنی، و توسعه سیاسی، همگرایی بالایی با تحقق آرمان‏هادارد. در واقع این گفتمان تلاش می‏کند تا پیشبرد برنامه‏های کشور را نه از درون یک دولت اقتدارگرا، بلکه از طریق نهادهای مدنی، مشارکت شهروندان، و در یک کلام جامعه مدنی محقق سازد. بدین ترتیب در این گفتمان، مهمترینمساله اجتماعی، توسعه سیاسی و بحران مشارکت و انسداد سیاسی است. در نتیجه مهمترین هدف این گفتمان نیل به جامعه مدنی، از طریق برنامه‏ها، سیاست‏ها، و اقدامات است.از آنجا که نشانه مرکزیگفتمان اصلاحات” توسعه سیاسی ” است، وباید به عنوان روح این دوره، محور همه اقدامات قرار گیرد، نشانه‏‏‏ی مرکزی گفتمان بازنشستگی در دوره اصلاحات را نیز “گذار به جامعه مدنی” است. یعنی سیاست‏ها، برنامه، و اقدامات این گفتمان در حوزه‏یتامین اجتماعی با تمام زیرمجموعه‏هایش(از جمله مقوله بازنشستگی) در کلیت گفتمان اصلاحات، عمدتاٌ مرحله‏ای است برای گذار به جامعه مدنی. حال، به منظور آگاهی از رویکرد گفتمان اصلاح طلبی به مقوله بازنشستگی، مطالعه، بررسی و تحلیل گفتمان دو برنامه سوم و چهارم توسعه ضرورت پیدامی‏کند.

۴-۴-۳-تحلیل متون بررسی شدهبر مبنای گفتمان زمینه (گفتمان اصلاحات)
در این گفتمان برنامه‏های سوم و چهارم توسعه به تصویب رسید. همچنین این دوره مصادف است با مجالس پنجم و ششم (۱۳۸۳ - ۱۳۷۵) ادوار مجلس شورای اسلامی، بنابراین متون مربوط به قوانین برنامه اول و دومتوسعه، و همچنین مصوبات پنجم وششم مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار می‏گیرد.
۴-۴-۳- ۱- تحلیل متون قانون برنامه‏های سوم و چهارم توسعه بررسی شدهبر مبنای روش لاکلاو و موفه
بر مبنای رویکردهای توسعه سیاسی در دوره گفتمان اصلاحات تولد دو برنامه سوم و چهارم توسعه می‏باشیم.
۴-۴-۳- ۱-۱- تحلیل متون قانون برنامه‏های سوم توسعه بررسی شدهبر مبنای روش لاکلاو و موفه
قانون برنامه سوم توسعه را که شامل ۳ بخش، ۲۶ فصل و ۱۹۹ماده می‏باشد و برای اجرا در مدت ۵ سال (۱۳۸۳- ۱۳۷۹) تهیه شده بود را باید یکی از مفصل‏ترین قوانین توسعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی دانست. برنامه توسعه سوم، به وسیله‏ی پژوهش‏های مورد تأکید در این برنامه، بیشتر زمینه ساز ایجاد گفتمانی اصلاح طلب بوده که بصورت برجسته‏تری در برنامه توسعه چهارم منعکس شده است. بررسی‏های بعمل آمده حاکی از آن است که، از میان برنامه‏های توسعه جمهوری اسلامی ایران، برنامه سوم، در مقایسه با دو برنامه توسعه قبلی، با اهتمام بیشتر، موشکافانه‏تر و برنامه‏ ریزی شده‏تر به مقوله بازنشستگی نگریسته است؛ چرا که در این برنامه برقراری «نظام جامعتامین اجتماعی» (که در برگیرنده مباحث پیرامون بازنشستگی نیز می‏باشد) به عنوان یکی از خط مشی‏های اساسی و دال خالی گفتمان پیشین، برجسته‏سازی شده است؛ بطوریکه می‏توان از آن بعنوان یکی از نشانه‏های مهم در برنامه سوم توسعه یاد کرد.
جدول (۴-۲۷)بازنشستگی در قانون برنامه سوم توسعه