وبلاگ

V ولتاژ، W عرض نمونه، I متوسط شدت جریان عبوری و l طول فاصله الکترودها می باشد.
بررسی سطح نمونه‌ها
به‌ منظور بررسی سطح نمونه‌ها پس از لایه‌نشانی توسط نانوذرات فلزی، پلیمر رسانا و نانولوله­های کربنی از نمونه­ها از میکروسکوپ الکترونی پویشی نشر میدانی مدل S -4160 ساخت هیتاچی ژاپن استفاده شد.
میکروسکوپ الکترونی پویشی با بهره گرفتن از یکسری پرتوهای الکترونی پرانرژی، سیگنال­های متفاوتی بر روی سطح نمونه­­های جامد ایجاد می­ کند. هنگامی که پرتو الکترونی به سطح نمونه برخورد می­ کند و در اثر برهم­کنش با اتم­های نمونه­، سیگنال­هایی به شکل الکترون­های ثانویه تولید می­شوند که اطلاعاتی در مورد توپوگرافی سطح زیرلایه می­ دهند.
شکل ‏۲‑۷- تصویر میکروسکوپ الکترونی پویشی نشر میدانی
تعیین چگونگی برهم­کنش شیمیایی پلیمرها و نانولوله­ی کربنی با پارچه
طیف سنجی مادون­قرمز براساس جذب تابش و بررسی جهش­های ارتعاشی مولکول و یون­های چنداتمی صورت می­گیرد که از آن برای تعیین ساختار و اندازه ­گیری گونه­ های شیمیایی استفاده می­گردد. برهمکنش تابش مادون­قرمز با یک نمونه باعث تغییر انرژی ارتعاشی پیوند در مولکول­های آن می­ شود و روش مناسبی برای شناسایی گروه ­های عاملی و ساختار مولکولی است. شرط جذب انرژی مادون­قرمز توسط مولکول این است که گشتاور دو قطبی در حین ارتعاش تغییر نماید. در طیف الکترومغناطیسی ناحیه بین  ۴۰۰-۸/۰ مربوط به ناحیه مادون­قرمز است ولی ناحیه­ای که در جهت تجزیه شیمیایی مورد استفاده قرار می­گیرد، بین  ۵۰-۸/۰ است. ناحیه بالاتر از  ۲۵-۸ را ناحیه اثر انگشت می­نامند. هر جسم در این ناحیه یک طیف مخصوص به خود دارد که برای شناسایی گروه ­های عاملی آن به کار می­رود. برای شناسایی کیفی یک نمونه مجهول، نوع گروه ­های عاملی و پیوندهای موجود در مولکول­های آن، طیف مادون­قرمز را بدست آورده و با مراجعه به جداول مربوطه که موقعیت ارتعاش پیوندهای مختلف و یا طیف IR اجسام را نشان می­ دهند، طول موج یا عدد موج گروه­ ها و پیوندها را شناسایی می­ کنند. به همین منظور جهت بررسی چگونگی اتصال پلیمر و نانولوله­های کربنی با پارچه، از پارچه قبل و بعد از لایه نشانی طیف FT-IR (Magna-IR 560, Nicolet Ltd., England) گرفته شد (شکل ۲-۸).

شکل ‏۲‑۸- تصویر دستگاه طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه
بررسی میزان انعکاس نور از سطح نمونه­ها
برای تعیین ویژگی های انعکاسی نمونه­ها در محدوده مرئی از طیف سنج انعکاسی مدل Colour-Eye 7000A ساخت شرکت X-Rite آمریکا استفاده شد. اندازه ­گیری­های انعکاسی در محدوده طول موج ۳۶۰ تا ۷۵۰ نانومتر با فواصل ۱۰ نانومتر انجام شد. این دستگاه میزان انعکاس کلی را در این محدوده نشان می­دهد.
شکل ‏۲‑۹- تصویر اسپکتروسکوپی انعکاسی
ولتامتری چرخه­ای^[۲۹]
ولتامتری چرخه ای تکنیک قدرتمندی در مطالعات الکتروشیمیایی است که اطلاعات زیادی در مورد پتانسیل و فرایند های الکتروشیمیایی که بر روی سطح انجام می‌گیرد، می‌دهد. به طوری که قادر است پارامترهای سینتیکی را برای گستره وسیعی از مکانیزم‌ها تعیین کند. این روش به طور گسترده در مطالعات جذب فرایندهای اصلاح^[۳۰] سطح، انتقال فاز و سینتیک الکترودها بکار گرفته می‌شود. همچنینCV روش خوبی برای تشخیص آلودگی‌های محلول و کیفیت آماده سازی الکترود می‌باشد [۱۰۰]. CV عبارت است از روبش پتانسیل الکترود بین دو حد E₁ و E₂ با سرعت معین در( ν (، اما به محض رسیدن به پتانسیل E₂، روبش پتانسیل به جای تمام شدن ( معمولا با همان سرعت روبش) در جهت معکوس انجام می‌گیرد. روبش پتانسیل پس از رسیدن مجدد به پتانسیل E₁ ممکن است متوقف یا دوباره در جهت معکوس و تا مقدار E دیگر ادامه یابد. جریان در CV بر حسب تابعی از پتانسیل اعمالی ثبت می‌شود [۱۰۰]. برای اندازه ­گیری نمودار ولتامتری چرخه­ای نمونه­ها از دستگاه Potentiotate Galvanostate- Auto lab استفاده گردید. در این روش اندازه ­گیری از الکترود مرجع Ag/AgCl ، الکترود کمکی پلاتین و الکترود کار (نمونه­های لایه­نشانی شده با پلیمر رسانا و نانولوله­های کربنی) غوطه­ور شده در محلول الکترولیت (لیتیم پرکلرات ۱/۰ مولار، لیتیم یدید ۱۰ میلی­مولار و ید ۱ میلی­مولار در استونیتریل) استفاده شد. اندازه ­گیری با سرعت اسکن ۱۰ میلی­ولت بر ثانیه و محدوده­ ولتاژ اعمالی ۸/۰- تا ۶/۱ انجام شد.

شکل ‏۲‑۱۰- دستگاه ولتامتری چرخه­ای
فصل سوم
نتایج و بحث
.
مقدمه
همانطور که پیش­تر اشاره شد هدف از پروژه فوق، در ابتدا تکمیل منسوج با پلیمرهای رسانا و سپس نانولوله­های کربنی می­باشد. برای این منظور از پارچه­ی پلی­استر به عنوان زیرلایه استفاده شد جهت آماده ­سازی دو نوع عملیات هیدرولیز قلیایی و عمل­آوری با پلاسمای اکسیژن بر روی نمونه­ها انجام شد. تعدادی از نمونه­ها با نانو ذرات مس و نیکل پوشش­دهی شدند. سپس لایه­نشانی پلیمر رسانا بر روی زیرلایه­های فوق توسط روش پلیمریزاسیون شیمیایی انجام شد.
بررسی خصوصیات منسوج لایه­نشانی شده با بهره گرفتن از میکروسکوپ نوری، میکروسکوپ الکترونی روبشی نشر میدانی، اسپکتروسکوپی مادون قرمز تبدیل فوریه، اسپکتروسکوپی انعکاسی، ولتامتری چرخه­ای انجام شد.
بررسی مورفولوژی نمونه­های آماده شده با پلاسمای اکسیژن و هیدرولیز قلیایی
قبل از لایه­نشانی سطح منسوج کاملا صاف و تمیز و بدون هیچ گونه خراشی می­باشد. در طی فرایند آماده ­سازی با توجه به نوع فرایند یکسری خراش یا فرسایش روی سطح ایجاد می­ شود که می ­تواند باعث بهبود بسیاری از خواص منسوجات مثل ترشوندگی، چسبندگی، قابلیت چاپ، اصطکاک، مقاومت در برابر لک و … می­ شود. به عبارت دیگر با اصلاح سطح می­توان خصوصیات و عملکرد متنوع و مطلوبی را در منسوجات ایجاد کرد اما در ویژگی­های اصلی ماده تغییری ایجاد نمی­ شود. [۹۷].
هیدرولیز شیمیایی با ایجاد فضاهای لازم برای به تله افتادن ذرات لایه نشانی شده بطرز بسیار ملایمی انجام شده است که بصورت سطوح موجدار و یا بصورت زبری بر روی سطح ظاهر می­ شود.
بعد از آماده ­سازی نمونه­ها با پلاسمای اکسیژن، تغییراتی در مورفولوژی سطح الیاف مشاهده شد که این به علت تخریب موضعی پلیمر در لایه­ های سطحی می­باشد. این تغییرات مورفولوژی به صورت زبری­هایی بر روی سطح مشاهده می­گردد.
شکل ‏۳‑۱- تصویر میکروسکوپ الکترونی پویشی پارچه­ی پلی­استری الف) خام، ب) عمل­شده با پلاسمای اکسیژن، ج) عمل­شده با سدیم هیدروکسید
بررسی طیف سنج مادون قرمز تبدیل فوریه
به منظور بررسی تشکیل گروه ­های هیدروکسیل بر روی سطح پارچه­ی پلی­استری آماده ­سازی شده با پلاسمای اکسیژن و سدیم هیدروکسید از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه استفاده شده است که طیف حاصل در شکل ۳-۲- مشاهده می­ شود. پیک ظاهر شده در ^۱- Cm3437 مربوط به ارتعاشات کششی –OH می­باشد. شدت و پهنای این پیک بعد از فرایند آماده ­سازی تغییر کرده که می ­تواند نشان­دهنده تشکیل گروه ­های هیدروکسیل توسط فرایند آماده ­سازی در سطح پارچه ­باشد. شدت تغییرات در طیف مربوط به پارچه­ی آماده ­سازی شده با پلاسما بیش­تر می­باشد که نشان­دهنده تاثیر بیش­تر فرایند پلاسمای اکسیژن در تشکیل گروه ­های هیدروکسیل در سطح پارچه است.
پلاسما از طریق برخورد الکترون­ها و فرآیندهای فتوشیمیایی باعث قطع ارتباط مولکول­ها و درنتیجه تولید رادیکال­های آزاد با چگالی بالا می­ شود. این عمل باعث اختلال پیوندهای شیمیایی در سطح الیاف و پلیمرها و درنتیجه شکل­ گیری گونه­ های شیمیایی جدید می­ شود. هم شیمی سطح و هم توپوگرافی سطح تحت تاثیر پلاسما تغییر می­ کند اما در ویژگی­های اصلی ماده تغییری ایجاد نمی­کند[۹۵, ۹۸].
شکل ‏۳‑۲- طیف مادون قرمز پارچه­ی پلی­استر خام، عمل شده با پلاسمای اکسیژن، عمل شده با سدیم هیدروکسید
بررسی مورفولوژی نمونه­های لایه­نشانی شده با نانوذرات مس و نیکل
در مرحله بعد جهت پوشش­دهی پارچه­ها با بهره گرفتن از نانوذرات مس و نیکل از روش لایه­نشانی احیایی استفاده ­شد. با مقایسه­ شکل ۳-۱ و ۳-۳ واضح است که مورفولوژی سطح تغییر کرده و به طور کامل با بهره گرفتن از نانوذرات فلزی پوشش­دهی شده است. در پارچه­های عمل شده با پلاسما، مورفولوژی نانوذرات مس به صورت مخروطی است که در جهت­های مختلف رشد پیدا کردند. این نوع مورفولوژی باعث ایجاد خلل و فرج در سطح می­ شود.
نانوذرات نیکل پوشش­دهی شده بر روی سطح پارچه دارای مورفولوژی مخروطی یا گل­کلمی هستند به همین دیل نسبتا سطح صاف­تری داشته و خلل و فرج کم­تری روی سطح منسوج لایه­نشانی شده مشاهده می­ شود.
شکل ‏۳‑۳- تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی الف) لایه­نشانی شده با نانوذرات نیکل ب) لایه­نشانی شده با نانوذرات مس
(فرایند آماده ­سازی با بهره گرفتن از پلاسمای اکسیژن انجام شد.)
در پارچه­های هیدرولیز شده برای نانو ذرات مس، ذرات مخروطی شکل مشاهده نشده و ذرات به صورت گل­کلمی و همراه با خلل و فرج می­باشند. مورفولوژی سطح یکنواخت­تر و خلل و فرج کم­تری نسبت به حالت پلاسما مشاهده می­گردد.
برای نانوذرات نیکل نوع فرایند آماده ­سازی تاثیر زیادی بر شکل نانوذرات لایه­نشانی شده نداشته و فقط در میزان تراکم لایه ایجاد شده تفاوت حاصل شد.
لایه نانوذرات فلزی تشکیل شده بر سطح پارچه ای که به روش پلاسما عمل شده از تراکم و پیوستگی بسیار زیادی برخوردار است اما در روش هیدرولیز شیمیایی از تراکم بسیار کمتری برخوردار می­باشد که این امر تایید کننده میزان مقاومت الکتریکی بالاتر در منسوج آماده سازی شده به روش پلاسما می­باشد.
شکل ‏۳‑۴- تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی الف) لایه­نشانی شده با نانوذرات نیکل ب) لایه­نشانی شده با نانوذرات مس
(فرایند آماده ­سازی با بهره گرفتن از هیدرولیز قلیایی انجام شد.)
از نمونه­های لایه­نشانی شده با نانوذرات مس و نیکل و نمونه­های خام عمل شده با پلاسمای اکسیژن و سدیم هیدروکسید به عنوان زیرلایه برای مراحل بعدی استفاده شد.
نمونه­های عمل­شده با پلاسمای اکسیژن که با نانوذرات مس لایه­نشانی شدند به دلیل مورفولوژی ایجاد شده و شکل مخروطی نسبت به سایر نمونه­های نیکل خلل و فرج بیش­تری داشته درنتیجه در چسبندگی و میزان لایه­ی پلیمر رسانا بر روی سطح زیرلایه موثر می­باشد.
بررسی خصوصیات منسوج لایه­نشانی شده با پلیمر رسانای پلی­انیلین و پلی­پیرول
بررسی منسوج لایه­نشانی شده با پلی­انیلین
جهت لایه­نشانی منسوج با پلی­انیلین به روش پلیمریزاسیون شیمیایی از زیرلایه­های مختلف (پارچه­خام، پارچه­ی پوشش­دهی شده با نانوذرات مس، پارچه­ی پوشش­دهی شده با نانوذرات نیکل که آماده ­سازی هر کدام از این زیرلایه­ها به دو روش هیدرولیز قلیایی و پلاسمای اکسیژن انجام شد) استفاده شد. لایه­نشانی پارچه­ی خام که با پلاسمای اکسیژن و سدیم هیدروکسید مورد عمل قرار گرفت با موفقیت انجام شد و یک لایه­ی یکنواختی از پلی­انیلین بر روی سطح منسوج تشکیل شد که باعث تغییر رنگ منسوج از سفید به سبز تیره گردید. اما هنگام لایه­نشانی پارچه­های پوشش­دهی شده با نانوذرات مس و نیکل با پلی­انیلین رفتار جالبی مشاهده گردید. پس از اتمام پلیمریزاسیون و خروج نمونه­ها از محیط واکنش مشاهده شد که رنگ نمونه کاملا سفید و تمامی نانوذرات مس و نیکل که بر روی سطح پارچه پوشش­دهی شده بودند، وارد محلول شدند.
البته این اتفاق ناشی از اسیدی بودن محیط و وجود اکسیدکننده آمونیوم پرسولفات می­باشد. مس و نیکل به دلیل ویژگی­های خوبی همچون رسانایی بالا و فراوانی در صنعت زیاد مورد استفاده قرار می­گیرند. با قرار گرفتن در محیط اسیدی این فلزات دچار خوردگی می­شوند. تحقیقاتی جهت جلوگیری از خوردگی مس و نیکل در محلول اسیدکلریدریک ۵/۰ مولار به کمک مواد بازدارنده انجام شد[۱۰۱, ۱۰۲]. ویلیام برای حکاکی مس از یک محلول رقیق آمونیوم پرسولفات استفاده کرد. ویلیام یک حلقه­ی مسی را وزن کرد و به مدت یک ساعت در محلول آمونیوم پرسولفات قرار داد و پس از خروج و اندازه ­گیری وزن حلقه متوجه کاهش وزن آن شد.این آزمایش برای فلزات دیگری همچون نیکل، آهن هم انجام شد و کاهش وزن مشاهده شد[۱۰۳].
همانطور که در فصل ۲ گفته شد پلیمریزاسیون انیلین در شرایط اسیدی(مونومر در اسید کلریدریک ۵/۳ مولار و آمونیوم پرسولفات در اسیدکلریدریک ۱ مولار حل شد.) انجام شد. برای بهتر کردن شرایط جهت جلوگیری از انحلال نانوذرات مس و نیکل، محلول مونومر هم در اسید کلریدریک ۱ مولار حل شد اما باز هم تمامی نانوذرات فلزی وارد محلول شد. اگر اسیدیته محیط پایین (اسیدی) نباشد پلیمر حاصل رسانا نخواهد بود[۴۵]. برای حل این مشکل از کلرید آهن (FeCl₃) به عنوان آغازگر و اسیدکلریدریک به غلظت ۰۵/۰ مولار استفاده شد اما پس از اتمام پایان فرایند پلیمریزاسیون باز هم نتیجه­ مشاهده شد که نانوذرات فلزی در محلول حل شد. کلرید آهن کسیدکننده­ی ملایم­تری نسبت به آمونیوم پرسولفات است که برای انجام پلیمریزاسیون به زمان بیش­تری هم نیاز است که در این مدت انحلال نانوذرات هم اتفاق می­افتد[۱۰۴].
به طور کلی محیط اسیدی و استفاده از ماده­ اکسیدکننده برای پلیمریزاسیون پلی­انیلین به شکل رسانا، ضروری است اما باعث انحلال نانوذرات فلزی در محلول می­ شود. لذا برای لایه­نشانی زیرلایه­هایی پوشش­دهی شده با نانوذرات مس و نیکل از روش­های دیگری استفاده شد. میزان مقاومت الکتریکی سطحی و درصد افزایش وزن پارچه­های خام (آماده ­سازی شده با هیدرولیز قلیایی و پلاسمای اکسیژن) در جدول ۳-۱ گزارش شده است.
در روش غوطه­وری و اسپری از محلول ۲و ۵ درصد حاوی پلی­انیلین ، AMPSA (با نسبت ۱ گرم پلی­انیلین و ۹/۰ گرم AMPSA) در حلال دی­کلرو استیک اسید استفاده شد. دی­کلرو استیک اسید یک اسید قوی با فرمول شیمیایی CHCl₂COOH می­باشد. در هر دو روش (اسپری، غوطه­وری) هنگامی که نمونه را در آون قرار می­دهیم تا خشک شود نمونه حالت خمیری می­گیرد که ناشی از تاثیر اسید بر ساختار پارچه می­باشد. برای رفع این مشکل از استون استفاده شد. درنتیجه پارچه پس از لایه­نشانی با محلول مورد نظر به مدت چند ثانیه در استون غوطه­ور شد تا حلال از روی سطح پارچه خارج شود اما در این روش هم لایه­نشانی با کیفیت خوب انجام نشد چون بخشی از محلول وارد استون شد. در حین اسپری کردن، نمونه­ها را بر روی سطح هیتر قرار داده شد تا حرارت ببیند اما باز هم همان حالت خمیری در پارچه­ها مشاهده شد. پارچه­ی پلی­استری خام بعد از ۴۰ دقیقه غوطه­وری در دی­کلرو استیک اسید، کاملا در آن حل شد اما پارچه­ی پوشیده شده با نانوذرات فلزی حل نشد اما بسیار ترد و شکننده شد که نشان­دهنده تخریب ساختار پلی­استر توسط اسید می­باشد.
بررسی مورفولوژی منسوج لایه­نشانی شده با پلی­انیلین
شکل ۳-۵ تصویری از پارچه­پلی­استری خام و پارچه­ی پلی­استری لایه­نشانی شده با پلی­انیلین را نشان می­دهد. سطح الیاف قبل از لایه­نشانی کاملا صاف و تمیز است اما در پارچه­ی لایه­نشانی شده با پلی­انیلین مورفولوژی سطح تغییر کرده و سطح توسط ذرات پلیمری پوشیده شده است. همانطور که در تصویر نیز مشخص است پوشش­دهی سطح الیاف با پلی­انیلین در کاملا یکنواخت نیست که بر روی مقاومت الکتریکی سطح نمونه­ها ناثیر می­گذارد.
شکل ‏۳‑۵- تصویر میکروسکوپ الکترونی پویشی پارچه­ی پلی­استری الف) خام ب) لایه­نشانی شده با پلی­پیرول
بررسی منسوج لایه­نشانی شده با پلی­پیرول

بخش چهارم آشنایی با صنعت لوازم خانگی

۲-۴-۱) مقدمه

صنعت لوازم خانگی^[۹۹] یکی از رشته های شتاب دهنده توسعه صنعتی است .صنعتی متنوع با کاربردهای گوناگون که به صورت گسترده علاوه بر استفاده وسیع خانگی و تامین کننده نیاز ضروری و غیر قابل اجتناب خانواده ها، در بخش های اداری و تجاری کاربرد دارد و سهم بسیار وسیعی از بازار را به خود اختصاص داده است . صنعتی که برای صنایع فولاد ، پتروشیمی ، مس و … ارزش افزوده ایجاد می کند . با توجه به این ویژگی ها ، ایجاد فضای کسب و کار مطلوب برای تعالی و تکامل این صنعت ، به وجود آوردن شرایط مناسب برای سرمایه گذاری و توسعه واحدهای صنعتی ، بررسی قوانین و مصوبات مرتبط با تولید ، تعرفه ، مسایل پولی و صادرت و … ، توسعه فرهنگ صنعتی ، تقویت بخش های تحقیق و توسعه و ارتقا سطح مدیریت در این بخش، توسعه و استفاده از فن آوری پیشرفته و جذب فن آوری ، تولید محصولات رقابتی با محصولات خارجی ، توسعه صادرات و … محور و مرکز ثقل برنامه های انجمن صنایع لوازم خانگی به شمار می آیند.

۲-۴-۲) صنایع لوازم خانگی ایران

صنعت ایران در سال های اخیر از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار بوده است و توانسته خود را در برخی صنایع در حد استانداردهای جهانی برساند . اما در این بین برخی صنایع نتوانستند در گردونه رقابت باقی بمانند و هم پا با اقتصاد ایران خود را بالا بکشند . صنعت لوازم خانگی در زمره یکی از این صنایع است که کم کم نسل آن رو به انقراض می رود . در بین انبوه ضروریات زندگی ، لوازم خانگی به لحاظ گستردگی و ضروریات استفاه از آن ها توسط اقشار اجتماعی ، از اهمیت و حساسیت خاصی برخوردار بوده است . صنعت لوازم خانگی یکی از مهم ترین صنایع فعال در عرصه اقتصاد جهان به شمار می رود و عمدتا رکود و رونق آن توام با رکود و رونق اقتصاد کشورهاست . اهمیت صنعت لوازم خانگی با سابقه بیش از ۵۰ سال فعالیت در ایران با کثرت و تنوع تولید در حوزه نیاز ها و ضروریات خانگی ، مورد نیاز تمامی اقشار جامعه است . از سوی دیگر نرخ بالای جمعیت جوان کشور و آغاز زندگی مشترک آنان و به تبع آن نیاز این قشر وسیع به خرید و استفاده از لوازم خانگی مبین اهمیت بازار لوازم خانگی ایرانی در آینده نزدیک است . در واقع این صنعت ، تامین نیاز خانوارها را برای استفاده از امکانات مدرن و مطمئن در زندگی در فهرست مسئولیت های خود دارد . دیانی مدیر عامل بزرگ ترین گروه صنعتی تولید لوازم خانگی کشور اظهار داشت ، لوازم خانگی از صنایعی است که سرعت تحول در آن بسیار زیاد است و دائما با تحولات فن آوری ، طراحی ، کیفی و اخیرا مصرف انرژی رو به رو است . وی افزود اگر بخواهیم نموداری برای این تحولات رسم کنیم ، این نمودار بسیار متغیر است ، در دهه های گذشته صنعت لوازم خانگی ایران از صنایع پیش تاز بود ، اما چون نگاه ها برای توسعه منطبق با صنعت نبوده است ، عقب مانده ایم . در حال حاضر میزان بهره وری امکانات در زمینه تولیدات صنعتی داخل به ویژه لوازم خانگی بسیار پایین است . در نتیجه جایگاهی که صنایع ایران در بازارهای جهانی از آن برخوردارند شاید جزو چند جایگاه آخر محسوب شود و این هرگز جایگاه واقعی ما نیست . طبق اخرین آمار تعداد ۶۱۶ کارخانه تولید لوازم خانگی در ایران وجود دارند . با وجود این تعداد کارخانه لوازم خانگی نقش تاثیر گذار این صنعت بر اقتصاد ملی در برخی از آمارها نزدیک به صفر است (پورعلی ، ۱۳۹۰ ، ص ص ۸۵- ۸۴ ). مسأله مهمی که از سال های اخیر با آهنگی کند آغاز شده ، در سال های آتی به مهم ترین مسأله سیاست گذاران ، صنعتگران و … مبدل خواهد شد ، بحث عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و به دنبال آن ، حذف تعرفه های واردات تولیدات صنعتی است . سابقه تولید کالاهایی نظیر کتری ، والور و … به سالهای قبل از ۱۳۳۰ و شروع صنعت مونتاژ به دهه ۱۳۴۰ باز می گردد . تولید این محصولات قبل از انقلاب به دلیل کشاورزی بودن جامعه و فقدان سابقه صنعتی ، برپایه مونتاژ و به منظور تامین نیاز داخل و پس از انقلاب با دیدگاه افزایش خودکفایی ، جلوگیری از خروج ارز ، کاهش واردات و خلاصه تامین نیاز داخل بوده است . بنابراین ، وجه مشترک تولید این محصولات در کشور – چه قبل و چه بعد از انقلاب – تأمین نیاز داخل است . با این تفاوت که در دوره پس از انقلاب ( که اساساً ، توسعه کمی صنعت لوازم خانگی مربوط به این دوره است ) هدف ، تامین نیاز به هر قیمت و کیفیت بوده است . در نتیجه ، این رشد ، بدون توجه به الزامات تولید – هم چون قیمت تمام شده ، صرفه های تولید انبوه ، توجیه اقتصادی ، مزیت های نسبی تولید ، مشتری مداری و هم چنین لزوم انجام بررسی و پیش بینی امکانات صادرات به وقوع پیوسته است . در واقع توسعه این صنایع ، بر مبنای تامین نیاز یک بازار داخلی وسیع و بسته ، بدون رقابت خارجی ، با هر قیمت و کیفیت و به خصوص متکی بر یارانه های دولتی پایه گذاری شده است .پس از انقلاب ، عوامل زیر منجر به ایجاد در واقع کارگاه های تولید لوازم خانگی به جای کارخانجات بزرگ تولیدی شده است ( نجم روشن و همکاران ، ۱۳۹۰ ، ص ص ۸۴-۸۲ ):
تمایل مسئولین وقت به اقتصاد دولتی و مخالفت با ایجاد صنایع بزرگ توسط بخش خصوصی
حمایت از واحدهای کوچک ( اعطای کارت شناسایی ) ؛
وجود نسبی دانش فنی و امکانات داخلی جهت تولید لوازم خانگی ؛
اعطای ارز ارزان قیمت ( سهمیه ارزی ) ؛
تقاضای گسترده برای انواع لوازم خانگی ؛
امکان فروش کالای کم کیفیت با قیمت بالا ( به دلیل محدودیت شدید واردات ) ؛
وجود بازار سیاه کالا ( به علت عدم تطابق عرضه و تقاضا ) .
ضمناً ، با گذشت زمان و افزایش تقاضا ، در واقع ، بسیاری از این واحد های کوچک با حفظ ساختار ، فقط از لحاظ تیراژ تولید ، رشد کردند . باید توجه داشت که ، اگرچه محدودیت های ارزی مانعی بر سر راه سرمایه گذاری جدید بود ، ولی به دلیل داشتن بازار انحصاری و مسلط بودن تولید کننده بر مصرف کنندگان ، نیازی به سرمایه گذاری اساسی و تلاش برای به روز نمودن تولیدات نیز احساس نمی شد . در نتیجه ، این رشد بر مبنای حداقل سرمایه گذاری و تامین امکانات و بعضاً ، در بهترین حالت در حد خرید ماشین آلات دست دوم خارجی ، انجام شده است . ناگفته نماند که در همان دوران ، سرمایه گذاری های قابل توجهی توسط واحد های بزرگ دولتی یا شبه دولتی انجام شده ، اما متاسفانه ، آن ها نیز به دلایل عدیده ، دارای حلقه های مفقوده و مبتنی بر دانش فنی مناسب برای تولید محصولات خارج از رده اروپایی بودند . به هر حال سیاست های اعمال شده باعث شده که تعداد زیادی واحد تولیدی با محصولاتی متنوع ، آن هم با ظرفیت های پایین ( نسبت به ظرفیت واحد های مشابه در کشورهای دیگر ) و مبتنی بر فن آوری غالباً قدیمی و مهم تر از آن ، مدیریتی سنتی در کشور به وجود آیند که تحت تاثیر سایر عوامل مؤثر در تولید ، نتیجه آن کالاهایی شد با قیمت تمام شده بالاتر نسبت به رقبای خارجی و تقریباً بدون تنوع در مدل های تولیدی . قبل از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی ، می بایست بسیاری از سیاست های حمایتی فعلی حذف شوند که از آن جمله ، می توان به کاهش تعرفه های سنگین واردات اشاره کرد . هر چند بدون کاهش تعرفه های مذکور نیز در حال حاضر ، در برخی محصولات ، رقابت سختی بین تولید کنندگان داخلی با نمونه های خارجی در جریان است ( به عنوان مثال ، تلویزیون ) . از نظر اشتغال نیز این صنعت در ایران دارای سابقه قابل توجه و بسیار مهمی است و علاوه بر نیروی کاری که مستقیماً در کارخانه های تولیدی این صنعت فعال هستند . تعداد زیادی نیز به عنوان نیروی کار خدماتی در امر خرید و فروش ، تعمیر لوازم خانگی فروخته شده و نیز تولید مواد و قطعات مورد نیاز صنعت ، فعالیت دارند . محصولات تولیدی این صنعت کاربرد خانگی ، اداری و تجاری دارد که سهم خانگی آن بسیار بالاتر است . پیش بینی می شود جامعه ایران از نظر تقاضای لوازم خانگی از دو جنبه با رشد شدیدی روبرو باشد . یکی این که ساختار جمعیتی ایران بسیار جوان است و رشد تعداد خانوارها موجب تقاضای انواع لوازم خانگی خواهد شد.از طرف دیگر،تبدیل جامعه ایران به یک جامعه مصرف گرا و رشد درجه رفاه خانوارها و پایین بودن نسبی بهره مندی خانوارها از اغلب لوازم خانگی نیز به این امر دامن خواهد زد.

۲-۴-۳)اهداف و برنامه های وزارت صنعت،معدن و تجارت در بخش صنعت لوازم خانگی

آقای مهندس نعمت زاده؛ وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به تلاشهای مستمرانجمن صنایع لوازم خانگی ایران گفت: بعد از صنعت خودرو، محصولات اساسی صنعت لوازم خانگی مرتبه سوم رادر سهم اقتصاد کشور به خود اختصاص داده و با توجه به سرمایه گذاری انجام شده و امکانات بالقوه ای که این صنعت دارد، می تواند به هدف صادرات ۲ میلیارد دلار در سال دست یابد. در سال ۹۴ واحدهای تولیدی باید طوری برنامه ریزی نمایند که حداقل ۲۰٪ تولیدات به خارج صادر کردد تا به مرور به هدف ۲ میلیارد دلار صادرات لوازم خانگی دست یابیم. وی هم چنین از واحدهای تولیدی درخواست کرد جهت رسیدن به این هدف، ابزار لازم را که همان استخدام نیروی انسانی ماهر و کارآزموده حتی از طریق استخدام از خبره های خارج از کشور، آموزش پرسنل و… است در واحدهای خود با شناسایی کشورهای هدف مهیا سازند. وزیر صنعت،معدن وتجارت تأمین عمده نیازهای داخلی و صدور حداقل ۳۰درصد محصولات تولیدی را هدف این وزارتخانه در بخش صنعت لوازم خانگی برای سال ۱۳۹۴ دانست و تأکید کرد لازم است برای ۱۰ سال آینده تولید لوازم خانگی برنامه ریزی انجام شود. برآورد زمینه های سرمایه گذاری مورد نیاز از لحاظ نوع، تعداد و برنامه زمان بندی، بررسی نیازهای فن آوری، چگونگی به دست آوردن آ نها،سرمایه گذاری خارجی ومشارکت ها، تعیین بازارهای هدف و چگونگی نفوذ در آن ها و مقدار و مبلغ آن در طی ۱۰ سال آینده، بررسی مشکلات و موانع و نحوه مقابله با آن ها، برآورد مصرف داخلی طی ۱۰ سال آینده با توجه به رشد درآمد سرانه و جای گزینی و تهیه برنامه صادرات به تفکیک نوع کالا و بازار طی ۱۰ سال آینده، چگونگی تولید برندهای خارجی در کارخانجات موجود ،ساختار صادراتی لوازم خانگی،طراحی،تحقیق وتوسعه، آزمایشگاه های مورد نیاز، برندسازی، چگونگی وتعداد و چگونگی تجمیع توان تولید واحدهای متوسط، از جمله مواردی است که باید موردبررسی دقیق قرارگیرند.آقای دکتر انصاری؛ دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران برنامه های انجمن در این زمینه از جمله انعقاد تفاهم نامه بین انجمن و سازمان مدیریت جهت تشکیل کلاس های آموزشی برای ارتقاء سطح علمی واحدهای تولیدی در راستای توسعه صادرات و برگزاری نمایشگاه های اختصاصی لوازم خانگی درکشور های هدف را، تشریح کرد. دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران طی سخنانی به جایگاه و اهمیت صنعت لوازم خانگی در اقتصاد کشور، ضرورت و کاربرد غیر قابل اجتناب محصولات این صنعت در حوزه های مختلف مصرف خانگی شهری و روستایی و اداری و تجاری اشاره کرد و گفت صنعت لوازم خانگی در جریان تولید از محصولات صنایع مهمی چون فولاد، مس و پتروشیمی استفاده می نماید و برای صنایع بالادستی و پایین دستی دیگری ارزش افزوده ایجاد می کند که این امر به خودی خود برای یک صنعت، مزیت محسوب می شود. وی ادامه داد لوازم خانگی به عنوان یک صنعت مهم در دو بخش لوازم خانگی انرژی بر و غیرانرژی بر، با وجود موانع و تنگناها به خصوص در زمینه ارائه تسهیلات صنعتی در بعد کمی، خوشبختانه رشد قابل ملاحظه ای داشته است و امروز درکنار رشد کمی، شاهد رشد کیفی محصولات لوازم خانگی در زمینه های طراحی، ارگونومی، سهولت استفاده و… هستیم و این موارد البته به جاری بودن نگاه علم گرا و دانش محور در واحدهای تولیدی لوازم خانگی بر می گردد.دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در ادامه سخنانش ضمن انتقاد از تعمیم نادرست برخی ایرادات بعضی اقلام تولیدات داخلی به کل محصولات لوازم خانگی ایرانی و چشم پوشی رسانه ها از انعکاس توانمندی ها و قدرت رقابت کیفی اغلب محصولات ایرانی با نمونه های خارجی و حتی مزیت های برخی اقلام مانند اجاق گاز، آبگرم کن و… نسبت به نمونه های خارجی،با تأکید بر داشتن بازارهای صادرات گرا و صادرات محور این رشته صنعتی گفت امروزه نمی توان تنها به بازارهای داخلی بسنده نمود و نگاه صادرات گرا باید به عنوان یک رکن اساسی درمراحل تولید موردتوجه قرارگیرد وهم چنین باید برنامه ریزی میان مدت در فرایند تولید و رفع موانع پیشرو با برآورد زمینه های سرمایه گذاری متناسب با حجم تولید انجام شود. وی با اشاره به موقعیت ایران به عنوان کشوری در کریدور شمال- جنوب و وفور منابع طبیعی از قبیل نفت و گاز،نیروی کار،دانشگاه ها و… تأکید کرد زمینه همکاری های مشترک بین شرکت های ایرانی و خارجی به صورت چشم گیر وجود دارد و شرکت ها باید اهدافی مانند مشارکت و سرمایه گذاری خارجی، تعیین بازارهای هدف، برنامه ریزی صادراتی، بررسی مشکلات و موانع موجود، شناسایی رقبا، برندینگ رادر برنامه سال ۹۴ خود بگنجانند. وی با اشاره به برخی ازموانع تولید، از بالا بودن هزینه های تبلیغاتی و تعرفه تابلوهای موجود در سطح شهرانتقاد وتأکید کرد در راستای حمایت از صنعت و صنعتگران هزینه ها باید کاهش یابند وانجمن صنایع لوازم خانگی ایران با فعال کردن کمیسیون های تخصصی در این تشکل، در واقع بستری را برای شناسایی مسائل توسط واحدهای تولیدی تمهید کرده و با توجه به ارتباطات سازمانی این تشکل از جمله عضویت بنده در شوراها و کمیته های مختلف مانند شورای مشورتی سازمان توسعه تجارت ایران، این مسائل به مبادی تصمیم گیر انتقال داده می شود. افزایش صادرات یکی از اهداف معین برای صنعت لوازم خانگی است و البته توسعه صادرات نیازمند برنامه ریزی در بخش های کشوری، بخشی،گروه های کالایی و شرکت هاست و در همین راستا وزارت صنعت،معدن وتجارت با گروه های مختلف کار جلساتی را با حضور وزیر صنعت، معدن و تجارت در جهت رفع مسائل و مشکلات و تدوین و تنظیم مقررات که بستر حرکت این گروه هارا فراهم می نماید؛ به صورت هفتگی تشکیل می دهد.دولت هدف رشد ۲۰ درصدی صادرات را برای گروه های مختلف کالایی تعریف نموده است که در بخش هایی مثل لوازم خانگی، صنعت سیمان، آرد، روغن و… ظرفیت های دو یا سه برابر برای تولید و بهره وری وجود دارد و این صنایع از نظر سرمایه گذاری نسبت به سرمایه گذاری و تولید جدید در اولویت می باشند. برای رسیدن به چشم انداز و جایگاه مناسب در صنعت لوازم خانگی، تعامل بخش خصوصی با دولتی ضروری است و برگزاری چنین نشست هایی یکی از راه های هم فکری و تعامل در رسیدن به چشم انداز تعیین شده است. دراین مسیرنقش بنگاه ها وتشکل ها بسیار جدی است و به عنوان مثال واحدها و تشکل های متبوع شان باید تعیین کنند چه مزیت هایی دارند تا دولت بستر لازم را برای فعالیت مهیا کند. نگاه وزارت صنعت، معدن و تجارت نگاه ممنوعیت وارداتی نیست؛ بلکه نگاه محدودیت وارداتی است. هم چنین سیاست کلان دولت،کنترل تورم، پایین نگه داشتن نرخ سود بانکی و تثبیت قیمت است. وی درخصوص ارائه اطلاعات بازار توسط دولت به واحدهای خصوصی توضیح داد تحلیل و مونیتورینگ بازار، بر عهده واحدهاست و واحدهای تولیدی به دلیل ماهیت در ضرورت سودآوری و اقتصادی بودن فعالیت ها،همواره می توانند از کارشناسان دولتی دلسوزانه تر و فعالانه تر این بازارها را رصد کنند.نمایشگاه های بازار ساز برای تولیدات صنعتی را نیز، تشکل ها به بهترین صورت می توانند شناسایی و معرفی کنند. آقای مهندس خسرو تاج با تأکید بر ضرورت تمهید راه کارهای اجرایی درخصوص توان مندسازی بنگاه های تولیدی در صنعت لوازم خانگی، هزینه های تولید و تعرفه ها را از مهم ترین مسائل این صنعت دانست و با اشاره به فعالیت کمیسیون ماده (۱) از مهرماه، از شرکت ها درخواست کرد جهت حمایت از تولید داخل پیشنهادهای شان را به کمیسیون مذکور ارائه دهند. نظام تعرفه، پوشش حمایتی کوتاه مدت ۵ تا ۶ ساله است و یکی از پیامدهای افزایشی تعرفه ها، افزایش قاچاق است؛ چنان که در صنایعی مانند پوشاک اتفاق افتاده است. آقای مهندس خسرو تاج درادامه سخنانش با اشاره به تبعات تحریم بر صنعت و اقتصاد داخلی و آثار روانی آن و دیگر مسائل حوزه ارز، تثبیت نرخ ارز در شرایط تحریم را بحثی بسیار جدی دانست و گفت: ما برای تثبیت نرخ ارز، محدودیت هایی داریم اگرچه بعد از رفع تحریم، حجم زیادی ارز به بازار انتقال یابد، صادرات آسیب خواهد دید. وی سودهای بانک را از دیگر دغدغه های اهالی صنعت دانست و گفت در این شاخه حجم پیگیری ها و جلسات وزیر صنعت، معدن و تجارت بسیار بالاست و تا زمانی که تورم مهار نشود، تقلیل نرخ سودبانکی عملا امکان پذیرنیست. آقای مهندس خسرو تاج از انجمن صنایع لوازم خانگی ایران درخواست کرد نمایشگاه های هدف اعضاء این تشکل برای سازماندهی مشارکت، به وزارت صنعت، معدن و تجارت اطلاع داده شود. وی ضمن تأکید بر امکان برگزاری جلسات مشترک با سازمان استاندارد ملی ایران در جلب مساعدت در بخش های علمی و آزمایشگاهی برای صنعت لوازم خانگی،درخصوص مسائل تبلیغات کالاهای ایرانی دررسانه های پر تأثیر داخلی،گفت متأسفانه برخی سازمان های متولی در این زمینه، هیچ تحلیلی از ضرورت های حضور برندهای ایرانی در بازار ندارند و لازم است انجمن صنایع لوازم خانگی ایران با لحاظ کردن همه ظرائف موجود و با تحلیل کارشناسی، به طور دقیق به وزارت صنعت، معدن و تجارت بگوید که در این زمینه چه کار باید بکنیم (پیک شورا،۱۳۹۴، ص ص ۲۴-۲۱) آقای دکتر انصاری با اشاره به بهره برداری ۵۰ تا ۶۰ درصدی از ظرفیت تولید کارخانجات در شرایط حاضر،گفت کارخانجات ایرانی توان تولید با ظرفیت بیشتری رادارند و چنانچه گرایش به مصرف کالاهای ایرانی در بازار داخلی تقویت شود، می توان از ظرفیت های خالی موجود بهره برداری کرد که به این ترتیب فرصت های شغلی بسیاری ایجاد می شود و در حالی که کشور با معضل بیکاری مواجه است، مصرف کالاهای وطنی، ضمن حفظ اشتغال نیروی شاغل به کار،می تواند زمینه های شغلی مرتبط را فراهم کند. دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران افزود این فرایند قطعاً به توسعه اقتصادی کشور می انجامد و به رهایی اقتصاد کشور از وابستگی به نفت خام کمک می کند و به این ترتیب صنعت لوازم خانگی در سر و سامان دادن به اقتصاد کشور، به نحو مؤثری عمل می کند. آقای دکتر انصاری در خصوص گرایش مصرف کنندگان به برندهای خارجی در بازار داخلی گفت متأسفانه حجم وسیعی از این گرایشات نه فقط به دلیل کیفیت و نه تحت تأثیر توجیهات منطقی است، بلکه عمدتاً در اثر مسائل فرهنگی است. صنعت لوازم خانگی، صنعتی پرتنوع است و با تلاش کارخانجات براساس سیستم مدیریت دانش محور و با کمک فن آوری روز، این صنعت قادر به تأمین نیاز کیفی مصرف کنندگان می باشد. دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در ادامه سخنانش با اشاره به تدوین استاندارد « نصب، خدمات و راه اندازی لوازم خانگی» در انجمن، این اقدام را در جهت ضابطه مند کردن ارائه خدمات به مصرف کنندگان دانست و افزود خدمات پس از فروش، در تداوم زنجیره تولید، حلقه ای بسیارمهم و کلیدی است البته محصولات تولیدی باید با تضمین کیفیت ارائه شود و خریدار مطمئن باشد هر وسیله که خریداری می کند، نیاز به خدمات ندارد؛ اگرچه به طور طبیعی، هر محصولی پس از مدتی مصرف، نیاز به خدمات دارد. وی با تأکید برتوان مندی های صنعت لوازم خانگی ایرانی، گفت برخی محصولات از جمله یخچال، با فن آوری های روز دنیا تولید می شوند و این محصولات، بدون در نظر گرفتن برند آن ها، از هیچ نظر توفیری با تولیدات خارجی ندارند. آقای دکتر انصاری با اشاره به طیف وسیع محصولات لوازم خانگی ایرانی، گفت البته این محصولات در دامنه های کیفی متنوعی قراردارند و امروز، اقشار وسیعی از مردم نسبت به مصرف کالاهای وطنی گرایش دارند ودلیل آن، مورد قبول بودن کیفیت کالاهای ایرانی به صورت عام است؛ به نحوی که در برخی اقلام، به هیچ وجه شاهد حضور کالاهای خارجی در بازار نیستیم وزمانی که صحبت ازگرایش مردم به کالاهای خارجی می شود، باید دید و پرسید کدام اقلام مورد نظر هستند ویا چند درصد ازمردم گرایش به اقلام خارجی دارند. در سوی دیگر این مسأله باید دید انتظار مصرف کنندگان از کالاهای ایرانی چیست. البته مصرف کننده حق انتخاب یا پای بندی به معیارهایی برای انتخاب کالاهای مختلف را دارد، اما امروز باتوجه به تغییرات زیاد محصولات لوازم خانگی در ارگونومی، طراحی و… تولیدکنندگان نیز باید به این انتظارات و معیارها توجه لازم را داشته باشند و به طور مثال انتظار سرمادهی صرف از یخچال، نادیده گرفتن انتظارات مصرف کنندگان امروزی از این کالا است؛ چرا که محصولات در بازار امروز دارای قابلیت های مختلفی هستند که تولیدکنندگان نمی توانند آنها را نادیده بگیرند (پیک شورا،۱۳۹۴، ص ۴۶)

۲-۴-۴) بررسی آثار رفع تحریم ها بر صنایع لوازم خانگی ایران

آقای دکتر حبیب اله انصاری؛ دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران به بررسی آثار رفع تحریم ها در صنایع لوازم خانگی پرداخت و گفت رفع تحریم ها برروی تمام صنایع اثر مثبت خواهد گذاشت و از آن جا که صنعت لوازم خانگی یک صنعت متنوع و مردمی است، به طور قطع از رفع تحریم ها به موقعیت بهتری خواهد رسید. با رفـع تحریم هـا تأمین ماشـین آلات و قطعاتـی کـه از خـارج تهیـه می شـود سـرعت خواهـد گرفـت. در زمـان تحریـم به دلیـل این کـه مبـادلات مالـی تنهـا از طریـق صرافی هـا انجـام می شـد، در نتیجـه فرآینـد طولانی همراه با ریسـک زیـاد انجـام می شـد؛ درحالـی کـه بـا رفـع تحریم هـا ایـن موانـع از بیـن خواهد رفـت و امکان قطعی مبـادلات تأمین خواهد شـد. وی افزود در زمان تحریم بانک ها نیز در پوشش تحریم قرار گرفته بودند و به طور قطع با رفع تحریم ها موقعیت خوبی ایجاد خواهد شد تا مراودات پولی در زمینه صادرات به سهولت انجام شود.دبیـرکل انجمـن صنایـع لـوازم خانگـی ایـران بـا تأکیـد بر ظرفیت هـای موجـود در ایـران بـرای سـرمایه گذاری های خارجـی تصریـح کـرد از آن جـا کـه موقعیـت ایـران از لحـاظ جغـــرافیایی در کریـدور شـمال بـه جنـوب قـرار دارد و منابـع زیـادی در کشـور وجـود دارد، بنابرایـن برخی از کشـورها بـا توجـه بـه نیـاز کارخانه هـای داخلـی می تواننـد سرمایه گذاری های مشـترکی داشـته باشـند که این مسـاله باعث ارتقاء سـطح فـن آوری و دانش فنی در ایـران خواهـد شـد؛ درحالـی که ایـن مسـاله در زمـان تحریم هـا امکان پذیـر نبـود و هیـچ کشـور خارجـی تمایـل بـه سـرمایه گذاری در یـک چهارچـوب ریسـک پذیر را نداشـت. آقای دکتر انصاری با اشاره به پیشنهاد وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر تولید برندهای خارجی با بهره گرفتن از ظرفیت های داخلی، گفت این مساله می تواند به گسترش ظرفیت ها کمک کند به شرط آن که سرمایه گذاری ها در زمینه همکاری مشترک باشد.تمـام ایـن مسـائل باعـث خواهـد شـد تـا کارخانه هـا از ظرفیت هـای بیش تری اسـتفاده کننـد کـه درنهایـت ایـن روند منجربـه افزایش تولیـد و کاهش قیمت تمام شـده خواهـد شـد؛ درحالـی کـه درگذشـته عواملـی هم چـون طولانـی شـدن زمـان تأمیـن قطعـات همـراه بـا ریسـک و پیچیدگی هـای موجـود در ارتباطـات مالـی در صرافی هـا موجـب می شـد تا قیمـت تمام شـده افزایش پیدا کنـد کـه قیمت بالا نیـز موجب تنگ شـدن فضـای رقابتی و تأثیـر روی کیفیـت و قیمـت شـده و در ادامه صـادرات را کم رنـگ می کـرد. دبیـرکل انجمـن صنایـع لـوازم خانگـی ایـران بـا بیـان این کـه البتـه ایـن عوامـل بـه تنهایـی نمی توانـد موجب کاهـش قیمت در بـازار شـود، اظهـار کرد کاهش قیمت مسـتلزم فراهم شـدن شـرایطی اسـت که عوامل دیگـری هم چون تعرفه هـای وارداتی، هزینه هـای عمومـی تولیـد و… در آن تأثیرگـذار خواهنـد بـود. آقـای انصـاری بـا اشـاره بـه این کـه یکـی از نـکات منفـی رفـع تحریم هـا کـه نیاز به مراقبت شـدید دولت دارد، بحث باز شـدن فضـای واردات اسـت، گفـت ممکـن اسـت بـا رفـع تحریم هـا شـرایط بـرای واردات کالاهـای بی کیفیـت فراهـم شـود. البتـه بخشـی از ایـن مسـاله بـه تقاضـای بـازار نیـز برخواهد گشـت. از سـوی دیگـر واردات کالای بی کیفیـت بـا قیمـت نازل تـر نیـز می توانـد معـادلات تولیـد را برهـم بریزد و بخشـی از بـازار ملی را در دسـت بگیـرد. برایـن اسـاس کوچـک شـدن بـازار،کاهش تولیـد و افزایـش قیمـت تمـام شـده را در پـی خواهد داشـت. امـروزه در بهتریـن شـرایط از نظـر فـن آوری در صنعـت لـوازم خانگی هسـتیم به طـور مثال در تولیـد کالایـی هم چـون تلویزیـون بـا کاهـش واردات رو به رو بودیـم؛ چراکـه ظرفیت تولید تلویزیون هـای “ال ای دی” در داخل کشـور افزایـش یافتـه اسـت. البتـه کارخانه هـا نیز بایـد تقویت بهـره وری، تحقیـق و توسـعه و کیفیـت را در دسـتورکار خـود قـرار دهند. با رفع تحریم ها و ورود سرمایه گذاران خارجی فضای صنعت لوازم خانگی به سمتی خواهد رفت تا ظرفیت های خالی این صنعت فعال شود و به تبع با افزایش ظرفیت رو به رو خواهد شد. امید این وجود دارد تا با رفع تحریم ها و اندیشیدن تمهیدات لازم برای ممانعت از واردات بی رویه، بیش ترین سهم بازار در دست کالای ایرانی قرار گیرد (پیک شورا، ۱۳۹۴،ص ۳۸)

۲-۴-۵ ) آمار صادرات و واردات لوازم خانگی ایرانی

دبیر کل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران از رشد صادرات لوازم خانگی ایرانی در هفت سال گذشته خبر داد و گفت عراق، افغانستان و سودان از پر مصرف‌ترین بازارهای صادراتی ایران هستند اما لوازم خانگی ایرانی به کشورهای دیگری هم چون ایتالیا و انگلیس هم صادر می‌شود.انصاری ، با بیان این‌که به طور متوسط ۷۵ درصد از نیاز داخل به لوازم خانگی توسط تولیدات داخلی تامین می‌شود، گفت لوازم خانگی شامل سه بخش لوازم کوچک، بزرگ انرژی‌بر و لوازم خانگی غیر انرژی‌بر شامل انواع ظروف و … می‌شود. وی با بیان این‌که در برخی از اقلام، تولیدات داخلی ۱۰۰ درصد نیاز کشور را تامین می کند، اظهار کرد کالاهایی مانند بخاری، آبگرمکن، پکیج‌های حرارتی و کولر آبی ۱۰۰ درصد تولید داخل هستند و در این اقلام اصلا واردات نداریم. دبیر انجمن تولیدکنندگان صنایع لوازم خانگی افزود بیش ترین واردات مربوط به اجاق گاز، یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی اتوماتیک، تلویزیون و اتو است که کم ترین درصد تولید داخل مربوط به اتو می‌شود که تنها ۱۰ درصد از نیاز داخلی را تامین می‌کند. انصاری با اشاره به پیشرفت صنایع لوازم خانگی در سال‌های اخیر گفت در این زمینه اقداماتی چون توسعه سرمایه‌گذاری، بهبود کیفیت، توجه به نظام طراحی و مهندسی و نگاه به تولیدات خارجی برای رقابت با آن‌ ها انجام شده است. برای مثال تا چند سال پیش تلویزیون‌های ال سی دی و ال ای دی در داخل کشور به ندرت تولید می‌شد در حالی که در هشت ماهه امسال نسبت به سال گذشته رشد ۲۲ درصدی تولید این تلویزیون‌ها را داشته‌ایم. دبیر انجمن تولیدکنندگان صنایع لوازم خانگی با بیان این‌که تولیدات یخچال و فریزر ۳۰ درصد و ماشین‌ لباسشویی اتوماتیک ۳۸ درصد افزایش یافته است، اظهار کرد این موضوع بیان گر این است که به همین نسبت سهم واردات و اقلام خارجی در بازار ایران کم شده است.انصاری با بیان این‌که ما از نظر ساختار فن آوری در حال پیشرفت هستیم، گفت در حال حاضر در تولید اقلام بزرگ وضعیت خوبی داریم تا جایی که در کشور تنها اجاق گاز به میزان یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه تولید داریم.وی با اشاره به کشورهای عمده تولیدکننده لوازم خانگی اظهار کرد قوی‌ترین کشورها در این صنعت کشورهای اروپایی، چین، کره جنوبی، مکزیک، برزیل ،ترکیه و آمریکا هستند اما در عین حال صادرات ما در هفت سال گذشته سیر صعودی داشته است. دبیر انجمن تولیدکنندگان صنایع لوازم خانگی با اشاره به آمار صادرات لوازم خانگی انرژی‌بر در سال‌های اخیر گفت در سال ۱۳۸۶ میزان صادرات لوازم خانگی انرژی‌بر ۸۲ میلیون دلار بوده که این رقم در سال گذشته به ۳۰۰ میلیون دلار رسیده است. از سوی دیگر بیش از ۲۰ میلیون دلار نیز لوازم غیر انرژی‌بر از کشور صادر می‌شود. وی هم چنین درباره واردات مواد اولیه تولید لوازم خانگی اظهار کرد مواد اولیه‌ای که در این صنعت استفاده می‌شود معمولا از مس،‌ آلومینیوم، مواد پتروشیمی و… است که عمده مواد اولیه‌مان را از داخل کشور تامین می‌کنیم (پیک شورا،۱۳۹۳،ص ۵۷). روند تولید و صادرات لوازم خانگی در سالهای اخیر همواره روبه رشد بوده؛ به طوری که در سال ۹۳ در مقایسه با سال ۹۲ علی رغم مسائل متأثر از تحریم و نوسانات بازارهای منطقه ای شاهد رشد تولید و صادرات بوده ایم و به طور مثال در شش ماهه نخست سال ۹۳ نسبت به سال ۹۲ شاهد رشد تولید در انواع یخچال و یخچال فریزر (۲۲٪)، لباسشویی (۳۲٪)، تلویزیون ال سی دی و ال ای دی (۳۲٪) بوده ایم و کولر تنها محصول از صنعت لوازم خانگی است که به دلیل تحولات جاری عراق، با کاهش صادرات روبرو شد. آقای دکتر انصاری درخصوص وضعیت کارکرد و عمر لوازم خانگی ایرانی، گفت میزان و معیار خاصی را نمی توان تعیین و به همه اقلام تعمیم داد و آنچه در این مورد مهم است، کیفیت محصولات است ودر این خصوص انجمن اعتقاد دارد کیفیت حد و اندازه ندارد وهمواره باید به عنوان عامل پاسخ به نیاز مشتری و توسعه بازار مورد توجه قرار گیرد.دکتر انصاری با اشاره به فعالیت کمیسیون های تخصصی در انجمن صنایع لوازم خانگی ایران، انجمن را تشکلی علم گرا و مدیریت آن را مبتنی بر اصول دانش محور و جامع نگر دانست و افزود نهادینه سازی فرهنگ صنعتی به منظور دست یابی به فضای تولید اصولی، از اهداف انجمن صنایع لوازم خانگی ایران است. حضور بهترین کارشناسان واحدهای عضو انجمن در کمیسیون های تخصصی مؤید و تجلی گاه بهره گیری انجمن از خرد جمعی است و این تشکل با افتخار نتایج تحقیقات کمیسیون های تخصصی را به مسئولان و یا به درون واحدها انتقال می دهد و به این ترتیب در بهبود قوانین و یا بهبود تولید می کوشد.وی درخصوص دستاوردهای چهاردهمین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی نیز با اشاره به پیام این نمایشگاه «تولید صادرات گرا = بازارهای فراگیر»، گفت حضور کمی و کیفی گسترده تولیدکنندگان داخلی و خارجی در این نمایشگاه توان بالفعل این صنعت را نشان داد و نیزتصویر جامعی از پتانسیل های بالقوه صنعت لوازم خانگی ایرانی به نمایش گذاشته شد که با رفع موانع ومحدودیت ها، به طور حتم ازاین پتانسیل ها بهره برداری بیشتری صورت خواهد گرفت (پیک شورا،۱۳۹۴،ص ۴۱). وضعیت صادرات و واردات لوازم خانگی در سال های ۹۳ و ۹۴ به شرح جداول زیر می باشد.

جدول (۲-۲) وضعیت صادرات و واردات لوازم خانگی در دوازده ماهه سال ۹۳ (پیک شورا،۱۳۹۴،ص ۸۸)

شرح محصول

صادرات – دلار
دوازده ماه اول سال ۱۳۹۳

واردات – دلار
دوازده ماه اول سال ۱۳۹۳

انواع کولر های آبی

۷۵۸/۲۳۳/۱۴۱

۴۰۲/۵۳۷

اجاق گاز و خوراکپزها

۸۷۸/۲۴۵/۱۴

۶۰۹/۸۲۵/۲

یخچال و یخچال فریزر

۶۹۵/۲۴۲/۶

۷۸۱/۶۳۰/۷۳

انواع ماشین لباسشویی

۰۴۸/۶۷۷/۲

۵۵۱/۸۷۱/۴۰

امروزه برخی میثاق های حقوق بشر به صورت بین المللی عرفی در آمده اند و لذا برای دولت‌هایی که آن ها را امضاء نکرده اند نیز الزام آور هست.^[۱۶]

سازمان ملل متحد و ارکان های تخصصی و وابسته آن نقش مهمی را در طول حیات پنجاه ساله خود در زمینه تدوین، اجراء و گسترش نظام بین المللی حقوق بشر ایفاء کردند. “پطرس غالی دبیرکل سابق سازمان ملل متحد در زمینه جهانی شدن حقوق بشر می گوید: سازمان ملل در پنج مرحله تاریخی در رابطه با حقوق بشر اقدام کرده است:
۱– استقرار نظام حقوق بشر: از تصویب منشور ملل متحد تا تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸– ۱۹۴۵).
۲- پیشرفت و توسعه نظام حقوق بشر: حرکت به طرف پذیرش میثاق های بین المللی حقوق بشر یعنی میثاق بین المللی حقوق سیاسی و مدنی و میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی (۱۹۶۶– ۱۹۴۹).
۳- اجرای نظام حقوق بشر: از اجرای میثاق های بین المللی حقوق بشر، توسعه فعالیت های سازمان ملل در زمینه استقرار استانداردهای بین امللی و ایجاد سازوکارها برای نظارت بر خشونت های ضد حقوق بشری تا برگزاری دومین کنفرانس جهانی حقوق بشر در وین (۱۹۹۳– ۱۹۶۷)، ضمناً آثار پایان جنگ سرد بر تکامل حمایت از حقوق بشر و توانا شدن ارگان های سازمان ملل در این رابطه قابل ملاحظه است.
۴- گسترش نظام حقوق بشر، کنفرانس جهانی وین در موضوع حقوق بشر و پی گیری مصوبات آن (۱۹۹۵– ۱۹۹۳)، این کنفرانس یک مرحله مهم در خط مشی سازمان ملل در زمینه حقوق بشر بود زیرا اعلامیه کنفرانس با اجماع پذیرفته شد، به طوریکه سازمان را در تعقیب و تقویت فعالیتهای آن در جهت احترام به حقوق بشر به عنوان یک هدف با اولویت در سطح توسعه و دموکراسی تشویق کرد.
۵- مرحله حرکت به سوی ضمانتهای اجرایی جدید در زمینه حقوق بشر (۱۹۹۵ تاکنون)، این ضمانت های اجرایی دو حوزه را پوشش می دهد: ۱- ضمانت های عملیاتی که به اجرای حقوق بشر در چارچوب عملیات حفظ صلح مربوط می شود. ۲- ضمانت های حقوقی (قضایی) که دادگاههای کیفری بین المللی را به عنوان مثال در مورد یوگسلاوی سابق و رواندا مورد توجه قرار می دهد. نتیجه این که امروزه بیش از هر زمانی در تاریخ انسان، شرایط برای تبدیل و عملی ساختن یک امید بزرگ به واقعیت مهیا می باشد، بدین شکل که تمام نیروی انسانی جهت کسب بالاترین و عالی ترین هدف حقوق و آزادی های نوع بشر اختصاص یابد”.^[۱۷]
از سال ۱۹۷۹ بدین سو، به تدریج بر شمار کشورهای تحت نظر کمیسیون حقوق بشر افزوده شد و بُرد و کارایی رویه های تحقیق و بررسی کمیسیون حقوق بشر بسط و گسترش یافت. به علاوه،‌ سازمان های غیر‌دولتی و خود قربانیان نقض حقوق بشر روزبروز بر مشارکت خود در فعالیت هیأت های کمیسیون حقوق بشر و کمیسیون ها و کمیته های فرعی آن افزودند. در مقابل، بسیاری از دولت ها که به منظور تاثیرگذاری بر گفت و گوهای کمیسیون، در نشست های آن شرکت می کنند، با قدرت روزافزون و کارآیی رویه های کمیسیون مخالفت می ورزند و گاهی نیز به شیوه ای خشونت آمیز به عملکردهای کمیسیون اعتراض می کنند.
در راستای کنترل بین المللی، سازمان ملل متحد برای نظارت و هدایت عملکرد دولت‌های عضو. ساز و کارهایی را تنظیم کرده است.
این سازمان به تازگی در مدیریت برنامه های اجرایی حقوق بشر مشارکت فعالانه ای داشته است. این برنامه ها در کشورهایی چون السالوادور، کامبوج، هائیتی، رواندا و بروندی، از اهمیت و گستردگی بی‌سابقه‌ای برخوردار بوده است. برگزاری انتخابات آزاد که نخستین نمونه آن در سال ۱۹۸۹ در نامبیا انجام شد،‌اینک به یکی از وظایف اصلی سازمان ملل تبدیل شده است. به علاوه در بسیاری از کشورها کمک‌های فنی در عرصه حقوق بشر ارائه شده است. کنفرانس بین المللی حقوق بشر در سال ۱۹۹۳ به خاطر تحولات سیاسی و بین المللی اخیر و پایان دوره جنگ سرد در وین تشکیل شد و همانند مجلس مؤسسات عمل کرد به طوری که اصول جدیدی را در مورد حقوق انسان ها در دوره جدید تدوین نمود. از جمله مسایل مطرح شده در کنفرانس، تشکیل پست کمیسیاریای عالی ملل متحد در امور حقوق بشر برای نظارت بر اجرای آن در سطح جهان بود که به عهده مجمع عمومی ملل متحد گذاشته شد که در سال ۱۹۹۴ عملی گشت. کنفرانس آشکارا حقوق زنان را به رسمیت شناخت و طرح تنظیم اساسنامه یک “دادگاه بین المللی کیفری” (جزایی) را برای نقض عمده حقوق بشر دوستانه بین المللی به کمیسیون حقوق بین الملل ارجاع داد. اساسنامه مزبور به عنوان سند تأسیس در سال ۱۹۹۸ در رُم توسط اکثریت دولت ها امضاء شد و بعضی از دولت ها آن را تصویب کرده اند.
۱-۱-۴-۳- تشکیل کنفرانس جهانی حقوق بشر (۱۹۹۳)
“اعلامیه وین و طرح اجرایی آن” که در ۲۵ ژوئن ۱۹۹۳ توسط دومین کنفرانس جهانی حقوق بشر تصویب شد،‌ حاوی ۳۹ بند و “طرح اجرایی” است که حقوق بشر را به طور مکرر جهانی قید کرده است. براساس بند ۱، کنفرانس جهانی حقوق بشر، همچنین منشور ملل متحد و سایر اسناد راجع به حقوق بشر و قوانین داخلی تمام دولت ها،‌ همه دولت ها ملزم به انجام تعهداتشان برای ارتقای میزان احترام جهانی و حمایت از همه آزادی های اساسی و حقوق بشر می باشند در بند ۲۶ این اعلامیه از کشورها خواسته شده که تمامی دول کنوانسیون های بین المللی حقوق بشر را بدون قید و شرط بپذیرند و مقررات آن را وارد قوانین داخلی خود نمایند (بند۸). طرح اجرایی اعلامیه وین، غیر قابل انفکاک بودن حقوق بشر. برخورداری یکسان، برابر، منصفانه و هماهنگ جامعه بین المللی و اهمیت ویژگی های ملی، منطقه ای و تفاوت پیشینه دینی،‌ فرهنگی و تاریخی دولت ها در حقوق بشر را مورد اشاره قرار می دهد و اعلام می نماید که دولت ها وظیفه دارند بدون توجه به نظام های فرهنگی، تاریخی. اقتصادی و. سیاسی خود، برای ارتقاء و حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی اقدام نمایند (بند۵). در بندهای ۳۲ و ۳۷ اعلامیه موصوف اشاره گردیده که طرح اجرایی اهمیت و تضمین جهانی بودن،‌عینی بودن و غیر قابل گزینش بودن ترتیبات منطقه ای در مسایل حقوق بشر را مورد تاکید قرار داده و بر صحت، پایداری و ثبات آن تاکید ورزیده است، لازم به یادآوری است که در کنفرانس وین نمایندگان ۱۷۲ دولت برای تصویب اعلامیه حضور داشتند که در هنگام رأی گیری و تصویب موضوع اجماع قاطع و مستحکمی حاصل گردید.
۱-۱-۴-۴- رابطه حقوق بین الملل بشردوستانه و حق اسرای جنگی
حقوق، دانشی است که از طریق تنظیم قوانین و مقررات، روابط افراد را با یکدیگر تنظیم می کند و سامان می بخشد. حقوق بین الملل هم به تنظیم مقررات می پردازد، اما مقرراتی که حقوق بین الملل در پی تنظیم آنهاست روابط دولتها را با یکدیگر تنظیم می کنند.
حقوق بین الملل بشردوستانه (که با عنوان حقوق جنگ هم شناخته می شود) یکی از شاخه های حقوق بین الملل است. حقوق بین الملل بشردوستانه در بردارنده دو مفهوم اصلی است: اول اینکه اعلام می کند که هنگام درگرفتن درگیری مسلحانه، حق دولتها در انتخاب روشها و سلاحهای جنگی نامحدود نیست و آنها فقط می توانند از آن دسته از روشها و سلاحهای جنگی استفاده کنند که رنج زاید و غیرانسانی ایجاد نکنند؛
دوم اینکه، از حیات، سلامت و کرامت انسانهایی که در درگیری مشارکت نکرده یا به مشارکت خود در درگیری پایان داده اند (شامل غیرنظامیان، اسیران جنگی، مجروحان و بیماران) حمایت می کند.
براساس این دو هدف در گذشته حقوق بین الملل بشردوستانه از دوشاخه جداگانه تشکیل می شد:
۱- حقوق لاهه: مجموعه مقرراتی که عموماً در شهر لاهه تنظیم شدند و هدفشان این بود که حق دولتها را در انتخاب روشها و سلاحهای جنگی محدود کنند. نمونه این اسناد معاهدات مصوب ۱۸۹۹ و ۱۹۰۸ لاهه هستند.
۲- حقوق ژنو: مجموعه مقرراتی که عموماً در شهر ژنو تنظیم شدند و هدفشان حمایت از افرادی بود که در درگیری های مسلحانه شرکت نکرده یا به مشارکت خود در درگیری ها پایان داده اند. مهم ترین این اسناد، کنوانسیون های چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ هستند.
اما با تدوین پروتکلهای الحاقی به کنوانسیونهای چهارگانه ژنو در سال ۱۹۷۷ که همزمان هر دوگونه مقررات را در خود جای دادند،‌این تفکیک از میان رفت.
۱-۱-۴-۴-۱- تحول تاریخی و منابع حقوق بین الملل بشردوستانه
مقررات حقوق بشردوستانه ریشه در تاریخ دارد. زیرا از ابتدای حیات جوامع بشری تاکنون همواره جنگ بین انسانها وجود داشته و جنگ ها همیشه تابع نوعی مقررات بوده اند. مثلاً در لوح حمورابی قواعدی در مورد نحوه هدایت درگیری ها آمده است.
کتب آسمانی قرآن و انجیل هم دربردارنده قواعدی در مورد جنگها هستند. هر چند که قرآن مجید در این میان موقعیتی ممتاز دارد و در آن به کرات بر رعایت اصول انسانی در هدایت و اداره جنگها تاکید شده است. همچنین در احادیث و روایات اسلامی نمونه هایی از قواعد بشردوستانه حقوقی به چشم می خورد. اما این قواعد حقوقی، جنبه عرفی داشته و تدوین نشده بودند.
نخستین قانون بشردوستانه مدون و منظمی که از سوی یک دولت برای نیروهای مسلح تدوین شد، مجموعه قوانین لیبر بود. این مجموعه قوانین توسط دولت ایالات متحده آمریکا در سال ۱۸۶۳ تصویب شد و هدف آن تنظیم رفتارسربازانی بود که در ایالات متحده درگیر جنگهای داخلی بودند. اما این قانون هم جنبه داخلی داشت و فقط در ایالات متحده قابل اجرا بود.
اما منادی حقوق بین الملل بشردوستانه به مفهوم امروزی آن، یک تاجر سوییسی به نام هنری دونان بود. وی در سال ۱۸۵۹ پس از مشاهده جنگی خونین میان سربازان فرانسه و اتریش در محلی به نام سولفرینو، به شدت تحت تاثیر خشونت و رفتارهای غیرانسانی انجام شده در این جنگ قرار گرفته و پس از خاتمه جنگ کتابی با عنوان «خاطرات سولفرینو» به رشته تحریر درآورد.
او در این کتاب ضمن نکوهش رفتارهای غیرانسانی، پیشنهاد تصویب یک معاهده بین المللی برای کاهش خشونت در جنگها و فراهم آوردن زمینه امداد مجروحان و بیماران جنگها را ارائه داد. او همچنین پیشنهاد کرد که کمیته ای برای به اجرا گذاشتن این معاهده بین المللی ایجاد شود. پیشنهاد اول دونان منجر به تصویب کنوانسیون ژنو ۱۸۶۴ شد که پایه گذار حقوق بین الملل بشردوستانه معاصر بود و پیشنهاد دوم او سنگ بنای تاسیس کمیته بین المللی صلیب سرخ گشت.
کنوانسیون ژنو ۱۸۶۴ به موضوع بهبود شرایط مجروحان در میدانهای نبرد محدود شد، اما از آن پس دهها معاهده و سند بین المللی با مضامین حقوق بشردوستانه به تصویب دولتها رسید.
برخی از مهم ترین معاهدات حقوق بشردوستانه بین المللی عبارتند از:
۱۸۶۸: اعلامیه سن پترزبورگ
۱۸۹۹: کنوانسیون لاهه در مورد رعایت قوانین و عرفهای جنگ زمینی و تطبیق اصول کنوانسیون ژنو مصوب ۱۸۶۴بر جنگهای دریایی
۱۹۰۷: کنوانسیون لاهه برای بازبینی کنوانسیون ۱۸۹۹ لاهه
۱۹۲۵: پروتکل ژنو در مورد منع کاربرد گازهای خفه کننده، سمی یا دیگر گازهای مشابه و روش های باکتریولوژیک در جنگ
۱۹۲۹: کنوانسیون ژنو در مورد رفتار با اسرای جنگی
۱۹۴۹: کنوانسیونهای چهارگانه ژنو، شامل:
I: بهبود شرایط مجروحان و بیماران نیروهای مسلح در میدان نبرد
II: بهبود شرایط مجروحان، بیماران و کشتی شکستگان نیروهای مسلح در دریا
III: رفتار با اسرای جنگی
IV: حمایت از غیر نظامیان در زمان جنگ
۱۹۵۴: کنوانسیون لاهه برای حمایت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه
۱۹۷۷: پروتکل اول و دوم الحاقی به کنوانسیونهای ژنو ۱۹۴۹ برای حمایت از قربانیان مخاصمات مسلحانه بین المللی و غیر بین المللی
۱۹۸۰: کنوانسیون منع یا محدودیت استفاده از سلاحهای خاص معاهده ای
۱۹۹۳: کنوانسیون منع تکمیل، تولید، ذخیره سازی و کاربرد سلاحهای شیمیایی و نابود سازی آنها
۱۹۹۷: کنوانسیون منع ذخیره سازی، تولید و تجارت مینهای ضد نفر و منع استفاده و نابود سازی آنها
۱۹۹۸: اساسنامه دیوان بین المللی کیفری
۲۰۰۰: پروتکل الحاقی به کنوانسیون حقوق کودک در مورد کودکان سرباز
این نکته را نباید از نظر دور داشت که وقوع برخی درگیری های مسلحانه بر توسعه و تکامل حقوق بین الملل بشردوستانه تاثیر بسیار داشت. مثلاً استفاده از سلاحهای شیمیایی و گازهای سمی و بدرفتاری با اسرا در جنگ جهانی اول زمینه تصویب معاهدات ۱۹۲۵ راجع به منع کاربرد گازهای خفه کننده و سمی و کنوانسیون ۱۹۲۹ راجع به رفتار با اسرای جنگی را فراهم آورد و تصویب کنوانسیونهای چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ پاسخی به فجایع جنگ جهانی دوم بود.
۱-۱-۴-۴-۲- جایگاه حقوق بشردوستانه در نظام حقوقی بین المللی معاصر
شاید این پرسش مطرح شود که آیا حقوق بشردوستانه، اصل توسل به زور و اقدام به جنگ را ممنوع می کند؟ باید گفت که پاسخ این سئوال منفی است.در حقیقت شاخه دیگری از حقوق بین الملل در مورد ممنوعیت توسل به جنگ بحث می کند.
همانطور که قبلاً هم گفتیم حقوق بشردوستانه می کوشد با وضع مقرراتی، از خشونت بی اندازه در جنگها جلوگیری کند. برای رسیدن به این منظور حقوق بشردوستانه حق دولتها را در انتخاب سلاح ها و روش های جنگی محدود و از قربانیان درگیری های مسلحانه حمایت می کند. اما در حقوق بشردوستانه هیچ توجهی به علت جنگ و قانونی یا غیرقانونی بودن آن نمی شود و تنها مساله ای که مورد نظر است حمایت از قربانیان جنگ و کاهش خشونت آن است. بنابراین حقوق بشردوستانه بدون توجه به علت جنگ و قانونی یا غیرقانونی بودن و صرف نظر از اینکه قربانیان متعلق به کدام یک از دو طرف درگیری هستند،‌از آنها حمایت می کند. این همان چیزی است که با عنوان Jus in bello یعنی (حقوق در جنگ) یا حقوق بشردوستانه شناخته می شود.^[۱۸]
اما Jus ad bellum یعنی «حقوق جنگ» یا «حقوق توسل به زور» مفهومی متفاوت دارد. خوب است بدانید که حتی تا پایان جنگ جهانی اول، جامعه بین المللی جنگ را ممنوع و غیرقانونی نمی دانست. در آن زمان جنگ راهی معمول برای حل اختلافات دولتها بود. اما پس از جنگ جهانی اول تلاشهایی برای ممنوع کردن جنگ آغاز شد و سرانجام منشور سازمان ملل متحد که در ۱۹۴۵ به تصویب دولتها رسید توسل به جنگ را ـ جز در حالت دفاع از خود ـ ممنوع و غیرقانونی اعلام کرد. بنابراین امروز توسل به جنگ در روابط بین الملل ممنوع است و حتی جرم تلقی می شود.
پس Jus ad bellum در واقع حقوق توسل به جنگ است و موضوع آن اصلاً از قلمرو حقوق بشردوستانه خارج است.^[۱۹]
۱-۱-۴-۵- نکات اشتراک حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در رابطه با حقوق اسرای جنگی
حقوق بشر و حقوق بشردوستانه مکمل یکدیگرند. هر دو به دنبال حمایت از فرد هستند اما این کار را در شرایط مختلف و به شکلهای متفاوت انجام می دهند.

اظهری، محمدرضا. “ابتدا به ساکن". فرهنگ خراسان. دوره۵. ش۱۰. شهریور ۱۳۴۴، ص ۱۸ـ۱۹.
اختلاف نظر میان شمس قیس و ابن درستویه فسایی.
اعلم، هوشنگ. “آثار زبان‌های اروپایی در زبان جراید، رادیو و تلویزیون ایران"، در سمینار زبان فارسی در صدا و سیما (تهران، ۲۳ـ۲۵ خرداد ماه ۱۳۷۱)، دومین سمینار زبان فارسی در صدا و سیما. ویراستار احمد سمیعی (گیلانی). تهران: سروش، ۱۳۷۱، ص ۱۰۲ـ۱۲۰.
۱ـ پذیرش و استعمال واژه‌های اروپایی ۲ـ ترجمه یا اقتباس کمابیش لفظی ۳ـ واژه‌سازی کمابیش منطبق با مفهوم و یا ساختار واژه ملی.
ــــــ . “ابهام و ابهام‌زدایی در زبان فارسی". کیهان فرهنگی. س۶. ش۶. پیاپی ۶۶. شهریور ۱۳۶۸، ص ۴۵ـ۴۷؛ ش۷. پیاپی ۶۷. مهر ۱۳۶۷، ص ۱۲ـ۱۵.
کیفیت‌های ابهام؛ علت‌های ذاتی زبانی ابهام غیرعمدی در فارسی؛ امکانات وسایل یا راه‌های پرهیز از ابهام یا رفع آن/ علت‌های بروز ابهام.
ــــــ . “برخی از ویژگی‌های زبان معاصر در روزنامه‌نگاری"، در سمینار زبان فارسی در صدا و سیما (تهران، ۲۳ـ۲۵ خردادماه ۱۳۷۱ )، دومین سمینار زبان فارسی در صدا و سیما. ویراستار احمد سمیعی (گیلانی). تهران: سروش، ۱۳۷۱، ص ۱۲۱ـ۱۳۶.
ذکر نه ویژگی دستوری از زبان روزنامه‌نگاری امروز.
ــــــ . “تفاوت معنایی دو گونه تکواژ"-َ ت/ -ِ ه “در فارسی". زبان شناسی. س۷. ش۲. پیاپی ۱۴. پاییز‌ـ زمستان ۱۳۶۹، ص ۲۱ـ۳۱.
الف ـ مقدمه؛ ب ـ موضوع اصلی این مقاله، سی و هفت مثال؛ ج ـ مورد مشابهی در واژگان فرانسه.
اعوانی، فریدون. “تحلیلی بر نگرش‌ها پیرامون تفاوت گونه‌های گفتاری و طبقه‌بندی آنها «زبان‌ـ گویش‌ـ لهجه»". فرهنگ قومس. س۳. ش۲. پیاپی۱۰. تابستان ۱۳۷۸، ص ۱۰۰ـ۱۱۹.
بررسی چند کتاب و مجله درباره گویش، زبان و لهجه؛ ملاک‌های معتبر تشخیص تفاوت‌های زبان، گویش و لهجه؛ شانزده مورد تعریف‌ها و شرح اصطلاحات روشنگرانه در رابطه با موضوع مقاله.
ــــــ . “سبک نگارش (نورالعلوم) از دیدگاه دستوری و زبان شناختی تحلیل و بررسی زبان شناختی پیرامون اثر عرفانی شیخ خرقان". فرهنگ قومس. س۴. ش۱. پیاپی ۱۳. بهار ۱۳۷۹، ص ۴۴ـ۶۰.
تقابل، تقارن و توازن در نثر؛ واژگان دیگر زبان‌ها در این نثر؛ تأثیربرداری از رنگ و صبغه فارسی میانه؛ بررسی سبک ادبی و هنجارهای زبانی؛ بررسی نمونه‌های هنجارگریزی.
افجه‌ای، جواد. “سخنی چند درباره رساله معانی حروف مفرده” [نقد اثر پوران شجیعی]. فرهنگ خراسان. س۱. ش۴ـ۵. تیر ۱۳۳۶، ص ۴۲ـ۴۴؛ ش۷ـ۸ . مهرـ‌آبان ۱۳۳۶، ص۹ـ۱۷.
ــــــ . “نقد دستورنامه"[اثر محمدجواد مشکور]. فرهنگ خراسان. دوره ۵. ش۱ـ۲. دی۱۳۴۲، ص ۳۸ـ۴۴؛ ش۳ـ۴. خرداد۱۳۴۳، ص۱۹ـ۲۳؛ ش۵. مهر۱۳۴۳، ص۲۲ـ۲۳؛ ش۹. اردیبهشت ۱۳۴۴، ص۲۷ـ۳۰؛ ش۱۰. شهریور ۱۳۴۴، ص۲۰ـ۲۴؛ ش۱۱ـ۱۲. آذر ۱۳۴۴، ص۲۴ـ۲۶.
افخمی، علی. “بررسی مسأله هم زمانی زبان". مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران. س۳۳. ش۱ـ۴. پیاپی ۱۳۳ـ۱۳۶. ۱۳۷۴، ص ۱۱۵ـ۱۲۶.
تغییر زبان از نظر تاریخی؛ تغییر زبان از لحاظ جامعه؛ یک دیدگاه تاریخی؛ یک خودآزمایی.
افراشی، آزیتا. “نگاهی به مسأله باهم‌آیی واژگان". زبان و ادب. مجله دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه‌طباطبایی. س۲. ش۷ـ۸ . بهارـ تابستان ۱۳۷۸، ص ۷۳ـ۸۲ .
افسر، جواهر؛ کافی، علی. “مدخل فرهنگ یک‌زبانه عمومی فارسی امروز"، در کنفرانس زبان شناسی نظری و کاربردی (تهران، ۱۳۷۹)، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبان شناسی نظری و کاربردی. به‌کوشش علی میرعمادی، زیر نظر معاونت پژوهشی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، ۱۳۷۹، ج۲، ص ۸۰۳ـ۸۲۰.
تعریف‌ها؛ طرح مسأله؛ ملاک‌های انتخاب مدخل؛ بررسی انواع مدخل با توجه به ملاک‌های انتخاب مدخل؛ بررسی چند واژه غیربسیط شفاف در چند فرهنگ.
افسر، ریحانه. “عدد (صفت شمارشی) در دستور زبان فارسی". دانش (فصلنامه رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ اسلام‌آباد). ش۶۲ـ۶۳. پاییز ـ زمستان ۱۳۷۹، ص؟^*
افشار، ایرج. “تبدیل «دال»به «یاء»". راهنمای کتاب. س۱۱. ۱۳۴۷، ص ۶۵۵ـ۶۵۶.*
ــــــ . “دستورهای سیصدساله برای زبان فارسی". مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تهران (شماره مخصوص یادبود شادروان عبدالعظیم قریب). س۱۳. ش۴. پیاپی ۵۲. تیر ۱۳۴۵، ص ۱۲۹ـ۱۴۰؛ نیز در: مجموعه کمینه: مقاله‌هایی در نسخه‌شناسی و کتاب‌شناسی. به‌کوشش ایرج افشار. تهران: فرهنگ ایران زمین، ۱۳۵۴، ص ۲۰۵ـ۲۰۸.

۱ـ عنصرهای زبان فارسی ۲ـ Grammatica Linguae persiac؛ تصاویری از نخستین کتاب‌هایی که اروپاییان درباره دستور زبان فارسی نوشتند.
ــــــ . “روش نو در تحقیق دستور زبان فارسی"[نقد کتاب دستور روش جدید در تحقیق دستور زبان دری، از محمد رحیم الهام]. ادب. کابل. دوره ۱۷. س۱۳۴۸. ش۱ـ۲، ص ۸۲ـ۹۳.*
ــــــ . “زبان فارسی و فرق دال و ذال"[معرفی رساله‌ای از فضل‌علی آقاتبریزی]. فرهنگ ایران زمین. ج۲۵. ۱۳۶۱، ص ۹۸ـ۱۰۱.
ــــــ . “صیغ عقود به فارسی". آینده. س۷. ۱۳۶۰، ص ۶۴۶ـ۶۴۸.^*
ــــــ . “عنصرهای زبان فارسی"[نقد اثر گرامولودویک ده دیو]. یغما. دوره ۱۱. ش۳. پیاپی ۱۱۹. خرداد ۱۳۳۷، ص ۱۱۷ـ۱۲۰.
ــــــ . “کتاب شناسی دستور زبان فارسی". فرهنگ ایران زمین. ج۲. ۱۳۳۳، ص ۱۹ـ۴۴.
۱ـ به زبان‌های غیرمشرقی ۲ـ به زبان‌های شرقی؛ کتاب‌هایی که نام نویسنده آنها نادانسته است.
ــــــ . “کتاب شناسی زبان و لهجه‌های ایرانی". فرهنگ ایران زمین. س۱۳. ۱۳۴۴، ص ۷۸ـ۹۳.
ــــــ . “واره"[نقد مقاله «روش‌های واژه‌سازی»، اثر علی اشرف صادقی]. نشر دانش. س۱۳. ش۱. آذرـ دی ۱۳۷۱، ص ۷۳ـ۷۴.
۴ معنی برای اسم‌هایی که پسوند “واره"به آنها افزوده می‌شود.
ــــــ . “واره ونامواره". آینده. س۱۳. ۱۳۶۶، ص ۲۶۳.^*
افشار، محمدرضا. “نشانه‌های منظورشناختی در زبان فارسی". مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز. س۱. ش۲. بهار ـ تابستان ۱۳۸۰، ص ۹ـ۲۳.
۱ـ نشانه‌های اساسی ساختاری و واژگانی ۲ـ نشانه‌های منظور شناختی تعبیری ۳ـ نشانه‌های موازی ۴ـ نشانه‌های گفتمان.
افشار، محمود. گفتار ادبی: “حروف هم‌صدا و «ساکت»". تهران: بنیاد موقوفات محمود افشاریزدی، ۱۳۵۳، ج۲. ص ۱۴۷ـ۱۵۸.
حروف هم‌صدا؛ واو معدوله “واو بی‌صدا".
ــــــ . گفتار ادبی: “صدای دـ ذ". تهران: بنیاد موقوفات محمود افشار یزدی، ۱۳۵۳، ج۱، ص ۱۵۷ـ۱۶۳.
دال معجم در سده هشتم هجری؛ نظر چند صاحب‌نظر درباره “دال"و “ذال"در قافیه؛ چند نمونه از شعر کهن.
افشار، مهدی. “فرایندی متفاوت در واژه‌سازی". کلمه. ش۳. بهمن ـ اسفند ۱۳۷۱، ص ۱۶ـ۱۷.
زایش طبیعی واژگان؛ دلایل زایش طبیعی واژگان؛ نمونه‌هایی از زایش غیرطبیعی واژگان.
ــــــ . “مصیبتی به نام دستور زبان"[نقد کتاب فارسی و آیین نگارش (۳) و (۴) سال دوم نظام جدید آموزش متوسطه]. دنیای سخن. س۱۴. ش۸۲ . آبان ـ آذر ۱۳۷۷، ص ۸۰ـ۸۱ .
ــــــ . “یای معرفه، یای نکره". آینده. س۱۷. ش۱ـ۴. فروردین ـ تیر ۱۳۷۰، ص ۳۸ـ۴۰.
دستور سنتی و تعریف نکره و معرفه؛ انواع نکره؛ انواع (ی).
افضلی، علی‌رضا. “زبان پارسی". هوخت. دوره ۲۳. ش۵. امرداد ۱۳۵۱، ص ۶۹ـ۷۳.
ویژگی‌های ممتاز دستوری زبان فارسی؛ ترکیبات مختلف واژه «سخن».
افغانی، محمدسعید. “تحول و تطور زبان پشتو و دری در افغانستان و تأثیر آن در پاکستان". اورینتل کالج میکزین. ش۵۰. ۱۹۷۳، ص ۲۹۵ـ۳۰۲.^*
اقبال آشتیانی، عباس. مجموعه مقالات عباس اقبال آشتیانی. با مقدمه و تصحیح محمد دبیر سیاقی: “اصل اشتقاق بعضی لغات". [تهران]: کتابفروشی خیام، ۱۳۵۰، ص۸۳ـ۸۷؛ نیز: فروغ تربیت. س۱. ش۲. ثور ۱۳۰۰، ص ۲۱ـ۲۶.*
دیوان ـ تدوین ـ دوان؛ ایران ـ عراق
ــــــ . “بعضی از ترکیبات و استعمالات غلط". اطلاعات ماهانه. س۲. ش۱۲. پیاپی ۲۴. اسفند ۱۳۲۸، ص ۴ـ۶؛ نیز در: عباس اقبال آشتیانی. مجموعه مقالات عباس اقبال آشتیانی. با مقدمه و تصحیح محمد دبیر سیاقی. [تهران]: کتابفروشی خیام، ۱۳۵۰، ص ۶۸۹ـ۶۹۶.

۲-۶- آزادسازی ظرفیت و تصحیح ضریب توان
سیستم برق رسانی ماه تابستان به طور معمول ضریب توان ۸/. را دارا می­باشد. بنابراین اکثر بارهای متصل به شبکه توزیع مطابق شکل (۲-۳) جریان پس فاز نسبت به ولتاژ شبکه دارا می­باشند.

شکل ۲-۳ : نمودار فازوری و مثلث توان بار توزیع نمونه
اگر مولفه­های اکتیو و راکتیو جریان I را در ولتاژ دو سر بار VR ضرب کنیم رابطه حاصل را می­توان روی مثلثی به نام مثلث توان مطابق شکل (۲-۳) نمایش داد. مثلث توان رابطه موجود مابین کیلووات، کیلووار و کیلوولت آمپر را نشان می­دهد. با افزودن خازن می­توان مولفه راکتیو Q توان ظاهری بار S را کم یا حذف کرد.
شکل ۲-۴ : چگونگی افزایش توان ظاهری و توان راکتیو برحسب ضریب توان بار در ضمن ثابت نگهداشتن توان اکتیو
شکل­های (۲-۴) و (۲-۵) افزایش مولفه­های توان راکتیو را به ازای هر ۱۰% تغییر ضریب توان نشان می­دهد. حتی ضریب توان ۸/۰ آنقدر بزرگ است که باعث افزایش ۲۵% توان ظاهری (کیلوولت آمپر) خط خواهد شد. در این ضریب توان ۷۵ کیلووار ظرفیت خازنی برای حذف ۷۵ کیلووار مولفه راکتیو لازم است.
شکل ۲-۵ : نمایش تغییر توانهای اکتیو و راکتیو بر حسب ضریب توان بار در ضمن ثابت نگه داشتن توان ظاهری
چنانچه پیشتر گفتیم توان راکتیو در یک نیروگاه و انتقال آن به بارهایی که در فواصل دور قرار گرفته­اند از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست، اما می­توان به سهولت با نصب خازن در مراکز بار به این هدف دست یافت. شکل (۲-۶) تصحیح ضریب توان یک سیستم معین را نشان می­دهد مطابق این شکل خازنها توان راکتیو پیش فازی را از منبع می­کشند، یعنی توان راکتیو پس فازی را تحویل بار می­ دهند.
شکل ۲-۶ : نمایش تصحیح ضریب توان
فرض می­کنیم یک بار با توان اکتیو P، توان راکتیو Q و توان ظاهری S در ضریب توان پس فاز تغذیه می­ کند. هنگامی که خازن Qc را در مکان مطلوب نصب می­کنیم ضریب توان Cosθ۱ به Cosθ۲ بهبود می­یابد. که در آن طبق رابطه (۲-۱۴) خواهیم داشت:
(۲-۱۴)
بنابراین مطابق شکل (۲-۶) توان ظاهری و توان راکتیو (با تامین توان راکتیو، Qc) بترتیب از S1 به S2 و از Q1 به Q2 کاهش می­یابد. بدیهی است که کاهش جریان راکتیو باعث کاهش کل جریان می­ شود و در نتیجه تلفات توان را پایین می­آورد لذا تصحیح ضریب توان، با کاهش ظرفیت کیلوولت آمپری و کاهش تلفات در تجهیزات بین نیروگاهها و نقطه اتصال خازن شامل خطوط انتقال و توزیع و ترانسفورماتورهای پست است، باعث صرفه­جویی در هزینه­ های سرمایه ­گذاری و سوخت می­ شود. ضریب اقتصادی توان، ضریب توانی است که در آن منافع اقتصادی حاصل از نصب خازنهای موازی، درست با هزینه نصب و بهره ­برداری خازنها برابر شود. در گذشته، ضریب توان اقتصادی حدود ۹۵% بود اما امروزه هزینه­ های زیاد نیروگاه­ها و سوخت، ضریب توان اقتصادی را به سمت ۱ سوق داده است. ولی هر چه ضریب قدرت به عدد یک نزدیکتر شود تاثیر خازنها در بهبود ضریب توان، کاهش کیلوولت آمپر انتقالی، افزایش ظرفیت­ها و کاهش تلفات مسی خط با کاهش جریان خط به شدت کاهش می­یابد. بنابراین، هزینه نصب خازنهای لازم برای رساندن به عدد ۱ هرچه به یک نزدیک تر شویم، زیادتر است.
۲-۷- کاهش تلفات و تلفات پیک شبکه توزیع
با تامین توان راکتیو در محل مصرف مشترکین، جریان عبوری از خط کاهش یافته لذا تلفات خط کاهش می­یابد. حال با در نظر گرفتن هر کیلووات ساعت تولید انرژی، سود ناشی از کاهش تلفات انرژی در اثر خازن گذاری مشخص می­ شود. کاهش تلفات در زمان پیک شبکه منفعت خوبی به همراه دارد. با کاهش تلفات در پیک نیروگاهها از حدود نامی خود فاصله می­گیرند در نتیجه نیاز به تولید کمتر می­ شود ضمن اینکه با افزایش مشترکین جدید احداث نیروگاههای جدید به تعویق افتاده و در هزینه احداث نیروگاه جدید نیز صرفه جویی می­ شود. انرژی صرفه­جویی شده بر اثر خازن گذاری طبق رابطه (۲-۱۵) تعریف می­ شود:
(۲-۱۵)
که در آن انرژی صرفه­جویی شده سالیانه با نماد ACEΔ، توان راکتیو سه فاز ناشی از بکارگیری خازنها تصحیح ضریب توان Qc3φ (KVAR)، کل مقاومت خط تا مرکز بار (Ω)، بار سه فاز اولیه بدون تصحیح (KVA)، ولتاژ خط VLL بر حسب کیلوولت، بنابراین منافع سالانه ناشی از انرژی صرفه­جویی شده را می­توان طبق رابطه (۲-۱۵) محاسبه کرد. که هزینه انرژی بر حسب (کیلووات ساعت/واحد پول)، منافع سالانه ناشی از انرژی صرفه جویی شده Ec بر حسب (سال/واحد پول).
(۲-۱۵)
۲-۸- بهبود پروفیل ولتاژ
درآمد شرکتهای برق رسانی به علت افزایش ولتاژ ناشی از خازن گذاری در سیستم که موجب افزایش مصرف انرژی می­ شود، بالا می­رود. این امر به ویژه برای مصرف کننده­ های خانگی درست است. افزایش مصرف انرژی به ماهیت وسایل بکارگرفته بستگی دارد. مثلا مصرف انرژی لامپها با مربع ولتاژ افزایش می­یابد. بنابراین منافع حاصل از درآمد ناشی از کیلووات ساعت افزوده مصرف انرژی را می­توان طبق رابطه (۲-۱۶) محاسبه نمود. که درآمد سالانه افزوده ناشی از افزایش کیلووات ساعت مصرف انرژی CBECΔ بر حسب (سال/واحد پول)، افزایش مصرف انرژی BECΔ بر حسب درصد (%). کیلووات ساعت مصرف انرژی اولیه یا مبنا BEC بر حسب (KWh/year)، هزینه انرژی Ec بر حسب (کیلووات ساعت/واحد پول) می­باشد.
(۲-۱۶)
از جمله مزایای دیگر خازن گذاری در شبکه توزیع و فوق توزیع می­توان به آزادسازی ظرفیت فیدرها و تجهیزات وابسته به آن، تعویق یا حذف هزینه­ های سرمایه ­گذاری ناشی از بهبود و یا توسعه سیستم و آزادسازی ظرفیت پست توزیع نام برد. علاوه بر این خازن گذاری سبب آزادسازی ظرفیت تولید و انتقال در شبکه قدرت نیز می­گردد. بنابراین خازنها به کمینه کردن هزینه­ های بهره ­برداری کمک می­ کنند و برق­رسانی به مصرف­ کنندگان جدید را با کمترین سرمایه ­گذاری در سیستم ممکن می­سازد. امروزه شرکت­های برق­رسانی آمریکا به ازای هر KW2 ظرفیت تولید نصب شده KVAR1 خازنهای قدرت نصب کرده ­اند تا از منافع اقتصادی آن بهره­مند شوند.
۲-۹- بهای خازن
انتخاب هزینه­ های بهینه مربوط به خازن گذاری تنها از طریق آنالیز سود/هزینه در سیستم قدرت حاصل می­ شود. معمولا هزینه­هایی همچون هزینه اولیه خرید خازن که به صورت واحد پول بر کیلووار، هزینه پرسنلی نصب خازن و هزینه تعمیر و نگهداری خازن که به صورت یک هزینه ثابت به ازاء هر بانک خازنی است، در محاسبات لحاظ می­گردد. البته با توجه به تکنولوژی­های مختلفی که برای ساخت خازن وجود دارد هر کارخانه مشخصات و هزینه­ های مربوط به خازن تولیدی خود را در اختیار مصرف ­کننده قرار می­دهد.
فصل سوم
خازن گذاری در شبکه توزیع
۳-۱- مقدمه
در این فصل از پروژه ابتدا انواع روش های خازن گذاری در شبکه توزیع دو حوزه تحلیلی شامل برنامه­ ریزی عددی، دینامیکی، اعداد صحیح و همچنین هوشمند شامل روش آبکاری فولاد، جستجوی جدولی، الگوریتم ژنتیک، سیستمهای خبره و عصبی، قوانین فازی به طور اجمالی ارائه می­ شود. سپس به پیشینه تحقیقات انجام شده در حوزه جایابی بهینه خازن و کنترل توان راکتیو در شبکه توزیع با هدف کاهش تلفات و بهبود پروفیل ولتاژ به روش های هوشمند اشاره شده است.
۳-۲- انواع روش های خازن گذاری در شبکه توزیع
خازن گذاری در شبکه توزیع به دو شیوه تحلیلی و ابتکاری انجام می­ شود که در ادامه به انواع روش های بکار گرفته شده در مطالعات اخیر اشاره خواهد شد.
۳-۲-۱- روش های تحلیلی
روش های تحلیلی از ابتدایی­ترین روش های مورد استفاده در خازن گذاری بوده ­اند، به بیان ساده در این روش بعد از تعریف یک تابع هدف خطی، نقطه بهینه تابع هدف با مشتق­گیری محاسبه می­گردد. روش های تحلیلی بیشتر در زمانی مورد استفاده قرار می­گرفت که واحدهای محاسبات و منطق و کامپیوترهای با سرعت بالا دسترس­پذیر نبودند یکی از قوانین ساده و معروف جایابی خازن که از روش های تحلیلی حاصل شده است، قانون ۳/۲ می­باشد. در این روش می­توان فیدری بدون شاخه­ های جانبی و بار یکنواخت را که ولتاژ در تمام نقاط آن یکسان است مطابق شکل (۳-۱) در نظر گرفت و با حداقل کردن تلفات و مکان، مقدار خازن را در زمانیکه هدف استقرار تعداد مشخصی خازن در فیدر باشد مطابق روابط (۳-۱) و (۳-۲) تعیین کرد.
شکل ۳-۱: نصب تعداد مشخص خازن در فیدر با بار یکنواخت
که n تعداد خازن و Xi مکان iامین بانک خازنی است، بدین ترتیب مکان بهینه اولین خازن به فاصله ۳/۲ طول فیدر از ابتدای فیدر و مقدار بهینه خازن ۳/۲ میزان توان راکتیو کل فیدر است. در این روش فرضیاتی همچون یکنواختی بار فیدر و متقارن بودن بار لحاظ گردیده است که در هر شبکه توزیع واقعیت ندارد. همچنین محاسبات فوق تنها با هدف کاهش تلفات در یک سطح بار در نظر گرفته شده که به دور از واقعیت است و بار در پریودهای مختلف متفاوت می­باشد.
(۳-۱)
(۳-۲)
در مقالات [ - ] جایابی خازن با بهره گرفتن از روش های تحلیلی انجام شده است در این مقالات روشی برای تخمین سطح مقطع معادل فیدر درحالتی که فیدر از هادیهای مختلف تشکیل شده باشد، ارائه شده است. علاوه بر این جهت محاسبه تلفات برای کلیه سطوح بار با توجه به ضریب بار فیدر ضریبی برای محاسبه تلفات ارائه گردیده است. در [ - ]با در نظر گرفتن تابع هدف به صورت کاهش تلفات پیک، دو مسئله جایابی خازن و جایابی تنظیم کننده­ های ولتاژ بررسی شده است. در مقالات فوق عموما شبکه متعادل در نظر گرفته شده و عملکرد خازن­های قابل کلیدزنی به صورت اتصال یا عدم اتصال به شبکه می­باشد همچنین تابع هدف تلفات تنها با توجه به جریان راکتیو محاسبه گردیده است.
۳-۲-۱-۱- روش های مبتنی بر برنامه­ ریزی عددی
با پیشرفت فناوری و در دسترس قرار گرفتن منابع محاسباتی قوی، در حل مسائل جایابی خازن روش های تحلیلی جای خود را به روش های عددی عموما روش های مبتنی بر تکرار جهت دستیابی به مقدار حداکثر یا حداقل تابع هدف دادند که با بکارگیری این روشها امکان تعریف توابع مصرف به صورت پیچیده­تر فرآهم شده به طوری که نکات واقعی یک شبکه توزیع لحاظ گردد و شرایط حاکم بر مسئله به طور کامل تری بیان شود. روش های مبتنی بر برنامه­ ریزی عددی را می­توان تحت عناوین برنامه­ ریزی خطی، برنامه­ ریزی اعداد صحیح و برنامه­ ریزی دینامیکی تقسیم ­بندی کرد.
۳-۲-۱-۲- برنامه­ ریزی خطی
برنامه­ ریزی خطی یکی از روش های ریاضی است که جهت بیشینه و کمینه کردن یک تابع هدف، با توجه به محدودیت­ها و شرایط، بکارگرفته می­ شود، تفاوت اصلی برنامه­ ریزی خطی با دیگر روش های ریاضی در این است که اهداف و شرایط مسئله به صورت خطی بیان می­شوند، به بیان ساده ساختار اصلی یک مسئله برنامه­ ریزی خطی با رابطه (۳-۳) و (۳-۴) بیان می­ شود.
(۳-۳)
با هدف اینکه محدودیت های زیر ارضاء شوند:
(۳-۴)
همان­طور که مشخص است کلیه روابط فوق به صورت خطی بیان شده ­اند، روش حل مسئله جایابی و تعیین اندازه ظرفیت مورد نیاز خازنی در [] به صورت برنامه­ ریزی خطی است. در این مقاله با تقریب تلفات در یک شبکه توزیع مسئله به صورت خطی بیان شده و با بهره گرفتن از برنامه ریزی خطی مکان و مقدار بهینه خازن تعیین گردیده است. البته در این مقاله نگاه عمیقی به شرایط و حالتهای ممکن در شبکه توزیع وجود نداشته و تنها بهینه­سازی برای دو شین انجام شده است. باید مد نظر داشت که در نظر گرفتن تغییرات خطی متغیرها از جمله فرضیاتی است که حل مسئله جایابی و اندازه­یابی خازن را به شکل حل مسئله با فرضیات غیر واقعی نشان می­دهد.
۳-۲-۱-۳- برنامه­ ریزی اعداد صحیح
به این روش، بیشتر مسائلی ارجاع داده می­شوند که تمام و یا قسمتی از متغیرها دارای مقادیر صحیح باشند. از آنجایی که تعداد بانک­های خازنی و مکان استقرار خازنها را می­توان به صورت اعداد صحیح بیان کرد. روش برنامه­ ریزی اعداد صحیح جهت حل مسائل خازن گذاری قابل استفاده خواهد بود در [] با ارائه یک پخش بار سریع جایابی و مقداریابی خازن در شبکه توزیع با این روش انجام شده است.
۳-۲-۱-۴- برنامه­ ریزی دینامیکی
یکی دیگر از روش های ریاضی است که در مسائل بهینه­سازی استفاده می­ شود. اصول اولیه این روش بر پایه جداسازی مسئله به تعدادی زیر مسئله است. بعد جداسازی مسئله به زیر مسئله­ها، هر زیر مسئله در حالتهای ممکن بررسی شده و بهینه می­گردد. سپس با توجه به مقادیر بهینه هر زیر مسئله نقطه بهینه برای کل مسئله بدست می ­آید. از مشکلات این روش مدل سازی و تقسیم مسئله به چند زیر مسئله می­باشد. در [] با تقسیم ­بندی تابع هدف به قسمتهای کاهش تلفات انرژی، کاهش پیک و آزادسازی ظرفیت حالتهای بهینه برای هر یک بدست آمده و در نهایت پاسخ بهینه کل تابع هدف مشخص گردیده است.
۳-۲-۲- روش­های ابتکاری
معمولا روش های عددی دارای پیچیدگی زیاد می­باشند و در مواردی نیز اطلاعات کافی در مورد اصل مسئله به روش های عددی وجود ندارد. در این حالات برای رسیدن به یک جواب معقول در مورد مکان و مقدار بهینه خازنها در شبکه توزیع، از روش های ابتکاری استفاده می­ شود. این روشها مبتنی بر قواعد شهودی و تجربی هستند و فضای جستجو کمتری را نسبت به روش های بهینه­سازی دیگر در نظر می­گیرند. در عین حال باید توجه کرد که با بکارگیری این روش معمولا به نقطه بهینه اصلی در مقایسه با روش های عددی نمی­ توان رسید. در [] از روش ابتکاری در حل مسئله خازن گذاری استفاده گردیده است. در این مقاله ابتدا فیدری که دارای بیشترین توان تلفاتی است انتخاب شده و سپس از بین گره­هایی که بار آنها از فیدر انتخاب شده می­گذرد، گره­ای که بار آن بیشترین تاثیر را در تلفات فیدر دارد به عنوان نقطه کاندید خازن گذاری معرفی می­ شود. اکثر روش های جایابی خازن مبتنی بر روش های تجربی دارای الگوریتم توضیح داده شده هستند. در [] با ارائه الگوریتم ابتکاری، مسئله جایابی خازن در شرایطی که بار تغییر می­ کند بررسی شده است. بدین صورت که ابتدا مصرف کلاسهای مختلف بار برای اوقات مختلف مانند فصول مختلف، روزهای کاری هفته و روزهای تعطیل دسته­بندی شده و با توجه به نمونه­برداری­هایی که از بار منطقه تحت مطالعه انجام شده برای هر یک از موقعیت­های زمانی یک ضریب تعریف شده است که توسط این ضریب میزان وزن کاهش انرژی در دوره­ های مختلف سال مشخص می­گردد. در تحقیق [] ابتدا گره­های حساس شبکه، با همان روش تجربی بدست آمده و سپس مقدار بهینه خازنها با هدف حداقل کردن تلفات به صورت تحلیلی محاسبه شده ­اند. در [] نیز از روش ابتکاری برای تعیین مکان خازن و مقدار آن استفاده شده است. منتهی بیشتر بحث این مقاله در مورد ارائه یک دستگاه اندازه ­گیری توان و ارائه روشی برای تخمین توان مشترکین است.
۳-۲-۲-۱- روش آبکاری فولاد