وبلاگ

(ص۳۲۰،ب۱۷)
«روان» در مصراع اول به معنی(آسان) و در مصراع دوم به معنی(روح) است.
نگـارا چـرا شـدی نهـان از نهـان من؟ چـه کــردم کـه گشتـهای جهـان از جهان من
(ص۳۲۶،ب۱۶)
«جهان» اول به معنی (جهیدن) و دومی در معنی(دنیا) است.
گفتمازعشقتوسرگشتهچو گویم توچهگویی گفتچوگان کهزدآخر؟کهتوسرگشتهچوگویی؟
(ص۴۲۳،ب۸)
«گویی» در مصراع اول به معنی(گفتن) و در مصراع دوم به معنی (گوی) وسیله بازی است.
به مـــاهی گـــر پـــدیـــد آیـد گناهـی توان بـخشـــید جــرمــش را بـه مـاهـی
(ص۴۶۲،ب۷)
«ماهی» در مصراع اول به معنی(یک ماه) و در مصراع دوم به معنی(زیبارو) است.
ســر او زان قـفـــای لعـــنـــت خــورد که قــفـــا را ز روی فــــرق نــکـــرد
(ص۶۲۳،ب۱۲)
«قفا» در مصراع اول(سیلی) و در مصراع دوم به معنی(پشت) است.
۴-۲-۲-۴- جناس خط یا مصحف
«آن است که ارکان جناس در کتابت یکی و در تلفظ و نقطه گذاری مختلف باشند، مانند کلمات بیمار،تیمار و پیر و تیر»(همایی، ۱۳۸۶: ۵۶).
خال او حال مرا بر هم زد و خونم بریخت با کـه گویم حـال ایـن خـال به خـون آغشته را
(ص۸۳،ب۱۲)
ازیــن دام نــام و ازیـن چــاه جــاه ببــالا نیـامـد، کـه بـالی نــداشت
(ص۱۲۶،ب۱)
گر چـــه ســرهنـگ آلــت قهــر است خســته را نــوش و جسته را زهر است
(ص۵۶۹،ب۲۰)
نحــل را چــون لطــیف بــود خـورش گشـــت نخــلی کـه شهــد بود برش
(ص۶۰۷،ب۷)
۴-۲-۲-۵- جناس زاید یا افزایشی
«یکی از کلمات متجانس نسبت به دیگری واک یا واک هایی در آغاز یا وسط یا آخر اضافه دارد»(شمیسا، ۱۳۶۸: ۴۲)
زاید در اول:
خـاک کـوی او بهشــتم بـود هشتم، لاجــرم این زمان در خاک می جویم بهشت هشته را
(ص۸۳،ب۱۴)
به یـک نظــر دل شـهری شکــار دانـی کرد هـمیـشه جــور کنـی و آشکــار دانــی کرد
(ص۱۴۹،ب۴)
کجـــا خـلاص شـونــد از وبال ما فــردا؟ جماعتــی کـه شکســتنـد بــال ما امــروز
(ص۲۳۳،ب۱۳)
اکـنـون درســت گشت :جز احرام عشـق او در بنــد هر کمــر که شـد این دل حرام بود
(ص۲۰۰،ب۱۵)
نظـر بـر منظـر خوب تو تا کردم، دل خود را تهی میــدارم از سودای دلبندان و منظــوران
(ص۳۱۱،ب۸)
زاید در وسط:
سـر ز بـرد یمـن ای بـرق یمـان بیــرون آر دل کـوتـه نظــران را ز گمــان بیــرون آر
(ص۴۹،ب۱۵)
از آن غـــزال شنـیـــدم بــراسـتـی غـزلـی که بر دلــم غـــزل هــر کسی تــرانه نمـود
(ص۲۱۱،ب۱۴)
سـفــــر آدم سـفــیــر نــامـــه اوســت درج ادریــس درج خـــامــــه اوســـت
(ص۴۸۷،ب۲۲)
مـیــم احمــــد چــو از میــان برخاست بــه یــقیــن خــود احـد نمـاند راسـت
(ص۴۸۸،ب۱۲)
زاید در آخر:
مـطـــرب عشــــــق را نـــوا نـــو شـــد کیـن کهــن جــامـه جـام جـم بــرداشـت

۵-۱- اسیدیته:……………………………………………………………………………………………۸۰
۵-۲- pH:…………………………………………………………………………………………………..80
۵-۳- نمک :………………………………………………………………………………………………۸۰
۵-۴- رطوبت :……………………………………………………………………………………………۸۱
۵-۵- چربی :………………………………………………………………………………………………۸۱
۵-۶-آب اندازی:………………………………………………………………………………………….۸۱
۵-۷- ارزیابی حسی :……………………………………………………………………………………۸۲
۵-۸- آزمونهای میکروبی:……………………………………………………………………………..۸۲
۵-۹- نتیجه گیری کلی:………………………………………………………………………………..۸۳
۵-۱۰-پیشنهادات:………………………………………………………………………………………۸۳
فهرست جداول
جدول:۱-۱ سرانه مصرف لبنیات………………………………………………………………………………………………………….۳
جدول:۱-۲ مصرف سرانه پنیر……………………………………………………………………………………………………………..۳
جدول:۲-۱ طبقه بندی انواع پنیر براساس میزان رطوبت……………………………………………………………………….۲۳
جدول:۲-۲ طبقه بندی گروه های پنیر بر اساس روش انعقاد…………………………………………………………………۲۴
جدول:۲-۴میانگین ترکیبات مغذی در تعدادی از انواع پنیر ………………………………………………………………….۲۷
جدول: ۳-۱ ویژگیهای شیمیایی پنیر تازه آنالوگ………………………………………………………………………………….۵۳
جدول: ۳-۲ ویژگیهای میکروبی پنیر تازه آنالوگ…………………………………………………………………………………۵۴
جدول ۴-۱-خلاصه نتایج تجزیه آماری اسیدیته نمونه های پنیر……………………………………………………………..۶۳
جدول ۴-۲-خلاصه نتایج تجزیه آماری pH نمونه های پنیر…………………………………………………………………۶۶
جدول ۴-۳-خلاصه نتایج تجزیه آماری نمک نمونه های پنیر……………………………………………………………….۶۷
جدول ۴-۴-خلاصه نتایج تجزیه آماری رطوبت نمونه های پنیر……………………………………………………………۶۹
جدول ۴-۵-خلاصه نتایج تجزیه آماری چربی نمونه های پنیر…………………………………………………………….۷۰
جدول ۴-۶-خلاصه نتایج تجزیه آماری آب اندازی نمونه های پنیر……………………………………………………..۷۱
جدول ۴-۷-۱- خلاصه نتایج تجزیه آماری طعم در نمونه های پنیر……………………………………………………..۷۳
جدول ۴-۷-۲- خلاصه نتایج تجزیه آماری بو در نمونه های پنیر………………………………………………………..۷۳
جدول ۴-۷-۳- خلاصه نتایج تجزیه آماری بافت در نمونه های پنیر…………………………………………………….۷۴
جدول ۴-۷-۴-۱-خواص حسی در روز سوم…………………………………………………………………………………….۷۴
جدول ۴-۷-۴-۲–خواص حسی در روز چهل و پنجم………………………………………………………………………۷۴
جدول ۴-۷-۴-۳-خواص حسی در روز هفتاد و پنجم…………………………………………………………………………۷۵
جدول ۴-۸- پذیرش کلی خواص حسی……………………………………………………………………………………………۷۵
فهرست شکل ها
شکل ۲-۱ –ترکیبات شیر……………………………………………………………………………………………………….۹
شکل۲-۲- چربی شیر……………………………………………………………………………………………………………۱۱
شکل ۲-۳- ترکیبات چربی با شیر …………………………………………………………………………………………۱۳
شکل ۲-۴- نمای برش گویچه چربی……………………………………………………………………………………..۱۳
شکل ۲-۵- ساختمان میسل کازئین ……………………………………………………………………………………….۱۵
شکل ۲-۶- ساختمان میسل کازئی………………………………………………………………………………………..۱۵
شکل:۲-۷ -لاکتوز و تجزیه آن………………………………………………………………………………………………۲۹
شکل:۲-۸ -فرایند رسیدن پنیر و تولید ترکیبات مختلف…………………………………………………………..۲۹
شکل:۲-۹ پروتئولیز و تشکیل ترکیبات ناشی از تجزیه کازئین…………………………………………………..۳۲
فهرست نمودارها
نمودار۴-۱- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر میزان اسیدیته در پنیر………………………………..۶۴
نمودار۴-۲- تأثیر متقابل زمان نگهداری و نوع نمونه بر میزان pH در پنیر…………………………………..۶۶
نمودار۴-۳- تأثیر متقابل زمان نگهداری و نوع نمونه بر میزان نمک در پنیر…………………………………۶۸
نمودار۴-۴- تأثیر متقابل زمان نگهداری و نوع نمونه بر میزان رطوبت در پنیر……………………………..۶۹
نمودار۴-۵- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر میزان چربی در پنیر………………………………..۷۱
نمودار۴-۶- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر میزان آب اندازی در پنیر………………………..۷۲
نمودار۴-۷- تأثیر متقابل زمان نگهداری ونوع نمونه بر خواص حسی در پنیر……………………………..۷۶
چکیده
پنیر یکی از فرآورده های مغذی و مهم شیر و عمده ترین محصول لبنی است که در نتیجه انعقاد شیر گاو ، گوسفند ،بز و گاو میش و یا مخلوط ۲ و یا چند نوع از آنها که با یکی از روش های متداول پاستوریزه شده است و به کمک مایه پنیر و با بهره گرفتن از باکتری های استارتر مجاز تهیه می شود و پس از طی دوره رسیدن آماده مصرف می شود. پنیر انواع مختلفی دارد که یکی از آنها پنیر آنالوگ می باشد. پنیر آنالوگ معمولاً به عنوان محصول تهیه شده توسط ترکیبات تشکیل دهنده شامل چربی های غیر لبنی و یا پروتئین ها برای تولید یک محصول پنیر مانند جهت پاسخگویی نیازهای خاص تعریف می شود. آنها با توجه به مقرون به صرفه بودن و هزینه کم ، سادگی مراحل تولید ، قابلیت جایگزینی مواد تشکیل دهنده شیر با سبزیجات ارزان به صورت قابل ملاحظه ای مورد استفاده قرار می گیرند.علاوه بر این در میان مصرف کنندگان علاقه روز افزون به محصولات غذایی حاوی کمترین چربی و کمترین چربی های اشباع شده، همچنین کلسترول و کالری کم وجود دارد. از آنجا که نمک کلرید سدیم باعث افزایش فشار خون و افزایش دفع ادراری کلسیم و در نتیجه پوکی استخوان می شود ما در این مطالعه تحقیقی نمک کلرید پتاسیم با مقادیر مختلف را جایگزین نمک کلرید سدیم در پنیر آنالوگ کرده ایم و به مقایسه خصوصیات فیزیکو شیمیایی و خصوصیات میکروبی و خواص حسی آنها نسبت به هم می پردازیم. تأثیر جایگزینی نسبی نمک کلرید سدیم با کلرید پتاسیم در پنیر آنالوگ بر روی عوامل کیفی شامل خصوصیات فیزیکو شیمیایی پنیردر طی دوره رسیدن (۶۰،۴۵،۳۰،۱۵،۳و۷۵روز)آن به وسیله ارزیابی میزان اسیدیته ، pH، نمک ، مقدار رطوبت، درصد چربی ، میزان آب اندازی پنیر (سینرسیس) و خواص حسی ( طعم ، بو و بافت ) و همچنین بررسی خواص میکروبی در ۴ تیمار شامل مخلوطهایی با نسبت متفاوت از نمک کلرید سدیم و کلرید پتاسیم که به روش نمک زنی خشک به منظور تولید پنیر رژیمی کم نمک ساخته شده بودند مورد بررسی قرار گرفت. بین تیمارهای مختلف از نظر بررسی خواص حسی(طعم، بو و بافت) و همچنین میزان اسیدیته،pH، نمک و مقدار رطوبت و میزان آب اندازی بعد از دوره رسیدگی اختلاف معنی داری (P<0.05) مشاهده گردید. از نظر خصوصیات میکروبی شامل شمارش (کلیفرم، اشرشیاکلی ، استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت و کپک و مخمر ) و درصد چربی تیمارهای مختلف بعد از دوره رسیدگی اختلاف معنا داری (P>0.05) با تیمار شاهد نداشتند. مطالعات نشان داد که با افزایش میزان نمک کلرید پتاسیم و افزایش مدت زمان نگهداری(رسیدگی) در نمونه های پنیر ، اسیدیته و آب اندازی (سینرسیس) افزایش و pHکاهش یافت. با افزایش میزان نمک کلرید پتاسیم نمونه های پنیر، تغییر محسوسی در چربی و رطوبت به نظر نرسید ولی با گذشت زمان و مدت زمان نگهداری(رسیدگی) در نمونه های پنیر رطوبت کاهش و چربی افزایش یافت . در ارزیابی حسی با گذشت زمان و افزایش نمک کلرید پتاسیم افت مشاهده گردید و کلیه آزمونهای میکروبی از جمله (کلیفرم، اشرشیاکلی،استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت و کپک و مخمر) با رنج استاندارد ملی ایران مطابقت داشته و فاقد آلودگی بوده است. لذا می توان از نمک کلرید سدیم به مقدار ۵۰ درصد و نمک کلرید پتاسیم به مقدار ۵۰ درصد با موفقیت در تهیه پنیر آنالوگ استفاده نمود.

کلمات کلیدی: پنیر آنالوگ-کلیفرم-اشرشیاکلی-استافیلوکوکوس اورئوس کواگولاز مثبت –کلرید پتاسیم
فصل اول

اطلاعات گردآوری‌شده ارقام و مشخصاتی است که گرچه با خود معانی مجرد می‌آورند اما این معانی به مدد کیفیت‌هایی استغنا می‌یابند که این کیفیت‌ها در قالب زبان آمار و احتمالات نمودار می‌شوند و به یافته‌های حاصل از آزمون تجربی بار اطلاعاتی معنی‌دار و گویاتری می‌بخشند. به بیان دیگر برای آنکه داده‌های تجربی را از حالت یک مجموعه نامنظم به صورت یک مجموعه سیستماتیک و متشکل درآوریم لازم است این داده‌ها را با بهره گرفتن از روش‌های معین تلخیص، تنظیم و طبقه‌بندی کنیم و به صورت جداول آماری نمایش دهیم(دلاور،۱۳۸۵).

با توجه به مطالب مطرح‌شده در بخش متغیرهای این تحقیق، در ادامه چگونگی استخراج متغیرهای لازم جهت استفاده در مدل‌های آزمون فرضیه‌ها و منابع آن‌ ها بیان می‌شود. برای به دست آوردن متغیرهای مورد نیاز مربوط به صورت‌های مالی شرکت‌های مورد بررسی، به صورت‌های مالی فراهم آمده در آرشیوهای الکترونیکی سازمان بورس اوراق بهادار تهران مراجعه شده است. بخشی از اطلاعات مورد نیاز نیز از نرم‌افزارهای موسوم به بانک‌های اطلاعاتیتدبیرپرداز ودناسهم به دست آمده است.
در رابطه با شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، افزون بر اطلاعات به دست آمده از صورت‌های مالی این شرکت‌ها، اطلاعات دیگری لازم است تا با بهره گرفتن از آن بتوان متغیرهای روش مستقیم را محاسبه شود. اطلاعات مربوط به محاسبه شاخص افشا از‌ صورت‌های مالی و یادداشت‌های‌ توضیحی‌ پیوست صورت‌های مالی استخراج شده است. برای به دست آوردن این اطلاعات از آرشیوهای الکترونیکی و فایل‌هایpdf صورت‌های مالی استفاده شده است.
۲-۶-۳- آماده سازی اطلاعات
برای آماده سازی متغیرهای لازم جهت استفاده در مدل های آزمون فرضیه‌ها از نرم‌افزار صفحه گسترده Excelاستفاده شده است. ابتدا اطلاعات گردآوری‌شده در کاربرگ های اولیه، در صفحات کاری ایجادشده در محیط این نرم‌افزار وارد گردید و سپس محاسبات لازم برای دستیابی به متغیرهای این تحقیق انجام شد. بعد از محاسبه کلیه متغیرهای لازم جهت استفاده در مدل های این تحقیق، این متغیرها در صفحات کاری واحدی ترکیب شدند تا به طور الکترونیکی به نرم‌افزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل‌های تحقیق منتقل شوند.
۷-۳- روش‌شناختی تحقیق (تجزیه و تحلیل داده‌ها)
هر شرکت یا مؤسسه، در صورتی می‌تواند موفق باشد که با توجه به پیش‌بینی وضع آینده، برنامه‌ریزی‌های لازم را به انجام رساند و دسترسی به این هدف، روش‌های آماری متعددی را می‌طلبد که در تحقیق حاضر، پژوهشگر توجه خود را به روش‌هایی معطوف داشته است که می‌تواند تجارب گذشته را به پیش‌بینی حوادث آینده بدل سازد. یکی از روش‌های آماری که این‌گونه داده‌ها را مورد استفاده قرار دهد، رگرسیون نامیده می‌شود. دانشمندانی نیز که در خصوص پیش‌بینی تلاش کرده‌اند جهت دستیابی به نتایج مورد نظر، مدل های مختلف پیش‌بینی را مورد استفاده قرار داده‌اند و رگرسیون یکی از این مدل هاست که توصیفی از رفتار تاریخی و جاری متغیر(ها) به دست داده و با این فرض که روند گذشته و حال، مبنای قابل‌اتکایی برای پیش‌بینی آینده است، جهت تخمین حرکت آتی متغیر(متغیرهای) مورد نظر به کار می رود. در این مدل، پیش‌بینی‌ها از طریق تغییرات موجود از گذشته و حال پارامتر(ها) مورد نظر صورت می‌پذیرد.
پژوهشهای همبستگی شامل کلیه پژوهشهایی است که در آنها تلاش میشود رابطه متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف و تعیین شود. این ضریب شاخص دقیقی است که با محاسبه آن میتوان نشان داد که یک متغیر تا چه اندازه با متغیرهای دیگر پیوند دارد و میتوان برای همبستگی (مثبت یا منفی) میزان و مقدار آن را محاسبه کرد.
پس از جمع‌ آوری اطلاعات مربوط از نرم‌افزار صفحه گسترده اکسل^[۴۳]جهت طبقهبندی اطلاعات و محاسبه متغیرها استفاده گردید و در نهایت اطلاعات حاصل با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روش پژوهش همبستگی میباشد جهت انجام آزمونهای آماری از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون و تحلیل واریانس^[۴۴] که دارای خطای معیار کمتری در مقایسه با سایر روش های آماری میباشند استفاده شده است.
۸-۳. تابع آماره
۱-۸-۳.آزمون کولموگوروف – اسمیرنوف (KS)
این آزمون جهت بررسی ادعای مطرح شده در مورد توزیع داده های یک متغیر کمی مورد استفاده قرار می گیرد.برای انجام تحلیل رگرسیونی ابتدا نرمال بودن متغیرها را به وسیله آزمون K-S مورد بررسی قرار می دهیم
داده ها از توزیع نرمال پیروی می کنندH₀:
داده ها از توزیع نرمال پیروی نمی کنند H₁:
نحوه داوری : چنانچه سطح معنی داری ( Sig) بزرگ تر از ۰۵/۰ باشد نشان دهنده آن است که توزیع مشاهده شده با توزیع نظری مربوط است . به سخن دیگر فرض H₁رد و فرض H₀ پذیرفته می شود، یعنی داده ها از توزیع نرمال پیروی می کنند . در صورتی که مقدار sig محاسبه شده از ۰۵/۰ کوچکتر باشد فرض H₀ رد و فرض H₁ پذیرفته می شود ، یعنی داد ها از توزیع نرمال پیروی نمی کنند.
۲-۸-۳. تحلیل رگرسیون
تحلیل رگرسیون ، فن و تکنیکی آماری برای بررسی وبه مدل درآوردن ارتباط بین متغیرها است. به عبارت دیگر در رگرسیون به دنبال برآورد رابطه ای ریاضی و تحلیل آن هستیم ،به طوری که بتوان به کمک آن کمیت یک متغیر را با بهره گرفتن از متغیر یا متغیرهای دیگر تعیین کرد.شیوه کار به این صورت است که ابتدا باید معنی داری کل مدل رگرسیون مورد آزمون قرار گیرد که این کار توسط جدول ANOVAصورت می گیرد . سپس باید معنی داری تک تک ضرایب متغیرهای مستقل بررسی شود.
۴-۸-۳. معادله خط
با فرض آنکه رابطه علت و معلولی بین دو متغیر کمی وجود داشته باشد و این رابطه به صورت خطی باشد ،مدل رگرسیونی خطی ساده به صورت زیر است:
y = β_۰ + β_۱X + ε
به عبارت دیگر متغیر وابسته به کمک مقدار متغیر مستقل برآورد می شود.
۵-۸-۳. ضریب همبستگی پیرسون
پژوهشهای همبستگی ـ تعریف، هدف و مزایا:
پژوهشهای همبستگی شامل کلیه پژوهشهایی است که در آن سعی میشود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی، کشف یا تعیین میشود. هدف روش پژوهش همبستگی، مطالعه حدود تغییرهای چند متغیر با حدود تغییرهای چند متغیر دیگر است.
هدف ضریب همبستگی، بیان رابطه بین دو یا چند متغیر به صورت ریاضی است. در صورتی که رابطه متغیرها کامل و مثبت باشد ضریب همبستگی، یک است و چنان چه همبستگی بین متغیرها کامل و منفی باشد ضریب همبستگی، منفی یک(۱ - ) شد. طرح بنیانی و اساسی پژوهش همبستگی بسیار ساده است. در این روشها به جمع‌ آوری نمره های دو ( یا چند) متغیر برای آزمودنیهای یکسان میپردازیم و سپس ضریب همبستگی را محاسبه میکنیم.
به طور کلی هدف پژوهش همبستگی عبارت است از درک الگوهای پیچیده رفتاری از طریق مطالعه و همبستگی بین این الگوها و متغیرهایی که فرض میشود بین آنها رابطه وجود دارد. تحلیل همبستگی، ابزاری آماری است که به وسیله آن میتوان درجهای که یک متغیر به متغیری دیگر از نظر خطی مرتبط است را اندازه گیری کرد. همبستگی را به طور معمول با تحلیل رگرسیون به کار میبرند.
درجه همبستگی درباره دو معیار بحث میکند:
الف) ضریب تعیین
ب) ضریب همبستگی
الف) ضریب تعیین (R ^۲ )
روش همبستگی گشتاوری (پیرسون):
روش همبستگی گشتاوری زمانی به کار میرود که متغیرهای مورد مطالعه (دو متغیری که قصد محاسبه ضریب همبستگی بین آنها را داریم) به صورت پیوسته باشند.
در این پژوهش نیز با توجه به ویژگی متغیرهای به دست آمده که از لحاظ پیوسته بودن متغیرها دارند و نیز مزیتی که روش همبستگی پیرسون دارد از این روش استفاده شده است که مشخصات این روش به شرح زیر میباشد.
جدول (۲ـ ۳ ) ویژگی متغیرهای تحقیق

Sig. (2-tailed)

.۰۰۰

N

۳۸۴

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
بر اساس ضریب همبستگی محاسبه شده (Pearson=-0/524) با قبول خطای کمتر از ۰۱/۰ (۰۰۰/۰sig=) و درجه اطمینان بیش از ۹۹/۰ می­توان گفت بین متغیر تحصیلات و میزان تاثیرگذاری دیپلماسی شهروندی بر سیاست خارجی از نظر آنها، رابطه معناداری وجود دارد و ۰H (فرض صفر) که نشانگر عدم وجود رابطه است، رد می­ شود. لازم به ذکر است با توجه به مقدار آزمون پیرسون، شدت همبستگی بین دو متغیر متوسط می­باشد و رابطه بین دو متغیر معکوس است.
۴ -۲ -۲ -۴ رگرسیون
تحلیل رگرسیون یکی از روش های پرکاربرد در مطالعات اجتماعی-اقتصادی است. این روش ارتباط تنگاتنگی با ضریب همبستگی داشته و عموماً به طور همزمان در مطالعات مورد استفاده قرار می­گیرد. بدین معنا که برای انجام رگرسیون باید ضریب همبستگی را محاسبه کرد. اگر میان متغیرهای مورد مطالعه، همبستگی وجود داشت، می­توانیم از رگرسیون برای آزمون فرضیه های تحقیق استفاده کنیم. هر چه همبستگی میان متغیرها قوی­تر باشد، پیش ­بینی نیز دقیق­تر خواهد بود. (کلانتری، ۱۳۸۷، ص ۱۶۹) در اینجا برای پیش ­بینی تغییرات متغیر وابسته از طریق متغیرهای مستقل و تعیین سهم هر یک از متغیرهای مستقل در تبیین متغیر وابسته از رگرسیون چندگانه توأم استفاده شده است. در این روش اثرات متغیرهای مستقل (سن و تحصیلات) همزمان وارد تحلیل شده ­اند. همچنین در این روش، ضرایب B و بتا برای تک­تک متغیرها حساب می­گردد و در قالب یک جدول می­توان همه ضرایب را با هم مقایسه کرد.

جدول شماره ۴- ۲۴: نتایج ضرایب همبستگی و ضرایب تعیین

مدل

ضریب همبستگی چندگانهR

ضریب تعیینR²

ضریب تعیین تعدیل شده

خطای استاندارد

۱

۷۰۰/۰

۴۹۱/۰

۴۸۸/۰

۶۶۳۸۷/۱۱

با توجه به جدول شماره ۴ -۲۴، ضریب همبستگی چندگانه که با علامت R نشان داده شده است برابر ۷۰۰/۰ می­باشد. این ضریب، شدت رابطه بین متغیر وابسته «وضعیت فعالیت» و متغیرهای مستقل «سن و تحصیلات» را نشان می­دهد. همچنین بر اساس جدول فوق، مقدار ضریب تعیین (R²) برابر با ۴۹۱/۰ می باشد. R² بدست آمده نشان می دهد که ۱/۴۹ درصد تغییرات متغیر وابسته، توسط این دو متغیر تبیین می­گردند. البته اشکال وارده بر این ضریب این است که تعداد درجه آزادی را در نظر نمی­گیرد. به همین دلیل برای رفع این مشکل معمولاً از ضریب تعیین تعدیل شده استفاده می­گردد. مقدار این ضریب در جدول برابر با ۴۸۸/۰ می­باشد.
جدول شماره ۴ -۲۵: جدول ANOVA

مدل۱

مجموع مجذورات

df

مجذور میانگین

F

سطح معناداری

رگرسیون
باقیمانده
کل

۵۵۶/۴۹۹۱۵
۵۰۴/۵۱۸۳۳
۰۶۰/۱۰۱۷۴۹

۲
۳۸۱

در آخر ذکر این حقیقت ضروری است که انجام اصولی هر اقدامی، در نظر اول، ممکن است پیچیده‌تر و مشکل‌تر از روش های غیر اصولی به نظر برسد؛ اما به واسطه ی مبنای قوی ‌تری که دارد، در دراز مدت، ثبات بیشتر و عوارض سوء کمتری را در پی خواهد داشت؛ مثل بنایی که زمان و هزینه ی زیادی را صرف ایجاد پایه‌های آن می‌نمایند، اما در عوض دوام و بقای بیشتری خواهد داشت.
گفتار دوم ـ ایجاد حس اعتماد به حرفه ی پزشکی
در دهه های اخیر برخی از فلاسفه استدلال کرده اند که آگاهی بیمار از این جهت اهمیت دارد که می تواند سهم مهمی در ایجاد و ترمیم اعتماد، در رابطه پزشک ـ بیمار داشته باشد.^[۵۱۰] این فیلسوفان می گویند از آنجا که نقض حقّ آگاهی بیمار، اعتماد را به مخاطره می اندازد، پس امری ممنوع است و باید از آن اجتناب شود و در این چارچوب به اهمیت وجود اعتماد عمومی در مؤسسات پزشکی اشاره می کنند که در نتیجه ی آن عموم افراد جامعه سعی می کنند با توصیه های پزشکی هماهنگ شوند؛
آگاهی دادن، احساس امنیت بیشتری به بیماران می دهد، اگرچه ممکن است در تصمیم گیری آنها تأثیری نداشته باشد؛ همچنین در بسیاری از موارد بیماران خواهان دریافت اطلاعات هستند، بدون این که بخواهند در تصمیماتشان تجدیدنظر کنند.^[۵۱۱] کتمان حقیقت و فریب بیمار، حتی با نیت خیرخواهانه، زمینه ساز حسّ عدم اعتماد عمومی، نسبت به حرفه ی پزشکی است.^[۵۱۲] برای مثال از آنجا که هدف اصلی از آگاه سازی به نظر این دسته از فلاسفه، ایجاد حسّ اعتماد به حرفه ی پزشکی است، حتی در مداخلات کم خطر و کم تأثیر و یا حتی زمانی که مثلاً اثر دارونما (داروی تلقینی)، برای بیمار سودمند است نیز، کتمان حقیقت و دروغ گفتن به بیمار را منع و حق آگاهی بیمار را محفوظ می دانند و در بیان اثر اعتماد سازی آگاهی، آگاه نمودن بیمار را برای احترام به اعتمادی که بیمار به پزشک پیدا می کند ضروری می دانند.^[۵۱۳] با این استدلال که “در صورت کشف چنین دروغ ها و روش هایی و کشف هرگونه تخلف پزشک در این زمینه، در آینده، اعتماد عمومی نسبت به حرفه ی پزشکی تحت تأثیر قرار می گیرد.”^[۵۱۴]

به هر حال این دسته از فلاسفه اساساً حقّ آگاهی را از این جهت حقّ ضروری بیماران می دانند که می تواند الهام بخش ترین امر برای ایجاد اعتماد عمومی به حرفه ی پزشکی باشد؛
اما به نظر می رسد حقّ آگاهی و مشارکت، یک حقّ ضروری است، حتی اگر نقض این حق، فاش نشود و در نتیجه اعتماد عموم را سلب یا تضعیف نکند و از طرفی نقض حقّ آگاهی فرد، معمولاً تنها آن شخص را به اشتباه می اندازد و نه این که باعث به وجود آمدن قربانیان احتمالی آینده و کاهش اعتماد عمومی به حرفه ی پزشکی شود.
گفتار سوم ـ کاهش دعاوی
همان طور که پیش تر گفته شد، از آنجا که کیفیت خدمات پزشکی با تقویت ارتباط و اطلاع رسانی در روابط پزشک و بیمار افزایش می یابد، بیمارانی که به خوبی از طرف پزشکان خود مطلع و آگاه شده اند کمتر در پی سرزنش پزشک خود برای برآورده نشدن انتظاراتشان و اقامه ی دعاوی مبتنی بر تقصیر علیه پزشک هستند؛ یکی از نویسندگان به این مسأله این گونه اشاره می کند: “به راستی ارائه ی اطلاعات درست و کامل از سوی پزشک، به هر صورت، نتایج مثبتی خواهد داشت؛ زیرا در این صورت دیگر دستاویزی برای بیمار وجود نخواهد داشت تا بر مبنای آن علیه پزشک اقامه دعوی کند، چرا که او در وضعیتی قرار داده شده است که از حق انتخاب آزادانه و مبتنی بر آگاهی برخوردار بوده است.”^[۵۱۵]
همان طور که بیان حقیقت، احتمال اقدامات قانونی را کاهش می دهد، عدم ارائه ی اطلاعات، پزشک را در معرض اتهام قصور پزشکی قرار می دهد؛ مگر این که در ارائه ی اطلاعات، بر طبق عرف پزشکی و مطابق با رویه ای رفتار نموده باشد که یک مقام مسؤول پزشکی و متبحر، در آن شرایط و در آن حوزه، آن را به عنوان یک رویه ی مناسب پذیرفته باشد.^[۵۱۶]
چنانچه بیمار در نتیجه ی عدم اطلاع از وضعیت پزشکی خود، تصمیمی که نباید، اتخاذ نماید، پزشک هم به لحاظ قواعد اخلاق پزشکی و هم به لحاظ مقررات قانونی، مسؤول نتایج ناگوار ناشی از آن تصمیم خواهد بود.
در سال های اخیر آمارها نشان می دهد که پزشکان به ارتباط قانونی صرف، اجرای محض ضوابط قانونی و جمع آوری ادله ی قانونی به عنوان مدرکی برای دفاع بعدی روی آورده اند؛ همچنین آمارها بیانگر این واقعیت است که مهم ترین رکن رضایت یعنی آگاهی مورد اهمال قرار می گیرد؛ در حالی که آگاه سازی رویکردی مناسب و ضروری است برای تقویت ارتباط پزشک ـ بیمار که نتیجه ی آن کاهش احتمال شکایت ها و دعاوی بعدی خواهد بود.^[۵۱۷]

فصل چهارم
ارکان آگاهی و قلمرو آن
مبحث اول ـ ارکان آگاهی
در اینجا سؤالی که مطرح است، آن است که آگاهی به چه اموری لازم است تا بتوانیم بگوییم رضایت آگاهانه بوده است؟ در این قسمت به این سؤال تحت عنوان ارکان آگاهی، پاسخ می دهیم.
ارکان آگاهی عبارتند از: نوع بیماری، ماهیت درمان، درمان های ممکن، ریسک درمان، هزینه ی درمان، طول درمان و عوارض درمان.
به طور کلی اطلاعاتی که پزشک یا کادر درمان ملزم به افشای آن ها می باشد عبارتند از:
الف ـ ماهیت و نوع بیماری، شرایط بیمار و وضعیت سلامتی وی؛
این اطلاعات، جز در شرایطی که شواهد قطعی وجود دارد که افشای اطلاعات مربوط به وضعیت سلامتی بیمار در تعارض با منافع حداکثری وی است، باید ارائه شود.
ب ـ جنبه‌های بالینی و ماهیت تصمیمی^[۵۱۸] که باید گرفته شود؛
بیان شفاف مسأله کمک زیادی به تصمیم‌گیری بیمار می‌کند و از سوی دیگر پزشک را از نگرش بیمار به مسأله، مطلع می‌سازد؛ می توان از این عبارات در این زمینه استفاده نمود:
این چیزی است که باید راجع به آن تصمیم‌ بگیریم.
مسأله امروز، این است که ……
این عبارت ها می‌توانند تأمین کننده ی نیاز فوق باشند.^[۵۱۹]
ج ـ مزایا و معایب، ریسک ها، تبعات و عوارض جانبی بعدی موقت و دائمی اقدام پزشکی؛
آثار و تبعاتی که انتظار می رود اقدامات پزشکی بر جسم و روان بیمار داشته باشد باید به اطلاع وی رسانده شود؛ قانون بهداشت عمومی فرانسه برای شناسایی ریسک هایی که افشای آنها لازم است، معیاری وضع نموده است. به موجب ماده ی ۲-۱۱۱۱ این قانون ریسک های عادی و شدیدی که به طور معمول قابل پیش بینی هستند^[۵۲۰] باید به اطلاع و آگاهی بیمار رسانده شود. بدین ترتیب این قانون، معیار تکلیف پزشک را قابلیت پیش بینی خطر می داند، خواه آن خطر شدید باشد یا نباشد؛ با این حال هر چند که یک پزشک متعارف، بسیاری از ریسک های بعید و نامعمول را افشاء نمی کند، با این حال ریسک های نامعمول مهم و خطرناک و همچنین خطراتی که بیمار در خصوص آن سؤال می کند باید افشاء گردد^[۵۲۱]. بدین ترتیب زمانی که ناتوانی و عواقب ناشی از عملیات پزشکی بر منافع بالقوه ی آن غالب باشد، احتمال فوت یا ناتوانی ممکن است نسبت به منافع اقدامات پزشکی پررنگ تر جلوه کند و در نتیجه افشای اطلاعات لازم باشد.^[۵۲۲] گراب حدودی را که باید به بیمار در خصوص خطرات بالقوه ی نامشخص و محتمل، اطلاعات داده شود را مورد بحث قرار دهد. او معتقد است که تعهد به دادن اطلاعات در خصوص ریسکِ محتمل و بعید، برای پزشک وجود ندارد.^[۵۲۳] اگر لازم باشد که هر ریسک محتملی افشاء شود، اولاً این مشاوره و ارائه اطلاعات بازه ی زمانی طولانی مدت غیر قابل قبولی را به خود اختصاص خواهد داد و ثانیاً گرفتاری های حل نشدنی را برای بیمار ایجاد خواهد کرد و احتمالاً وی را دچار تردید و شبهه در تصمیم گیری خواهد نمود. بنابراین در تشخیص محدوده ی تعهد به افشاء، رعایت تعادل و پرهیز از افراط و تفریط لازم است. البته تعیین این حد تعادل مشکل است.^[۵۲۴] به منظور تحقق افشای جامع اطلاعات لازم است که همه ی مزایا و معایب کلیه ی حق انتخاب های موجود برای بیمار به آگاهی وی رسانده شود.
معمولا پزشک در بیان خود، نقاط قوت یکی از روش ها و نقاط ضعف سایر روش ها را بیان می کند بدون این که دید جامعی را از نقاط ضعف روش مد نظر خود و نقاط قوت سایر روش ها ارائه دهد؛ در این گونه موارد عباراتی نظیر اگرچه درمان جدید گران تر است، اما در عوض شما روزی یکبار از آن استفاده می کنید، یا گرچه اسکرین کانسر کولون با آزمایش راحت تر و ارزان تر است ولی سیگموئیدوسکوپی مطمئن تر می باشد، برای آگاه سازی بیمار به کار می رود.^[۵۲۵]
در این چارچوب بایستی نگرانی های موجود به کمک عباراتی نظیر اگرچه انجام آن مشکل است ولی برای درک کامل و جلب اطمینان و پذیرش پایدار بیمار خیلی حساس و مهم است یا شانس موفقیت عالی است، یا اینکه اکثر بیماران با شرایط شما با این درمان بهبود یافته اند اما نه همه، با بیمار در میان گذارده شود.
د ـ حق بیمار برای رد خدمات پزشکی پیشنهادی و توضیح آثار، ریسک ها و خطرات آن؛
ه ـ نوع اقدامات پزشکی، روش و وسایل مورد استفاده در آن؛
مثلاً این که نمونه برداری از خون یا بافت صورت خواهد گرفت یا این که درمان های دارویی انجام خواهد شد یا این که آیا درمان های سرپایی در مورد بیمار انجام خواهد شد یا خیر و…
و ـ محدوده و قلمرو عملیات پزشکی؛
یک بیمار باید در خصوص دامنه ی اقدامات پزشکی به خصوص در مورد حق خود بر حریم خصوصی اش^[۵۲۶] و استقلال فردی و اراده ی آزاد و این که چه موقع این حق، نقض خواهد شد، اطلاعات کافی دریافت کند.
ز ـ اهمیت عملیات پزشکی؛
یک پزشک باید به بیمار دلایلی را که بر اساس تشخیص پزشکی وی عملیات پزشکی ضروری است، توضیح دهد؛ اگر او معتقد است که اقدامات باید بدون تأخیر انجام پذیرد، این را نیز باید متذکر شود.
ح ـ هزینه ها؛
حقوق بیمار ایجاب می کند که پیش از آن که تقیید یا تعهد قانونی ایجاد شود، در خصوص کلیه ی جوانب، توافق حاصل شود. هزینه های عملیات پزشکی پیشنهادی، یکی از جوانب بسیار اساسی اقدامات پزشکی می باشد که اطلاع رسانی در خصوص آن لازم و ضروری است.
ط ـ اقدامات جایگزین^[۵۲۷]
اغلب مشکلات طبی راه ‌حل‌های متفاوتی دارند. از ساده‌ترین مداخله گرفته که تجویز دارو به صورت قرص، شربت یا آمپول می‌باشد تا پیچیده‌ ترین آن ها مانند جراحی باز، بالون و …. اغلب پزشک با چند گزینه ی درمانی روبروست. این حق بیمار است که از این گزینه ‌ها مطلع شود و در انتخاب هر کدام با پزشک هم فکری نماید؛ اگر پزشک عملیات جایگزینی را نیز علاوه بر اقدام اصلی که گزینه ی اول وی می باشد در نظر دارد، باید آن را به بیمار اطلاع دهد. انتخاب نهایی بعد از همه ی این ها با بیمار است. در این راستا باید راهنمایی های لازم و مفید به بیمار داده شود و دلایلی که به واسطه ی آن ها عملیات جایگزین، گزینه ی ثانویه ی پزشک می باشد باید به وی اطلاع داده شود.^[۵۲۸]
زمانی که تصمیم گیری از میان چند گزینه مطرح است از آنجا که معمولاً بیمار نسبت به این گزینه ها آگاهی ندارد، پزشک باید از عباراتی نظیر شما می توانید درمان جدید را شروع کنید یا درمان فعلی را ادامه دهید، استفاده کند.^[۵۲۹]
ی ـ نظرات موافق و مخالف موجود درباره ی اقدامات جایگزین؛^[۵۳۰]
در بسیاری موارد پزشکان روش‌های جایگزین را ذکر می‌کنند، اما در بیان منافع و کاستی‌های هر روش، سهل‌انگاری می‌نمایند. غالباً بنا بر سلیقه ی خویش روشی را انتخاب و بیشتر منافع آن روش و کاستی‌های سایر روش‌ها را بازگو می‌نمایند. رعایت امانت و صداقت در بیان نقاط ضعف و قوت هر روش به بیمار امکان می‌دهد تصمیم‌ آگاهانه‌تری بگیرد؛ به عنوان مثال: “داروی جدید گرانتر است، اما باید یک بار در روز مصرف شود یا غربالگری سرطان روده بزرگ با بهره گرفتن از نوار، برای شما آسان‌تر است، اما انجام سیگموییدوسکوپی از دقت بیشتری برخوردار است.”
ک ـ پیش بینی های پزشکی که ممکن است شامل امکان انجام اقدامات بعدی باشد؛
ل ـ تخصص و تجربه؛
تخصص و تجربه ی پزشک، پرسنل حرفه ای، منابع فنی و رتبه و درجه ی تخصصی بیمارستان و درمانگاه از مواردی است که بیمار باید از آن مطلع باشد.
م ـ هدف مورد انتظار در عملیات پزشکی؛
ن ـ ابهامات موجود؛^[۵۳۱]
علیرغم این‌که بیان ابهامات و تردیدهای موجود در مورد مداخله‌های درمانی دشوار است، امّا به نحو مؤثری باعث افزایش اطمینان و ترغیب بیمار به متابعت از پزشک می‌شود. عبارت‌ های ذیل به نکته ی فوق اشاره دارد.