شکل دهی هیدرولیکی قطعه میان پرس و محفظه ای که از آب (یا مایع مناسب دیگر[مثلا روغن]) قرار می گیرد.فشار به آب وارد می شود، این فشار به قطعه میان پرس و محفظه وارد می شود. در فناوری تخلیه الکترو هیدرولیک[۱۳] یک تخلیه الکتریکی در زیر آب یک فشار ناگهانی را پدید آورده و این فشار قطعه را بین پرس و محفظه شکل می دهد. فشار ناگهانی بین هزار تا ده هزار بار[۱۴] است.
مزایا:
در مقایسه با روش های شکل دادن فلز به صورت معمول، شکل پذیری فلز بسیار ارتقا می یابد به گونه ای که موادی که [در روش های معمول] قابل شکل دهی نیستند را با این روش می توان به فرم دلخواه درآورد.
گرم کردن آدیاباتیک برای بریدن قطعات نیز به کار می رود. با این روش پرتی مواد کاهش یافته و نیاز پرداخت نهایی قطعات کمتر شده و برش با دقت بالایی صورت می گیرد.[۹]
۲-۴-۴-۱ هیدرو پالسر
یک شرکت سوئدی دسگاهی را بوسیله مولد پالس و با درایو هیدرولیکی برای برش سیمها، میله ها، و مانند آن تولید کرده است. این ماشینها به صورت تجاری تولید می شوند و ۷ مورد فروش داشته اند. مشخصات این ماشین در جدول آمده است. [۹]
جدول ۲-۱ مشخصات دستگاه برش پالسی
قطر :۱-۱۰۰ م.م | توضیحات |
۵۰ -۶۰۰ عملیات در دقیقه | بستگی به اندازه قطعه دارد |
مدت پالس ۰.۵ تا ۲ میلی ثانیه | بستگی به رفتار ماده دارد |
انرژی:۵ کیلو ژول در هر ضربه |
نفت و صنایع شیمیایی
۲-۵-۱ تولید اُزن
در یک پایان نامه دکترا در گروه فناوری الکتریکی صنعتی امکان کاربرد صنعتی نظریه ای نو درباره ی تولید اُزن تحقیق شد. در این پایان نامه مدلی عددی برای تولید اُزن در تخلیه پالسی الکتریسیته بدست آمد. این مدل توسط نتایج نظری تایید شد. این آزمایشهای عملی توسط گروه تحقیقی در روسیه بدست آمد. در قسمتی از این پایان نامه مدار الکتریکی طراحی و شبیه سازی شد که از سوییچ های عایق شده مغناطیسی MINOS استفاده می کند. این شبیه سازی نشان می داد که برای انتقال توان کافی مدار مناسب می باشد.
نتایج نشان می داد که ۱۰۰ کیلوگرم o3 در یک تخلیه پالس فشرده که از منبع تغذیه پالسی با ولتاژ ۱۰۰ کیلو ولت و توان متوسط ۵۰۰ کیلو وات استفاده می کند، می تواند بدست آید.
مزایا
مدل نشان می دهد که با تولید اُزن در تخلیه همگن پالس الکتریکی در دمای پایین ۱۳۰ کلوین بازده انرژی به طور چشمگیری افزایش می یابد. نشان داده شد که اُزن با غلظت ۱۰ درصد در مقیاس صنعتی با بهره ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم به ازای هر کیلو وات بسته به شرایط تولید می توان بدست آورد. روش معمول در صنعت که از روش تخلیه مانع دی الکتریک[۱۵] برای تولید اُزن استفاده می کند بازده کمتر از ۱۰۰ گرم بر هر کیلووات را تولید می کند. [۹]
۲-۵-۲ شکستن امولسیون نفت خام با میدانهای الکتریکی ولتاژ بالای پالسی
مشکل فنی که صنعت نفت با آن مواجه است، نیاز به جدا کردن محلول آب نمک از نفت خام در سرچاه است. یک روش، اعمال میدان الکتریکی به مخلوط است. میدان الکتریکی سبب به هم آمیختگی قطرات آب می شود؛ قطرات آب بزرگ شده و در اثر جاذبه فرو می افتند.
تحقیقات نشان می دهد این رویه با اعمال پالسی الکتریکی دی-سی ولتاژ بالابه جای تجهیزات برق متناوب برای تولید میدان الکترو استاتیکی، بازده را بهبود می بخشد. تجهیزات گوناگونی ساخته و آزمایش شده اند از جمله پوشاندن الکترود ها با لایه ای از ماده عایق.
پارامتر های بهره برداری عبارتند از ولتاژ پالسی ۱۵ تا ۲۵ کیلو ولت، دوره کاری ۵۰ درصد و بسامد ۰.۱ تا ۶۰ هرتز.[۹]
مزایا و معایب
عایق کردن الکترود ها باعث افزایش بازده فرایند شده حتی وقتی مخلوط دارای درصد آب بالایی حدود ۶۰ درصد می باشد. تجهیزات جدید با وزن و حجم کمتر امکان استفاده در کاربرد های دریایی را دارند.
این فناوری در عملیات استخراج حلال که نرخ طبیعی جدا سازی فاز ممکن است بسیار آرام باشد، کاربرد دارد.
محدودیت اصلی این است که در جداسازی آب مخلوط با نفت باید نفت در حال حرکت باشد. این کاربرد ابتدا توسط گروه مهندسی شیمی دانشگاه برادفورد انگلستان کشف شد. امروزه به صورت صنعتی تحت نام EPIC[16] توسط NATCO یک شرکت آمریکایی تولید کننده تجهیزات نفت و گاز در مورد آن تحقیق می شود.[۹]
تصفیه گاز
تصفیه گاز خارج شده از دودکش واحد ها ی تبدیل انرژی (مانند نیروگاههای گازی یا بخاری) و تصفیه هوای آلوده در این قسمت قرار می گیرد. این کاربرد قابلیت تصفیه گازهای زیان آور خارج شده از دودکشها یا ترکیباتی نظیر Sox,NOx یا VOC [ترکیبات زنده سبک مانند باکتریها و ویروسها] را دارد. دو دستگاه اصلی برای تولید سیال غیر گرمایی ۱-راکتور کرونای پالسی PCR و ۲-راکتور تخلیه عایقی یا راکتور سیال تخلیه بی صدا SDP. راه دیگر تولید سیال غیر گرمایی این است که آن را در معرض پالسهای پر انرژی پرتوهای الکترونی قرار دهیم. آلودگیها با واکنش هایی که با موادشیمیایی-یونهای الکترون، و رادیکالهای آزاد که در سیال تولید می شوند، از بین میروند.
مزایا و معایب
از بین بردن همزمان آلودگیهای گوناگون
بازده بالای از بین بردن آلودگیها
در بسیاری از موارد مواد جانبی تولید نمی شود یا در تصفیه های بعدی به آسانی جدا می شود.
نیازی به تغییر فشار یا دما نیست
کاتالیزور نیاز ندارد
امکان کاهش آلودگی غلظت VOC
آسیب پذیرنبودن
در دسترس بودن به طور وسیع
مشکل بودن تولید پالسهای باریک پر قدرت و با بسامد های بالا. برای ظرفیتهای بالای آلودگی
با بزرگ شدن اندازه محفظه عملیاتی در معرض پالس قرار دادن گاز دشوار می شود.
موسسه fursolare Energieversorgungstechnik در زمینه تحقیقات تخلیه کرونای پالسی برای تبدیل قیر به بیو گاز در اروپا پیشتاز است. هدف پروژه پیشنهاد روشی برای تصفیه گاز برای تولید گرمایی« زیست گاز » است. آلودگیهایی نظیر قیر، آمونیاک، سولفید هیدروژن و قلیا ها برای اجزای دستگاه مضر است و هزینه های نگهداری را به شدت افزایش می دهد. روش پیشنهادی فیلتر های مکانیکی را حذف می کند و در نتیجه مجموعه می تواند در دمای کاربراتور ۹۰۰ درجه سانتی گراد عمل کند. همچنین دستگاه بسته به حجم مخلوط گاز ورودی و اندازه واحد بیو گاز قابل تغییر است، احتیاج به خنک سازی ندارد، دارای دوبرابر اثر پاک سازی است و هیچ گونه زباله ای به جای نمی گذارد. دستاورد های مورد انتظار پروژه عبارتند از:
تولید پالاینده فشرده با دمای بالا برای تصفیه زیست گاز از کاربراتور با دمای ۶۰۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی گراد
نمایشگر ۵-۴ مدل ساختار شبکه ای جهت تعیین عوامل حیاتی موفقیت در صنعت
مدلهای شبکه ای به این منظور است که تمامی عناصر در یک شبکه میتوانند به هر شکل دارای ارتباط با یکدیگر باشند. به عبارت دیگر، دریک شبکه بازخورد و ارتباط متقابل بین و میان خوشه ها امکان پذیر است و این ارتباطها در میان معیارها و زیرمعیارهای مدل پژوهش وجود دارد.
۲-۳-۴ مرحله دوم: تشکیل ماتریسهای مقایسه زوجی و بردارهای اولویت
باتوجه به ساختار شبکه ای مدل لازم است ساختار کلی سوپرماتریس مشخص شود. در این مرحله برای تشکیل سوپرماتریس اولیه با توجه به نمایشگر۶-۴، ماتریسهای مقایسه ای معیارهای اصلی(W21)، وابستگیهای متقابل معیارهای اصلی به یکدیگر (W22)، زیرمعیارها(W32) و وابستگی متقابل زیرمعیارها به یکدیگر(W33) محاسبه شد از آنجا که گروه تصمیم گیری را ۴۲ نفر از خبرگان صنعت تشکیل میدادند ماتریس مقایسات زوجی حاصل میانگین هندسی به دست آمده از مقایسات زوجی آن ۴۲ نفر میباشد. که پس از اجماع تصمیم گیری از نرم افزار Super Decision جهت ادامه کار و رتبه بندی عوامل استفاده شد.
نمایشگر ۶-۴
نمایشگر ۶-۴ ساختار سوپر ماتریس اولیه( ناموزون)
لازم به ذکر است که سوپر ماتریس تأثیرات مجموعه ای از عناصر یک خوشه را بر عناصر دیگر خوشه ها از طریق بردار اولویت نشان میدهد. بردار اولویت در واقع بردار ویژه مربوط به ماتریس مقایسات زوجی در فرایند تحلیل سلسله مراتبی است.
مراحل تشکیل سوپر ماتریس اولیه
مقایسه زوجی معیارهای اصلی
مقایسه زوجی وابستگیهای دورنی میان معیارهای اصلی
مقایسه زوجی معیارهای هریک از معیارهای اصلی
مقایسه زوجی وابستگیهای درونی زیرمعیارها
۱-۲-۳-۴ مرحله اول: مقایسه زوجی معیارهای اصلی
در این مقایسه، معیارهای اصلی با توجه به تاثیر گذاریشان در هدف به صورت زوجی باهم مقایسه میشوند. توماس ساعتی برای مقایسه زوجی دو عنصر(معیار ویا زیرمعیار)، مقیاس ۱تا۹ را پیشنهاد می کند، عدد ۱ بیانگر اهمیتیکسان و عدد ۹ بیانگر اهمیت فوق العاده زیاد یک عنصر در مقایسه با عنصر دیگر است. از آنجایی که این پژوهش دارای ۵ معیار اصلی است، لذا ۱۰ مقایسه زوجی میان معیارها صورت میگیرد و نتیجه مقایسه زوجی معیارهای اصلی و بردار موزون حاصل از آنیعنی W21 در نمایشگر ۷-۴ ارائه شده است. لازم به ذکر است مقایسه زوجی میان معیارها مورد قضاوت گروهی از خبرگان قرار گرفته، برهمین اساس عناصر ماتریس مقایسه زوجی معیارها از میانگین هندسی نظرات گروهی حاصل شده است.
بازاریابی | تکنولوژی | تولید | توزیع | سایر | معیارهای اصلی |
۰٫۳۶ | ۰٫۴۳ | ۰٫۴۵ | ۰٫۵۱ | ۱ | سایر |
۰٫۴۵ | ۰٫۸۲ | ۰٫۷۱ | ۱ | ۱٫۹۷ | توزیع |
۰٫۵۴ | ۰٫۹۵ | ۱ | ۱٫۴۲ |
۳- برنامه ریزی برای مذاکره.
۴- اداره و هدایت مذاکره.
۵- انعقاد نهایی قرارداد.
۲-۱-۷-۹-د-گام چهارم : اجرای قرارداد و مدیریت روابط
در گام چهارم، نتیجه ی تمامی گام های قبلی محقق خواهد شد. در این گام، عملاً ممکن است برخی از منابع مربوط به فعالیت های واگذار شده به تأمین کننده اعم از نیروی انسانی، تجهیزات و حتی دانش فنی مربوط به او منتقل گردد. در ضمن روابط با تأمین کننده به نحوی اثر بخش باید مدیریت شود. روابط سازمان خریدار با تأمین کنندگان، بر حسب شرایط قرارداد و نیز اهمیت فعالیت یا قطعه یا زیر مونتاژ برون سپاری شده متغیر است.
این روابط ممکن است مبتنی بر روابط رسمی و دیوان سالارانه متداول، روابط مرسوم در بازار داد و ستد، یا مبتنی بر اعتماد متقابل و بده – بستان شریکانه باشد، که هر یک از این سه نوع رابطه، نیازمند مدیریت ویژه خود می باشد. در نهایت، امید است که قرارداد با توفیق لازم روبرو شده و خروجی های مورد توافق، در زمان و مکان تعیین شده و با کیفیت قابل قبول ارائه شوند.
در صورتی که قرارداد بلند – مدت باشد، طبیعی است که این جریان تا زمان خاتمه ی آن ادامه خواهد یافت و در صورتی که کوتاه مدت باشد، ممکـن است موضـوع در همین جا پایان یافته و احتمالاً در تکرارهای بعدی، تأمین کنندگان جدیدی جایگزین تأمین کننده ی فعلی شوند (در مورد اقلام کم اهمیت این اتفاق محتمل الوقوع است).
شایان ذکر است که ممکن است قرارداد پیش از خاتمه ی نهایی در اثر عوامل مختلفی چون ضعف فنی و تأمین کننده، کمبود ظرفیت او، سوق یافتن او به سمت قرارداد با بنگاه دیگر، نارضایتی سازمان خریدار و موارد دیگر، به فسخ و احیاناً ارجاع به مرجع حل اختلاف بینجامد. بنابراین لازم است در قرارداد امضاء شده، اتفاقاتی از این قبل مورد پیش بینی قرار گرفته و راهکارهای برون رفت از آن ها در متن قرارداد تعبیه شده باشد.
۲-۱-۷-۹-ه-گام پنجم: سنجش عملکرد تأمین کنندگان
سنجش تأمین کننده شامل روش ها و معیارهایی برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات مربوط به اندازه گیری و رتبه بندی عملکرد (واقعی) تأمین کنندگان در یک بازه ی زمانی پیوسته است. در این حالت، بر خلاف فاز ارزیابی و انتخاب اولیه ی تأمین کننده، بحث جمع آوری اطلاعات مربوطه نه به روش مصاحبه و بازدید مکان و بررسی سوابق، که از طریق اندازه گیری مستقیم عملکرد واقعی تأمین کننده انجام می شود. هدف از این سنجش، بررسی صحت ادعاهای اولیه ی تأمین کننده و ارزیابی صورت گرفته و نیز فراهم شدن امکان تصمیـم گیـری در مورد چگونگی ادامه ی روند برون سپاری محصول یا خدمت مورد نظر (ادامه ی همکاری با تأمین کننده ی فعلی، جایگزینی تأمین کننده، واگذاری انجام فعالیت به بخش های داخلی سازمان و … ) است. در آخرین گام فرایند، لازم است بـازخوردهای ناشی از اجرای تمام مراحل فرایند جمع آوری شده و مورد تحلیل و دقت قرار گیـرد؛ ضمن این که نتایج این تحلیل ها باید به تمامی اجزای درگیر در فرایند برون سپاری، جهت بهتر شدن فرایند و احیاناً تصحیح تصمیمات یا رویه های نادرست انتقال یابد. این اجزاء شامل تمامی ارکان مرتبط در درون سازمان خریدار مشتمل بر کمیته ی راهبری، کمیته ی اجرایی و همه ی بخش های درگیر و نیز تمامی تأمین کنندگان طرف قرارداد سازمان خریدار است.
۱- کاهش هزینههای عملیاتی
۲- تمرکز سازمان بر فرآیندهای محوری خود
۳- اعمال کیفیت
۴- دستیابی به تخصصهای برون سازمانی
۵- آزادسازی منابع درون سازمانی برای هدفهای اصلی سازمان
۶- بهبود نتایج مالی
۷- افزایش نرخ بازده سرمایه
۸- کاهش هزینه سربار
۹- نوآوری
۱۰- تعدیل منابع انسانی
پیتر دراکر[۳۰] در ارتباط با برون سپاری و آثار آن می گوید: “چنین امری در واقع در حکم تحولی بنیادین در ساختار سازمانهای جهان فردا است. این بدان معناست که دیگر الـــــزامی نیست که شرکت های بزرگ تجاری، ادارات دولتی، یمارستانها و دانشگاههای بزرگ به تشکیلاتی بدل شوند که تعداد زیادی افراد را در استخدام خود داشته باشند. این قبیل موسسات به تشکیلاتی تبدیل می شوند که درآمدهای عالی و نتایج قابل اعتنایی را بدست می آورند، زیرا تنها بر فعالیت هایی تمـــــــرکز می کنند که به خاطر آنها ماموریت یافته اند، کارهایی را انجام می دهند که دقیقاً به اهداف سازمانی آنها مربوط است. کارهایی را که به خوبی می شناسند و به ریزه کاریهای آن آشنایند و به نسبت ارزش و اعتباری که دارند به انجام دهندگان آنها دستمزد و کارانه پرداخت می کنند، بقیه کارهای خدماتی اینگونه سازمانها به نهادهای بیرونی واگذار می شود.“
همچنین پل نل[۳۱]معتقد است که: برون سپاری عبارتست از واگذاری برنامه ریزی ، مدیریت ، اجراء و عملیات فعالیت های مشخص به شخص ثالث مستقل. افرادی مثل شاووفیر[۳۲] (۱۹۹۷) ،لاسیتس و هیرشیم[۳۳] (۱۹۹۳) و روتری و رابرتسون[۳۴] (۱۹۹۵) برون سپاری را شکلی از فعالیت پیمانکاری میدانند که قبلا در شرکت انجام شده است و اکنون انجام آن امور به دیگران واگذار شده است.
این اصطلاح صرفا به خرید خدمات تخصصی که به ندرت مورد نیازند، مثل مشاوره حقوقی و یا آنهایی که در خارج از حوزه فعالیتهای نرمال سازمان رخ میدهند مثل ترتیب دادن سفر خارجی، گفته نمیشود. بلکه معمولا به واگذاری فعالیتهای اساسی که قبلا درون سازمان انجام میشده، اشاره دارد. این اصطلاح همچنین برای تشریح سپردن فعالیتهای یک کشور به کشور دیگر که بعضی مواقع به آن برون سپاری خارج از کشور (offshoring) میگویند، استفاده میشود.
چون شرکتها تعداد زیادی از فعالیتهایشان را به طرفین قرارداد و شرکایشان انتقال میدهند، مرزهای آنها منقبض میشود و بدنه کارکنان مرکزی درون شرکت که دارای شایستگی کاریاند و میتوانند روی فعالیتهایی که بیشتر استراتژیک و دارای ارزش افزودهاند، تمرکز کنند، کوچکتر میشود.
به تدریج شرکت اصلی تبدیل به یک «هماهنگ کننده شبکه» میشود، به خصوص وقتی که با تکنولوژی های ارتباطاتی نوین پشتیبانی میشود، این شبکه تقریبا یک سازمان مجازی را شکل میدهد. جهانیشدن، به دلیل فشارهای رقابتی جهت کاهش هزینهها ، محرکی برای برونسپاری پدید آورده است. همراه با آن، آزادی تجارت و گسترش اطلاعات پیشرفته و فنآوریهای ارتباطی، برونسپاری را در ابعاد جهانی، بسیار آسان کرده است.
سازمانها در سراسر جهان به دنبال تکنیک ها و روش هایی برای حفظ و توسعه ی مزایای رقابتی خود هستند. برون سپاری در سالهای اخیر خود را به عنوان یکی از این رویکردها معرفی کرده است. بعضی از شرکت ها در سال های اخیر به منظور بهبود کیفیت خدمات و محصولات، کاهش هزینه و زمان تولید، تمرکز بر روی مزیتهای اصلی رقابتی و به طور کلی افزایش اثربخشی سازمان، اقدام به برون سپاری برخی فعالیتها نموده اند و چنین به نظر می رسد که شرکتها با برون سپاری فعالیتهای خود به سازمانهای تخصصی دیگر، بهتر می توانند بر روی فعالیتهایی که ارزش افزوده بیشتری ایجاد می کنند، تمرکز کرده و بدین طریق اثربخشی فعالیتهای خود را به حداکثر برسانند. تحقیقات نشان می دهد که افزایش برون سپاری می تواند منجر به کاهش هزینه ها شده و نیاز به سرمایه گذاری در زمینه تسهیلات، تجهیزات و نیروی انسانی را پایین بیاورد. از سوی دیگر شواهدی نیز حاکی از این است که افزایش برون سپاری می تواند نوآوری و کنترل بر روی کارها را کاهش دهد؛ بنابراین، تصمیم گیری برای برون سپاری از جمله مسائلی است که باید کلیه ملاحظات سازمانی، موارد پیش نیازی و شرایط آمادگی سازمان و مراحل به کارگیری و مدیریت و کنترل فرایند در مورد آن در کانون توجه قرار گیرد. این مقاله به مرور جامع مطالعات انجام شده در ابعاد و جنبه های مختلف مساله برون سپاری پرداخته و ملاحظات و نیازمندیهای سازمانی و فرایند ها و فعالیتهای لازم برای برون سپاری را مورد بررسی قرار می دهد. در انتها نیز به بررسی مساله تصمیم گیری در مورد برون سپاری برخی فعالیت ها در یک سازمان دولتی، به عنوان مطالعه موردی، پرداخته شده است.
در یک بررسی که در سال ۱۹۹۷ میلادی مشترکاً توسطه مجله ی چیف[۳۵] و شرکت مشاوره ای اندرسون[۳۶] از ۳۸۲ مدیر شرکت انجام گرفت، یکی از سوالات مطرح شده در مورد نحوه ی به کارگیری برون سپاری (استراتژیک، عملیاتی و هردو) بود که نتیجه به صورت زیر می باشد(گریور،۱۹۹۹):
استراتژیک ۵۰%
عملیاتی ۴۷%
هر دو ۳%
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
کل ۱۰۰%
۲-۳- اثر بخشی:در جستجوی یک تعریف
اولین دیدگاهی که نسبت به اثر بخشی ارائه شد ( که احتمالاً در طی دهه ۱۹۵۰ مطرح گردید ) بسیار ساده بود. اثر بخشی به عنوان میزان یا حدی که یک سازمان اهدافش محقق می سازد، تعریف شده بود. البته در این تعریف ابهامات متعددی وجود داشت که موجب شد تا بررسی محققان و استفاده مدیران از آن را محدود کند. نمونه ای از ابهامات که وجود داشت عبارت بود از اینکه، اهداف مطرح شده در تعریف اثر بخشی متعلق به کیست؟ اهداف بلند مدت مد نظرند یا کوتاه مدت؟ اهداف رسمی سازمان مورد نظرند یا اهداف واقعی؟ اگر ما هدفی را که بیشتر محققان و اندیشمندان سازمانی بر آن اتفاق نظر دارند و شرطی ضروری برای موفقیت یک سازمان محسوب می شود مد نظر قرار دهیم، آن وقت نقطه نظرات ما روشن تر می شود. این هدف بقاء است.
۲- بنا به تعریف دیگر « اثر بخشی درجه و میزانی است که بوسیله آن سازمانها به اهداف مورد نظر خود دست یابند » ( دفت، پارسائیان ، اعرابی،۱۳۷۴،ص۹۰ ).
از دیدگاه رابینز آنچه که در تعاریف از اثر بخشی که در دهه ۱۹۵۰ به بعد مرسوم گردید قابل توجه بود اینکه منظور از اهداف چیست،محققین از آن غافلند. نیروی جاذبه زمین قبل از اینکه نیوتن آنرا کشف کند، وجود داشت ولی کسی به وجود آن پی نبرده بود، از اینرو ممکن است محققین در مورد اینکه اثر بخشی سازمانی قابل تعریف است یا نیست بحث و تبادل نظر کنند، ولی واقعیت اینست که همه ما تعریفی کارکردی از اصطلاح اثر بخشی داریم. ما و شما مرتباً در خصوص اثر بخشی به قضاوتهایی دست می زنیم: موقعیکه سهام را می خریم، دانشکده ای را برای ادامه تحصیل بر می گزینیم، تعمیرگاه اتومبیل خود را انتخاب می کنیم و یا اینکه تعیین می نمائیم کدامیک سازمان به ما تخفیف می دهد، در همه این موارد از اصطلاح اثر بخشی بهره می گیریم. بدیهی است که مدیران یا اداره کنندگان واحدهای مختلف سازمانی از اصطلاح اثر بخشی استفاده می کنند. مثلاً وقتی که آنها واحدهای مختلف سازمانی را با هم مقایسه نموده و مورد ارزیابی قرار داده و از واحدهایی قدردانی کرده و یا بودجه ای به واحدهایی اختصاصی می دهند، تصمیماتی منظم براساس اثر بخشی سازمانی اتخاذ می کنند. نکته مهم این است که ارزیابی اثر بخشی یک سازمان فعالیتی مداوم و گسترده است. از دیدگاه مدیریتی، قضاوت در مورد اثر بخشی، بدون توافق روی یک تعریف رسمی، صورت می گیرد. موقعیکه مدیران، در پی پاسخ به این قبیل سوالها که: آیا کارها بخوبی پیش می روند، چه نیازهایی تغییر می کنند یا اینکه برای مقایسه سازمان خود با دیگر سازمانها تلاش می کنند، در همه این موارد آنها قضاوتهایی راجع به اثر بخشی سازمانی می کنند. در ادامه بحث نگرشهای گوناگون که پیرامون اثر بخشی سازمانی وجود دارند مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. این قسمت در انتهای بحث، چهارچوب منسجمی ارائه می دهد که ضمن توصیف نگرشهای اولیه، تفاوتهای عمده آنها را بر شمرده و تعریفی روشن اما پیچیده از اثر بخشی ارائه می دهد.
۲-۴-رویکردهای مختلف اثر بخشی
۲-۴-۱-رویکرد نیل به هدف[۳۷]
یک سازمان به منظور تحقق هدف ویژه ای، ایجاد شده است. بنابراین جای تعجب نیست که حصول هدف بطور وسیعی به عنوان معیار سنجش اثر بخشی، مورد استفاده واقع شود. رویکرد نیل به هدف چنین اظهار می دارد که اثر بخشی سازمانی باید برحسب میزان تحقق اهداف آن، نه وسایل یا امکانات (فرآیندها) بکار گرفته شده برای دستیابی به اهداف، سنجیده شود. معیار نیل به هدف، مواردی از قبیل: حداکثر نمودن سود، واداری دشمن به تسلیم، برنده شدن در بازی بسکتبال، بهبود بیماری و برگشت سلامت جسمانی، نظایر اینها را در بر می گیرد . آنچه در تمامی موارد ذکر شده، مشترک می باشد، این است که همه آنها نتایج نهایی که سازمان به منظور تحقق آنها ایجاد می شود را مد نظر قرار می دهند.
۲-۴-۱-۱-مسائل و مشکلات نیل به هدف
معنی و مفهوم: تصویر آتش در آتشدان، مانند آن است که زنبور سرخ بیرحمی را در خانهی عنکبوت انداخته باشند.
آرایههای ادبی: خانهی مگسگیران استعاره از خانهی عنکبوت و سرخ زنبور کافر استعاره از آتش است.
۲۱ - بـــر لــب خشــک جــام رعــنا فــش
عــاشــقان بــوسـهی تـــر انــدازنــــد
واژگان: رعنا فش: زیبا و فریبنده، رعنا گون. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: عاشقان در مجلس بزم، از جام که مانند فردی مغرور و با ناز و تکبّر در بزم حضور دارد، شراب مینوشند، گویی با شراب نوشی خود بر لب جام بوسه میزنند.
آرایههای ادبی: لب جام اضافهی استعاری از نوع تشخیص است. تر و خشک با هم تضّاد دارند. رعنا فش خواندن جام آرایهی تشخیص دارد.
۲۲ - گــر چـــه میــران لشـکرنـــد همــه
جــرعــه بــر میــر لشـکر انــدازنــــد
معنی و مفهوم: عاشقان حاضر در بزم و باده نوشی اگر چه همگی امیران و فرماندهان لشکر هستند؛ امّا در این بزم، ترک جاه و مقام خود میکنند و آن را خوار میدارند.
آرایههای ادبی: جرعه انداختن در مصراع دوم کنایه از خوار داشتن است.
۲۳ - چـون هـمـه جـان شـوند چون می و صبـح
جــان بـــه شـــاه مظـــفر انــدازنــــد
معنی و مفهوم: وقتی که از تأثیر شراب بر عاشقان، همهی وجودشان همچون می و صبحدم، لطیف شد و سراپای وجودشان به روح و جان تبدیل گردید، آنگاه تمام وجود خویش را نثار شاه مظفر و پیروز، مظفرالدّین اخستان میکنند.
آرایههای ادبی: مظفر در مصراع دوم ایهام دارد یکی به معنای پیروزمند و دیگری به نام شاه ممدوح، مظفرالدّین اخستان است.
۲۴ - ســر ســامــانیــان و تــاج کیــان
ملــک ابــن المــلک میــان ملـوک
واژگان: سامانیان: سلسلهی پادشاهان ایرانی که بعد از طاهریان در ماوراءالنهر و خراسان سلطنت داشتند. (فرهنگ لغات) کیان: دومین سلسلهی پادشاهی از دورهی تاریخ افسانهای ایران. (معین)
معنی و مفهوم: شاه اخستان، سرور سلسهی سامانی و همچنین سرور و تاج پادشاهان کیانی است. در میان پادشاهان فقط اوست که پادشاه و فرزند پادشاه است و نسل در نسل ملک زاده است.
توضیحات:
سامانیان: آل سامان، سلسلهی پادشاهان ایرانی که بعد از طاهریان در ماوراءالنهر خراسان سلطنت داشتند و از ۲۶۱ یا ۲۷۱ تا ۳۸۹ﻫ. ق سلطنت کردند، نخستین ایشان، اسماعیل بن احمد و آخرین ایشان، نوح بن منصور بود. (فرهنگ لغات)
بند سوم:
کلمات قافیه: بر، سر، خاور و …
حروف اصلی قافیه: ر
حرف روی: ر
حروف الحاقی: ندارد
ردیف: کش
۲۵ - ســاقیــا، تــوبـــه را قــلم درکـــش
بــــر در میـــکده عـلــم بــــرکــــش
واژگان: قلم درکشیدن: محو کردن و از میان بردن چیزی را. (فرهنگ لغات) علم برکشیدن: درفش برافراشتن. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: ای ساقی، توبهای که از باده خواری و ساقیگری نمودهای، بشکن و باطل کن. بیا و دوباره درفش خویش را بر در میکده برافراز و به کار ساقیگری بپرداز.
آرایههای ادبی: قلم درکشیدن کنایه از باطل و مردود دانستن و علم برکشیدن کنایه از خودنمایی و اظهار وجود کردن است. علم و قلم جناس یکسویه در آغاز دارند.
۲۶ - زهـــد را بنــــد آهنــین بـــر نــــه
عقـــل را میـــل آتـشــین در کــــــش
واژگان: میل کشیدن: کورکردن کسی با میل داغ کرده، نابینا کردن. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: در مجلس بزم و باده نوشی، زهد و پرهیزکاری را به زنجیر بکش و اسیر کن و در چشمان عقل، میل داغ آتشین بکش تا کور شود و مانع از باده خواری و عشرت تو نشود.
آرایههای ادبی: زهد به شخصی مانند شده که باید به زنجیر کشیده شود و عقل را نیز به شخصی مانند کرده که باید میل آتشین در چشم او کشیده شود.
۲۷ - خــانــهی دل سبــیل کــن بــر مــی
رقــــم لا یُبــــاع بــــر در کــــــش
واژگان: لایباع: فروخته نمیشود. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: خانهی دل خویش را یکسره وقف باده و باده خواری کن و بر در آن (خانه دل) بنویس، فروشی نیست (هیچ کس دیگر را در آن راه مده).
آرایههای ادبی: خانه دل اضافهی تشبیهی است .
۲۸ - جان چـو سـگ طـوق دار مجلـس توسـت
هــم تــو داغ سگیــش بـــر ســرکـــش
واژگان: طوق: هرچه گِرد چیزی را گیرد. (منتهی الارب)
معنی و مفهوم: ای معشوق (ممدوح)، جان من همانند سگی است که بند بندگی در مجلس تو را به گردن دارد. جان مرا به عنوان سگ خویش داغ و نشان کن.
آرایههای ادبی: شاعر جان خویش را مانند سگی دانسته که طوق بندگی ممدوح را در گردن دارد.
۲۹ - گـر بــه دل قــانعــی، دو اسبـــه درآی
ور بــه جـان خُشـندی، خــر انـــدر کــش
واژگان: دواسبه درآمدن: با شتاب حرکت کردن. (فرهنگ لغات)
شاهد: جــــان دو اســـبه دوان پـــی دل و عمــــر
به یکــی زیـــن دوگــــانــــه مــــی نــــرســــد
. Report of the special Rapporteur,fromotion and protection of the Right to freedom of opinion and Expression,UNDOC. E/CN. 4/2000/63,18 January 2000,para. 43. Available at: http: //www. unhchr. ch / Huridocda / Huridocansr Testprame /1238 a 85 ba?open document. ↑
. Toby mendel; The public’s Right to know: principles on freedom of Information Legislation, Article 19 London, Jun 1999. Available at: www. article19. org/pdf. ↑
.. Toby mendel: Ibid p. 2 ↑
. Ibid p. p. 3-4 ↑
. Toby mendel Ibid p. 4 ↑
. Ibid pp. 5-6 ↑
. Ibid p. p. 5. 6 ↑
. Ibid p. p. 8-9 ↑
. Ibid p. 9 ↑
. Ibid p. 10 ↑
. Ibid p. p. 10. 11 ↑
.. رضایی، علی، تعهد دولت به ارائه ابتکاری اطلاعات در اسناد حقوق بشر و حقوق ایران و هند، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مفید، ۱۳۸۸ش. ↑
- نمک دوست تهرانی، حسن، آزادی اطلاعات وحق دسترسی، بنیان دموکراسی، پیشین، ص ۶۸٫ ↑
- انصاری، باقر، مفهوم مبانی و لوازم آزادی اطلاعات، نامه مفید، تابستان ۱۳۸۶ش، شماره ۶۷، صص ۱۴۰-۱۴۴٫ ↑
- صناعی، محمود، آزادی فرد ودولت و قدرت، صص ۱۲-۱۳٫ ↑
- به نقل از هدایت الله فلسفی، حق صلح و منزلت انسانی، مجله حقوقی، دفتر خدمات حقوقی بین الملل ایران، شماره ۲۶-۲۷، صص ۳۹-۴۰٫
Emmanuel kant. The metaphyzics of ethics p. 198 ↑
- سیدفاطمی، محمدقاری، حقوق بشر در جهان معاصر، پیشین، ص ۱۸۰٫ ↑
- کاتوزیان، ناصر، مبانی حقوق عمومی، ص ۹۹٫ ↑
- سوره مبارکه شوری/۳۸٫ ↑
- سوره مبارکه آلعمران/ ۱۵۹٫ ↑
- عمیدزنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، ج ۷، صص ۲۸۷-۳۰۶٫ ↑
- سیدفاطمی، محمدقاری، حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر دوم، پیشین، ص ۹۲٫ ↑