وبلاگ

هیچ کمبودی در تعداد تعاریف رقابت پذیری وجود ندارد ولی مشکل اصلی در عدم وجود تعریفی جامع از رقابت پذیری است. اما بطور کلی می توان رقابت پذیری را قابلیت و توانمندی هایی دانست که یک کسب و کار ، صنعت ، منطقه ، کشور دارا هستند و می توانند آن ها را حفظ کنند تا در عرصه رقابت بین المللی ، نرخ بازگشت بالایی را در فاکتورهای تولید ایجاد کرده و نیروی انسانی خود را در وضعیت نسبتا بالایی قرار دهند. به عبارت دیگر ، رقابت پذیری ؛ توانایی افزایش سهم بازار ، سود دهی ، رشد ارزش افزوده و ماندن در صحنه رقابت عادلانه و بین المللی برای یک دوره طولانی است. مفهوم رقابت پذیری شامل موارد مختلفی مانند مزیت نسبی و یا دیدگاه رقابت پذیری قیمتی، استراتژی و دیدگاه مدیریتی و همچنین دیدگاه تاریخی و فرهنگی-اجتماعی است .برخی رقابت پذیری را یک پدیده کلان اقتصادی می دانند و آن را ناشی از عواملی چون نرخ ارز ، نرخ بهره و کسری بودجه کشورها می دانند. دیدگاه دیگر ، رقابت پذیری را محصول وفور نیروی کار و ارزان بودن دستمزدها در کشور می داند. دیدگاهی دیگر رقابت پذیری را تابعی از غنای کشور ها از نظر برخورداری از منابع طبیعی می داند. اخیرا بسیاری از دیدگاه ها ، رقابت پذیری را به شدت تحت تاثیر سیاست های دولت می دانند.این دیدگاه ها هدفگذاری ، حمایت و تشویق صادرات و سوبسیدهای دولتی را عامل اساسی در موفقیت بین المللی کشورها در صنعتی خاص می دانند. با وجود شواهد زیاد دال بر صنعت این دیدگاه ، برخی مطالعات و مشاهدات این نظر را تصدیق نمیکنند. دیدگاهی دیگر نیز وجود دارد که رقابت پذیری را ناشی از تفاوت در دیدگاه و عملکرد مدیران در فعالیت های اقتصادی از جمله دیدگاه آنها به چگونگی رابطه کارگر و کارفرما می داند.(مهرگان و همکاران،۱۳۸۷،ص۴)

مجمع اقتصاد جهانی ، رقابت پذیری را توانایی اقتصاد ملی در پایداری رشد یا حفظ استاندارد زندگی (درآمد سرانه) می داند. از نظر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه ، رقابت پذیری یعنی توانایی یک ملت در تولید کالاها و خدمات برای ارائه در بازارهای بین المللی و به طور هم زمان حفظ و یا ارتقای سطح درآمد شهروندان در بلندمدت. از دیدگاه کنفرانس سازمان ملل در مورد توسعه تجارت^[۵] ، واضح ترین نگرش به رقابت پذیری از مسیر مقایسه عملکرد اقتصاد کلان و اقتصاد زندگی جامعه بر اساس بهره وری عوامل تولید به دست می آید. مفهوم دقیق رقابت پذیری در این دیدگاه توانایی کشورها در فروش محصولاتشان در بازارهای جهانی است. به عقیده موسسه مدیریت توسعه ، رقابت پذیری ملی به مفهوم اجتماع ساده بنگاه های انفرادی نیست ، بلکه نتیجه عوامل متعددی نظیر نحوه هدایت اقتصاد توسط دولت ، سیاست های اجتماعی و مکانیزم ایجاد ارزش می باشد. رقابت پذیری به مفهوم توانایی کشور در ایجاد ارزش افزوده و افزایش ثروت جامعه به وسیله مدیریت دارایی ها و ایجاد جذابیت ها و … است. بر اساس دیدگاه هیت نیز ، رقابت پذیری ملی عبارت است از میزان تولید کالاها و خدماتی که از سوی یک کشور بتواند به بازارهای بین المللی راه یابد. ضمن آنکه در همین مدت درآمد واقعی شهروندان خود را افزایش دهد و یا دست کم مانع کاهش آن شود. کوهمن نیز معتقد است که رقابت پذیری را می توان به صورت توانایی یک اقتصاد برای ثابت نگه داشتن سهم خود در بازارهای بین المللی و یا افزایش سهم خود در بازار هر فعالیتی که انجام می دهد تعریف کرد ، به شرطی که استانداردهای زندگی را برای حاضران در فرایند رقابت پذیری بهبود بخشد و یا حداقل مانع افت این استانداردها شود. ( بهیکش ، ۱۳۸۰،ص۴۶ )
۳-۱-۴ تعاریف رقابت پذیری
تا کنون تعاریف زیادی از دیدگاه های مختلف در رابطه با رقابت پذیری مطرح شده است. رقابت پذیری به منزله فرآیندی است که افراد ، منابع ، تصمیمات و اقبال خوش را شامل می شود. در دو دهه اخیر شاهد دو مکتب فکری متفاوت در زمینه رقابت پذیری بوده ایم. رویکردهای مبتنی بر فناوری و رویکرد مبتنی بر شایستگی. بر مبنای رویکرد اول ، فناوری اساس رقابت پذیری است ، در حالی که مبنای رویکرد دوم ، سازمان یادگیرنده می باشد که بر قوت ها جهت ماندگاری از طریق الگوبرداری و نیز پیش بینی و پاسخ گویی اثر بخش به تغییرات تاکید می شود.( آقازاده ، ۱۳۸۹، ص۲۳)
اسکات^[۶] ، رقابت پذیری را به عنوان توان افزایش درآمد ها با سرعتی برابر با رقبا و ایجاد سرمایه های ضروری جهت رویارویی با آن ها در آینده تعریف می کند.(اسکات،۲۰۰۷، ص۱۱۷)
باکلی ، معتقد است رقابت پذیری شامل کارایی (دستیابی به اهداف با حداقل هزینه) و توانایی ( داشتن اهداف صحیح) بوده و انتخاب اهداف مناسب از اهمیت بسیاری برخوردار است. رقابت پذیری هم اهداف و هم وسایل دستیابی به اهداف را شامل می شود.(باکلی^[۷] ،۲۰۰۴، ص ۱۷۵)
طبق تعریف مارتز^[۸] ، رقابت پذیری معادل قدرت اقتصادی یک واحد در مقابل رقبایش در بازاری است که براحتی کالاها ، خدمات ، مهارت ها و ایده ها فراتر از مرزهای جغرافیایی عرضه می شود. رقابت پذیری در سطح بنگاه می تواند بعنوان توانایی بنگاه در طراحی ، تولید و بازاریابی محصولات و فروش آن ها بیشتر از رقبا تعریف شود. (مارتز ، ۲۰۰۶،ص۱۱۳)
دی کروز و راگمن^[۹] ، معتقدند که رقابت پذیری در سطح شرکت را می توان به صورت توان شرکت در طراحی ، تولید و یا ارائه محصولاتی که در مقابل محصولات رقبا ، دارای قیمتی پایین تر یا کیفیتی بالاتر در مقابل هزینه ای برابر باشد تعریف نمود. (دی کروز و راگمن ، ۲۰۰۷،ص۱۲۷)
رقابت پذیری از دیدگاه انجمن رقابت پذیری آمریکا ^[۱۰]، به این شرح است : رقابت پذیری به معنای توانایی در افزایش تولید از طریق خلق کالاها و خدماتی با سطح بالاست که بتواند پاسخ مناسبی به معیارهای بازار جهانی ارائه دهد.(مهرگان و همکاران ، ۱۳۸۷،ص۶)
در گزارش رقابت پذیری صنایع اطلاعاتی کانادا اشاره شده که شرکتی رقابت پذیر است که بتواند ضمن ایجاد بازگشت سرمایه قابل قبول ، سهم بازار را حفظ کرده و یا افزایش دهد. بنابراین رقابت پذیری به واسطه سهم بازار و سودآوری شناسایی می شود.(صفری ، ۱۳۹۰، ص۱۸۷)
انجمن ملی رقابت پذیری ایرلند^[۱۱] ، رقابت پذیری را اینگونه بیان می کند: رقابت پذیری عبارت است از توانایی در بدست آوردن و حفظ بازارهای داخلی و خارجی.(فقیه نصیری ، ۱۳۸۹، ص۷۵)
با بررسی همه تعاریف فوق مشخص می شود که هر یک از آنها به بیان یکی از ابعاد موثر بر رقابت پذیری کشورها در صنعتی خاص می پردازد. همچنین با توجه به تغییراتی که در محیط اقتصادی بین المللی رخ داده است ، هیچ یک از این تئوری ها برای بیان علت تجارت کشورها و دلیل موفقیت کشوری در صنعتی خاص و توانایی یک کشور در حفظ موقعیت رقابتی خود در بلند مدت کافی نبوده و نیاز به ارائه نظریه ای است که بتواند ورای مزیت نسبی ، به بیان دلایل رقابت پذیری یک صنعت در سطح جهان بپردازد.(گارلی^[۱۲] ،۲۰۰۵،ص۱۳۹)
رقابت پذیری یک اقتصاد ، به رقابت پذیری شرکت های داخل آن بستگی دارد. با این حال رقابت پذیری اقتصاد ملی چیزی فراتر از جمع ساده یا میانگین رقابت پذیری شرکت­های آن می باشد. رقابت پذیری در سه سطح ملی یا کشوری ، صنعت و شرکت مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.(پورتر و میلر^[۱۳]،۱۹۹۸، ص۱۲۰)
۲-۱-۵ سطوح رقابت پذیری
۲-۱-۵-۱ رقابت پذیری در سطح ملی
رقابت پذیری در عرصه ملی عبارتست از توانایی یک ملت برای ایجاد ارزش های پایدار از طریق واحدهای تولیدی یا بنگاه های اقتصادی خود به منظور ارتقای سطح زندگی شهروندان و به طور کلی افرادی که در ایجاد این ارزش ها فعالیت دارند. نیروی محرکه رقابت پذیری ، بهره وری است. ملت ها از طریق تربیت ماهرترین نیروی کار و ایجاد مناسب ترین فضای کسب و کار با یکدیگر به رقابت می پردازند. فراهم کردن چنین فضایی به نوبه خود به جذب سرمایه گذاری ها و رشد و تعالی شرکت های تجاری و ایجاد فرصت های شغلی جدید کمک می کنند. (علمی ، ۱۳۸۹، ص۳)
برخورداری از منابع طبیعی فراوان و نیروی کار ارزان اگرچه امتیاز بزرگی است اما رقابت پذیری را تضمین نمی کند. دستیابی به بالاترین سطوح بهره وری در این زمینه عامل تعیین کننده ای است. تحقق این هدف نیازمند سرمایه گذاری های کلان در بسیاری از زمینه ها (ایجاد زیر ساخت ها، توسعه آموزش حرفه ای ، تحقیق و توسعه و … ) است . خط مشی های اقتصاد کلان یک کشور محیط مساعدی برای ارتقای بهره وری از طریق دسترسی شرکت­ها به سرمایه گذاری خارجی ، فناوری پیشرفته و بازارهای گسترده فراهم می کند. شرکت­هایی که بتوانند به تولید کالاها و خدمات منحصر به فرد و ایجاد شده با ابتکار و فناوری پیشرفته به بازارهای بین المللی اقدام کنند بر رقبای خود پیشی خواهند گرفت ؛ ثروت و درآمد بیشتری کسب خواهند کرد و در رفاه و خوشبختی اتباع کشور خویش نقش ارزنده تری ایفا خواهند کرد. (علمی ، ۱۳۸۹، ص۳)
مفهوم رایج رقابت پذیری در سطح ملی ، توانایی کشورها در تولید محصولاتی است که می توانند در رقابت بین المللی عرض اندام نمایند. به اعتقاد، مون و همکاران ، رقابت پذیری یک کشور می تواند موقعیت رقابتی آن کشور در بازار بین المللی بین سایر کشورهای مشابه از نظر توسعه اقتصادی باشد. منزلر و هوکانن ،بر این اعتقاد است که سطح رقابت پذیری بین المللی یک صنعت یا یک بنگاه به عوامل زیادی در سطح خرد و کلان وابسته است . تنها ملاحظه ترکیبی و جمعی متغییرهاست که می تواند بیانگر پویایی های رقابت پذیری بین المللی باشد. سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه^[۱۴] معتقدند که رقابت پذیری عبارت است از سطحی از تولید کالا و خدمات کشور که در شرایط بازار آزاد بتواند تقاضای بازارهای جهانی را جذب کند و سطوح مختلف این تقاضا را برآورده سازد و در عین حال به این وسیله درآمد واقعی شهروندان را در بلندمدت افزایش دهد.این سازمان در تعریف دیگری از رقابت پذیری عنوان کرده است که «رقابت پذیری نوعی از وضعیت بازار آزاد است که یک کشور می تواند به تولید کالاها و ارائه خدمات بپردازد ، در حالی که رقبای خارجی را در کنار خود حس می کند و هم زمان بتواند درآمد واقعی خود را افزایش دهد». (علمی ،۱۳۸۹،ص۳)
بر مبنای دیدگاه پورتر ، مهمترین هدف اقتصادی ملتها ایجاد استاندارد بالای زندگی برای شهروندان می باشد که این استاندارد توسط میزان بهره وری در استفاده از منابع بکار گرفته شده در امر تولید و تجارت تعیین می گردد. در واقع همین عامل است که وضعیت رقابت پذیری کشور ها در صنعتی خاص را تعیین می کند (پورتر،۱۳۸۷،ص۲۴).پورتر در قالب مدل الماس ملی معتقد است که مزیت رقابتی ملل از چهار عامل تعیین کننده تاثیر میپذیرد : شرایط عوامل ، شرایط تقاضا ، صنایع مرتبط و پشتیبان ، استراتژی ، ساختار و رقابت پذیری شرکت. وی همچنین تاثیر دو عامل دیگر را نیز حائز اهمیت می داند اما برای آنها حالت کمکی قائل است که شامل اقدامات دولت و رویدادهای شانسی و اتفاقی می باشد. از جمله مراجعی که به توسعه و اندازه گیری شاخص های رقابت پذیری ملی پرداخته اند می توان به سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی ، موسسه استراتژی و رقابت پذیری وابسته به مدرسه عالی هاروارد ، موسسه توسعه مدیریت و مجمع جهانی اقتصاد اشاره کرد. دو نهاد اخیر با مشارکت هم کتاب سال رقابت پذیری جهان را انتشار کرده اند و بر اساس شاخص هایی معین رقابت پذیری کشورها را اندازه گیری و رتبه بندی می کنند و بیان می کنند که رقابت پذیری به معنی میزان ثروتی است که یک کشور در بازار جهانی بیشتر از رقبایش خلق میکند.کتاب سال رقابت پذیری جهان روابط بین محیط ملی یک کشور ( جاییکه دولت نقش کلیدی ایفا می کند ) و فرایند ایجاد ارزش ( توسط بنگاه ها و افراد ) را مورد توجه قرار می دهد. این کتاب بر پیامد تعامل چهار عامل رقابت پذیری که محیط ملی کشور نامیده می شود ، تمرکز دارد. این عوامل شامل : عملکرد اقتصادی ، کارایی دولت ، کارایی تجارت ( بازرگانی ) و زیر ساخت می باشند که هر کدام از این دسته عوامل شاخص های مخصوص به خود را دارند. بر اساس مفروضات کتاب سال رقابت پذیری جهان ، بواسطه عملکرد مناسب در این ابعاد ( این چهار عامل و بیش از ۳۰۰ شاخص ) ، فضایی ملی به وجود می آید که رقابت پذیری جهان را تداوم می بخشد. ( آقازاده ،۱۳۸۶ ،ص ۱۴۴-۱۴۳)
عوامل یاد شده و شاخص های آن ها به شرح شکل (۱) می باشد.
جدول۲-۱ : عوامل و شاخص های رقابت پذیری ملی

۲-۱-۵-۲ رقابت پذیری در سطح صنعت
با وجود اینکه رقابت پذیری صنعت ماهیت جداگانه و خاص خود را دارد، ولی صنعت از یک ماهیت بینابینی نیز برخوردار است ؛ بدین معنی که از یک طرف ، زمانی که به عنوان محیط خرد فعالیت و رقابت بنگاه ها و کسب کار ها در نظر گرفته می شود ، ماهیت زیر ساختی به خود گرفته و به سطح ملی شباهت پیدا می کند. از طرف دیگر زمانی که به عنوان مجموعه ای از بنگاه های فعال در یک حوزه تخصصی ( مانند خودرو ، مواد غذایی ، خدمات بانکی و بیمه ای و غیره) در مقایسه با صنایع رقیب در فضای رقابتی ملی و بین المللی در نظر گرفته می شود، ماهیتی کارکردی به خود گرفته و به سطح بنگاهی شباهت پیدا می کند.( هر چند که خود متشکل از بنگاه های زیادی است که در یک حوزه تخصصی معین مشغول فعالیت و رقابت می باشند) بر این اساس رقابت پذیری صنعت در برخی موارد از لحاظ مفهومی و نیز از نظر شاخص های تعیین کننده رقابت پذیری با رقابت پذیری کشور و بنگاه نقاط مشترکی دارند. ادبیات نظری و تجربی رقابت پذیری صنعت نیز همانند ماهیت صنعت ، در برخی موارد بصورت مستقل و در بسیاری از موارد بصورت مشترک با سطوح ملی و بنگاهی به بررسی مباحث مربوط به رقابت پذیری در این سطح پرداخته است.(آقازاده ، ۱۳۸۶،ص۱۴۴)
باکلی و همکاران او رقابت پذیری صنعت را در قالب یک چارچوب کاربردی شامل ابعاد عملکردی رقابتی ، پتانسیل رقابتی و فرایند مدیریتی می دانند. بایستی توجه داشت که رقابت پذیری یک فرایند مستمر بوده و از حالت ایستا برخوردار نیست. بر این اساس در زمان بکار گیری این مفهوم نه تنها باید نتایج عملکردی و پتانسیل ایجاد چنین عملکردی را مد نظر قرار دهیم بلکه بایستی به فرایند چگونگی حصول این عملکرد توجه کافی داشته باشیم (باکلی و همکاران ، ۲۰۰۴ ، ص۱۷۵).
به نظر پورتر ، دو عامل اصلی برای بررسی سودآوری یک کسب و کار در بازار وجود دارد که عبارتند از : ساختار صنعتی که کسب و کار در آن فعالیت می کند، و موضع یابی رقابتی کسب و کار در آن صنعت. این دو عامل استراتژیک هستند که منجر به طراحی و اجرای استراتژی کسب و کار می شود ساختار صنعت ارزش ایجاد شده توسط فعالیت اقتصادی اعضای صنعت و نیز توان آنها برای سهیم شدن در ثروت ایجاد شده را توصیف می کند. در واقع یک صنعت زمانی می تواند رقابت پذیر بوده و نسبت به صنایع رقیب در بازارهای رقابتی ارزش بیشتری ایجاد نماید که از هماهنگی خوبی با عوامل محیط ملی برخوردار بوده و نیز از تعادل مناسبی در بین نیروهای ساختار داخلی خود بهره مند باشد . پورتر بطور معمول ساختار صنعت را متشکل از پنج نیرو می داند. شدت رقابت بین رقبای موجود در صنعت ، تهدید تازه واردین به صنعت ، تهدید محصولات جانشین ، قدرت چانه زنی خریداران ( مشتریان ) و قدرت چانه زنی عرضه کنندگان. این پنج نیرو جذابیت و رقابت پذیری صنعت را در بازارهای رقابتی مشخص می کنند. یک بنگاه فعال در یک صنعت خاص می تواند با در نظر داشتن این نیرو ها موضع رقابتی مناسبی برای خود در آن صنعت و در بازار رقابتی رقم زند. همچنین یک کشور می تواند با توجه به این نیرو­ها زمینه را برای رقابت­پذیری صنایع خود در بازارهای رقابتی جهانی فراهم نماید.(آقازاده ، ۱۳۸۶،ص۱۴۶)
۲-۱-۵-۳ رقابت پذیری در سطح بنگاه ]شرکت ، سازمان[
رقابت پذیری از دیدگاه یک شرکت عبارتست از توانایی تولید و عرضه کالاها و خدمات به گونه ای مطلوب تر و کارآمد تر از رقبای ذی ربط. در بخش تجارت ، رقابت پذیری به مفهوم موفقیت در بازارهای بین المللی بدون برخورداری از حمایت های دولتی یا هر گونه یارانه است. اگرچه پایین بودن هزینه حمل و نقل در یک کشور ممکن است سبب شود که بنگاه های تولیدی آن کشور بتوانند در بازار داخل یا بازارهای کشورهای مجاور کالاهای خود را با موفقیت عرضه کنند اما رقابت پذیری صرفا از طریق تفوق در بهره وری^[۱۵]حاصل می شود. (علمی، ۱۳۸۹،ص۳)
در اقتصاد متکی بر بازار ، بنگاه ها به منظور جذب مشتری بیشتر با یکدیگر رقابت می کنند و ازین رو دائما رفتارهای یکدیگر را زیر نظر گرفته و استراتژی های متنوعی برای کسب موفقیت اتخاذ می نمایند. بنابراین رقابت موجب می شود تا بنگاه ها به بهترین شکل عمل نمایند ، کالاهایی را با بهترین کیفیت تولید کنند و خدماتی را با پایین ترین هزینه ارائه دهند. فضای رقابتی بر اساس مکانیزم تشویق بنگاه های کار آمد و بهره ور و تنبیه بنگاه های ناکارامد و غیر بهره ور ، توسعه فعالیتهای کارآفرینانه و ورود به بازارهای جدید را ترغیب می نماید. در شرایط ایده آل بازار ، بنگاه ها در برابر تقاضای متغیر بازار و ورود بی وقفه رقبا با سرعت و انعطاف مناسب واکنش نشان می دهند. ورود بنگاه ها و شرکتهای جدید ، محرک های لازم را برای تنظیم بازار ایجاد میکند. واقعیت این است که موانع زیادی در بازار وجود دارد که مانع از رقابتی بودن واقعی بازار می گردد ، شاهد این امر ، بنگاه هایی هستند که شرایط بازار را مختل نموده و مانع از ورود تازه واردان به بازار می شود این موانع ممکن است به دلیل وجود اطلاعات نامتقارن مربوط به بازار ، فناوری ، مقررات و صرفه مقیاس ، بین بنگاه های در حال رقابت و یا برخی از اقدامات ضد رقابتی بنگاه های حاضر در صنعت در جهت توسعه کنترل خود بر بازار و ممانعت از ورود تازه واردان ایجاد شوند. رقابت بین رقبای موجود شبیه تلاش برای بدست آوردن جایگاهی است که معمولا از طریق استفاده تاکتیک هایی نظیر رقابت بر سر قیمت ، مبارزات تبلیغاتی ، تلاش برای معرفی محصول و افزایش خدمات یا ضمانت برای مشتریان صورت میگیرد. دلیل رقابت این است که یک یا چند از رقابت کنندگان احساس نوعی فشار می کنند و یا احساس می کنند فرصت هایی برای پیشرفت فراهم شده است.در بیشتر صنایع اقدامات رقابتی از جانب یکی از رقبا تاثیر مهمی بر دیگر رقابت کنندگان دارد و بنابراین ممکن است تلاشی تلافی جویانه یا تلاش برای مبارزه را بر انگیزد، این نشان میدهد که شرکت ها به طور متقابل به یکدیگر وابسته اند. این الگوی کنش و واکنش ممکن است همچنان توسط شرکت آغازگر ادامه داشته باشد و در نتیجه صنعت پیشرفت چشمگیری داشته باشد.(پورتر ، ۱۳۸۷ ، ص۴۲)

جدول۳-۴-مقیاس­های عددی استاندارد شده درجه­بندی شدت تاثیر ریسک در سازمان صنایع دریایی اصفهان
۳-۵-۳-۲-۱- پرسشنامه
به منظور تعیین احتمال وقوع و شدت تاثیر ریسک­ها و با توجه به تعداد اعضای تیم شناسایی ریسک در این پژوهش (۱۱۹ نفر) و همچنین پراکندگی جغرافیایی آنها به واسطه پراکندگی پروژه­ ها در سراسر کشور، کارآمدترین شیوه برای این مقصود استفاده از ابزار پرسشنامه می­باشد. ولی از آنجایی که خروجی فرایند شناسایی ریسک معمولا به لیست بلندی از ریسک­ها منتهی می­ شود، لذا پرسشنامه­ای طولانی و خسته­کننده پیش روی پرسش­شوندگان قرار خواهد گرفت و کیفیت داده ­های به دست آمده کاهش خواهد یافت.

لذا به پیشنهاد خبرگان و به منظور رفع این مشکل، با بهره گرفتن از جدول اعداد تصادفی، ریسک­ها به ۵ دسته تقسیم شده و بر اساس این دسته­بندی، ۵ سری پرسشنامه بسته از نوع وزنی تهیه می­گردد. (پیوست پ) از طرف دیگر اعضای تیم شناسایی ریسک نیز با بهره گرفتن از روش تصادفی ساده به ۵ دسته تقسیم می­شوند، البته به گونه ­ای که هر کدام از این ۵ دسته دارای توزیع متناسب افراد از نظر نوع همکاری با سازمان (مدیر ارشد، مدیر پروژه، تیم اجرایی پروژه، ستاد سازمان) باشد.
در نهایت پرسشنامه ­های آماده شده به صورت تصادفی میان گروه ­های ۵ گانه مذکور توزیع می­گردد، به گونه ­ای که به هر گروه ۲ پرسش نامه تعلق گیرد و هر پرسشنامه توسط ۲ گروه پاسخ دهی شود.
۳-۵-۳-۲-۲- روایی پرسشنامه ­ها
منظور از روایی آن است که وسیله اندازه ­گیری بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه ­گیری کند و اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیری های نامناسب و ناکافی می ­تواند هر پژوهشی را بی ارزش و ناروا سازد. (بست، ۱۳۸۱)
با توجه به این که پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق ابزاری است که بر اساس آموزه­های استانداردPMBOK:2008 جهت تجزیه و تحلیل کیفی ریسک­ها ارائه گردیده و مورد تائید اساتید محترم راهنما و مشاور و جمعی از خبرگان حوزه مدیریت ریسک می­باشد، اعتبار و روایی آن مورد تائید قرار گرفته است. از آنجایی که خروجی فرایند شناسایی ریسک معمولا به لیست بلندی از ریسک­ها منتهی می­ شود، به منظور جلوگیری از به وجود آمدن پرسشنامه­ای طولانی و خسته­کننده و به تبع آن دستیابی به داده هایی با کیفیت پایین، به پیشنهاد خبرگان، با بهره گرفتن از جدول اعداد تصادفی، ریسک­ها به ۵ دسته تقسیم شده و بر اساس این دسته­بندی، ۵ سری پرسشنامه با مشخصات مورد نظر استاندارد PMBOK:2008 تهیه می­گردد.
۳-۵-۳-۲-۲- پایایی پرسشنامه ­ها
پایایی که از آن به اعتبار، دقت و قابلیت اعتماد نیز تعبیر می شود عبارت است از این که ابزار اندازه گیری تا چه حد در شرایط یکسان نتایج مشابه­ای را بدست می­دهد. یعنی وقتی یک وسیله اندازه ­گیری که برای سنجش متغیر و صفتی ساخته شد، اگر در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار گیرد، تا چه اندازه نتایج بدست آمده از آن مشابه، دقیق و قابل اعتماد می­باشند. (حافظ نیا، ۱۳۸۶)
در این تحقیق برای اندازه گیری پایائی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده می­ شود، دامنه ضریب آلفای کرونباخ از صفر (عدم ارتباط نتایج بدست آمده در اندازه ­گیری­های مکرر بر روی جامعه) تا یک (ارتباط کامل نتایج بدست آمده دراندازه گیریهای مکرر بر روی جامعه) متغیر است.
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، ابتدا انحراف معیار نمرات هر زیرمجموعه از سوالات پرسشنامه و انحراف معیار کل سوالات (زیر مجموعه­ها) را محاسبه کرده، سپس با بهره گرفتن از فرمول ذیل ضریب آلفای کرونباخ را برای هر پرسشنامه محاسبه می­گردد.

رابطه ۳-۱- فرمول محاسبه ضریب آلفای کرونباخ
که دراین روابط k تعداد سوالات،  واریانس سوال i ام،  واریانس مجموع کلی سوالات می­باشند. (خلیلی شورینی، ۱۳۸۳)
هرقدر شاخص آلفای کرونباخ به ۱نزدیکتر باشد، همبستگی درونی بین سوالات بیشتر و در نتیجه پرسش­ها همگن تر خواهند بود. کرونباخ ضریب پایایی %۴۵ را کم، %۷۵ را متوسط و قابل قبول، و ضریب %۹۵ را زیاد پیشنهاد کرده است. بدیهی است درصورت پایین بودن مقدارآلفا، بایستی بررسی شود که با حذف کدام پرسش­ها مقدارآن را می توان افزایش داد.
با بهره گرفتن از تجزیه و تحلیل داده ­های تحقیق از طریق نرم­افزار SPSS.16، ضریب آلفای کرونباخ پرسش­نامه­ های ۵گانه مطابق جدول زیر محاسبه گردید. بنابراین می­توان گفت پرسشنامه ­های ۵گانه تحقیق از پایایی مناسب و مطلوبی برخوردار می­باشند.

کد پرسشنامه

تعداد سوالات

ضریب آلفای کرونباخ

۱۰۱

۳۴

۰٫۸۵۱

۱۰۲

۳۴

۰٫۸۱۹

۱۰۳

۳۳

۰٫۸۷۲

۱۰۴

۳۴

ثمَّ أتِمُّوا الصّیامَ إلی الّلیلِ (آنگاه روز را تا هنگام شب تمام نمایید.) (بقره ،۱۸۷)
انتهای زمانی
(معانی حرف با شواهد از قرآن و حدیث دکتر رادمنش، ص ۷۱)
۴۳- سببیّت (در حروف اضافه)
نشان می دهد که میان مضاف و مضاف الیه رابطه و پیوستگی سبیّت برقرار است. مانند:‌
آب حیوانش ز منقار بلاغت می چکد زاغِ کلکِ من بنام ایزد چه عالی مشربست (حافظ، غزل ۳۱)
أمّا سببیّت در حروف جر عربی مانند :‌
«لَقیتُ بِزیدٍ أسداً» یعنی :‌به سبب دیدن زید، گویا شیری را ملاقات کردم.
(ترجمه و شرح معنی الأدیب، حسینی، ج ۲، ص ۲۱)
۴۴-سوی و جانب ( در حروف اضافه)
بر جهت فعل دلالت می کند، مانند :‌
چون بنشست از امیرالمؤمنین سلام کرد و دعای نیکو پیوست. (تاریخ بیهقی، خطیب رهبر، ج ۱، ص ۳۹)
«فَرَدُّوا أیدیَهم فی أفواهِهم» (ابراهیم،۹) (جامع الدروس العربیه، غلایینی جزء سوم، ص ۱۷۹)
۴۵-شرط «در حروف ربط»
نشان می دهد که وقوع یا عدم وقوع فعلی یا حکمی بستگی به فعل یا حکم دیگر دارد، مانند:‌
اگر عیب نکنی و مرا در آن متهم نداری، ترا ز حال او بیاگاهانم. (کلیله و دمنه ،مینوی ،ص۲۴۲)
لأنزُکنَّهُ عاشَ أوْ مات ] = إن عاشَ بعدَ التّرکِ وَ إنْ ماتَ [
او را رها میکنم خواه زنده بماند یا پس از رها شدن بمیرد. (معانی حروف با شواهد از قرآن و حدیث، دکتر رادمنش، ص ۱۷۶)
۴۶-صیرورت در ( حروف اضافه) بر جهت فعل دلالت می کند مانند:‌
درویش بی معرفت نیارامد، تا فقرش به کفر انجامد. (گلستان سعدی، از روی نسخه تصحیح شده فروغی، ص ۱۴۰)
« لِدُوا لِلمَوْتِ و ابنو لِلخراب فَکلُّکمُ یَصیرُ الی الذهابِ »
(جامع الدروس العربیه، غلایینی، جزء سوم،‌ص ۱۸۴)
۴۷-ظرفیّت (در حروف اضافه)
بودن چیزی را در چیزی یا وقوع فعلی را در زمانی یا مکانی نشان می دهد و بر دو قسم است.
۱ -حقیقی
«امیرقدحی چند خورده بود از خوان و بتختِ بزرگِ اصل در صفّه بار آمد و مجلسی ساخته بود که …»
(تاریخ بیهقی، خطیب رهبر، ج دوم ص ۴۲۳)
« وَ قَرْنَ فی بیوتِکُنَّ » ای زنان پیامبر در خانه هاتان آرام گیرید. (أحزاب، آیه ۳۳)
(معانی حروف، دکتر رادمنش، ص ۶۶)
۲-مجازی
چو خسرو دید ماه خرگهی را چمن کرد از دل آن سروسهی را
(خسرو و شیرین نظامی، دستگردی، ص ۳۰۵)
« النجاه فی الصدق » نجات را در راستگویی است.
(معانی حروف،‌دکتر رادمنش،‌ص ۶۶)
۴۸- عطف (در حروف ربط )
گرد آوردن دو یا چند چیز یا اشتراک چند چیز را در یک حکم یا جمع چند حکم را در یک چیز یا اشتراک چند چیز را در چند حکم نشان می دهد.
در شعر، سه کس پیمبراند هر چند که لانبیَّ بعدی
« اوصاف » و «قصیده» و «غزل» را فردوسی وانوری و سعدی
(مفلس کیمیا فروش، توضیح دکتر کدکنی، ص ۱۲۹)
«کُلوا واشَربوا مِن رزق اللهِ »
(بقره، آیه ۶۰)
۴۹-عطف بیان (در حروف اضافه )
نشان می دهد که مضاف الیه برای توضیح و بیان و تفسیر مضاف آورده شده است مانند:

نهان گشت کردار فرزانگان ؛ پراکنده شد کامِ دیوانگان
در کتب نحوی عربی، حرف جر به این معنی یافت نشد.
(نامه باستان، دکتر کزازی، ج۱ ، ص ۳۹)
۵۰-عوض و بدل ( در حروف اضافه)
نشان می دهد که چیزی به جای دیگر است و بدل آن می باشد. مانند :‌
« آن را با کُنجد صاع بصاعٍ بفروخت»
(کلیله و دمنه، تصحیح مینوی، ص ۱۷۳)
«مایَسُرُّنی بها حُمّر النَّعَم» (خوشحال نمی کند به جای آن مرا شترهای سرخ)
(جامع الدروس العربیه، غلایینی ، جزء سوم، ص ۱۶۸)
۵۱-عهده و ذمّه (در حروف اضافه)

مخدومی قره بلاغ، ۱۳۹۱، تحت عنوان پژوهشی با عنوان ” توسعه مدل وفاداری مصرف کننده : بررسی تاثیر بازاریابی حسی” بیان می دارد که تجربه مصرف کننده در ایجاد و حفظ روابط بلندمدت میان شرکت و مصرف کنندگان بسیار مهم است. پژوهش حاضر با هدف توسعه مدل تاثیرگذاری ادراکات مصرف کننده از بازاریابی تجربی بر ارزش درک شده، رضایتمندی و وفاداری وی انجام گردیده است. گردآوری اطلاعات با بهره گرفتن از پرسشنامه و سپس با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری مدل مورد آزمون قرار گرفت. نتایج این پژوهش حاکی از آنست که ادراکات مصرف کننده از بازاریابی تجربی بر ارزش خوشایندی و سودمندی درک شده مصرف کننده و از طریق آنان بر وفاداری وی تاثیر دارد.
چو، ۲۰۱۰، تحت عنوان مقاله‌ای با عنوان ” بررسی اثرات بازاریابی حسی بر رضایت مشتریان با رویکرد کیفیت رابطه با مشتری” بیان می دارد که رقابت در حال حاضر در بازار افزایش یافته است و قدرت خرید مردم و اتخاب آنها افزایش یافته است، بنابراین آنچه برای مشتری حائز اهمیت می‌باشد ارتباطات حسی یا تجربی است. در این اطلاعات از مشتریان شرکت عمده فروشی کاستکو ( Costco ) جمع آوری شده است. مقاله با بهره گرفتن از کیفیت رابطه به عنوان متغیر مداخله گر نشان میدهد که رابطه مستقیمی بین بازاریابی حسی بر رضایت مشتریان وجود دارد.

یون،۲۰۰۹، تحت عنوان مقاله‌ای با عنوان ” مطالعه مقاصد خرید مجدد در بازاریابی حسی: مطالعه موردی: رستوران فرانشایز” محصولات و خدمات بازاریابی در گذشته معمولا با استراتژی قیمت برنامه ریزی می شدند.
این مطالعه به دنبال بازاریابی حسی و تاثیر آن بر وفاداری مشتریان رستوران می‌باشد. هدف از این مطالعه بررسی ساختارهای مختلف بازاریابی حسی و کشف ارتباط بین متغیرهای رضایت مشتری” و ” قصد خرید مجدد ” با بهره گرفتن از مدل رگرسیون میباشد. نتایج نشان داد که بازاریابی حسی عامل ضروری در هر ساختار می‌باشد. همچنین ارتباط معنی داری بین رضایت مصرف کننده و خرید مجدد در رستوران تایید شد.
سوپاوان، ۲۰۱۰،در پژوهشی با عنوان، بازاریابی حسی، احساسات و سرگرم کننده‌ها، بیان می دارد که‌این مطالعه با هدف پرداختن به شکاف در ادبیات و ارائه درک بهتر از مفهوم حس به نام تجاری انجام گرفته است. پرسشنامه توسط مشتریان تایلندی لوازم آرایشی و بهداشتی در سه فروشگاه خاص در بانکوک تکمیل شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از آمار توصیفی، تجزیه و تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تاییدی و تجزیه و تحلیل رگرسیون خطی است و نتایج نشان می دهد که بازازیابی حسی تجربه حسی، تجربه عاطفی، تجربه رفتاری، تجربه معنوی و تجربه‌های اجتماعی را تشکیل می دهند.
السا، ۲۰۱۰، در پژوهشی با عنوان، آیا بازاریابی حسی تحت تاثیر رفتار مصرف کنندگان کالاهای لوکس قرار دارد؟ امروزه ما در یک بازار بسیار رقابتی است که در آن محصولات دارای تمام مزایای رقابتی بسیار پایدار است. وضوع اصلی برای شرکت ها برای زنده ماندن در این صحنه رقابتی می‌باشد. استراتژی‌های بازاریابی سنتی با تمرکز بر روی قیمت و یا کیفیت دیگر یک منبع بلند مدت تمایز و مزیت رقابتی نیست. بازاریابی حسی یک راه برای رسیدن به تمایز است. در این پژوهش تحقیق کیفی، مبتنی بر رویکرد توصیفی، با ایجاد ساختار مصاحبه انجام شده است. در این پژوهش به مقایسه احساسات مردم در یک فروشگاه و نگرش آنها پرداخته شده است.
نانو، ۲۰۰۹، در پژوهشی با عنوان، بازاریابی حسی در رویدادهای ورزشی، بیان میدارد که روند بازاریابی در حال تحول است، این پژوهش به منظور درک انگیزه برای مصرف کنندگان به خرید انجام گرفته است. در این تحقیق ابعاد مختلف بازاریابی در مسابقات ورزشی در نظر گرفته شده است و نتایج نشان میدهد که مفاهیم و رویدادهای بازاریابی ارتباط زیادی با احساس افراد و مشتریان دارند.
آنا، ۲۰۰۹، در پژوهشی با عنوان، بازاریابی حسی، یک رویداد جدید یا بخشی از آمیخته بازاریابی، بیان می کند که هدف از این مطالعه بررسی چگونگی بازاریابی تجربی و ایجاد و مدیریت روابط مشتری است. در این مطالعه با بهره گرفتن از ترکیبی از داده‌های اولیه و ثانویه انجام شده است. نتایج نشان داد که تغییرات در فن آوری، محیط رقابتی و نگرش مشتری در بازاریابی حسی تاثیر گذار است.
موسس، ۲۰۰۶، در پژوهشی با عنوان، بازاریابی حسی، ارزش تجربه شده، رفتار خرید و وفاداری مشتری در صنعت مخابرات، بیان میدارد طراحی مطالعه با جمعیت کل ۱۰۹۰ پاسخ دهندگان از پاسخ دهندگان انجام شده است که از آن یک نمونه ۳۸۱ انتخاب شده اند. مطالعات انجام شده با بهره گرفتن از بسته‌های نرم افزار های آماری مربوطه می‌باشد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل رگرسیون نشان داد بازاریابی حسی، ارزش و رفتار خرید پیش بینی قابل توجهی از وفاداری مشتری بوده است.
فصل ۳
روش‌شناسی پژوهش
مقدمه
فصل سوم این طرح پژوهشی، به روش‌شناسی^[۶۲] تحقیق اختصاص دارد. دستیابی به شناخت علمی میسر نخواهد شد مگر اینکه با روش‌شناسی صحیح صورت پذیرد. روش شناس علمی، نظامی است از قواعد و روشهایی که پژوهش بر آن بنا نهاده شده است و ادعاها در مورد مسأله پژوهش مورد ارزشیابی قرار می‌گیرد. روش، مجموعه شیوه‌ها و تدابیری است که برای شناخت حقیقت و پرهیز از لغزش بکار گرفته می‌شود. روش، لازمه دستیابی به دانش و ابزاری جهت حرکت از مجهولات به معلومات است. روش علمی تحقیق، به همه مراحلی اشاره دارد که در جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات برای رسیدن به یک هدف معین (که همان دستیابی به حقیقت است) مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از روش علمی، کشف حقیقت است. تحقیق از نظر روش شناسی، کاربرد روش های علمی در حل یک مساله یا پاسخگویی به یک سئوال می‌باشد. انتخاب روش تحقیق مناسب به هدف ها، ماهیت و موضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد و هدف از تحقیق دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسش‌های تحقیق است (‌خاکی،۱۳۷۹، صص ۱۴۳-۱۴۲). برای اینکه نتایج حاصل از تحقیق معتبر باشد بایستی از یک روش مناسب در تحقیق استفاده شود، چرا که انتخاب نادرست منجربه نتیجه گیری نادرست می‌شود. هنگامی می توان در مورد روش بررسی و انجام یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت، موضوع و اهداف آن مشخص باشد. به عبارت دیگر، هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید چه شیوه و روشی را آغاز کند تا او را هر چه دقیق‌تر، آسان‌تر و سریع‌تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ‌هایی که برای پرسش تحقیق در نظر گرفته شده، یاری نماید. در این فصل روش تحقیق، روش گردآوری داده ها، جامعه آماری و نمونه آماری، تکنیکهای بکار گرفته شده برای تحلیل داده‌ها و.. . تشریح خواهند شد.
۳-۱ روش‌شناسی پژوهش
۳-۱-۱ روش تحقیق
در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است که شامل جمع‌ آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سؤالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می‌شود تحقیقات توصیفی هم جنبه کاربردی دارند و هم جنبه مبنایی که در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم‌گیریها و سیاست‌گذاریها و همچنین برنامه‌ریزی‌ها استفاده می‌شود و تحقیق پیمایشی به عنوان شاخه‌ای از تحقیقات توصیفی، یک روش جمع‌ آوری داده‌هاست که در آن از یک گروه خاصی از افراد خواسته می‌شود تا به تعدادی سؤالهای خاص پاسخ دهند.
این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده‌ها، توصیفی و از نوع همبستگی است.
۳-۱-۲ جامعه آماری‌: (N)
با توجه به اهداف و سوالات مورد نظر این تحقیق جامعه آماری این پژوهش از کلیه شهروندان تهرانی که مالک و مشتری مرسدس بنز هستند، تشکیل شده است.
۳-۱-۳ نمونه آماری‌: (n)
حجم نمونه از میان مشتریان با بهره گرفتن از فرمول شارل کوکران برای جامعه نامحدود با مقدار خطای ۵ درصد، ۳۸۴ نفر خواهد بود.
۳-۱-۴ روش یا روش‌های نمونه گیری‌
برای نمونهگیری از میان مشتریان از روش نمونهگیری در دسترس (اتفاقی) استفاده خواهد شد.
۳-۱-۵ ابزار گردآوری داده‌ها
۱- روش کتابخانه‌ای: برای جمع آوری اطلاعات و پیشینه‌ تحقیق و از کتاب‌ها و مقاله‌های تخصصی در ارتباط با استراتژی‌های بازاریابی استفاده شده است.
۲- مصاحبه‌: از روش مصاحبه خبرگی برای به دست آوردن شاخص های مرتبط با استراتژی حسی بازاریابی استفاده شده است
۳- روش میدانی: تحقیقات میدانی در این قسمت به منظور جمع‌ آوری داده‌ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل از پرسشنامه استفاده خواهد شد.
۳-۱-۵-۱ روایی و پایایی پرسشنامه
جهت بررسی روائی محتوایی (صوری) پرسشنامه‌ها، به نظر استاد راهنما استناد شد. همچنین جهت بررسی پایایی پرسشنامه‌ها به ضریب آلفای کرونباخ استناد شد. یادآور می‌شود قالب اصلی پرسشنامه‌ شامل گویه‌هایی با طیف پنج درجه‌ای لیکرت (کاملاً موافقم، موافقم، بی‌نظرم، مخالفم و کاملاً مخالفم) و نحوه نمره گذاری آن نیز به ترتیب (۵-۴-۳-۲-۱) بود.
جدول۳- ۱: ترکیب سوالات پرسشنامه

معادله (۱۱-۱) اشاره به معادله قیدی دارد. بعلاوه به عنوان ثابت ها ( اعداد ) موج ^[۸]به ترتیب در جهت های هستند که با بهره گرفتن از شرایط مرزی مشخص می شوند {۱۹} .
جواب برای هر کدام از معادلات (۱۰-۱ الف ) تا (۱۰-۱ پ ) می تواند فرم های متفاوتی بگیرد . بعضی نمونه جواب های مقداری عبارت خواهند بود از :

(۱۲-۱ الف ) :
یا می توانیم به این صورت نیز بنویسیم :
(۱۲-۱ ب ):
و در راستای نیز دو دسته جواب به صورت زیر داریم :
(۱۳-۱ الف ) :
(۱۳-۱ ب ) :
در راستای هم به همان ترتیبی که گفته شد دو دسته جواب داریم:
(۱۴-۱ الف ):
(۱۴-۱ ب ) :
بطور کلی جواب های (۱۲-۱ الف )،(۱۳-۱ الف)و (۱۴-۱ الف ) که بر حسب توابع نمایی مختلط است بیانگر امواج در حال حرکت ^[۹]و جواب های ( ۱۲-۱ ب )، (۱۳-۱ ب )و (۱۴-۱ ب ) بیانگر امواج ایستا^[۱۰] هستند {۲۴} .
جواب برای تابع اسکالر رابطه (۷-۱) از ضرب بدست می آید . بعنوان مثال برای موجبری که در جهت های محدود است ، اما در جهت کشیده شد ه است ، همان طور که در شکل صفحه ی بعد نشان داده شده است ؛ می توانیم بنویسیم که {۱۹}:
(۱۵-۱ ):
(شکل ۳-۱ ) : موجبر مستطیلی که در جهت z کشیده شده است.{۱۹}.
از آن جا که این موجبر در جهت های محدود است با امواج ایستا باید نمایش داده شود و چون در جهت محدود نیست و کشیده شده است با امواج در حال حرکت نمایش داده می شود {۱۹}.
در رابطه(۱۵-۱) متغیر زمانی نمایش دهنده ی موجی است که در جهت در حال حرکت است و متغیر زمانی بیانگر موجی است که در جهت حرکت می کند{۱۹}.

میدان الکتریکی عرضی و بررسی امواج آهسته :

اگر تابع را مؤلفه تابع پتانسیل برداری در نظر بگیریم ، میدان های الکتریکی و مغناطیسی دستگاه معادلات زیر را ارضا می کنند :
(۱۶-۱):
همچنین تابع در رابطه صدق می کند که می توان آن را به این صورت نوشت :
جواب هایی که برای این معادله بدست می آید همانند قسمت قبل می باشد . در این جا هم موجبری را در نظر می گیریم که در جهت های محدود شده است اما در جهت نامتناهی است. بنابراین برای داریم :
(۱۷-۱) :
برای سادگی ، فقط امواجی را که در جهت حرکت می کنند را در نظر می گیریم بنابراین دومین تابع نمایی وجود نخواهد داشت و است.
با این تفاسیر برای امواجی که در جهت حرکت می کنند داریم{۱۹} :
(۱۸-۱ ) :
با جایگذاری رابطه )۱۸-۱) در رابطه ( ۱۶-۱) و به کار بردن شرایط مرزی مناسب ثابت های ، ، ، ، ، ، بدست می آیند .
در ساختار موجبر شکل (۲-۱) برای به کار بردن شرایط مرزی مهم و مناسب احتیاج به مؤلفه های مماسی میدان الکتریکی که بر روی دیواره موجبر صفر می شود ، است . بنابراین در کل ، برای دیواره های کف و بالا داریم :
(۱۹-۱) :
(۲۰-۱):
و بر روی دیواره های چپ و راست داریم :
(۲۱-۱) :
(۲۲-۱) :
برای مدهای ، است و شرایط مرزی (۲۰-۱) و (۲۲-۱) خود به خود ارضا می شوند و همچنین شرایط مشابهی همانند روابط (۱۹-۱) و (۲۱-۱) ارائه می دهند .
با جایگذاری رابطه (۱۸-۱) در (۱۶-۱) می توانیم مؤلفه میدان الکتریکی را این گونه بنویسیم :
(۲۳-۱) :
با بکار بردن شرط مرزی (۱۹-۱) بر روی کف دیواره :
(۲۴-۱) :
تنها راه برای اینکه رابطه بالا ارضا شود و جواب بدیهی بدست نیاید این خواهد بود که باشد .
اکنون با به کار بردن شرط مرزی (۱۹-۱) بالای دیواره می توانیم بنویسیم که :
(۲۵-۱) :
برای جواب های غیر بدیهی ،رابطه (۲۵-۱) فقط می تواند این شرط را ارضا کند که {۲۶و۱۹}:
(۲۶-۱) : n= 0,1,2,…
به روش مشابه می توانیم نشان دهیم که :
(۲۷-۱) :
در نتیجه خواهیم داشت :
(۲۸-۱) :
در رابطه (۲۸-۱) ، m=n=0 مستثنی است زیرا در این صورت یک ثابت خواهد شد و با توجه به روابط (۱۶-۱) همه ی مولفه های حذف خواهند شد ، که این یک جواب بدیهی است .از آن جایی که ترکیب بی نهایت وجود دارد، بنابراین تعداد بی شماری از مدهای را داریم . در شکل (۴-۱) انتشار مد به تصویر کشیده شده است{۲}.
شکل ۴-۱٫ مدل بازتاب مد {۲}.
و اعداد موج مدها به ترتیب در جهت های هستند که به عدد موج در جهت وابسته اند و نیز به محیط بی کران () بستگی دارد.
بطور خلاصه ، عبارت های مناسب برای مدهای با توجه به روابط (۱۶-۱)و (۲۸-۱) عبارت خواهند بود از :
(۲۹-۱) :