. ادله اثبات دعوی در دادرسی اتهامی
-
- قسامه: شهادت شهود، اقرار و سوگند مهم ترین ادله اثبات دعوی در نظام دادرسی اتهامی به شمار میآیند. قضات رومی پس از انقراض روم غربی در قرن پنجم میلادی مدتها اصل برائت متهم را نمیپذیرفتند و بنابراین متهمان ناگزیر بودند بیگناهی خود را اثبات کنند. در غیر این صورت پس از غسل و تطهیر باید بر بیگناهی خود سوگند یاد میکردند. سوگند مذکور در پارهای موارد کافی به نظر نمیرسید و ناگزیر متهم به قسامه متوسل میشد. به این ترتیب که تعدادی از افراد با متهم هم قسم شده ، حسن شهرت و تقوای او را مورد تایید و تاکید قرار میدادند تا متهم برائت حاصل کند. تعداد کسانی که برای قسامه لازم بود برحسب زمان ومکان و نوع اتهام متفاوت بود و گاهی به 72 تن میرسیدند. برای مثال در فرانسه در دوره سلطنت کارونژنیها در مورد اتهام به سرقت گله و فقدان دلیل کافی برای اثبات این اتهام، لازم بود که متهم بر بیگناهی خود سوگند یاد کرده، 12 تن نیز با وی هم قسم شوند تا از جرم مورد اتهام تبرئه شود. موقعیت اجتماعی متهم نیز در تعیین تعداد قسمها موثر بود. چنانکه شاهزاده «فرد گوند» که از سوی همسرش متهم به زنا شده بود، نه فقط بر بیگناهی خود قسم خورد، بلکه 300 تن دیگر از دولتمردان نیز با او هم قسم شده و او را از اتهام زنا مبرا دانستند، تا مورد عفو پادشاه قرار گیرد(آشوری، پیشین: 25).
- اوردالی و دوئل: اوردالی عبارت از دلیل قضایی است، که تحت عنوان داوری ایزدی به ویژه در قرون وسطی متداول بود. در واقع در صورتی که متهم نمیتوانست ادلهای از قبیل شهود یا قسامه اقامه کند، سوگند وی به تنهایی کافی نبوده و ناگزیر باید به آزمونهای سنتی (اوردالی) تن میداد. قضات بر این باور بودند که ایزدان به کمک متهم بیگناه خواهند شتافت و چنین متهمی از آزمونهای اوردالی روسپید بیرون خواهد آمد. به عنوان مثال در منشور حمورابی در مورد اتهام به جادوگری و زنای محصنه سرنوشت دعوی را داوری ایزدی مشخص میکرده است. طبق ماده 132 این منشور «هرگاه زن شوهرداری متهم به هم خوابگی با مردی اجنبی شود و لیکن شوهر او را با دیگری هم بستر ندیده باشد زن باید برای اثبات بیگناهی خود یک بار در نهر مقدس غوطهور شود. در ایران باستان داوری ایزدی از طریق توسل به آیینهای سی و سه گانه که خود به «ورگرم» و «ورسرد» تقسیم میشده مرسوم بوده است. در اورپای قرون وسطی نیز ، به ویژه در عصر فرانکها ، اوردالی به عنوان یکی از ادله اثبات بزهکاری یا بیگناهی برخی متهمین متداول بوده و متهمی که موفق به ارائه دلیل کافی بر بیگناهی خود نمیشد در مواردی ناگزیر از تن دادن با آزمایش آهن تفته، شیره گیاهان سمی و امثال آن میگردید. توسل به این دلیل در سال 1215 به موجب تصمیم متخذه از سوی چهارمین شورای عالی کلیسا ممنوع اعلام شد(آشوری، 1376: ج1: 136). «در اورپا پس از تحریم اوردالی از سوی شورای عالی کلیسا در لاترن ، دوئل یا پیکار تن به تن ، به عنوان دلیل اثبات جرم متداول شد. این شیوه که با عرف و عادت خشونت بار دوران فئودالی اورپا سازگار بود و در قرن 13 میلادی عالیترین دلیل محسوب میشد به علت تعارضی که با عقل سلیم داشت، به موجب فرامین 1254 و 1258 سن لویی پادشاه فرانسه غیرقانونی اعلام شد»(باقری، 1381: 26).
در نظام اتهامی مرحله تحقیقات مقدماتی یا بازپرسی وجود نداشت و هرگونه تحقیق و تفحص در جلسه دادگاه صورت میپذیرفت. شاکی باید کلیه ادله موجود علیه متهم را تا جلسه دادرسی ارائه کند و متهم نیز در همان جلسه باید به منظور رد اتهام از خود دفاع مینمود. قاضی نیز در جریان رسیدگی اصولاً نقش حکم و داور را ایفا میکرد و از تحصیل دلایل و کوشش در راه وصول به حقیقت ممنوع بود. بنابراین در این نظام مرحله تحقیق کیفری معنا و مفهومی نداشت و این به دلیل عدم وجودی نهادی بود که از طرف جامعه عهدهدار تعقیب و تحقیق در خصوص جرایم باشد.
فرم در حال بارگذاری ...