فرضیه شماره 4 : رضایت مشتری بر تمایلات رفتاری مشتری اثرمی گذارد.
این فرضیه شامل فرضیه های فرعی زیر می شود:
4-1- رضایت مشتری بر مراجعه مجدد مشتری اثر می گذارد.
4-2- رضایت مشتری بر تبلیغات دهان به دهان از سوی مشتری اثر می گذارد.
و در نهایت بر اساس فرضیه های مطرح شده، مدل تحقیق به شرح زیر، بر پا می شود:
هویت برند
تبلیغات
دهان به دهان
مراجعه مجدد
رضایت مشتری
ارزش ادراک شده
کیفیت خدمات
تمایلات رفتاری
شکل2-53- مدل مفهومی تحقیق
بررسی عوامل موثر بر تمایلات رفتاری مشتری
فصل سوم
روش تحقیق
به طور کلی تحقیقات در جهت حل مسائل و مشکلات مختلف و یا در تایید فرضیات محققان صورت میگیرد. با توجه به اینکه دادههای تحقیق و به بیان دیگر اطلاعات گردآوری شده و تجزیه و تحلیل آن ها است که نتیجه کار را مشخص میکند، لذا نحوه جمع آوری اطلاعات و تحلیل درست آن نقش بسیار مهمی در تعیین سرنوشت پژوهش خواهد داشت. در این فصل تلاش گردیده است که چارچوب اساسی تحقیق، متغیرهای مورد بررسی و روش جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه تحقیق و ابزار تجزیه و تحلیل معرفی شوند.
3-1- مدل اجرایی تحقیق
تحقيق حاضر از نوع تحقیقات ميداني ميباشد. جهت انجام تحقیق میدانی، ابتدا با بهرهگيري از منابع كتابخانهاي (کتابهای فارسي، كتب و مقالات لاتين پيرامون متغیرهای تحقیق) مباني نظري و پیشینه پژوهش تحقيق تدوين گرديده و در ادامه بر اساس ادبيات تحقيق، پرسشنامهاي جداگانه در خصوص این متغیرها طراحی و بين تعدادی از مشتریان بانکهای دولتی و خصوصی شهر تهران توزيع گرديد. سرانجام پس از جمعآوري پرسشنامه، دادههاي مربوط به آن با بهره گرفتن از بسته نرم افزاری SPSS و LISREL، مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت و تأثیر متغيرها مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
3-2- روش تحقیق
تحقيق را ميتوان تلاشي منظم و سازمان يافته براي بررسي مسئلهای خاص كه به يك راه حل نياز دارد توصيف كرد و شامل گامهايي است كه طراحي و پيگيري ميشوند تا پاسخهايي برای مسئله مورد علاقه ما در محيط كاري به دست آيد.
نخستين گام در تحقيق عبارت است از آگاهي بر زمينههاي مشكل آفرين در سازمان و شناسايي روشن و مشخص مشكلي كه به بررسي و اصلاح نياز دارد. هنگامي كه مشكل يا مشكلات مهم مشخص شد ميتوان گامهاي بعدي را براي گردآوري اطلاعات، تحليل دادهها و نمايش عواملي كه با مشكلات ما پيوند دارند پيمود. آنگاه با اقدامات اصلاحي مشكل حل خواهد شد. (سكاران،1381) روش تحقیق، مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر، قابل اطمینان و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات می باشد.
3-3- انواع تحقیقات علمی
تحقیقات علمی بر اساس دو مبنای هدف و روش تقسیم بندی می شوند.
3-4- مراحل تحقيق:
3-5- جامعه و نمونه آماری
نمونهگيري فرايند انتخاب كردن تعداد كافي از ميان اعضاي جامعه آماري است. به طوري كه با مطالعه گروه نمونه و فهميدن خصوصيات يا ویژگیهای آزمودنيهاي گروه نمونه قادر خواهيم بود اين خصوصيات يا ویژگیها را به اعضاي جامعه آماري تعميم دهيم.
3-5-1- جامعه آماری
جامعه آماری، تمام افراد، عناصر، اشیاء و پدیدههایی را شامل میشود که حداقل یک خصیصه مشترک که مورد بررسی در تحقیق است را دارا باشند که محقق میتواند از نتایج مطالعه خود را به کلیه آن ها تعمیم دهد. پس آحاد جامعه آماری دارای ویژگیهای مشترک میباشند که آن ها را از سایر پدیدههای خارج از قلمرو جامعه آماری مشخص میسازد. جامعهی آماری در این پژوهش، کلیه مشتریان
بانکهای دولتی و خصوصی در شهر تهران است.
3-5-2- روش نمونهگیری و حجم نمونه
یکی از سؤالهایی که هر پژوهشگر در فرایند تحقیق باید به آن پاسخ دهد، این است که آیا باید دادههای کل افراد جامعه و جمعیت آماری را مورد بررسی و سرشماری قرار داد؟ یا نمونهای از آن را با رعایت اصول و قواعد، انتخاب و پس از بررسی و تحلیل دادهها و ویژگیهای نمونه انتخاب شده در مورد جامعه آماری قضاوت کند و نتایج را تعمیم دهد. به دلایل صرفهجویی و تحلیل پژوهش و کاهش زمان در مراحل عملیاتی و تحلیلی پژوهش در پژوهشهای اجتماعی و مدیریتی، نمونهگیری مورد تاکید قرار میگیرد. روشهای زیادی برای نمونهگیری وجود دارد.
هرگاه جامعه مورد بررسی خیلی وسیع و گسترده باشد، انتخاب نمونه از نظر اجرایی به صورت تصادفی ساده کار بسیار مشکلی به نظر می رسد. در چنین شرایطی با بهره گرفتن از نمونه گیری خوشه ای کارایی بیشتری دارد. نمونه گیری خوشه ای به این صورت است که ابتدا جامعه به چند سازمان یا خوشه تبدیل می شود و سپس از میان این خوشه ها، چند خوشه به صورت تصادفی انتخاب می گردند. سپس در هریک از این خوشه ها نیز به صورت تصادفی نمونه مورد نظر انتخاب می گردند (عادل آذر، 1385).
از آنجایی که تعداد مشتریان بانکهای دولتی و خصوصی شهر تهران بسیار زیاد و پراکنده هستند و امکان لیست کردن تمامی آنها و نمونه گیری تصادفی ساده وجود ندارد، از روش نمونه گیری
خوشهای استفاده شده است. بدین صورت که ابتدا از میان تمام بانک های دولتی و خصوصی در کشور، 7 بانک دولتی و نیمه دولتی (شامل بانکهای ملی، صادرات، تجارت، ملت، سپه، رفاه و کشاورزی) و 7 بانکهای خصوصی (شامل بانکهای پاسارگاد، پارسیان، اقتصاد نوین، سامان، قوامین، کارآفرین و انصار) اصلی و بزرگ شهر تهران برای پیمایش در نظر گرفته شدند. سپس تمامی شعب این بانکهای دولتی و خصوصی در شهر تهران لیست شد. پس از بررسی مشخص شد که در مجموع 2211 شعبه از بانکهای دولتی منتخب و 701 شعبه از بانکهای خصوصی منتخب در شهر تهران وجود دارد. با توجه به محدودیت های موجود و این نکته که امکان نمونه گیری از تمام شعب بانک های منتخب در شهر تهران وجود نداشت، بر این شدیم طبق مطالعات مشابه(و)، تعداد 20 شعبه از هر نوع بانک دولتی و خصوصی مورد نمونه گیری قرار گیرند. در ادامه متناسب با نسبت تعداد شعب هر یک از بانک ها به کل شعب، سهم هر یک از بانک ها از 20 شعبه، به شرح جدول(3-1) به دست آمد. (برای مثال نسبت تعداد شعب بانک ملی به کل شعب بانک های دولتی برابر 0.25 به دست آمد، بنابراین تعداد 5 شعبه از 20 شعبه مورد نظر از کل بانک های دولتی به بانک ملی اختصاص یافت.) همچنین با توجه به این که هر دو دسته جامعه تحقیق حاضر یعنی مشتریان بانکهای دولتی و مشتریان بانکهای خصوصی نامحدود هستند، از رابطه محاسبه حجم نمونه کوکران برای جامعه نامحدود به صورت زیر استفاده شد و حجم نمونه هر دو دسته جامعه آماری 384 بدست آمد. در نهایت 400 پرسشنامه بین مشتریان بانکهای دولتی و 400 پرسشنامه بین بانکهای خصوصی توزیع گردید که از این تعداد پرسشنامه، 370 پرسشنامه مشتریان بانکهای دولتی و 372 پرسشنامه مشتریان بانکهای خصوصی صحیح و قابل تحلیل بودند. سهم هر بانک از 400 پرسشنامه توزیعی نیز متناسب با نسبت تعداد شعب بانک به کل شعب بانک های دولتی و خصوصی به شرح جدول(3-1)مشخص شد.
رابطه کوکران برای محاسبه حجم نمونه
در اين رابطه سطح زير منحني نرمال استاندارد به ازاي سطح معنيداري است. ، نيز برآوردي از انحراف معيار جامعه است که بیشترین مقدار آن 0.25 میباشد. مقدار نيز سطح خطاي برآورد است كه در اين تحقيق 05/0 منظور شده است. بر اين اساس و در سطح معنيدار 95% و با توجه به مقدار اندازه نمونه برابر 384میشود. ترکیب حجم نمونه ی تحقیق حاضر در جدول (3-1) خلاصه شده است.
تعداد دبیران
مرد
زن
۲۰۳
۱۰۶
۹۷
منبع: واحد آمار اداره آموزش و پرورش شهرستان کامیاران
از آن جا که حجم اکثر جامعه های آماری بزرگ است، امکان انجام محاسبه های آماری براساس کل اعضا در عمل غیرممکن است. در چنین شرایطی پژوهشگر اقدام به انتخاب نمونه می کند. در واقع نمونه باید طوری برآورد و انتخاب گردد که نماینده کل جامعه باشد. در تعیین حجم نمونه عوامل و پارامترهای متعددی چون جامعه آماری، امکانات مالی و زمانی محقق و میزان تأثیرپذیری متغیر وابسته از متغیر مستقل مؤثر است(سرایی،۱۳۷۲،ص۱۳۷). در این پژوهش حجم نمونه با بهره گرفتن از جدول کرجسی و مورگان۱۲۹ نفر تعیین شد. . با توجه به اینکه دبیران هر دو جنس(مرد و زن) در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است لذا از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای جهت انتخاب نمونه پژوهش استفاده گردید.
جدول۳-۲ حجم نمونه آماری
حجم نمونه
مرد
زن
۱۲۹
۶۷
۶۲
در این پژوهش برای جمع آوری و تدوین مبانی نظری و سوابق پژوهشی تحقیق از روش مطالعه کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی استفاده شده است. همچنین جهت گردآوری داده های مورد نیاز به منظور آزمون فرضیه ها و پاسخ سؤال های پژوهشی از پرسشنامه به شرح زیر استفاده گردیده است.
این پرسشنامه شامل ۲۴ سوال در طیف ۵ درجه ای لیکرت می باشد که براساس مدل هوش معنوی کینگ (۲۰۰۸) در چهار بعد تهیه شده است که سوالات مربوط به هر یک از ابعاد در جدول زیر نشان داده شده است (مقیمی و رمضان، ۲۸۱:۱۳۹۰). شیوه نمرهگذاری در این پرسشنامه به این صورت است که برای گزینه کاملا موافقم امتیاز۵، تا حدودی موافقم امتیاز ۴، مطمئن نیستم امتیاز ۳، تا حدودی مخالفم امتیاز ۲ و کاملا مخالفم امتیاز ۱ در نظر گرفته می شود و در نهایت مجموع امتیازات نمره کل هوش معنوی فرد را تشکیل می دهد. این نکته قابل ذکر است که سوال ۶ پرسشنامه به صورت معکوس نمره گذاری می شود.
جدول ۳-۳: اطلاعات مربوط به پرسشنامه هوش معنوی
مقیاس
شماره سوالات
تفکر انتقادی وجودی
۱و ۳و ۵و ۹و ۱۳و ۱۷و ۲۰
تولید معنی شخصی
۷و ۱۱و ۱۵و ۱۹و ۲۲و ۲۴
۴ Classification Techniques
۵ Clustering Algorithms
۶ Markov Random Fields (MRF)
۷Binary
این روش را می توان با انتخاب چند مقدار آستانه۱ توسعه داد. در این حالت با توجه به اینکه شدت روشنایی هر پیسکل یا وکسل در کدام بازه از مقادیر آستانه قرار گیرد نقاط به چندین ناحیه دسته بندی می شوند.
با وجود سادگی این روش, این تکنیک در تصاویر با کنتراست۲ بالا بسیار خوب عمل می کند و به طور معمول به عنوان مرحله ابتدایی در عملیات قطعه بندی تصاویر دو و سه بعدی مورد استفاده قرار می گیرد.
مهمترین نقطه ضعف این روش, وابستگی بسیار نتیجه قطعه بندی به مقدار یا مقادیر آستانه می باشد و هر تغییری در مقدار آستانه می توان باعث تغییر در نواحی قطعه بندی شده شود.
شکل ۲-۴- قطعه بندی با بهره گرفتن از روش آستانه گذاری.(a) تصویر اصلی.(b) قطعه بندی بر مبنای ۳ کلاس.© قطعه بندی بر مبنای ۴ کلاس.[۱۰]
۲-۲-۲-۲-روش های طبقه بندی
روش های طبقه بندی تکنیک های شناسایی الگو۳ هستند که در پی دسته بندی فضای ویژگی۴ استخراج شده از تصویر با بهره گرفتن از داده های با برچسب مشخص می باشند. فضای ویژگی یک محدوده از بردار n بعدی
۱Multiple Threshold
۲Contrast
۳ Pattern Recognition
۴ Feature Space
ساخته شده از ویژگی های هر پیکسل یا وکسل می باشد. این ویژگی ها میتوانند شامل شدت روشنایی هر پیکسل یا وکسل, گرادیان در هر پیکسل یا وکسل, فاصله پیکسل یا وکسل از مرز ناحیه و موارد مشابه دیگر باشند.
ساده ترین نوع طبقه بند۱ برمبنای طبقه بندی براساس نزدیک ترین همسایگی۲ است که در آن هر پیکسل و یا وکسل به کلاس تعیین شده در مرحله یادگیری مربوط به نزدیکترین پیکسل و وکسل تعلق می گیرد. حالت تعمیم یافته این روش دسته بندی بر اساس k عدد از نزدیکترین همسایگی ها۳ می باشد که در آن برای تعیین کلاس هر پیکسل و یا وکسل از کلاس تعیین شده در مرحله یادگیری مربوط به k پیکسل و یا وکسل مجاور استفاده می شود.از دیگر طبقه بندهای مورد استفاده در این روشها میتوان به روش بیشترین شباهت۴ و بیز۵ اشاره کرد.
روش های طبقه بندی به دلیل کارآمدی از نظر محسباتی به علت غیر تکراری بودن, بسیار مورد استفاده هستند. اما این روش ها به دلیل استفاده از داده های یادگیری یکسان برای تعداد زیادی از تصاویر باعث ایجاد نتایج جهت دار۶ و بدون توجه به تغییرات فیزیولوژیکی و تشریحی می شوند.
۲-۲-۲-۳-الگوریتم های خوشه بندی
این روش ها برای خوشه بندی از ویژگی های هر پیکسل و یا وکسل و همسایه مجاورش استفاده می کنند. به طور ساده میتوان گفت که خشه بندی عملیات گروه بندی اجزاء می باشد که اعضای هر گروه داری خواص و ویژگی های مشابه می باشند که این اجزاء همان پیکسل ها و یا وکسل ها, گروه ها همان نواحی قطعه بندی شده می باشند و خواص همان ویژگی های پیکسل ها و یا وکسل ها از قبیل گرادیان,رنگ,چگالی می باشند.
اگرچه لگوریتم های خوشه بندی نیازی به داده های یادگیری ندارند اما به یک قطعه بندی اولیه و تنظیم پارامتر های اولیه نیاز دارند. این الگوریتم ها هم مانند روش های طبقه بندی نسبت به نویز و عدم یکنواختی شدت روشنایی حساس می باشند.
۱Classifier
۲Nearest Neighborhood
۳K-Nearest Neighborhood (KNN)
۴Maximum Likelihood
۵ Bayes
۶Biased Results
۲-۲-۲-۴-میدان های تصادفی مارکوف
مدلسازی میدان های تصادفی مارکوف (MRF) به تنهایی یک روش قطعه بندی نیست اما یک مدل آماری مناسب برای بکارگیری در روش های قطعه بندی می باشد. میدان های تصادفی مارکوف تعامل متقابل بین همسایگی و یا پیکسل ها و وکسل های مجاور را مدلسازی می کند. این ارتباط محلی یک مکانیسم مناسب را برای مدلسازی خواص و ویژگی های متفاوت تصاویر ایجاد می کند. در تصویر برداری پزشکی از این روشها برای در نظر گرفتن این اصل که پیکسل ها و یا وکسل ها متعلق به کلاس پیکسل ها و یا وکسل های مجاور خود می باشند, استفاده می شود. این موضوع را از نظر فیزیکی می توان اینگونه بیان کرد که با استفاده ازین روش ها در ساختارهای آناتومی, احتمال رخ دادن یک ناحیه با تنها یک پیکسل و یا وکسل بسیار ناچیز است.
یکی از مشکلات مدل های میدان های تصادفی مارکوف انتخاب پارامتر های کنترل کننده قدرت تعامل فضایی است به نحوی که انتخاب بالای این پارامترها منجر به قطعه بندی بسیار هموار و از بین رفتن اطلاعات ساختاری مهم می شود. از طرف دیگر روش های میدان های تصادفی مارکوف به طور معمول به الگوریتم هایی با حجم محاسباتی بالا نیاز دارند. با این وجود, میدان های تصادفی مارکوف بطور گسترده ای نه تنها در مدلسازی کلاس های قطعه بندی بلکه در مدلسازی عدم یکنواختی شدت روشنایی که در تصاویر MR وجود دارد و هم چنین مدلسازی خواص بافت مورد استفاده قرار میگیرد.
۲-۲-۳-روش های ترکیبی
روش های ترکیبی به طور عمده روش هایی هستند که نمی توان آنها را در دو دسته بندی قبلی قرار داد و دارای ویژگی هایی از هر دو دسته قبلی می باشند. در اینجا به چند الگوریتم از روش های ترکیبی اشاره می کنیم:
۱-رشد دادن ناحیه۱
۲-شکستن و ادغام کردن۲
۳-روش های نقشه راهنما۳
۱Region Growing
۲Split and Merge
۳Atlas Guided Approach
۴-شبکه های عصبی مصنوعی۱
۲-۲-۳-۱-رشد دادن ناحیه
این روش شاید ساده ترین الگوریتم در میان روش های ترکیبی می باشد. رشد دادن ناحیه روشی برای استخراج نواحی متصل در یک حجم سه بعدی یا تصویر دو بعدی براساس معیارهای اتصال از پیش تعریف شده می باشد. این معیار ها می توانند به سادگی شدت روشنایی پیکسل و یا وکسل و یا خروجی یک الگوریتم قطعه بندی باشد. در ساده ترین حالت, رشد دادن ناحیه به یک نقطه مرجع۲ برای شروع نیاز دارد و از آن نقطع مرجع الگوریتم تا زمانی که معیار اتصال ارضا شود, رشد پیدا می کند.
همانند روش آستانه گذاری, روش رشد دادن ناحیه ساده می باشد ولی به طور عمده به تنهایی برای قطعه بندی استفاده نمی شود. به طور عمده این روش به عنوان بخشی از یک الگوریتم پیچیده قطعه بندی برای بدست آوردن یک مفهوم کلی از داده قبل از قطعه بندی پیچیده مورد استفاده قرار می گیرد.
مشکل اولیه این الگوریتم این است که انتخاب نقاط مرجع به صورت دستی انجام میگیرد. علاوه بر این این الگوریتم به نویز حساس بوده است و در حالت سه بعدی تاثیر حجم ناتمام باعث ایجاد گسستگی و حفره در ناحیه قطعبه بندی شده می شود.
۲-۲-۳-۲-شکستن و ادغام کردن
این الگوریتم مشابه الگوریتم رشد دادن ناحیه است. این الگوریتم نیاز به سازماندهی داده های ورودی به صورت یک ساختار شبکه ای هرمی از نواحی دارد که هر ناحیه به صورت ۸ تایی (برای حالت سه بعدی) سازماندهی شده است. هر ناحیه میتواند به ۸ زیر ناحیه شکست شود و نواحی ۸ تایی مناسب ادغام شده و یک ناحیه را تشکیل دهند. در این الگوریتم هم مانند روش رشد دادن ناحیه معیار ادغام نواحی میتواند هر شرطی, از قبیل شروطی ساده همانند شدت روشنایی پیکسل و یا وکسل ویا شروطی بر مبنای خروجی الگوریتم های قطعه بندی مراحل قبل, انتخاب شود.
مهمترین مزیت این روش نسبت به الگوریتم رشد دادن ناحیه عدم نیاز به انتخاب نقاط مرجع و در نتیجه عدم تداخل کاربر در آن می باشد.اما عیب این روش نیاز آن به ساختار شبکه ای هرمی اشت که با توجه به حجم زیاد
۱Artificial Neural Network (ANN)
۲Seed Point
داده ها روش مقرون به صرفه ای نیست.
۲-۲-۳-۳-روش های نقشه راهنما
منابع فارسی :
امیدبیگی –ر.۱۳۷۶-رهیافت های تولید وفراوری گیاهان دارویی-جلد ۱٫ موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی صفحه۱۱۰-۱۰۹
امیدبیگی-دقیقی .۱۳۷۹٫تاثیر سن پاجوش وزمان انتقال ان درتکثیر عناب.صفحه۵۸-۵۳
دکتر آزاد بخت. م(۱۳۷۸)، رده بندی گیاهان دارویی ، انتشارات نشر طیب .
باباخانلو.پ،میرزا.م،سفیدکن.ف،احمدی.ل،برازنده . م،عسگری .ث ،(۱۳۷۷).تحقیقات گیاهان داروئی و معطر –وزارت جهاد سازندگی معاونت آموزش و تحقیقات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
ﺗﺮاﺑﯽزادﻩ،ﻩ. ١٣٨١ اﻣﻮﻟﺴﻴﻮنهاﯼﻏﺬاﻳﯽواﻣﻮﻟﺴﻴﻔﺎﻳﺮها. ( ﺻﻔﺤﻪ: ٣-٣۶ )
ثابتی،ح-۱۳۷۳،جنگلها،درختان ودرختچه های ایران ،چاپ دوم
جانزاده،ع-اعجازگلها وگیاهان دارویی.صفحه ۲۲۲-۲۲۰
خان احمدی . م،شاه رضایی . ف ، (مجله ۱۳۸۵ ) بررسی و شناسایی ترکیبات شیمیایی روغن .
رضایی . م ، برنار. ف ،شفیعی . الف ، (مجله ۱۳۸۱ )مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران .
رضایی ، م . برنار،ف. سفیلی ،الف. (۱۳۸۱ )عناب ، مجله تحقیقات گیاهان داروئی و معطر ایران .
رضایی،م وجایمند،ک.ترکیبهای شیمیایی درگیاهان دارویی.جلداول.صفحه۱۶۵-۱۶۰
زرگری،ع.۱۳۷۱٫گیاهان دارویی.جلداول. انتشارات دانشگاه تهران ،صفحه ۶۰۳-۶۰۱و۵۸۸-۵۸۷و۶۰۵-۶۰۳
زارع زاده ،ع، (۱۳۸۳)دایرهءالمعارف گیاهان دارویی ، بی تا ، انتشارات وصال
ﻓﺎﻃﻤﯽ،ح. ١٣٧٨. ﺷﻴﻤﯽﻣﻮادﻏﺬاﻳﯽ. اﻧﺘﺸﺎراتﺷﺮﮐﺖﺳﻬﺎﻣﯽاﻧﺘﺸﺎر. ﺗﻬﺮان. ( ﺻﻔﺤﻪ:۴٩-۵۴ )
دکترقهرمان،ا. (۱۳۶۲)فلوررنگی ایران.دانشکده علوم دانشگاه تهران
پردیس کسرایی عضوگروه علمی پزشکی.عناب یک داروی ناب. سامانه اطلاع رسانی شبکه پزشکی کشوربازبینی شده در۲۵ ابان ۱۳۸۸٫
عناب.بانک اطلاعات داروهای گیاهی وداروهای گیاهی ایر طب.
مشارکت کنندگان ویکی پدیا،jujube،ویکی پدیای انگلیسی،دانشنامه ازاد(بازیابیدر۱۶نوامبر ۲۰۰۹).
مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «oil extraction»، ویکیپدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۱۸ می ۲۰۱۴(
مظفریان،و.۱۳۷۵٫فرهنگ نامهای گیاهان ایران.صفحه۵۹۱
میرحیدر،۱۳۷۲معارف گیاهی،جلد ۶٫صفحه ۴۱۲-۴۰۸
میرحیدر،ح.۱۳۷۲٫معارف گیاهی.جلد۳٫صفحه۱۳۲-۱۳۰
فرانکدی گانستون, Gunstone, F. D1387,شیمی روغنها و چربیها (منابع، ترکیبات و خواص)، مترجمین سیمین اسداللهی، محمدمهدی صفاری
سید حسین میر نظامی ضیابری،۱۳۸۸،فن آوری روغن و پالایش آن
رضا فرهمند فر،١٣٩١،شیمی و تکنولوژی جامع و روغن های خوراکی
منابع لاتین:
Azam-Ali, S., Bonkoungou, E., Bowe, C., DeKok, C., Godara, A., & Williams, J. T. (2006(.
Ber and other jujubes. In J. T. Williams, R. W. Smith, N. Haq, & Z. Dunsigaer)Eds.), Fruits for the future 2. Southhampton, UK: International
Centre forUnderutilized Crops, pp. 1, 19 and 29.
Ballard, T. S., Mallikarjunan, P., Zhou, K., & Sean, O. K. (2010). Microwave assistedextraction of phenolic antioxidant compounds from peanut
skins. FoodChemistry, 120, 1185–۱۱۹۲٫
Bhargava, R., Shukla, A. K., Chauhan, N., Vashishtha, B. B., & Dhandar, D. G. (2005(.
Impact of hybridity on flavonoids spectrum of ber (Ziziphus mauritiana Lamk(.
Environmental and Experimental Botany, 53, 135–۱۳۸٫
Cheng, G., Bai, Y., Zhao, Y., Tao, J., Liu, Y., Tu, G., et al. (2000). Flavonoids fromZiziphus jujube Mill. var. spinosa. Tetrahedron, 56, 8915–
۸۹۲۰٫
Choi, S. H., Ahn, J. B., Kozukue, N., Levin, C. E., & Friedman, M. (2011). Distribution offree amino acids, flavonoids, total phenolics, and
antioxidative activities ofJujube (Ziziphus jujuba) fruits and seeds harvested from plants grown in Korea.
Journal of Agriculture and Food Chemistry, 59, 6594–۶۶۰۴٫Garcia-Salas, P., Morales-Soto, A., Segura-Carretero, A., & Fernandez-Gutierrez, A.
(۲۰۱۰)Phenolic compound extraction systems for fruit and vegetable samples.Molecules, 15, 8813–۸۸۲۶٫
Guo, S., Duan, J. A., Tang, Y., Qian, Y., Zhao, J., Qian, D., et al. (2011). Simultaneousqualitive and quantitative analysis of triterpenic acids,
saponins, and flavonoidsin the leaves of Ziziphus species by HPLC-PDA–MS/ELSD.
Journal ofPharmaceutical and Biomedical Analysis, 56, 264–۲۷۰٫
Harborne, J. B., & Williams, C. A. (2000). Advances in flavanoid research since 1992.
Phytochemistry, 55, 481–۵۰۴٫
Hayat, K., Hussain, S., Abbas, S., Farooq, U., Ding, B., Xia, S., et al. (2009). Optimized
مقصود از احترام مال مردم، مصونیت اموال آنان از تصرّف و تعدّى است؛ بدین معنا که اولاً؛ تعدّى و تجاوز نسبت به آن ها جایز نیست و ثانیاً در فرض وقوع تعدّى و تجاوز، متجاوز، مسؤول و ضامن است.[۳۳۹]
امام باقر(ع) از رسول اللّه(ص) نقل کرده که آن حضرت فرموده است: «سباب المؤمن فسوق، و قتاله کفر و اکل لحمه معصیهوحرمه ماله کحرمه دمه»؛[۳۴۰] یعنى ناسزا گفتن به مؤمن فسق است و جنگ با او کفر است و خوردن گوشت او معصیت است و احترام مال او همانند احترام خون [جان] او است.[۳۴۱]
استدلال به روایت فوق براى اثبات قاعده احترام به عنوان یکى از ادله ضمانات قهریه، متوقف بر آن است که از روایت حکم وضعى استنباط گردد، نه صرفاً حکم تکلیفى. توضیح این که بعضى فقیهان معتقدند روایت فوق فقط در مقام بیان حکم تکلیفى است، یعنى مىخواهد بگوید که تصرّف در مال مردم حرام است و بیش از این دلالتى ندارد.
دلیل آنان بر این استنباط، ساختار جملههاى حدیث است. آنان مىگویند این حدیث حاوى چهار حکم است که در کنار یکدیگر و همراه با هم بیان شده است پس حکم مورد چهارم، یعنى تصرّف در مال نیز به قرینۀ «سیاق» (ردیف جملات) باید همینگونه تفسیر شود.[۳۴۲] بر فرض که حرمت به معنی احترام باشد نه حرمت تکلیفی، معنی حدیث این است که حفظ مال مؤمن از تلف و قرار ندادن آن در معرض از بین رفتن لازم است و این ربطی به ضمان ندارد، اگر مقصود از این حدیث ضمان تلف مال مؤمن بود لازم میآمد که چنانچه مال کسی ولو به آفت سماوی تلف شود دیگران ضامن این تلف باشند در حالی که این معنی قابل قبول نیست.[۳۴۳]
روشن است که استیفاء منافع اموال دیگران بدون جبران، موجب ضرر به مالکان است و به حکم این قاعده ضرر در شریعت اسلام وجود ندارد.[۳۴۴]
بر این استدلال، اشکال شده است که ادلّه نفی ضرر، برای اثبات حکم شرعی جعل نشده و تنها برای بیان حکم ضرری نفی شده است. به عبارت دیگر اگر وجود حکمی موجب ضرر کسی شد این حکم منتفی است و قابلیت اجرا ندارد اما اگر در جایی عدم وجود حکم، منشاء ضرر کسی شد، نمیشود به استناد این قاعده حکمی را اثبات کرد. بنابراین با این قاعده نمیشود حکمی را اثبات کرد بلکه تنها میتوان حکم ضرری را نفی کرد و نمیتوان با این قاعده، بر ضمان منافع استدلال کرد و اثبات ضمان، خارج از مفاد این قاعده است.[۳۴۵] گروهی قائل به نظر مقابل هستند و معتقدند که دایره قاعده لاضرر، محدود به رفع احکام و افعال خاص وجودی نیست؛ بلکه در مواردی برای اثبات
ضمان نیز به قاعده نفی ضرر تمسک شده است و با قبول ضمان زیان زننده، میتوان به موجب این قاعده، ورود خسارت را بر زیان دیده، مرتفع ساخت.[۳۴۶]
علاوه بر آن این قاعده به این معنی نیست که چنانچه کسی از ناحیه حکمی ضرر میبیند دیگری باید متحمل ضرر باشد تا او (شخص اول) ضرر نبیند. بنابراین اگر در اثر عدم ضمان منافع مستوفات مالک ضرر میبیند مشتری باید ضامن باشد و متحمل ضرر گردد تا او متضرر نگردد. بلکه شاید اشکال شود که اساساً قاعده در مورد منافع، موضوعیت ندارد زیرا منافع به اصطلاح متصرم است یعنی خود به خود تدریجاً از بین میرود اعم از آنکه کسی از آن استفاده بکند یا نکند در این صورت اگر منافع مضمون نباشد مالک متضرر نشده است بلکه قسمتی از اموال که ممکن بود به او برسد، نرسیده است، به عبارت دیگر از بین رفتن منافع از قبیل عدم النفع است نه از قبیل ضرر پس قاعده در امثال این موارد موضوعیت ندارد.[۳۴۷]
این قاعده به این شکل بیان شده است: «مَن اَتلَفَ مالَ الغَیرِ فَهُوَ لَهُ ضامِنٌ»؛ یعنی: هر کس مال دیگرى را تلف کند، ضامن است. گروهی از فقها این عبارت را یک حدیث منقول از معصوم(ع) تلقى کردهاند.[۳۴۸] هر چند این عبارت در کتب حدیثى دیده نمىشود، ولى از چنان شهرتى برخوردار است و آن چنان مورد استفاده فقها قرار گرفته که در حدیث بودن آن تردیدى باقى نمىماند و در بسیارى نصوص دیگر نیز کلماتى حاکى از مضمون این جمله وجود دارد.[۳۴۹] گروهی از فقها نیز معتقدند که اتلاف، یک قاعده عقلاء است و آنچه نزد عقلا اتلاف مال شمرده شود، مشمول این قاعده خواهد بود.[۳۵۰] به مقتضای این قاعده اتلاف مال دیگری بدون اذن صاحب آن از مصادیق تجاوز و تعدّی بر دیگری محسوب و از موجبات ضمان است و چنانچه در گذشته اشاره شد منفعت هم مصداق مال است پس استیفاء منفعت مال دیگری مصداق اتلاف مال دیگری است و به حکم این قاعده، موجب ضمان است.[۳۵۱]
سیره قطعی عقلاء حکم میکند که اموال مردم نباید هدر رود؛ اگر کسی بر مال دیگری به عنوان غصب و با عناوین دیگری از قبیل غصب استیلاء یافت آن مال را باید با تمام خصوصیاتی که در ارزش مال دخالت دارد از جمله منافعی که از آن مال برده است ضامن است. شارع مقدس هم از عمل به این سیره جلوگیری نکرده است.[۳۵۲]
مشهور فقهای امامیه در باب منافع غیر مستوفات قائل به ضمان گیرنده مال هستند.[۳۵۳] بلکه ظاهر حلی در سرایر، ادعای اجماع فقها بر ضمان منافع غیرمستوفات در غصب کرده است، زیرا چنانچه در گذشته اشاره شد عقد فاسد نزد اهل تحصیل در ضمان، جاری مجرای غصب است بنابراین ضمان منافع غیرمستوفات در عقد فاسد اجماعی است.[۳۵۴]
قبل از ورود به بحث ضمان منافع غیرمستوفات تذکر این نکته لازم است که بحث در ضمان یا عدم ضمان در منافع غیر مستوفات در صورتی ممکن است که ما در منافع مستوفات قائل به ضَمان باشیم والاّ اگر در مورد منافع مستوفات قائل به عدم ضمان باشیم به طریق اولی منافع غیرمستوفات هم مضمون نخواهد بود.
و اما بحث در ضمان یا عدم ضمان منافع غیرمستوفات، چنانچه شیخ انصاری گفته است، در مسأله پنج قول است:
۱ـ ضمان به طور مطلق چنانکه مشهور گفتهاند.
۲ـ عدم ضمان به طور مطلق چنانکه به فخرالمحققین در ایضاح گفته است.[۳۵۵]
۳ـ تفصیل بین صورت علم بایع به فساد عقد و صورت جهل او به فساد و حکم به ضَمان تنها در صورت دوم.[۳۵۶]
۴ـ توقف در صورت علم بایع به فساد.[۳۵۷]
۵ـ توقف به طور مطلق.[۳۵۸]
ایشان سپس ضمن تقویت و منصفانه خواندن قول اخیر، در پایان نظر خویش را این چنین بیان مىکند: «قول به ضمان درمنافع غیرمستوفات خالى از قوت نیست.»[۳۵۹]
در نقد و بررسی اقوال باید گفت همانطور که در باب ضمان منافع بیان شد تفصیل بین صورت علم و جهل بایع دارای اساس صحیحی نیست زیرا در هر صورت فرقی بین حکم مسأله ندارد بنابراین، قول سوم مردود است. از طرفی توقف را هم نمیتوان رأی خاص دانست بلکه توقف جز اظهار جهل به حکم چیز دیگری نیست،[۳۶۰] پس تنها به بررسی ادله دو قول اول میپردازیم.
در باب ضمان منافع مستوفات به وجوهی استناد شده است که غالباً به همان وجوه یا برخی از آن ها برای ضمان منافع غیر مستوفات هم استدلال شده است که در ذیل بحث به آن ها اشاره میکنیم.
گروهی از فقها که قائل به ضمان منافع غیر مستوفات هستند به قاعده «علیالید» استدلال کردهاند. البته به حدیث «علیالید» اشکالاتی وارد است، از جمله اینکه این حدیث مرسل و سندش ضعیف است؛[۳۶۱] ولى بعضى معتقدند که چون تعداد زیادى از فقها بر اساس آن فتوا دادهاند، ضعف سند جبران شده و به اصطلاح، این روایت داراى «شهرت فتوایى» است. به نظر این دسته از فقها، هرگاه حدیث ضعیف السند مورد استناد و عمل اصحاب قرار گیرد، ضعف آن نادیده گرفته مىشود و این حدیث نیز چنین است.[۳۶۲]
البته حسب تحقیقات انجام شده، جمله فوق در کتب قدماى امامیه چندان مورد استناد قرار نگرفته و اگر گاه و بیگاه در بعضى از آثار دیده مىشود، به انگیزه احتجاج علیه مخالفان بوده[۳۶۳] نه آن که بر آن اعتماد شده باشد.
از پیشینیان، فقط ابن ادریس حلى در کتاب سرائر در چند مورد به حدیث فوق تمسک جسته و آن را به طور جزم به رسول اللّه(ص) نسبت داده است. البته این موضوع از ناحیه ایشان بسیار جالب است؛ زیرا آن بزرگوار در اصول فقه از کسانى است که نسبت به حجیت خبر واحد موضع انکار و مخالفت شدید دارد. به هر حال به دنبال ایشان، از زمان علامه حلى استناد به حدیث فوق کاملاً شیوع یافته تا آنجا که در عصر حاضر از مشهورات و مقبولات مسلّم محسوب مىشود و لذا جبران ضعف سند حدیث، با چنین شهرتى که چندان ردّ پایى از آن در زمانهاى دور در میان فقها مشاهده نمىگردد جاى تردید است.[۳۶۴]
اما آنچه نگرانى را مرتفع مىسازد این است که مفاد حدیث از تأسیسات و ابداعات شریعت اسلام نیست، زیرا مدلول قاعده ضمان ید، قبل از هر چیز مطابق بناى عقلا است و حدیث فوق در صورت صحّت از باب تأیید و تشیید بناى عاقلانه مزبور صادر گردیده و فقهاى عظام در موارد مشابه با اینگونه احادیث بسیار سهل برخورد کرده و به آسانى اعتبار آن ها را پذیرفتهاند. وانگهى درجات فصاحت، بلاغت و شیوایى جمله فوق، ضریب احتمال صدور آن را از رسول خدا(ص) بسیار
قوى و متقابلاً جعلى و ساختگى بودن آن را توسط راوى به مراتب بعید مىسازد و این امر، تردید را از خاطر فقیه زدوده، اطمینان خاطر او را فراهم مىآورد.[۳۶۵]
و اما در مورد مفاد حدیث بعضى از فقها اظهار عقیده کردهاند که این حدیث فقط حکایت از این دارد که مادام که عین باقى است کسى که آن را گرفته ضامن است و باید آن را به صاحبش برگرداند، زیرا «ما»ى موصولى که در حدیث آمده، اشاره به مال دارد و ضمیر موجود در «تؤدّیه» هم به مال برمىگردد. بنابراین از حدیث بیش از این استفاده نمىشود و به استناد آن نمىتوان گفت که در صورت تلف مال، آخذ ضامن آن است.[۳۶۶]
پاسخ این استدلال روشن است، زیرا گفتیم که متعلق واژه «على» همان چیزى است که تحت استیلا قرار گرفته نه عمل بازگرداندن که صرفاً یک حکم تکلیفى است و به عبارت دیگر، وقتى کسى مال را اخذ مىکند، وجود اعتبارى آن مال در ذمه او قرار مىگیرد و به اصطلاح ذمهاش مشغول مىشود و باید از این اشتغال ذمّه برى گردد. پس تا وقتى که عین موجود است باید مسترد شود و اگر تلف شود، مثل یا قیمت آن باید پرداخت گردد. در عرف نیز مشاهده مىشود که از ضمان ید مفهوم اخیر استنباط مىگردد و به صرف تلف مال، ذمه آخذ برى نمىشود، بلکه باید مثل یا قیمت مال تالف را بپردازد.[۳۶۷]
گروهی دیگر از فقها که قائل به عدم ضمان منافع غیرمستوفات در مقبوض به عقد فاسد هستند، معتقدند که استناد به این قاعده با تردید همراه است زیرا اولاً؛ همانطور در گذشته بیان شد حدیث از لحاظ سندی ضعیف است و با هیچ چیز قابل جبران نیست ثانیاً؛ با توجه به تذکری که اول بحث داده شد، در باب منافع مستوفات این حدیث دلیل محکمی بر ضمان منافع مستوفات نبود چطور ممکن است در باب منافع غیرمستوفات بتوان ضمان گیرنده مال را ثابت کند؟ ثالثاً؛ بر فرض که قبول کنیم این حدیث شامل ضمان منافع مستوفات میشود ولی با این حال باز هم شامل منافع غیرمستوفات نمیشود زیرا منافع غیرمستوفات به علت اینکه بالقوه موجود هستن لذا قابل اخذ و قبض نیستند بنابراین قابل استیلاء توسط گیرنده نیست پس چطور موجب ضمان میشود؟[۳۶۸]
شیخ انصارى به صراحت شمول قاعده ضمان ید را نسبت به منافع نفى مىکند. ایشان در مورد ضمان منافع مستوفات به قاعده احترام تمسک مىورزد و براى منافع غیرمستوفات اظهار بىدلیلى و تردید مىکند.[۳۶۹]
مقصود از احترام مال مردم، مصونیت اموال آنان از تصرّف و تعدى است؛ بدین معنا که اولاً؛ تعدى و تجاوز نسبت به آن ها جایز نیست و ثانیاً در فرض وقوع تعدّى و تجاوز، متجاوز، مسؤول و ضامن است. مستندات این قاعده اول بنای عقلاء است بىتردید، مفاد این قاعده از احکام امضایى اسلام است، نه تأسیسى؛ چرا که زندگى عقلا و خردمندان بر این امر بنیاد گردیده و براى هیچ کس جاى انکار نیست. مستند دیگر این قاعده، سه روایت است، ولی استناد به این سه روایت مشروط بر این است که مدلول آن ها احکام وضعی یا ضمان باشد نه احکام تکلیفی و البته این گروه از فقها معتقد هستند که این سه روایت به سیاق ظاهر دلالت بر احکام وضعی دارند.[۳۷۰]
قائلین به عدم ضمان منافع غیر مستوفات به قاعده احترام اشکال وارد کردهاند، ایشان معتقدند همانطور که در باب مستندات ضمان منافع مستوفات بیان شد این حدیث تنها بر وجوب حفظ مال مؤمن از تلف دلالت دارد نه ضمان، بنابراین در مورد منافع غیرمستوفات هم نمیتواند دلیلی بر ضمان باشد.[۳۷۱]
گروهی از فقها که برای اثبات ضمان منافع غیرمستوفات به این قاعده استدلال کردهاند معتقدند که دایره قاعده لا ضرر، محدود به رفع احکام و افعال خاص وجودی نیست؛ بلکه در موادی برای اثبات ضمان نیز به قاعده نفی ضرر تمسک شده است و با قبول ضمان زیان زننده، میتوان به موجب این قاعده، ورود سارت را بر زیان دیده، مرتفع ساخت.[۳۷۲]
این حدیث نیز از حیث دلالت بر ضمان منافع غیر مستوفات مردود است زیرا اولاً؛ حکم به ضمان قابض یک حکم ضرری است که با حکم عدم ضمان که یک حکم ضرری علیه مالک است، متعارض است. ثانیاً؛ دانسته شد که قاعده لا ضرر حکم ضرری را نفی میکند نه اینکه حکم غیرضرری (ضمان) را اثبات کند. بنابراین به این حدیث هم نمیشود استدلال کرد.[۳۷۳]
دانسته شد که اتلاف مال غیر و لو تفویت منافع را نیز شامل میشود ولی تفویت منافع تنها بر استیفاء منافع صادق است و یا اگر بر وفات منافع هم صادق باشد چنانکه قبلاً اشاره شد بر فوات منافعی صادق است که به قابض مستند باشد یعنی قابض مال را طوری تصرّف کرده باشد که مالک نتواند در آن تصرّف کند مثل اینکه مشتری اتومبیلی را که به بیع فاسد خریده در گاراژ خود پارک کرده و از این طریق مانع شود از اینکه مالک آن را تصرّف کند اما اگر فوت منافع به قابض مستند نباشد مثل اینکه مشتری اتومبیل را در همانجا که خریده است رها کندو برود ولی مالک با اینکه میتواند در ماشین تصرّف کند، تصرّف نکند و منافع آن فوت شود، در این صورت به یقین قاعده اتلاف بر آن صادق نخواهد بود و مورد بحث هم همین صورت است.[۳۷۴]
قائلین به ضمان با استناد به سیره عقلاء معتقدند که سیره قطعی عقلاء حکم میکند اگر کسی بر مال دیگری به عنوان غصب و با عناوین دیگری از قبیل غصب استیلاء یافت آن مال را باید با تمام خصوصیاتی که در ارزش مال دخالت دارد از جمله منافعی که از آن مال برده است ضامن است. شارع مقدس هم از عمل به این سیره جلوگیری نکرده است.[۳۷۵]
ولی گروهی که قائل به عدم ضمان هستند معتقدند که سیره هم تنها در مورد منافع مستوفات است نه در مورد منافعی که بدون استیفاء فوت شده باشد.[۳۷۶]