اکثر کشورهای توسعه یافته جهان، سن تقویمی 65 سالگی را به عنوان تعریف یک فرد پیر یا «مسن» پذیرفته­اند. اما معیار پذیرفته شده سازمان ملل برای اشاره به جمعیت سالمند، سن 60 سال و بالاتر می­باشد. بنا به پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی (WHO)جمعیت بالای 60 سال، تقریبا در تمامی کشورها به دلیل افزایش ­امید به زندگی و کاهش میزان باروری، بیش از سایر گروهای سنی در حال رشد ­است  (77).

 

 

جمعیت سالمندان جهان در سال2005، 650 میلیون نفر بوده که تخمین زده می­شود تا سال2050 به 2میلیارد نفر برسد. در ایران نیز نسبت جمعیت سالمندان به دلیل کاهش میزان تولد و دستیابی به مراقبت­های بهداشتی بهتر، رو به افزایش است که این نسبت در سال 2005 تقریبا 3/7 درصد بوده و پیش­بینی می­شود تا سال2025به 6/11 درصد و تا سال 2050به 6/30 درصد افزایش یابد. همچنان که جمعیت سالمندان افزایش می­یابد، فراوانی بیماری­های مزمن و غیر مسری مثل بیماری­های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون و پوکی استخوان نیز افزایش می­یابد (47).

 

 

پوکی استخوان یک پدیده مزمن و پیش­رونده است که با کاهش توده استخوانی در واحد حجم و در هم ریختن ساختمان درونی بافت استخوان و نازک و پوک شدن استخوان مشخص می­گردد و مهم­ترین پیامد آن شکستگی استخوان، در اثر حداقل ضربه یا استرس می­باشد. پوکی استخوان از طرف سازمان بهداشت جهانی پس از بیماری­های قلبی و سرطان به عنوان سومین معضل بهداشتی جهان تعیین شده و اپیدمی خاموش نام گرفته است. تقریباً 20 میلیون آمریکایی از این اختلال متابولیکی استخوانی رنج می­برند و این بیماری مسئول بیش از 2/1میلیون شکستگی در سال است (3).

 

 

پوکی استخوان به طور آشکاری گسترش یافته است و هر چه جمعیت جهان پیرتر شوند، این مسئله بیشتر نمودار می­شود. عموم مردم درک درستی از پوکی استخوان و علل و درمان آن ندارند و ضرورت دارد راهکار گسترده­ای برای تدبیر و پیشگیری از آن در نظر گرفت. بر طبق نظر بنیاد بین المللی پوکی استخوان خطر شکستگی ران در یک زن مساوی خطر سرطان سینه و رحم و تخمدان به صورت هم­زمان است و شکستگی­های ران در نتیجه پوکی استخوان هر سال در آمریکا معادل حوادث رانندگی باعث ایجاد مرگ و میر می­شود (13).

 

 

برآورده شده است که هزینۀ پزشکی این بیماری در سال معادل 8/3 میلیارد دلار است. عارضه پوکی استخوان در صورتی ممکن است از دوره کودکی آغاز شود که تغذیه ناکافی و نداشتن فعالیت بدنی با یکدیگر ترکیب شوند و مانع از رسوب کافی مواد معدنی استخوان شوند. در بزرگسالی، مواد معدنی استخوان به تدریج کاهش می­یابند و اگر مواد معدنی استخوان کافی نباشند، بعدها فرد در زندگی تا حد زیادی در معرض خطر شکستگی استخوان قرار می­گیرد. استخوان­ها با افزایش سن، شکننده­تر می­شوند، بیشتر از 32 درصد زنان و 17 درصد مردان تا رسیدن به 90 سالگی، شکستگی لگن را تجربه می­کنند، 12 تا 20 درصد آنها بر اثر عوارض ناشی از این شکستگی­ها جان خود را از دست می­دهند. تقریباً 10 درصد از حداکثر توده استخوانی تا 65 سالگی و 20 درصد تا 80 سالگی کاهش می­یابد. میزان کاهش توده استخوانی در زنان بیشتر است، تقریباً 20 درصد توده استخوان تا 65 سالگی و 30 درصد آن تا 80 سالگی کاهش می­یابد. پس از 50 سالگی، توده استخوانی مردان تا حدود 1 درصد در سال کاهش می­یابد. در صورتی که در زنان از اوایل دهه سوم زندگی آن­ها آغاز می­شود

 (پس از یائسگی)، به طوری که میزان کاهش توده استخوانی بین 2 تا 3 درصد در سال است (11). ورزش برای رشد مناسب استخوان ضروری است. اگرچه ورزش هیچ اثری بر طول استخوان ندارد و یا تأثیر آن جزئی است، اما باعث افزایش عرض استخوان و افزایش چگالی آن از طریق رسوب مواد معدنی بیشتر در ماده زمینه­ی استخوان می­شود، که استحکام استخوان را افزایش می­دهد (23).

 

 

همانگونه که اشاره شد، تغذیه نادرست و نداشتن فعالیت بدنی از جمله عوامل مهم تاثیرگذار بر وضعیت تراکم مواد معدنی استخوانی هستند. که با توجه به این موضوع، در تحقیق حاضر به نقش فعالیت بدنی در وضعیت تراکم مواد معدنی استخوان در سالمندان شهر امیرکلا پرداخته شد.

 

 

 

 

 

1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش

 

 

توجه به این موضوع حائز اهمیت است که ورزش منظم به کاهش سرعت پیری استخوان بندی بدن کمک می­کند. صرف نظر از سن، افرادی که زندگی فعالی را دنبال می­کنند، نسبت به افراد غیرفعال هم سن و سال خود، به نحو چشم­گیری جرم استخوانی بیشتری دارند. ورزش می­تواند محرک­های سالم و مستعدی را برای حفظ و حتی افزایش جرم استخوانی بزرگسالان فراهم کند (21).

 

 

با توجه به اینکه پژوهش­های اندکی در زمینه سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در سالمندان  کشور صورت گرفته و در جهت کاهش چشمگیر هزینه­های گزاف پوکی استخوان و بیماری­های وابسته به آن بر شخص و جامعه که احتمالا از طریق انجام فعالیت­های بدنی مناسب می­توان، بسیاری از اثرات کهولت سن بر بافت استخوانی را کاهش داد و به عنوان یک راهبرد غیر دارویی از آن استفاده کرد، این مطالعه با هدف تعیین رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در افراد 60 سال و بالاتر شهرامیرکلا انجام شد.

 

 

 

 

 

1-4. اهداف پژوهش

 

 

 

1-4-1. هدف کلی

 

 

تعیین رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان در افراد 60 سال و بالاتر شهر امیرکلا

 

 

 

 

 

1-4-2. اهداف ویژه

 

 

1- تعیین رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان بر حسب سن

 

 

2- تعیین رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان بر حسب جنس

 

 

3-تعیین رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان بر حسب شاخص توده بدنی (BMI)

 

 

1-5. سوالات پژوهش

 

 

1- رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان بر حسب سن چگونه است؟

 

 

2- رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان بر حسب جنس چگونه است؟

 

 

3- رابطه بین سطح فعالیت بدنی و تراکم مواد معدنی استخوان بر حسب شاخص توده بدنی چگونه است؟

 

 

 

 

 

1-Osteoporosis

 

 

1- Osteoclast

 

 

2 – World Health Organization

 

 

1- International Osteoporosis Foundation

 

 

1-Body Mass Index