وبلاگ

• • • • 1. 1. پذیرش فناوری اطلاعات

         

         

     

     

امروزه تاثیر فناوری اطلاعات بر فضای کسب و کار کنونی غیر قابل انکار است. انسان هزاره سوم در تلاش است با شتاب دادن به روند توسعه و کاربری فناوری اطلاعات در بخش­های مختلف نظام اجتماعی از الگوی سنتی فاصله گرفته و الگوی جدید متناسب با الزامات عصر اطلاعات ایجاد کند(Joseph& Stone, 2003). فناوری­های اطلاعات و ارتباطات به عنوان فناوری غالب در هزاره جدید معرفی شده ­اند. این فناوری­ها با سرعت بخشیدن به فرایند مبادله اطلاعات و کاهش هزینه­ های داد و ستد، به ابزاری برای افزایش بهره­وری وکارایی و رشد در تمامی حیطه­های فعالیت بشری تبدیل شده ­اند. مزایای بالقوه این فناوری­ها زمانی قابل حصول است که بین تمام بخش­های جامعه توسعه و گسترش یابند(رضایی، 1388).

در این حوزه درک عواملی که موجب پذیرش یک فناوری میشوند و ایجاد شرایطی که تحت آن، فناوری­های اطلاعاتی مورد نظر پذیرفته شود از پژوهشهای مهم در زمینه فناوری اطلاعات است. به عبارتی این مسأله که چرا افراد، یک فناوری اطلاعاتی را میپذیرند و از آن استفاده میکنند و یا برعکس، آن را نمیپذیرند و از آن استفاده نمیکنند از مهمترین مباحث سیستمهای اطلاعاتی است (یعقوبی و شاکری، 1378). پذیرش فناوری­های اطلاعات و ارتباطات با بخشی از دانش رفتار مصرف ­کننده که به ارزیابی پذیرش و به­ کارگیری یا عدم پذیرش این فناوری­ها در سطوح فردی و سازمانی می ­پردازد حوزه­ تحقیقاتی جدیدی را گشوده است که امکان تبیین بهتری را برای رفتار مصرف­ کنندگان سیستم­های اطلاعاتی فراهم می­آورد. از این رو با بهره­ گیری و توسعه مدل های رفتار مصرف ­کننده می توان برای استقرار مطلوب­تر سیستم­های اطلاعاتی راهکارهای عملی­تری ارائه داد. از این رو پیشینه­ای از شکل­ گیری و توسعه مهمترین مدل­های رفتار مصرف ­کننده در حوزه­ فناوری اطلاعات ارائه شده شاخص­ های اصلی و مدل مفهومی پژوهش ارائه می­ شود.
الف. تئوری­ها و مدل­های رفتار مصرف ­کننده در حوزه­ فناوری اطلاعات
از زمان ظهور فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی،محققان از دیدگاه های مختلف به بررسی آثار و تبعات استفاده از این فناوری ها پرداخته اند. با افزایش سرمایه گذاری ها در حوزه ی گسترش این فناوری ها مطالعه مرتبط با پذیرش این فناوری ها اهمیت بیشتری یافته است. پذیرش، پدیده ای چند بعدی است و مجموعه ای وسیع از متغییرهای کلیدی مانند ادراکات، عقاید، نگرش ها و ویژگی های افراد و همچنین میزان درگیری آنها با فناوری اطلاعات را شامل می شود. پذیرش کاربران به عنوان “علاقه مشهود در بین گروه برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، به منظور انجام وظایفی که این فناوری ها برای پشتیبانی از آنها طراحی شده اند” تعریف می شود.
بیش از سه دهه تحقیقات در حوزه­ به­ کارگیری فناوری اطلاعات انجام شده است. بیشتر تحقیقات در حوزه­ درک مشتری و کاربران از فناوری­های جدید و ارائه­ مدل­هایی در این زمینه انجام شده است . خواستگاه اکثر آنها سیستم­های اطلاعاتی و رویکردهای روان­شناسی و جامعه ­شناسی بوده است . این مدل­ها به شناخت ما از عوامل موثر در پذیرش فناوری از سوی کاربران و روابط بین آنها کمک می­ کند (رضایی، 1388).

1. 1. تئوری رفتار منطقی

این تئوری توسط فیش­باین وآجزن در سال 1975درکتاب “باور،نگرش،قصدورفتار: مقدمه­ای برتئوری وپژوهش"مطرح شده ومبتنی براین فرض است که افرادبه طورمنطقی عمل میکنند. آنها کلیه اطلاعات دردسترس درباره رفتارهدف راجمع­آوری وبه طورمنظم ارزیابی میکنند، همچنین اثرونتیجه اعمال را درنظرمیگیرند، سپس براساس استدلال خودتصمیم میگیرندکه عملی را انجام دهندیا انجام ندهند (Pikkarainen & Karjaluoto, 2004). شکل زیر این تئوری را نشان می دهد(Vallerand, Pelletier, Deshaies, Cuerrier, &Mongeau, 1992)
نظریه رفتار منطقی یا عمل مستدل روابط علی را که در جریان حرکت از اعتقادها، نگرش­ها و گرایش­ها به رفتار وجود دارد مشخص می کند (رضایی، 1388).
طرز نگرش نسبت به رفتار
هنجارهای ذهنی
تمایل رفتاری یا قصد
رفتار واقعی
باورها یا عقاید نگرشی
باورها یا عقاید هنجاری
باورها یا عقاید نگرشی
باورها یا عقاید هنجاری
شکل 2 2. تئوری رفتار منطقی
ج. تئوری رفنار برنامه ریزی شده
تئوری رفتار برنامه­ ریزی شده ^[26] مدل بسط یافته تئوری رفتار منطقی است که بیان می­ کند رفتار نتیجه­ مستقیم نیت رفتاری است. این تئوری بیان می­ کند که قصد فرد تحت تاثیر درک او از چگونگی و سختی انجام رفتار است. این تئوری بر تعیین کننده­ های ادراکی رفتاری تمرکز دارد (Venkatesh, Morris & Davis, 2003).
باورها یا عقاید نگرشی
باورها یا عقاید هنجاری
باورهای کنترلی
رفتار واقعی
تمایل رفتاری یا قصد
طرز نگرش نسبت به رفتار
هنجارهای ذهنی
ادراک از کنترل رفتاری
باورها یا عقاید نگرشی
باورها یا عقاید هنجاری
باورهای کنترلی
رفتار واقعی
تمایل رفتاری یا قصد
طرز نگرش نسبت به رفتار
هنجارهای ذهنی
ادراک از کنترل رفتاری
شکل 2 3. تئوری رفتار برنامه­ ریزی شده