وبلاگ

تغییر ارزش‌های اجتماعی هم چون تمایل افراد به آزادی و استقلال بیشتر در کار و حضور بیشتر در کنار خانواده از یک سو و ارتقای سطح استاندارد زندگی در میان خانواده های امروزین که نیاز به در آمد بیشتر را طلب می‌کند از سوی دیگر، دو نیروی متضادی است که برآیند آن‌ ها راه اندازی یک کسب‌وکار در خانه ر ا سبب می‌شود.
یک کسب‏وکار هنگامی راه‏اندازی می‏شود که شخصی به این نتیجه برسد که می‏تواند از طریق تولید کالا یا خدمات و فروختن و ارائه آن به مردم، سود کسب کرده، به جامعه­ خود کمک کند. کسب‏وکار خانگی به هر نوع فعالیت اقتصادی در محل سکونت شخصی که با بهره گرفتن از امکانات و وسایل منزل راه‏اندازی شود، گفته می‏شود (غلامی و احمدپور داریانی،۱۳۸۶: ۳). این کسب‏وکارها، کسب‏وکارهایی هستند که در خانه اداره می‌گردند و برای آن کسب‏وکار هیچ محل دیگر تحت مالکیت یا اجاره به جز خانه فرد شاغل کسب‏وکار خانگی وجود ندارد (ای بی اس^[۲۰]، ۲۰۰۴: ۷۰). در واقع خانه در کسب‏وکار خانگی تعریف دیگری به خود می‏گیرد و به جای آنکه صرفاً مکانی برای آرامش، استراحت و سرگرمی ‏باشد؛ به محلی برای ایجاد درآمدهای اقتصادی نیز تبدیل می‏شود (مهر،۱۳۸۹: ۱). همچنین می‌توان به این نکته اشاره نمود که خانه برای زنان یک محل بدیهی برای شروع کسب‏وکار می‏باشد که نشان‏دهنده یک گزینه موقعیتی کم خرج برای وی می‏باشد تا نقش‌های کار و خانواده را ترکیب نماید (لاسکاکو^[۲۱] و اسمیت-هانتر^[۲۲]،۲۰۰۴ :۱۶۵). طبق ماده ۲ «قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی» نیز منظور از مشاغل یا کسب‏وکار خانگی، آن دسته از فعالیت­هایی است که با تصویب ستاد ماده ۳، توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب‏وکار بدون ایجاد مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی هم‌جوار شکل می‏گیرد و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‏گردد (قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، ۱۳۸۹: ۱۸).

کارکنان خانگی بر اساس چگونگی استخدام و نوع مدیریت و کنترلی که بر کار دارند در چهار دسته قرار می‌گیرند. دسته اول کارمندان خانگی‌اند این افراد نه تنها در استخدام و حقوق بگیر یک سازمان بیرونی هستند بلکه تحت کنترل و نظارت آن نیز قرار دارند و تنها تفاوت آن‌ ها با کارمندان معمولی در محل کارشان است. دسته دوم متخصصان و مدیران حرفه ای هستند که وظایف و مسئولیت‌هایشان را از خانه انجام می‌دهند. این افراد اگرچه مزدبگیر یک سازمان بیرونی هستند اما مدیریت و کنترل بر بسیاری از جوانب کاریشان را خود بر عهده دارند. دسته‌ی سوم مقاطعه کاران خانگی هستند که بخشی از زنجیره‌ی تولید و خدمت‌های یک سازمان بیرونی بوده و تحت سفارش و به خواست آن فعالیت کرده و کارانه دریافت می‌کنند. دسته‌ی چهارم که صاحبان کسب‌وکارهای خانگی نامیده می‌شوند، به طور مستقل یک فعالیت اقتصادی را راه اندازی کرده و درباره‌ی تولید، ارائه‌ خدمت‌ها و فروش محصولاتشان، خود تصمیم گیری می‌نمایند. چنین فعالیت‌هایی را کسب‏وکار خانگی (رسانفیشه و دیگران^[۲۳]، ۲۰۰۹: ۲۵-۲۶) و به صاحبان و بنیان گذاران آن کارآفرینان خانگی می‌گویند (تامپسون، ۲۰۰۹: ۲۲۹). کسب‏وکارهای خانگی معمولاً در بخش کسب‌وکارهای بسیار کوچک (کسب‏وکارهای کمتر از ۵ کارمند) دسته بندی می‏شوند. بیش از ۷۵ درصد از صاحبان این کسب‏وکار بیش از ۴۰ ساعت در هفته کار می‏کنند (ناهید و قنبری،۱۳۸۹: ۵). برخی از مهم­ترین مزایای کسب‏وکار خانگی عبارتند از (غلامی و احمدپور داریانی،۱۳۸۶: ۳) :
داشتن برنامه زمانی و کاری انعطاف پذیر
عدم صرف زمان برای رفت و آمد
پایین بودن هزینه راه‏اندازی
تناسب با ویژگی‏های جسمی افراد معلول و کم توان
ایجاد تعادل و موازنه بیشتر بین کار و زندگی
عدم نیاز به مجوز
همچنین خانه به عنوان مرکزی برای رشد کسب‏وکارهای نوپا، به کارآفرینان اجازه آزمایش ایده­هایشان در سطح کوچک و بدون سرمایه‏گذاری بزرگ می­دهد. علیرغم مزایا، استفاده از خانه به عنوان محل شروع کسب‌وکار، زیان­هایی نیز دارد. در برخی موارد، کسب‏وکارهای خانگی می‏تواند به عنوان کسب‏وکارهای کوچک، غیر رسمی­ یا غیر تخصصی تلقی شود و صاحبان کسب‏وکار شانس خود را برای داشتن پشتیبان و شبکه های کسب‏وکار از دست بدهند (نیوبری و باسورت^[۲۴]، ۲۰۱۰: ۱۸۴). از دیگر معایب، امکان ایجاد مزاحمت برای همسایگان، تداخل محیط مسکونی با مکان اشتغال، نبود بستر کافی برای نظارت (مهر،۱۳۸۹: ۱)، فقدان امنیت شغلی و عدم وجود فضای کافی برای خانواده می‌باشد (غلامی و احمدپور داریانی،۱۳۸۶: ۳).
۲-۳-۱- انواع مدل‏های کسب‏وکار خانگی
مدل کسب‏وکار توصیفی از یک مجموعه کسب‏وکار است که ساختار، روابط بین عوامل ساختاری و همچنین نحوه پاسخ­دهی آن کسب‏وکار به دنیای واقعی را بیان می‏کند. بسیاری از افراد روش­ها و مدل­های گوناگونی را برای یافتن بهترین مدل، مورد آزمون قرار می‏دهند. پس مدل­های مختلف کسب‏وکار خانگی به منظور انتخاب بهترین مدل مورد بررسی قرار می‏گیرد (ناطقی و دیگران،۱۳۸۹: ۱۰). در جدول زیر مدل‏های مختلف کسب‏وکارهای خانگی به طور مختصر شرح داده شده است:
جدول ۲-۲- انواع مدل‏های کسب‏وکار خانگی (ناطقی و دیگران،۱۳۸۹: ۲۰-۱۱)