- در پژوهشی که توسط فولادی و گودرزی (۱۳۹۰ ) انجام شد، آنها به مطالعه ی اثرات شناختی درمان تشنج برقی در بین بیماران مبتلا به اختلالات افسردگی، دوقطبی و اسکیزوفرنی پرداختند. در این مطالعه کارآزمایی بالینی ۹۰ بیمار مبتلا به اختلالات افسردگی، اسکیزوفرنی و مانیا (هر گروه شامل ۳۰ بیمار) یک روز قبل از شروع درمان تشنج برقی و یک روز بعد از پایان آن، به وسیله مجموعه آزمون های شناختی کامپیوتری شده شامل؛ زمان واکنش شنیداری، زمان واکنش دیداری، حافظه کلامی، حافظه دیداری بنتون، عملکرد حرکتی و دسته بندی کارت های ویسکانسین مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج به دست آمده نقص در حافظه کلامی، کاهش توانایی حرکتی و بهبود کارکرد اجرایی بیماران افسرده پس از درمان تشنج برقی را نشان داد(.در بیماران مبتلا به اختلالات دوقطبی و اسکیزوفرنی، بعد از درمان تشنج برقی حافظه کلامی، حافظه دیداری و کارکرد اجرایی به طور معنی داری بهبود پیدا کرد، اما توانایی حرکتی آنها همانند بیماران مبتلا به اختلال افسردگی به طور معنی داری کاهش یافت.
- در مطالعه ای که توسط قمری و همکاران (۱۳۸۸) انجام شد، شناسایی علایم شاخص در اختلال های روان پریشی: اختلال های اسکیزوفرنی، افسردگی اساسی و خلقی دوقطبی مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش از نوع پس رویدادی بود که به شیوه در دسترس ۲۰۴ بیمار دچار اختلال های روان پریشی بستری در بیمارستان های فاطمی و ایثار شهرستان اردبیل انتخاب و با مصاحبه نیمه ساختار یافته مقیاس درجه بندی روان پریشی چواینارد و میلر بررسی شدند. تحلیل اطلاعات با دو آزمون تحلیل عامل و تحلیل تشخیصی انجام شد. یافته ها نشان دادند در کل در سه گروه بیمار بستری، چهار عامل توهم جسمی، هذیان قدرت مافوق حسی، اختلال عمل در نتیجه افکار و توهم شنوایی وجود دارد. در گروه اختلال اسکیزوفرنی پنج عامل اختلال در ادراک محیط، توهم جسمی، هذیان مذهبی فراحسی، اختلال عمل در نتیجه افکار، توهم شنوایی است. در گروه اختلال خلقی دو قطبی پنج عامل هذیان همه کار توانی، توهم شنوایی، خطای ادراکی، توهم دهلیزی ـ حرکتی و حواسپرتی به ترتیب است و در گروه افسردگی اساسی هفت عامل هذیان نامتجانس با خلق شامل هذیان حسادت و فراحسی، انواع توهم شنودی غیرکلامی، تحریف ادراکی، توهم جسمی، حواس پرتی، تفکر جادویی، هذیان جنسی وجود دارد.
- جوانمرد و همکاران(۱۳۸۷) طی پژوهشی به مطالعه ی عملکرد گروه بیماران اسکیزوفرنیک دارای علایم مثبت و منفی در آزمون نوروسایکولوژیک بندر گشتالت و همبستگی آن با عملکرد در آزمون دسته بندی کارت ویسکانسین (WCST) پرداختند. برای این منظور ۳۲ نفر از بیماران بستری انتخاب شدند. مقیاس های اندازه گیری علایم منفی (SANS) و علایم مثبت (SAPS) اجرا شدند و از کل این نمونه پژوهشی ۱۴ نفر دارای علایم منفی و ۱۸ نفر دارای علایم مثبت بودند. آزمون های بندر و ویسکانسین بر روی آزمودنی ها اجرا و به ترتیب نتایج آزمون بندر بر اساس ۱۵ ملاک هین و آزمون ویسکانسین بر اساس ۵ ملاک نمره گذاری شدند. بر اساس نمرات به دست آمده، میانگین هر یک از ملاک ها برای هر یک از گروه ها محاسبه شد. این نتایج نشان دادند که چهار خطای رایج برای بیماران اسکیزوفرنیک دارای علایم مثبت به ترتیب درجاماندگی، تحریف، چرخش و همپوشی و برای بیماران اسکیزوفرنیک دارای علایم منفی درجاماندگی، چرخش، تحریف و جداسازی بودند. نتایج حاصل نشان دادند که تنها در دو ملاک چرخش و کوتاه سازی بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود دارد. به عبارت دیگر، گروه بیماران اسکیزوفرنیک دارای علایم منفی خطاهای بیشتری در این دو ملاک داشتند. هم چنین نتایج آزمون معنی داری همبستگی بین نمرات بندر و ویسکانسین نشان دادند که فقط همبستگی مقیاس های درجاماندگی در بندر و مجموع درجاماندگی در ویسکانسین و همبستگی مقیاس های عینی کردن در بندر و مدت زمان لازم برای رسیدن به اولین قاعده در ویسکانسین معنی دار بودند.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
در این فصل به روش شناسی پژوهش پرداخته می شود که در آن جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، ابزار جمع آوری داده ها، روش اجرای پژوهش و در نهایت روش تجزیه و تحلیل آماری مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-٢- روش تحقیق
طرح پژوهش حاضراز نوع پس رویدادی( علی – مقایسه ای) می باشد.
۳-٣- جامعه آماری
جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه بیمارانی که از سال١٣٨٧تا پایان سال ١٣٩٠ به مرکز درمان وتوانبخشی بیماران مزمن روانی صدرا در شهراهواز مراجعه کرده وتشخیص اختلال اسکیزوافکتیو، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی نوع یک دریافت کرده اند، تشکیل می دهند. در این مرکز در محدوده زمانی فوق ۴١٨بیمار سایکوتیک عضویت داشته اند که از این میان ١۶٢نفر آنها زن بوده اند که از جامعه آماری حذف شده اند و٢۵۶نفر دیگر مرد بوده اند هفتاد نفر از بیماران مرد بدلیل داشتن فاکتور های حذف مانند اعتیاد به مواد مخدر ،اختلالات شخصیت و عقب ماندگی ذهنی واختلالات نورولوژی مانند صرع از روند تحقیق کنار گذاشته شدند و از این میان ١٨۶بیمار دیگر جزءجامعه باقی مانده اند.
۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش برای انتخاب آزمودنی ها از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. نمونه کلی ۶٠ نفر می باشد، که در چهار گروه ١۵ نفری قرار می گیرند.
۳-۵- روش اجرا
برای اجرای این پژوهش در ابتدا از بین بیمارانی که از سال ١٣٨٧تا پایان ١٣٩٠ به مرکز درمان وتوانبخشی بیماران مزمن روانی صدرا در شهراهواز مراجعه کرده بودند ۴۵ نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در ٣ گروه بیماران اسکیزوافکتیو، اسکیزوفرنی با علائم منفی و بیماران دوقطبی نوع یک قرار داده شدند و ١۵ نفر هم به عنوان نمونه بهنجاراز بین افراد خانواده بیماران انتخاب شدند. سپس آزمونهای عملکرد پیوسته (CPT)[92]، دسته بندی کارتهای ویسکاستین[۹۳] و آزمون استروپ(٣) بر روی آزمودنیها اجرا شد.
۳-۶- ابزار گردآوری اطلاعات
در این پژوهش از سه آزمون استروپ، دسته بندی کارتهای ویسکاستین و عملکرد پیوسته (CPT) استفاده گردید که در ادامه به شرح این آزمونها پرداخته خواهد شد.
۳-۶-۱- آزمون رنگ و لغت استروپ
اگر کلمه ای را که به یک رنگ اطلاق می شود، با رنگی متفاوت با معنی خود ( مثلاً کلمه قرمز را با رنگ آبی )نوشته شود و از آزمودنی خواسته شود که به جای خواندن کلمه، رنگ آن را نام ببرد، آزمودنی در مقایسه با نامیدن رنگ یک شکل هندسی، زمان طولانی تری برای نامیدن رنگ کلمه صرف خواهد کرد. این پدیده را اثر استروپ نامیده اند (مک لئود[۹۴]، ١٩٩١). در پژوهش حاضر، نوع کامپیوتری آزمون استروپ به کاربرده شده است. به این معنی که آزمودنی ها به جای خواندن کلمه، کلید همرنگ با کلمه را بر روی صفحه کلید کامپیوتر فشار می دهند. شاخص های مورد سنجش این آزمون عبارتند از: الف(خطای اعلام کاذب: فشار کلید در برابر محرک نامرتبط (مثلاً فشار کلید قرمز در برابر کلمه زرد که به رنگ آبی نوشته شده است ). ب) میانگین زمان واکنش آزمودنی در برابر پاسخ های درست. آزمون استروپ یک مدل آزمایشگاهی برای سنجش توجه انتخابی است(مک لئود، ١٩٩١). سنجش جریان ناحیه ای خون از طریق PET در هنگام انجام این آزمون، با افزایش فعالیت ناحیه ی کمربندی قدامی (بخش میانی قشرپره فرونتال) همراه می باشد (پاردو[۹۵] ، جانر[۹۶] و رایکل[۹۷]، ١٩٩٠)
۳-۶-۲- دسته بندی کارتهای ویسکانسین
این آزمون به کوشش گرانت و برگ در سال ١٩۴٨(به نقل از فالگاتر و استریک[۹۸]، ١٩٩٨) تدوین و برای رفتار انتزاعی، تغییر مجموعه و عملکردهای اجرایی تهیه گردید. این آزمون دارای ۶۴ کارت می باشد که در روی آنها یک الی چهار نماد(شکل) به صورت مثلث قرمز، ستاره سبز، صلیب زرد و دایره آبی نقش بسته است و هیچ دو کارتی شبیه به هم یا تکراری نیست. وظیفه آزمودنی این است که براساس استنباط از الگوی مورد استفاده آزماینده نسبت به جای گذاری کارتها اقدام نماید. این الگو عبارت است از یک مثلث قرمز، دو ستاره سبز، سه صلیب زرد و چهار دایره آبی و اساس دسته بندی و جای گذاری کارتها به ترتیب رنگ، شکل و تعداد نمادها می باشد که آزمونگر بدون اطلاع آزمودنی در نظر می گیرد. وقتی آزمودنی بتواند ده کارت را بطور متوالی براساس رنگ دسته بندی کند، آزمونگر ملاک را بر مبنای شکل در نظر می گیرد و آزمودنی باید این تغییر را با توجه به گفته«درست است» و «درست نیست» آزماینده متوجه شود و ملاک جدید را پیدا کند(داوودی و همکاران، ١٣٨٨).
آزمون دسته بندی کارت های ویسکانسین، ابزار سودمندی برای مطالعه نقایص شناختی متعاقب صدمات مغزی است و به عنوان یک آزمون استاندارد نوروپسیکولوژیک برای اندازه گیری مهارت انعطاف پذیری شناختی (که به عملکرد قطعه پیشانی به ویژه پیش پیشانی نسبت داده می شود)، به کار می رود. در این آزمون، آزمودنی باید مفهوم یا قانونی را که در مرحله ای از آزمایش دریافته است، در دوره های متوالی حفظ کند و وقتی قوانین دسته بندی تغییر کند، او نیز مفاهیم قبلی را تغییر دهد. این آزمون از ۶۴ کارت با شکلهای هندسی در رنگ ها و تعداد متفاوت تشکیل شده است. آزمون به چند طریق نمره گذاری می شود که رایج ترین آن، ثبت تعداد طبقات به دست آمده، خطای تکرار و مجموع خطاهای کلی است (لزاک[۹۹]، ١٩٩۵؛ به نقل از قاسم زاده و همکاران، ١٣٨۴).
طبقات به دست آمده به تعداد دوره های صحیح یا به عبارت دیگر ده جای گذاری صحیح متوالی اطلاق می شود که این تعداد در دامنه ای از صفر(برای بیمارانی که ابداً اصل یکی را دریافت نمی کنند) تا شش که در این حالت آزمون طبیعتاً متوقف می شود، قرار می گیرد. مواقعی که آزمودنی بر طبق اصل موفقیت آمیز قبلی دسته بندی را ادامه می دهد و همچنین زمانی که در اولین سری، در دسته بندی بر اساس یک حدس غلط اولیه پافشاری می کند، خطای درجاماندگی وجود دارد. خطای درجاماندگی برای مستند کردن مشکلات در زمینه شکل گیری مفاهیم، سود بردن از تصحیح و انعطاف پذیری ادراکی مفید و قابل استفاده است(داوودی و همکاران، ١٣٨٨).
در بررسی ”رفتار انتزاعی “ و ”انعطاف پذیری شناختی “ این آزمون کاربرد گسترده ای داشته است. ضریب پایایی بین ارزیاب این آزمون ۸۳/۰ گزارش شده است (اسپرین[۱۰۰] و استراوس[۱۰۱]، ١٩٩٨).
اعتبار این آزمون برای نقایص شناختی به دنبال آسیب های مغزی بالای ۸۶/۰ گزارش شده است(لزاک، ١٩٩۵به نقل از علیلو و همکاران، ١٣٩٠). نادری و همکاران(١٣٨٣)، پایایی این آزمون را در نمونه ایرانی با روش باز آزمایی ۸۵/۰ گزارش کرده اند.
۳-۶-۳-عملکرد پیوسته (CPT)
تکلیف های عملکرد مداوم برای اندازه گیری توجه متمرکز به کار برده می شود(کلی[۱۰۲] و گارفینکل[۱۰۳]، ١٩٨٣). در پژوهش حاضر، محرک های آزمون تعدادی ٩شکل بودند. شکلها به مدت نیم ثانیه و با ترتیب تصادفی در صفحه کامپیوتر ظاهر می شد ند و فاصله ظهور شکل بعدی یک ثانیه بود. در کل، شکلها در۵بلوک ۴٠تایی به آزمودنی ها ارائه می شد. در هر بلوک دو شکل به عنوان محرک هدف انتخاب می شد. وظیفه آزمودنی این بود که با دیدن شکل محرک هر چه سریعتر کلید را فشار دهد و در برابر سایر اعداد واکنشی Enter نشان ندهد. متغیرهای مورد بررسی در این آزمون عبارت بودند از : الف) خطای حذف: اگر آزمودنی در برابر محرک هدف، کلید را فشار ندهد. ب) خطای اعلام کاذب : اگر آزمودنی در برابر محرک غیرهدف کلید را فشار دهد. پ) زمان واکنش پاسخهای صحیح: میانگین زمان واکنش پاسخهای صحیح در برابر محرک هدف، بر حسب هزارم ثانیه. خطای حذف و زمان واکنش کند با نقص توجه و خطای اعلام کاذب با تکانشگری مرتبط می باشد(هادیان فردوهمکاران،١٣٧٩).
این آزمون یک تکلیف دیداری حرکتی است و برای اندازه گیری فرایند توجه پایدار استفاده می شود(بک[۱۰۴] و همکاران، ١٩۵۶). علیلو وهمکاران(١٣٩٠) در مطالعه مقدماتی برای تعیین پایایی بازآزمایی در جمعیت دانشجویی با دو هفته فاصله زمانی ضریب پایایی۸۱/۰ را به دست آورد.
۳-٧- روش تجزیه تحلیل آماری
جهت تجزیه تحلیل آماری داده ها از نرم افزارspss18استفاده شده است .
از آنجایی که این پژوهش قصد مقایسه بیش از یک متغیر وابسته را دارد از تحلیل واریانس چند متغیره (Manova)استفاده می شودکه در اصل این روش جهت مقایسه دو گروه درچند متغیره وابسته ،مناسب است.
همچنین متغیر کنترل این تحقیق مصرف داروهای روانپزشکی می باشدکه اثر آن نیز از طریق روش تحلیل کوواریانس بصورت آماری حذف گردید.
فصل چهارم
یافته های پژوهش
۴-۱- مقدمه
در این فصل نتایج ویافته های تحقیق به تفصیل ارائه می شود.ابتدا به یافته‌های توصیفی متغیرهای پژوهش، پرداخته و سپس با بهره گرفتن از روش‌های آماری به تجزیه و تحلیل فرضیه‌ها پرداخته شده است.
۴-۲- یافته های جمعیت شناختی
در این تحقیق ۶٠آزمودنی شرکت داشتند که از این تعداد ۴۵نفر سایکوتیک که به تفکیک ١۵نفر اسکیزوافکتیو،١۵نفر اسکیزوفرنیا،١۵نفردو قطبی نوع یک و١۵نفرگروه نرمال بوده اند .
میانگین سنی آزمودنی ها بطور کلی برابر ۶٣⁄٣۶سال و می باشدکه به تفکیک در جدول ۴-١ آمده است وهمچنین آزمودنی ها در دامنه سنی ٢١ تا ۵۵ سال قرار داشتند که به تفکیک دارای سطح تحصیلات ابتدایی ، راهنمایی ، متوسطه ، دیپلم که به تفکیک در جدول ۴-٢ درج شده است .
جدول ۴-١ :تفکیک گروه های تحقیق بر اساس سن
| سن | گروه های تحقیق | کل | درصد فراوانی | |||
| اسکیزوافکتیو | اسکیزوفرنیا | دو قطبی | بهنجار | |||
| دهه ٢٠ | ١ | ۴ | ||||
فرم در حال بارگذاری ...
