قادر به اداره ریسکهای بزرگ باشد تا توانایی شرکت در این زمینه افزایش یابد.
در نتایج عملیات فنی واگذارنده ایجاد ثبات کند.
از موسسه واگذارنده در مقابل خسارتهای کلی یا خسارتهای سنگین که افزون بر توانایی منابع مالی است، حمایت کند.
توزیع جغرافیایی ریسکهای بیمه شده در مقابل خسارتهای فاجعهآمیز به مطلوبترین حالت انجام پذیرد.
راهی برای ورود و خروج از بازارهای بین المللی داشته باشد.
کمک و تسهیلات فنی و اداری برای بهبود روشها و سیستمها نظیر کامپیوتر و مشکلات خاص فنی و مدیریتی دریافت کند.
نتیجه برنامه فوق افزایش ظرفیت صدور تکتک شرکتهای بیمه و در مجموع افزایش ظرفیت صدور کل بازار بیمه ملی است. بدیهی است که بیمه اتکایی تنها راه حل افزایش ظرفیت صدور شرکتهای بیمه و کل بازار نیست؛ بلکه ظرفیت صدور را میتوان از طریق ازدیاد ذخایر و تواناییهای فنی شرکت بیمه افزایش داد. تصمیم برای خرید پوشش اتکایی به منظور حمایت از پرتفوی شرکت بیمه با هزینه آن (حق بیمه اتکایی) و امکان پذیر بودن برنامه اتکایی مناسب ارتباط دارد. در بازارهای بیمه اتکایی انواع پوشش بیمه اتکایی مناسب برای پرتفوهای مختلف ارائه می شود. عمدهترین پوشش بیمه اتکایی در حال حاضر عبارتند از بیمه اتکایی مشارکت، مازاد سرمایه، مازاد زیان در مدت معین اختیاری و مازاد خسارت که به پوشش های اتکایی نسبی و غیر نسبی تقسیم می شود. در قرارداد اتکایی نسبی بیمهگر اتکایی به یک نسبت در حق بیمه خسارت و تعهدات بیمهگر واگذارنده مشارکت می کند. در ادامه انواع قراردادهای بیمه اتکایی مورد بررسی بیشتر قرار خواهند گرفت.
پیشرفتهای تکنولوژی و اختراع مصنوعات متنوع و پیچیده در جهان امروز موجب ظهور ریسکهای جدید می شود. ظرفیت صدور بازارهای بیمهای باید بهمنظور پاسخگویی به نیازهای متقاضیان باید هماهنگ با افزایش ریسکهای جدید با سرمایه های سنگین افزایش یابد. این امر عملی نیست مگر آن که صنعت بیمه اتکایی جهان بتواند پاسخگوی نیاز بیمهگران به پوشش های بیمه اتکایی باشد؛ وگرنه ظرفیت شرکتهای بیمه مستقیم بدون داشتن برنامه های اتکایی مناسب بسیار محدود خواهد بود. بیمهگر اتکایی شرایط مساعدی برای شرکت بیمه واگذارنده ایجاد می کند تا با انتقال بخشی از تعهدات خود، ظرفیت را افزایش دهد و از طریق سازوکار اتکایی، ریسکهای بیمه شده در جهان توزیع شود. صنعت پیچیده بیمه اتکایی در جهان امروز، تمام بازارهای جهانی بیمه را به هم متصل و مرتبط نموده است. شاید مهمترین پایگاه بیمه اتکایی، لندن باشد که بازار بیمه اتکایی متشکل از لویدز، بیمهگران حرفهای، شرکتهای بیمه مستقیم و دلالان بیمه اتکایی است. البته تقریبا تمام کشورهای دنیا دارای بازار بیمه و بیمه اتکایی ملی هستند.
کوچکی بازارهای بیمه ملی به ویژه بازارهای بیمه ملی کشورهای در حال توسعه ظرفیت پذیرش و نگهداری ریسک در سطح محدود موجب شده است که شرکتهای بیمه برای رفع بخشی از نیازهای اتکایی خویش راهی بازارهای بیمه اتکایی بین المللی به ویژه بازار لندن شوند. بر اساس تعریف، بیمهگر اتکایی، عملیات بیمه مستقیم را انجام نمیدهد. شرکتهای بیمه مستقیم در جهت خودبسایی و رفع نیازهای بیمه اتکایی به قبول عملیات اتکایی از طریق واگذاری متقابل یا غیرمتقابل اقدام می کنند که به دلیل تفاوتهای زیادی که بین ماهیت پرتفوی واگذاری و قبولی وجود دارد، این امر مشکلات عدیدهای برای این مؤسسات پدید میآورد. از نظر فنی تفاوتی بین روشهای بیمه اتکایی حرفهای و شرکتهای بیمه مستقیم وجود ندارد. تنها استثنا در روش صدور است که امکان دارد هر شرکت با توجه به تواناییهای فنی و مالی خویش و بافت بازار بیمه، سیاستهای صدور مختص به خود داشته باشد. نقش دلالان بیمه اتکایی برای بیمهگران اتکایی کم و بیش مشابه نقش دلالان بیمه برای شرکتهای بیمه مستقیم است. به همین دلیل است که در برخی بازارها مشاهده می شود که دلالان هر دو نقش را ایفا می کنند. تنها فعالیت دلالان در این است که دلال مستقیم وظیفه ایجاد ارتباط بیمهای جامعه بیمهگذاران و شرکتهای مستقیم بیمه را به عهده دارد؛ در حالی که نقش دلال بیمه اتکایی ایجاد شبکه و پل ارتباطی بین بیمهگران واگذارنده و بیمهگران اتکایی است. موسسه لویدز که نقش به سزایی در بازار بیمه و بیمه اتکایی جهانی دارد، شرکت بیمه مستقیم یا اتکایی تلقی نمی شود و سهامدار ندارد؛ بلکه هر کس به مسئولیت خود عملیات بیمه مستقیم و اتکایی انجام میدهد. موسسه لویدز یک بازار بین المللی محسوب می شود که متشکل از جامعه پذیرهنویسهای منفرد ریسک است. بیمهگران لویدز تماس مستقیم با واگذارندهها ندارند. ارتباط آنها تنها از طریق دلالان لویدز امکان پذیر است؛ گرچه حجم عملیات بیمه اتکایی لویدز نیز بسیار عظیم است. به همین دلیل است که سایر بازارهای بیمه اتکایی تحت تاثیر و نفوذ موسسه لویدز قرار دارند.
۲-۷-۳- جدول ظرفیتها
مدیریت شرکت بیمه طی فهرستی، ظرفیت نگهداری را بر اساس کمیت و کیفیت ریسکهای مورد بیمه و رشته فعالیت تعیین می کند که به آن جدول ظرفیتها اطلاق می شود. قسمت اتکایی بر اساس این جدول از پیش تعیین شده، کار خود را آغاز می کند. جدول ظرفیت نگهداری با توجه به خطرهای نرمال یا کیفیتهای معمولی تعیین می شود. اگر خطری بهتر از حد نرمال باشد، ظرفیت نگهداری می تواند بیشتر شود و متقابلا اگر خطری بدتر از
این حد باشد به همان نسبت شرکت می تواند سهم خود را کاهش دهد.
۲-۷-۴- سهم نگهداری
سهم نگهداری مبلغی است که شرکت می تواند و مایل است از هر ریسک خاص یا گروهی از ریسکهایی که میپذیرد، به حساب خود نگهداری کند. سهم نگهداری می تواند به صورت درصدی از مبلغ بیمه شده یا رقم ثابتی از هر ریسک یا خسارت باشد. برای مثال شرکت بیمهای تصمیم میگیرد که ۳۰ درصد از مبالغ بیمه شده در رشته شکست شیشه یا صدهزار واحد پول از بیمهنامه های آتشسوزی ساختمانهای مسکونی را که از نظر درجهبندی نوع ساختمان ممتاز هستند یا پانزده هزار واحد پول از خسارت رشته اتوموبیل را به عنوان سهم شرکت نگهدارد. به عبارت دیگر سهم نگهداری حداکثر مبلغی است که شرکت توانایی پرداخت آن را در صورت وقوع خسارت برای یک بیمهنامه یک ریسک یا گروهی از ریسکها دارا است. (آیت کریمی, ۱۳۸۰)
۲-۷-۵- انواع قراردادهای بیمه اتکایی
۲-۷-۵-۱- بیمه اتکایی اختیاری
این نوع اتکایی، قدیمیترین شکل قرارداد اتکایی است که هنوز در تمام رشتهها به ویژه در موارد زیر متداول است:
الف) زمانی که قراردادهای اتوماتیک تکمیل شده باشد.
ب) ریسک از قراردادهای اتکایی اجباری استثنا شده باشد.
ج) بیمهگر اتکایی ترجیح دهد که ریسکهای سنگین و بزرگ را جزو قراردادهای اتکایی موجود به حساب نیاورد.
د) بیمهگر در بعضی رشتهها که تعداد بیمهنامه ها اندک است ترجیحا پوشش اتوماتیک تهیه نمیکند.
در بیمه اتکایی اختیاری، موردی تصمیم گیری می شود. به همین دلیل این نوع اتکایی برای بیمهگر واگذارنده باید اطلاعات کافی از ریسک پیشنهادی خود را به بیمه اتکایی ارائه کند تا وی با آگاهی کامل از کم و کیف ریسک در موقعیتی قرار گیرد که تصمیم خود دال بر قبول یا رد پیشنهاد را هرچه سریعتر اعلام کند. (آیت کریمی, ۱۳۸۰)
۲-۷-۵-۲- بیمه اتکایی اجباری یا قراردادی
در پوشش اتکایی اجباری، واگذارنده موظف می شود که مبلغ ثابتی از اتکایی رشته های خاصی را به بیمهگر اتکایی پیشنهاد کند و در مقابل بیمهگر اتکایی ناگزیر است که آن را بپذیرد. اگر رابطه بیمهگر واگذارنده و بیمهگر اتکایی بر مبنای سرمایه بیمه شده باشد به آن قرارداد اتکایی نسبی و اگر بر اساس خسارت استوار باشد به آن قرارداد اتکایی مازاد خسارت اطلاق می شود. در قرارداد اتکایی اجباری بیمهگر اتکایی ناگزیر است هر آن چه را بیمهگر واگذارنده در چارچوب مفاد قرارداد پیشنهاد می کند، تا میزان تعیین شده بپذیرد. به عبارت دیگر بیمهگر واگذارنده در عملیات صدور خود مختار است و می تواند بیمهنامه را به انتخاب خود با نرخ دلخواه صادر کند و خسارتهای مربوط را نیز بپذیرد. بیمهگر اتکایی نمیتواند هیچگونه دخالتی در عملیات صدور واگذارنده داشته باشد؛ مگر در موارد استثنایی از قبیل قصور و کلاهبرداری واگذارنده. قرارداد برای بیمهگر اتکایی این مزیت را دارد که حجم کار بیشتری را نصیب خود می کند.
۲-۷-۵-۳- قرارداد اتکایی نسبی
در قرارداد اتکایی نسبی، مبلغ بیمه شده حق بیمه و خسارت، به نسبت درصدی که از قبل مشخص شده، بین بیمهگر واگذارنده و بیمهگر اتکایی تقسیم می شود. در قراردادهای نسبی سیستمهای مختلفی به شرح زیر وجود دارد که نحوه عمل آنها به شرح زیر خواهد بود:
الف) قرارداد اتکایی مشارکت
در قرارداد اتکایی مشارکت، واگذارنده نسبتی از کلیه بیمهنامه های صادره در رشته خاصی را خود نگهمیدارد و بقیه را تا مبلغ معین به بیمهگران اتکایی واگذار می کند. برای مثال در رشته آتشسوزی واگذارنده ۴۰ درصد از پرتفوی خود را نگه میدارد و بیمهگر اتکایی موافقت می کند ۶۰ درصد بقیه را بپذیرد.
ب) قرارداد اتکایی مازاد سرمایه
در این قرارداد شرکت واگذارنده آن بخش از عملیات بیمهای خود را که نمیتواند یا نمیخواهد به حساب خود نگهدارد، واگذار می کند. در قرارداد اتکایی مازاد سرمایه واگذارنده موظف است مبلغی معین طبق جدول ظرفیتها را که به قرارداد الحاق شده و جزو آن به شمار می آید، به حساب خود نگهدارد. همچنین واگذارنده متعهد می شود که سهم ثابتی از عملیات خود را که در شرایط خصوصی مشخص شده، به بیمهگر اتکایی واگذار کند. بیمهگر اتکایی نیز موظف است که آن را بپذیرد. برای مثال بیمهگر اتکایی تا ۲۰ برابر حداکثر سهم نگهداری بیمهگر واگذارنده را به شرطی که از مبلغ ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ واحد پول تجاوز نکند، میپذیرد.
پ) پوشش اتکایی اختیاری- اجباری
این پوشش خارج از چارچوب مستقیم واگذاری بر اساس مازاد سرمایه است. در این سیستم بیمهگر واگذارنده متعهد نیست که به طور اتوماتیک پس از کسر سهم نگهداری، بقیه پرتفوی خود را به پر کردن ظرفیت قراردادهای اتکایی مازاد سرمایه اختصاص دهد. در این نوع قرارداد، بیمهگر واگذارنده خود تصمیم میگیرد که کدام ریسک را تا چه میزانی به بیمهگر اتکایی واگذار کند. تصمیم گیری در امر واگذاری یا عدم واگذاری به عهده بیمهگر واگذارنده است و در مقابل بیمهگر اتکایی متعهد است که آن را حداکثر به میزان ظرفیت قرارداد و لاینهای مشخص شده بپذیرد. در حقیقت این قرارداد برای واگذارنده اختیاری و برای بیمهگر اتکایی، اجباری است.
ت) پوشش اتکایی باز
این پوشش نوعی از قراردادهای اتکایی اختیاری- اجباری است. همان طور که از اسم آن نیز میتوان استنباط کرد یک نوع پوشش اتکایی باز است که در آن بدون در نظر گرفتن ظرفیت ثابت بیمهگر واگذارنده،
اختیار واگذاری یا عدم واگذاری دارد و در صورت پیشنهاد وی، بیمهگر اتکایی ناگزیر است که آن را تا مبلغ معینی بدون توجه به سرمایه بیمه شده و تعداد لاین بپذیرد. میزان سهم نگهداری واگذارنده نیز می تواند متغیر باشد. این توضیح لازم است که به طور کلی قراردادهای اتکایی اختیاری- اجباری که پوشش اتکایی باز نیز نوعی از آن است. در بعضی رشته های بیمه مانند باربری متداول است و محدودیت حق انتخاب ریسک نیز زیاد مصداق پیدا نمیکند.
ث) پوشش اتکایی نیمهاتوماتیک
در این پوشش، بیمهگر واگذارنده به صورت اختیار ریسک را پیشنهاد می کند. چنانچه بیمهگر اتکایی آن را بپذیرد، واگذارنده آن ریسک را جزو پرتفوی قرارداد اتکایی در نظر میگیرد؛ در غیر این صورت جزو قرارداد محسوب نمی شود. امتیاز بیمهگر اتکایی در این نوع قرارداد این است که می تواند قرارداد را تجزیه و تحلیل و در مورد شرایط و نرخ بیمه به بیمهگر واگذارنده کمک کند. واگذارنده نیز کارمزد بهتری در مقایسه با دیگر قراردادهای اتکایی دریافت می کند و می تواند سپرده نگه دارد. در عین حال کار کمتری نیز در مقایسه با قراردادهای اختیاری متحمل می شود.
ج) پوشش اتکایی اجباری- اختیاری
این نوع پوشش اتکایی درست بر عکس قراردادهای اتکایی اختیاری- اجباری است. در این مورد واگذارنده اجبار در واگذاری دارد و به عکس بیمهگر اتکایی اجبار در قبول آن ندارد. معمولاً شرکتهایی از این سیستم استفاده می کنند که شرکت بیمه وابسته و تابعه دارند و شرکتهای مادر سعی می کنند حق انتخاب را برای خود حفظ کنند و ریسکهای بهتر را برای خود نگه دارند. در این حالت شرکتهای تابعه میتوانند ریسکهایی را که مورد نظر شرکت مادر نیست و قبولی آن ایجاد تجمع خطر می کند، نزد شرکتهای دیگر اتکایی کنند.
چ) پوشش اتکایی مختلط مشارکت و مازاد سرمایه
زمانی که قرارداد اتکایی مشارکت به تنهایی نتواند تمام پرتفوی شرکت را در برگیرد، از پوشش مازاد سرمایه برای تکمیل برنامه اتکایی استفاده می شود. در این سیستم ظرفیت قرارداد مشارکت به کیفیت ریسک وابسته است که می تواند رقم ثابت یا رقم متغیر باشد. بیمهگر واگذارنده می تواند درصد ثابتی از ظرفیت قرارداد مشارکت را به حساب خود نگه دارد (ظرفیت قرارداد تعدادی لاین است که هر لاین برابر حداکثر ظرفیت قرارداد مشارکت است). واگذارنده در حقیقت درصدی از ظرفیت قرارداد مشارکت را به حساب خود نگه میدارد و بقیه قرارداد مشارکت و مازاد سرمایه را به بیمهگران اتکایی واگذار می کند.
۲-۷-۵-۴- قرارداد اتکایی مازاد خسارت
مشخصه قراردادهای مازاد خسارت آن است که مسئولیت بیمهگر واگذارنده و بیمهگر اتکایی بر اساس خسارت تعیین می شود. در صورتی که در قراردادهای اتکایی نسبی میزان حق بیمهی سهم بیمهی بیمهگر اتکایی با توجه به سرمایه تعیین میگردد. انواع پوشش های اتکایی مازاد عبارتند از:
الف) پوشش اتکایی مازاد خسارت برای هر ریسک
هدف اصلی در این پوشش آن است که بیمهگر واگذارنده در مورد مازاد مبلغی از خسارت در هر ریسک که خود توان جبران آن را ندارد، مورد حمایت قرار گیرد. به عنوان مثال شرکت بیمهای تصمیم میگیرد که یک میلیون واحد پول از تمام کارخانههای ریسندگی و بافندگی به عنوان سهم نگهداری به حساب خود داشته باشد (یعنی یک میلیون واحد پول از کل مبلغ بیمه شده کارخانه که شامل ماشینآلات، مواد خام، محصولات نیمه ساخته، محصولات تولید شده و ملزومات اداری است). این شرکت ۶۰۰,۰۰۰ واحد پول مازاد بر ۴۰۰,۰۰۰ واحد پول از سهم نگهداری خود را با اخذ پوشش اتکایی مازاد خسارت، بیمه اتکایی می کند. به عبارت دیگر بیمهگر اتکایی، مازاد خسارت به عهده میگیرد. در صورتی که خسارتی در یک کارخانه ریسندگی اتفاق بیفتد و مبلغ خسارت ۷۵۰,۰۰۰ واحد پولی باشد، شرکت واگذارنده بدواً سهم خود یعنی ۴۰۰,۰۰۰ واحد پول را خواهد پرداخت و سپس پرداخت مابقی آن که ۳۵۰,۰۰۰ واحد پولی باشد، سهم بیمهگر اتکایی مازاد خسارت از خسارت فوق خواهد بود.
ب) پوشش اتکایی مازاد خسارت برای حوادث فاجعهآمیز
این پوشش واگذارنده را در مقابل خسارتهای بزرگی که از یک حادثه ناشی می شود، حمایت می کند (خسارتهای اتفاقی و فاجعهآمیز مانند سیل، زلزله، طوفان، تگرگ، آتشسوزیهای مهیب و نظایر آن). به عنوان مثال شرکت بیمهای دارای پرتفوی بیمه برای واحدهای مسکونی است که تمام این پرتفوی جزو سهم نگهداری شرکت محسوب می شود. این شرکت قرارداد اتکایی مازاد خسارت برابر ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ مازاد بر ۵,۰۰۰,۰۰۰ دارد. در نتیجه خسارت وارده بر اثر طوفان ۱۰۰۰ واحد مسکونی که ارزش هر کدام ۳۰۰,۰۰۰ واحد پولی است به کلی نابود می شود. شرایط قرارداد به صورتی است که کلیه خسارتهای زیر ۵,۰۰۰,۰۰۰ واحد پولی را واگذارنده راساً به عهده میگیرد و از خسارتهای مازاد بر ۵,۰۰۰,۰۰۰ واحد پولی تا سقف ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ را به عهده بیمهگر اتکایی مازاد خسارت خواهد بود. بنابراین نحوه تقسیم خسارت طوفان بین واگذارنده و بیمهگر اتکایی مازاد خسارت به شرح زیر است:
کل خسارت وارده ۳۰,۰۰۰,۰۰۰
سهم بیمهگر واگذارنده ۵,۰۰۰,۰۰۰
سهم بیمهگر اتکایی مازاد خسارت ۲۰,۰۰۰,۰۰۰
مابقی که مجددا پرداخت آن به عهده بیمهگر واگذارنده است ۵,۰۰۰,۰۰۰
فرم در حال بارگذاری ...
