وبلاگ

مرحله اول: ایجاد مدل و ساختار مسئله
در این مرحله مسئله باید به صورت واضح تبیین و به شکل­یک سیستم منطقی و عقلایی مانند شبکه تجزیه شود. در واقع برای هر معیار کنترل ­یک شبکه تعیین می­ شود. این ساختار شبکه می ­تواند به وسیله تصمیم سازان از طریق طوفان مغزی و­یا دیگر روش­های مناسب انتخاب گردد. برای هر شبکه، خوشه ­ها مشخص می­ شود و­یک خوشه بدیل­ها خواهد بود معیارهای مرتبط را در همان خوشه جمع آوری می­ کند.

مرحله دوم: تشکیل ماتریس مقایسه زوجی وبردار ویژه
مقایسه­های زوجی عناصر در هر سطح با توجه به اهمیت نسبی آن نسبت به معیار کنترل، شبیه روش AHP انجام می شود. ساعتی برای مقایسه زوجی دو مؤلفه مقیاس ۱-۹ را پیشنهاد می­ کند. (چنج و دیویل^[۱۶۰]، ۲۰۰۶) بطوریکه عدد۱ مشخص کننده اهمیت مساوی بین دو عنصر و عدد۹ مشخص کننده اهمیت فوق العاده بیشتر­یک عنصر (خوشه سطری ماتریس) در برابر عنصر دیگر(خوشه ستونی ماتریس) است. (نجفی، ۱۳۸۹) به عبارتی از طریق مقایسه زوجی می توان وزن نسبی معیارها و زیر معیارها را مشخص کرد. (چنج و دیویل، ۲۰۰۶)
خود خوشه ­ها نیز بر اساس نقش و تأثیر آن­ها در دستیابی به هدف، دو به دو مورد مقایسه قرار می­گیرد. تصمیم گیران در مورد مقایسه زوجی و یا خود خوشه ­ها دو به دو باید تصمیم ­گیری کنند. علاوه براین وابستگی­های متقابل بین عناصر­ یک خوشه نیز باید دو به دو مورد مقایسه قرار گیرند. تأثیر هر عنصر بر روی عنصر دیگر از طریق بردار ویژه قابل ارائه است.
در این قسمت، بردار اهمیت داخلی محاسبه می­ شود که نشانگر اهمیت نسبی عناصر­ یا خوشه­هاست، که از طریق رابطه زیر بدست می ­آید:
منبع: زبردست، ۱۳۸۹، ص۸۱
که درآن:
:A ماتریس مقایسه زوجی معیارها / :W بردار ویژه / ƛ: بزرگترین مقدار ویژه عددی است.
برای محاسبه بردار ویژهW، ساعتی چندین روش ارائه کرده است. درصورتی که محاسبات قرار است بدون استفاده از نرم افزار خاصی انجام شوند، بهتر است از روش تقریب میانگین هندسی استفاده شود(زبردست، ۱۳۸۰). بنابراین در این مرحله بردارهای اولویت داخلی مورد محاسبه قرار می­گیرند.
مرحله سوم: تشکیل سوپر ماتریس
در تکنیک ANP به منظور نشان دادن تعاملات و وابستگیهای میان سطوح تصمیمگیری، تعیین اهمیت نسبی معیارها و اولویتبندی گزینه­ های مسأله تصمیمگیری از سوپر ماتریس^[۱۶۱] استفاده می­ شود. یک سوپر ماتریس در حقیقت یک ماتریس جزءبندی شده است که در آن هر عنصر از ماتریس، رابطه میان عناصر دو سطح تصمیمگیری (۲خوشه) را در کل مسأله تصمیم گیری نشان می­دهد. به عبارت دیگر سوپر ماتریس تأثیرات مجموعه­های از عناصر یک خوشه را بر عناصر دیگر خوشه ­ها از طریق بردار اولویت نشان می­دهد. بردار اولویت در واقع بردار ویژه مربوط به ماتریس مقایسات زوجی، در فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. (ساعتی، ۲۰۰۴)
در سوپرماتریس، هنگام وارد کردن مقایسات زوجی انجام شده میان عناصر سطوح تصمیمگیری، این حالت رخ می­دهد که جمع ستون­ها بیشتر از ۱ شود، این فرم سوپرماتریس را، سوپرماتریس غیروزنی^[۱۶۲] می­گویند. این سوپرماتریس باید به یک سوپرماتریس که جمع ستون­های آن واحد است و به آن سوپر ماتریس تصادفی^[۱۶۳]می­گویند، تبدیل شود تا بتوان در مراحل بعد اولویتهای حدی^[۱۶۴]را از طریق سوپرماترس حدی^[۱۶۵] محاسبه کرد. بنابراین باید در گام بعد وزن هر خوشه را که از طریق مقایسات زوجی میان خوشه ­ها به دست می ­آید، در وزن عناصر آن خوشه ضرب کرد، تا با این روش اولویت یک عنصر در مجموعه کل خوشه ­ها به دست آید. چنین سوپرماتریسی را که پس از انجام عملیات فوق به دست میآید، سوپرماتریس وزنی^[۱۶۶]مینامند.
در نهایت به منظور دست پیدا کردن به اولویت بندی نهایی آلترناتیوهای مسأله، تعیین اهمیت نسبی معیارهای تصمیمگیری و حل مسأله سوپر ماتریس حد دار باید به دست آید. برای به دست آوردن سوپرماتریس حدی باید سوپر ماتریس وزنی را به توان بی نهایت رساند که این قضیه با بهره گرفتن از ماتریسهای احتمالی و زنجیره­های مارکف اثبات می­ شود و وزن نهایی عناصر با بهره گرفتن از فرمول زیر بدست می ­آید. (آسان و سویر^[۱۶۷]، ۲۰۰۸)
مرحله چهارم: انتخاب گزینه برتر
اگر سوپر ماتریس تشکیل شده در مرحله سوم، کل “شبکه” را در نظر گرفته باشد،­ یعنی گزینه­ ها از ستون مربوط به گزینه­ ها در سوپر ماتریس حد نرمالیزه شده قابل حصول است. اگر سوپر ماتریس، ققط بخشی از شبکه که وابستگی متقابل دارند را شامل شود و گزینه­ ها در سوپر ماتریس در نظرگرفته نشوند، محاسبات بعدی لازم است صورت بگیرد تا اولویت کلی گزینه­ ها بدست آید. گزینه ای که بیشترین اولویت کلی را داشته باشد، به عنوان برترین گزینه برای موضوع مورد نظر انتخاب می­ شود. (زبردست، ۱۳۸۹)
۵-۹-۲ خصوصیات فرایند تحلیل شبکه ای
پژوهشگرین ۶ خصوصیت مهم را برای ANP مطرح کرده اند که عباتند از: (لی^[۱۶۸]، ۲۰۰۸)

1. 1. با استفاده ازANP نسبتهای معیارها بوسیله مقایسات زوجی توسط قضاوت تصمیم گیرنده حاصل می شود.

1. 1. با بهره گرفتن از ANP تصمیم گیرندگان هم فاکتورهای محسوس و هم فاکتورهای غیر محسوس را در بررسی­های خود مد نظر قرار می دهند.

1. 1. با بهره گرفتن از ANP می­توان مقادیر کیفی را جهت آنالیز مقایسات به مقادیر عددی تبدیل کرد.

1. 1. استفاده از ANP بقدری ساده و قابل فهم است که هر فردی بدون تخصص می تواند از آن استفاده کند.

1. 1. فرایند ANP بگونه ای است که تمام ذینفعان و تصمیم گیرندگان را به شرکت در فرایند آن تشویق می کند.

1. 1. ANP بر خلاف AHP امکان بازخورد و بررسی روابط درونی میان معیارها را فراهم می کند.

فصل سوم
روش تحقیق
۱-۳ مقدمه
راه­های دستیابی به شناخت متعدد است و ­یکی از منابع مهم شناخت روش علمی­است. (سرمد و همکاران، ۱۳۸۴، ۱۷) روش، به معنی دقیق ” در پیش گرفتن راهی” و یا معین کردن گام­هایی است که برای رسیدن به هدفی، باید با نظمی خاص برداشت. روش علمی بسته به اینکه هدف از علم، تسلط بر طبیعت باشد یا کشف حقیقت، فرق می کند و بر حسب اینکه کدام تئوری را درباره نسبت میان آن اهداف شرایط اولیه عجز وجهل انسان قبول کنیم، باز فرق می کند. (خاکی، ۱۳۸۳)
پژوهش فرایندی است که از طریق آن می­توان درباره “ناشناخته­ها” به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم کسب کرد. در این فرایند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آن­ها به­یافته­ ها، تحت عنوان روش­شناسی یاد می­ شود. این سؤال که” چگونه داده ­ها گردآوری شود و مورد تفسیر قرارگیرد، به طوری که ابهام حاصل از آن­هابه حداقل ممکن کاهش­یابد ” مربوط به روش­شناسی پژوهش است. (بازرگان، ۱۳۸۴، ۲۲) هرگز نمی­ توان ادعا نمود و مطمئن بود که شناخت­های بدست آمده حقیقت دارند زیرا زمینه شناخت مورد پژوهش نامحدود و آگاهی و روش­های ما برای کشف حقیقت محدود هستند. حال اگر فرض بر این باشد که هدف فعالیت­های پژوهشی حقیقت جویی است و پژوهشگران با صداقت به دنبال این هدف می­باشند آنچه را که ایشان انجام می­ دهند و می­یابند، می­توان کوششی برای نزدیکی به حقیقت دانست. ( رفیع پور، ۱۳۸۰، ص ۸۰)
انتخاب روش مناسب یکی از مراحل و فعالیت­های اساسی و ضروری در راستای اعتبار بخشیدن به نتایج پژوهش محسوب می شود و بسته به هدف­ها و ماهیت و موضوع پژوهش متفاوت می­باشد. دستیابی به هدف­های پژوهش (یعنی نظریه سازی) میسر نخواهد بود مگر زمانی که جستجوی شناخت با روش شناسی درست صورت پذیرد. برهمین اساس این فصل ابتدا به روش­شناسی پژوهش، مدل پژوهش، جامعه آماری، روش گردآوری داده ­ها، ابزار اندازه گیری، بررسی روایایی و پایایی پرسشنامه می ­پردازد و در آخر تکنیک مورد استفاده در تصمیم ­گیری بیان می­ شود.
۲-۳ مدل مفهومی­پژوهش
طراحی مدل در این پژوهش در راستای شناسایی و اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت در صنعت روانکارها با رویکرد کسب مزیت رقابتی می­باشد. در بخش اول ابتدا با بهره گرفتن از منابع کتابخانه ای، مطالعه و بررسی مدل­های موجود در زمینه شناسایی عوامل حیاتی موفقیت، مدل تامپسون و استریکلند برای استفاده در پژوهش انتخاب شد. پس از انتخاب مدل برای کسب اطمینان در انتخاب مدل و اصلاح و تکمیل آن، در اختیار صاحب نظران وخبرگان صنعت قرار گرفت. که نتیجه این مصاحبه­ ها چارچوب طراحی پرسشنامه اولیه را شکل داد. پس از تائید اساتید راهنما و مشاور و تعدادی از نخبگان دردسترس، در اختیار جامعه آماری قرار گرفت که به هر کدام از این عوامل از­یک تا ده امتیاز داده شود. سپس میانگین این عوامل تعیین و براساس وزن کسب شده مرتب شدند که برمبنای این پرسشنامه کیفیت تولید با وزن ۹۸٫۰۵ و توانایی استفاده از IT با کسب امتیاز ۵۷٫۶۵ به ترتیب بالاترین و کمترین وزن مربوطه را به خود اختصاص دادند.
پس از رتبه بندی عوامل در پرسشنامه اولیه و نظرخواهی مجدد از سوی گروهی از خبرگان صنعت و انتخاب عوامل اصلی، پرسشنامه نهایی تهیه و تدوین شد و بعد برای اصلاحات نهایی در اختیار اساتید راهنما و مشاور قرار داده شد و پس از تائید آن­ها میان جامعه آماری توزیع شد. پرسشنامه ­های پر شده براساس نرم افزار SuperDecisions مورد بررسی قرار گرفتند و معیارها و زیرمعیارها رتبه بندی شدند و به همین ترتیب عوامل حیاتی موفقیت در صنعت روانکارهای ایران برای کسب مزیت رقابتی شناسایی شدند.
۳-۳ مراحل انجام پژوهش
استفاده از مدل تامپسون و استریکلند به عنوان مبنای کار.
مصاحبه با خبرگان برای پالایش اولیه عوامل.
استفاده از پرسشنامه برای شناسایی روابط و جمع آوری اطلاعات مربوط.
استفاده از روش ANP جهت تعیین ضریب اهمیت عوامل و اولویت بندی عوامل حیاتی موفقیت بر اساس اهمیت آنها.
نتیجه ­گیری و ارائه پیشنهادات.
نمایشگر۱-۳
بررسی نظری جهت شناسایی عوامل حیاتی موفقیت در صنعت روانکارهای ایران
استفاده از مدل تامپسون و استریکلند جهت شناسایی عوامل حیاتی موفقیت
مصاحبه با خبرگان برای پالایش اولیه مدل
طراحی پرسشنامه اولیه