منبع: مطالعات میدانی نگارنده
بنابراین می توان نتیجه گرفت که میزان تعلق خاطر می تواند باعث افزایش میزان مشارکت مردمی گردد.
از فرضیات جزئی بالا می توان نتیجه گرفت که تأمین حق مالکیت برای ساکنین محلات چاهستانیها و سورو می تواند باعث افزایش میزان تعلق خاطر آنها به محله شده و همچنین احساس تعلق خاطر بدست آمده نیز، زمینه و انگیزه مشارکت مردمی را فراهم می کند.
با توجه به تحلیل های انجام شده در کل می توان گفت فرضیه اول تأیید گردیده و در نهایت می توان آن را اینگونه بیان کرد :
- تأمین حق مالکیت برای ساکنین محله سورو و چاهستانیها می تواند میزان تعلق خاطر آنها به محله و به تبع آن زمینه مشارکت مردمی را در ساماندهی آن فراهم کند.
۲-۱-۵- فرضیه دوم : به نظر می رسد در محله چاهستانیها با توجه به عدم وجود امکانات و خدمات زمینه مشارکت مردمی نسبت به محله سورو کمتر فراهم می باشد.
نتایج حاصل از تحلیل های انجام شده در فصل های پیشین نشان می دهد که میزان مشارکت در محله سورو نسبت به محله چاهستانیها بیشتر است. همچنین از بررسی و مقایسه میزان سرانه کاربری های شهری در محلات مورد مطالعه با سرانه کاربری های پیشنهادی طرح های فرادست چنین استنباط می شود که محله چاهستانیها به لحاظ امکانات و کاربری ها با کمبود مواجه است در صورتی که محله سورو به لحاظ سرانه کاربری های شهری در قیاس با سرانه کاربری های پیشنهادی طرح های فرادست دارای کمبود نمی باشد. اما بالا بودن میزان مشارکت در محله سورو و و جود امکانات و کاربری های شهری مناسب در این محله و نیز پایین بودن میزان مشارکت در محله چاهستانیها در کنار کمبود شدید امکانات و خدمات (کاربری ها) دلیلی بر اثبات این فرضیه نمی باشد و نمی توان گفت کمبود امکانات در محله چاهستانیها باعث عدم مشارکت مردم در امر بهسازی شده است.
برای اثبات این فرضیه می توان از پاسخ ساکنین به این سؤال که “آیا در صورت تأمین امکانات و خدمات برای محله، حاضر به همکاری با ادارات و شرکت های مربوطه هستید؟” استفاده کرد. در جواب به این سؤال ۴/۶۳ درصد ساکنین محله سورو و ۷/۵۴ درصد ساکنین محله چاهستانیها حاضر به همکاری با ادارات و مؤسسات مربوطه بودند.
مقایسه بین این درصدهای بدست آمده با میزان مشارکت قبل از وعده تأمین امکانات به اهالی، بیانگر این موضوع است که بسیاری از افراد که تمایل به مشارکت نداشتند، با قبول شرط تأمین امکانات و خدمات در محله توسط مدیران و دستگاه های اجرایی آمادگی خود را در بهسازی محله اعلام نمودند. جدول زیر میزان مشارکت ساکنین را در دوحالت (قبل از شرط تأمین خدمات و بعد از شرط تأمین امکانات) نشان می دهد.
اعداد موجود در جدول زیر بیانگر این امر است که تأمین امکانات و خدمات می تواند میزان مشارکت را در محله افزایش دهد. به این ترتیب فرضیه دوم اثبات می گردد.
جدول شماره ۶۳ : مقایسه درصد میزان مشارکت در قبل و بعد از شرط تأمین امکانات
و خدمات در محلات
میزان مشارکت
مایل به همکاری هستم
مایل به همکاری نیستم
قبل از شرط تأمین امکانات و خدمات
محله سورو
۹/۵۴
۱/۴۵
محله چاهستانیها
۵/۳۵
۵/۶۴
بعد از شرط تأمین امکانات و خدمات
محله سورو
۴/۶۳
۶/۳۶
محله چاهستانیها
۷/۵۴
۳/۴۵
منبع: مطالعات میدانی نگارنده
۳-۱-۵- فرضیه سوم : به نظر می رسد در دو محله غیررسمی چاهستانیها و سورو ، با توجه به روند شکل گیری و توسعه محله(قدمت) و نیز وضعیت کالبدی و بافت اجتماعی آنها ، سیاستها و راهکارهای متفاوتی از جمله سیاست نوسازی مشارکتی و سیاست های تشویقی – حمایتی دولت می تواند در جهت توانمندسازی این محلات مؤثر باشد.
بررسی رابطه بین میزان وابستگی ساکنین به نهادهای دولتی و میزان مشارکت آنها نشان می دهد که در محله چاهستانیها اغلب افرادی (۶۳درصد) که تمایل به همکاری و مشارکت در امر بهسازی محله ندارند از هیچ یک از امکانات دولتی بهره ای نبرده اند و ۵۴ درصد افرادی که حاضر به همکاری و مشارکت هستند از امکانات و تسهیلات دولتی استفاده کرده اند. همچنین برعکس آن اینکه ۷۲ درصد افرادی که از امکانات دولتی هیچ استفاده نکرده اند تمایلی به مشارکت در محله ندارند. در واقع می توان نتیجه گرفت که در محله چاهستانیها وابستگی به نهادهای دولتی یا خصوصی بر روی میزان مشارکت مردمی تأثیر مثبتی دارد.
اما نتایج بدست آمده در محله سورو این چنین است که ۸۴ درصد افرادی که تمایل به مشارکت ندارند از امکانات دولتی یا خصوصی هیچ استفاده ای نکرده اند. همچنین ۵۷ درصد افرادی که نسبت به مشارکت نظر مساعدی دارند از هیچ یک از امکانات دولتی یا خصوصی بهره نبرده اند. بنابراین از این موضوع می توان نتیجه گرفت که بالا بودن میزان مشارکت در محله سورو هیچ ارتباطی به میزان وابستگی آنها به امکانات دولتی و یا خصوصی ندارد. بلکه در این محله زمینه مشارکت به صورت داوطلبانه و بدون هیچ چشم داشتی به دریافت امکانات دولتی، فراهم می باشد. از تحلیل های انجام شده می توان چنین نتیجه گیری کرد که با توجه به اینکه در محله سورو مشارکت و همکاری به صورت داوطلبانه پابرجاست بنابراین استفاده از سیاست های نوسازی مشارکتی در این محله می تواند در امر ساماندهی محله جوابگو باشد. اما در محله چاهستانیها از آنجایی که استفاده از امکانات دولتی بر میزان مشارکت تأثیر مثبتی دارد و باعث ایجاد انگیزه مشارکت در بین ساکنین شده است می توان چنین نتیجه گرفت که سیاست های نوسازی مشارکتی به تنهایی نمی تواند در امر بهسازی محله تأثیرگذار باشد بلکه باید یکسری سیاست ها و راهکارهای تشویقی در این محله به اجرا درآید تا بتوان روحیه مشارکت را در بین ساکنین محله تقویت کرد. با توجه به تحلیل ها و توضیحات داده شده این فرضیه نیز مورد تأیید می باشد.
۲-۵- راهکارهای پیشنهادی در جهت ساماندهی محله سورو
از نظر پاسخگویان رتبه بندی تهدیدها به ترتیب بصورت عامل محیط رقابتی، عامل تکنولوژیکی، عامل سیاسی- قانونی، عامل اقتصادی بوده است.
با توجه به این موضوع یعنی رتبه تهدیدها در عامل محیط رقابتی پیشنهاد می شود که هر گونه تغییرات در محیط رقابتی بصورت دقیق و جامع مورد بررسی قرار گیرد و همگام با این تغییرات استراتژی انجمن نیز به صورت مؤثر تغییر یابد.
۵-۶- پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده
مستند به بیان مسأله، هدف، پیشینه، و دیگر موارد اشاره شده در متن تحقیق، موارد زیر بهعنوان پیشنهاداتی بهمنظور انجام تحقیقات آتی در ارتباط با موضوع تحقیق حاضر میتواند ارائه گردد:
- بررسی و تبیین موقعیت استراتژیک داخلی و خارجی انجمن سرمایه گذاری و کارافرینی کیش و ارائه استراتژیها و راهکارهای بهبود وضع موجود با بهره گرفتن از مدلهای مفهومی دیگر موجود در ادبیات موضوعی مربوط، غیر از مدلی که در طرح حاضر از آن استفاده شده است.
- اجرا و پیادهسازی استراتژیهای ارائه شده در تحقیق حاضر و پایش و بررسی نتایج حاصل از آنان.
- بررسی میزان تأثیر برنامه ریزی استراتژیک بر شاخصهای عملکردی انجمن سرمایه گذاری و کارآفرینی کیش.
- انجام تحقیقاتی با شیوه ها و ابزارهای نوین در تدوین استراتژی برای انجمن سرمایه گذاری و کارآفرینی کیش.
فهرست منابع
منابع فارسی:
کتاب ها
آذر، عادل و منصور مؤمنی.، (۱۳۷۹)،آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد دوم، تهران: انتشارات سمت.
استیسی، رالف.دی. (نویسنده)، (۱۳۸۱)، مدیریت استراتژیک و پویاییهای سازمانی، شجاعی، محمدرضا. (مترجم)، چاپ اول، تهران: دانشکده امور اقتصادی.
اعرابی، محمد.، (۱۳۸۴)، برنامه استراتژیک گمرک، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
آنسوف، اچ. ایگور. و مک دانل، ادوارد. جی. (نویسندگان)، (۱۳۷۵)، استقرار مدیریت استراتژیک، زندیه، عبدالله (مترجم).، تهران: انتشارات سمت.
برایسون، جان. ام. (نویسنده)، (۱۳۸۳)، برنامه ریزی استراتژیک برای سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی، منوریان، عباس. (مترجم)، چاپ سوم، تهران: مؤسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی.
دیوید، فردآر. (نویسنده)، (۱۳۸۲)، مدیریت استراتژیک، پارسائیان، علی. و اعرابی، محمد. (مترجمان)،چاپ پنجم، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، صص ۳۵۸- ۱۶۸.
روستا، احمد. و ونوس، داور. و ابراهیمی، عبدالحمید.، (۱۳۷۵)، مدیریت بازاریابی، تهران: انتشارات سمت.
شرکت داده پردازی ایران، (۱۳۷۶)، مستندات دوره تکاملی سیستم، تهران: امور مشاورین سیستم.
صائبی، محمد.، (۱۳۷۳)، مدیریتاستراتژیک (فرایند استراتژی)، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
ظهوری، قاسم.، (۱۳۷۸)،کاربرد روش های تحقیق علوم اجتماعی در مدیریت، تهران: انتشارات میر.
علی احمدی، علیرضا.، (۱۳۷۷)، فرایند برنامهریزی استراتژیک صنعتی، جزوه کلاسی دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده صنایع.
گلوک، ویلیام اف. و جاش، لارنس آر.، (۱۳۷۰)، سیاست بازرگانی و مدیریت استراتژیک، خلیلی شورینی، سهراب (مترجم)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات یادواره کتاب.
مرکز کارآفرینی دانشگاه تهران، (۱۳۸۳)، برنامه استراتژیک مرکز کارآفرینی دانشگاه تهران، تهران: دانشگاه تهران، مرکز کارآفرینی.
هانگر، جی. دیوید. و ویلن، توماس. ال. (نویسندگان)، (۱۳۸۴)، مبانی مدیریت استراتژیک، اعرابی، سیدمحمد. و ایزدی، داود. (مترجمان)، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
هریسون، جفری. و جان، کارون. (نویسندگان)، (۱۳۸۲)، مدیریت استراتژیک، قاسمی، بهروز (مترجم)، چاپ اول، تهران: انتشارات هیأت.
مقالات و گزارش ها
آقاجانی، حسنلعی، کریم کیاکجوری، و فروغ رودگرنژاد، (۱۳۸۶)، ارائه مدلی مفهومی از برنامه ریزی استراتژیک در بخش کارآفرینی ایران (SMEs)، دومین کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک، تهران، گروه ناب، موسسه مدیریت و توسعه.
شاهرودی، کامبیز، و محمدرضا قلی زاده توچایی، (۱۳۸۹)، A’WOT رویکردی متفاوت در برنامه ریزی استراتژیک، اولین همایش ملی مدیریت، شیراز، انجمن علمی مدیریت دانشگاه شیراز.
فروزنده دهکردی، لطف الله.، (۱۳۷۸)، مروری بر مدلهای برنامهریزی استراتژیک، دانش مدیریت، سال دوازدهم، شماره ۴۵، صص ۱۱۱- ۹۷.
منوریان، عباس.، (۱۳۷۲)، مجموعه مقالات مدیریت استراتژیک، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
موحدمنش، صادقعلی، امیر کوه کن موخر، و مریم علی نژاد، (۱۳۹۱)، ارائه مدلی مفهومی ازبرنامه ریزی استراتژیک دربخش کارآفرینی ایران، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، نوآوری و تولید ملی، قم، دانشگاه پیان نور استان خوزستان.
نورعلی نژاد، مرتضی، و روشنک آقاباقری، (۱۳۸۹)،بررسی نقاط ضعف و قوت گردشگری الکترونیک در ایران توسط تکنیکSWOT، اولین کنفرانس دانشجویی فناوری اطلاعات ایران، سنندج، دانشگاه کردستان.
یعقوبی، علی، و زهرا جلال کمالی، (۱۳۹۱)، ارائه مدلی جهت انتخاب استراتژی برتر بر اساس تحلیل SWOT و تکنیک تخصیص خطی (مطالعه موردی: شرکت صنایع بسته بندی پارس)، سومین همایش ملی مهندسی صنایع و سیستم، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.
جزوات و پایان نامه ها
حقیقی عراقی نژاد، مهستی.، (۱۳۷۸)، تدوین استراتژیهای توسعه صنعت الیاف کشور، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده مهندسی صنایع.
حیدری، بهمن.، (۱۳۸۱)، بررسی عوامل محیط اقتصادی به منظور فرموله کردن استراتژی بر مبنای تحلیل SWOT: مطالعه موردی، ایران خودرو، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
داوری، دردانه. وشانهساززاده، محمدحسن.، (۱۳۸۰)، مدیریت استراتژیک از تئوری تا عمل، تهران: انتشارات آتنا، صص ۶۷- ۳۴.
رحیمیخواه، مهدی.، (۱۳۸۵)، برنامهریزی استراتژیک شرکت تولید سفال سریک گرگین، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده علوم اقتصادی و اداری.
فتح الله، مهدی.، (۱۳۷۸)، برنامهریزی استراتژیک صنعت سیمان ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
ملکی پور کاشان، حسن.، (۱۳۸۰)، برنامهریزی استراتژیک در شرکت ریسندگی و بافندگی کاشان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم و فنون مازندران، دانشکده مهندسی صنایع.
وفا، نظام الدین.، (۱۳۷۸)، تهیه و تدوین برنامه استراتژیک جهت استفاده در شرکت ایران خودرو: عشق آباد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
منابع غیرفارسی:
Adkins, Mark.,Burgoon, Michael. &Nunamaker, Jay. F., (2002), Using Group Support Systems for Strategic Planning With the United States Air Force, Decision Support Systems. 34,pp. 315- 337.
Allen, M., (1979), Diagramming GE,s planning for what,s WATT, in Corporate Planning: Techniques And Applications, eds. R. Allio& M. Pennington, Newyork: AMACOM.
Andrews, Kenneth., (1980), The Concept of Corporate Strategy, rev. ed. Richard D Irvin, pp. 51-60.
Barry, B. W., (1986), Strategic planning workbook for nonprofit organizations, H. Wilder Foundation.
Black, A., (1968), Principles and Practice of Urban Plannhng, Washington, D.C: International City Management Association.
Brewer, P. D. & Brewer, V. L., (2000), Strategic planning for continuous improvement in a College of Business, Mid-Atlantic Journal Of Business, 36 (2/3), pp. 123-132.
۳-۱۷-۵-۵٫کسب مزیتهای رقابتی زمانی
استفاده از نرم افزارها و سیستمهای ردیابی بسته ها و اساسیه گردشگران[۷۶] ، امکان کاهش تاخیر در زمان انتظار گردشگران را در مقاصد و یا در بین مسیرهای مسافرتی کاهش می دهد. این سیستمها امکان ردیابی موقعیت لحظه ای وسایل گردشگران را در اختیار مسئولان قرار می دهد و زمان لازم برای جابجایی بسته ها از پروازی به پروازهای دیگر کاهش قابل توجهی می دهند. این صرفه جویی در زمان های انتظار در فرودگاهها مربوط به ورود و خروج در اماکن اقامتی و هتلها نیز می باشد. که با بکارگیری سیستمهای ورود و خروج و صورتحساب[۷۷] یکپارچگی در کل مجموعه قسمتهای هتل برقرار شده و حتی امکان ارسال صورتحساب مشتریان از طریق سیستمهای Bluetooth به تلفنهای همراه این مشتریان و متعاقباً پرداخت سریع این صورتحساب از طریق تلفن همراه و پرداخت الکترونیکی میسر می باشد. کاهش فرایندهای تکراری و حذف فعالیتهای زاید با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات می تواند منجر به بهبود خدمات دهی به گردشگران شود. استفاده از پایگاه اطلاعاتی مسافران می تواند تا حد زیادی از اطلاعات مربوط به مسافرانی را که در گذشته به کشور سفر داشته اند را فراهم کند و بسیاری از تشریفات ورودی و خروجی آنها را از کشور کاهش دهد.
۳-۱۷-۵-۶٫ بکارگیری سیستمهای بازمهندسی فرایندها
گسترش همکاریها با سایر کشورها، ادغامهای افقی و عمودی با سایر سازمانهای فعال در صنایع وابسته، گسترش خدمات اتوماسیون شده، بکارگیری پرداخت الکترونیکی، صدور بلیط و رزرواسیون الکترونیکی، گسترش کانالهای توزیع الکترونیکی و… همگی نیاز به بازمهندسی فرایندهای فعلی[۷۸] را در کشور الزامی می سازند. در حال حاضر در شهرهای مهم گردشگری جهان، روند فعالیتها بگونه ایست که گردشگری در بدو ورود به شهر، در ازای پرداخت مبلغی معین، کارت شناسایی دریافت می کند، که این کارت امکان استفاده از کلیه امکانات رفاهی و عمومی را در اختیار گردشگر قرار می دهد. بکارگیری این تکنولوژی، اطلاعات جامعی از فعالیتهای گردشگردر حین سفر را دراختیار تصمیم گیرندگان مقصد قرار می دهد. اینکه هر گردشگر، با توجه به نژاد، ملیت، تحصیلات، جنسیت و سطح درآمد، در یک مسافرت بیشتر تمایل به انجام چه فعالیتهایی را دارد. اما پیاده سازی اینچنین سیستم کارآمدی، نیازمند بازمهندسی در فعالیتهای کلیه واحدهای خدمات گردشگری، شامل خدمات حمل و نقل، جاذبه های فرهنگی و طبیعی، برنامه های تفریحی و … مقصد را بهمراه دارد بگونه ای که همگی این واحدها بتوانند بر اساس بکارگیری یک سیستم واحد به فعالیتهای خود ادامه دهند.(هاشمی و همکاران، ۱۳۸۹)
فصل چهارم |
تجزیه و تحلیل و یافته های تحقیق |
مقدمه
در این فصل داده های تحقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد . همانطور که درگذشته آمد تحقیق حاضر از لحاظ طبقه بندی پژوهش بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از لحاظ طبقه بندی بر حسب روش، از نوع توصیفی- تحلیلی است از میان انواع پژوهش های توصیفی، از نوع رابطه ای بوده چرا که در آن ارتباط بین نقش IT با توسعه گردشگری مورد مطالعه قرار می گیرد. داده ها با بهره گرفتن از یک پرسشنامه ۱۶سوالی ، و به تعداد ۲۱۵ نمونه از بین ۸۰۰۰ نفر از دانشجویانی که از شبکه اینترنت استفاده کرده و به تصادف انتخاب شده اند جمع آوری گردید .
شکل ۴-۱ نمودار مقطع تحصیلی پرسش شوندگان
شکل ۴-۲ نمودارجنسیت پرسش شوندگان
ابتدا داده های پرت از طریق باقیمانده هایی استاندارد شده حذف و از طریق روش های نرمال سازی ، نرمال و آماده تجزیه و تحلیل گردید . درادامه آماره های توصیفی و نمودارهای مربوطه بررسی شده و با توجه به متغیرهای پرسشنامهای طیف لیکرت متغیرهای همگروه در یک دسته قرار گرفته و با تعیین میانگین جهت تجزیه و تحلیل روشهای همبستگی و رگرسیون و تحلیل مسیر مورد استفاده قرار گرفته است.
جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری شده از نرم افزار Excel و برای آزمون فرضیه ها از نرم افزار SPSS استفاده شد.
جهت استفاده از رگرسیون ابتدا باید پیش فرض هایی را مد نظر قرار داد . در هر مدل رگرسیون خطی چند پذیره داریم که با فرض درستی آن ها ، نتایج رگرسیون معتبر هستند و در غیر این صورت باید مدل دیگری را جایگزین ساخت. این پذیره ها(مفروضات) عبارتند از:
۱ - نرمال بودن
۲ – ثابت بودن واریانس ها
۳ – مستقل بودن
۴ - هم خطی
مفروضات رگرسیون از طریق آزمون باقیمانده های مدل پس از حذف داده های پرت مورد بررسی قرارمی گیرند که در ادامه آمده است .
۴-۱٫ تعریف فرضیه ها
فرضیه اصلی: بین نقشIT (متغیر مستقل) با توسعه گردشگری (متغیر وابسته) رابطه معناداری وجود دارد.
و بر این اساس پنج فرضیه فرعی به شرح ذیل تدوین شده است.
۱- بین فنآوریهای نوین الکترونیک با توسعه گردشگری رابطه وجود دارد.
۲- بین آگاهی از فضای الکترونیک با توسعه گردشگری رابطه وجود دارد.
۳- بین شبکه های اجتماعی مجازی با توسعه گردشگری رابطه وجود دارد.
۴- بین امنیت کافی الکترونیک با توسعه گردشگری رابطه وجود دارد.
۵ -بین روابط عمومی الکترونیک با توسعه گردشگری رابطه وجود دارد.
در ادامه تاثیر مستقیم و غیر مستقیم فرضیه ها از طریق تحلیل مسیر مورد بررسی قرار گرفت .
۴-۲٫ بررسی آمارههای توصیفی
ابتدا آماره های توصیفی متغیرهای فرضیه های نقش IT (متغیرمستقل) و توسعه گردشگری(متغیر وابسته) به شرح ذیل مورد بررسی قرار میگیرند . آماره های توصیفی شامل میانگین ، انحراف معیار ، چولگی ، کشیدگی ، چارک ها ، دامنه …. می باشد .
جدول ۴-۱ آماره های توصیفی
Statistics | |||||||
۵-۳ محدودیت های تحقیق ۱۳۶
۵-۴پیشنهادات جهت انجام تحقیقات آتی ۱۳۷
۵-۵ خلاصه فصل ۱۳۷
چکیده
به خاطرپایان پذیری اکثرمنابع انرژی،تأمین منابع انرژی لازم برای جمعیت روبه رشدجهان وبه ویژه نیازهای توسعه اقتصادی وصنعتی به عنوان مسأله اصلی پیشروی کشورهاشناخته میشود. سرمایش وگرمایش خانگی وتجاری دراغلب کشورهاو همچنین ایران به شدت به منابع تجدیدناپذیروسوخت های فسیلی وابسته است. محدودیت منابع فسیلی،افزایش جمعیت وتقاضای انرژی،مسائلی هستندکه اکثرکشورهای جهان باآن روبروهستند.با روند روزافزون صنعتی شدن اکثر کشورهای در حال توسعه و افزایش جمعیت در جهان، نیاز به انواع مختلف انرژی مخصوصاً انرژی الکتریکی روز به روز در حال افزایش است. با وجود پیشرفت فناوریهای نوین که استفاده از انرژیهای نو و انرژیهای تجدیدپذیر را مقدور می سازند، هنوز سوختهای فسیلی جزء منابع انرژی هستند که بیشترین نیاز صنعت را فراهم می سازند. روش تحقیق این پژوهش، از نظر ماهیت و اهداف از نوع تحقیق کاربردی است و از نظر جمع آوری اطلاعات و آزمون فرضیه ها، روش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را تمامی مدیران ارشد صنایع و انرژی تشکیل می دهد .جهت تعیین تعداد نمونه آماری با بهره گرفتن از دستور برآورد حجم نمونه ، می باشد.و در نتیجه رابطه معناداری بین رهبری استراتژیک،توسط منابع انسانی ومنابع مالی برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع وجود دارد
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱مقدمه
با روند روزافزون صنعتی شدن اکثر کشورهای در حال توسعه و افزایش جمعیت در جهان، نیاز به انواع مختلف انرژی مخصوصاً انرژی الکتریکی روز به روز در حال افزایش است. با وجود پیشرفت فناوریهای نوین که استفاده از انرژیهای نو و انرژیهای تجدیدپذیر را مقدور می سازند، هنوز سوختهای فسیلی جزء منابع انرژی هستند که بیشترین نیاز صنعت را فراهم می سازند. با توجه به تجدیدناپذیر بودن این منابع و ارزش بالای صنعتی این مواد به عنوان ماده اولیه، استفاده بهینه و افزایش راندمان مصرف این مواد هماکنون سرلوحه کار بسیاری از مراکز تحقیقاتی و پژوهشی جهان است). حسین محمدی پیشکشی -۱۳۹۲) غنی بودن کشور ما ایران از منابع نفت و گاز سبب شده است که صنعتبرق از ابتدای تاسیس به دلیل سهولت دسترسی و هزینه پایین، بیشتر از منابع نفت و گاز جهت تولید الکتریسیته استفاده کرده و از منابعی نظیر زغالسنگ کمتر استفاده میشود. روند رو به رشد صنایع پتروشیمی در جهان و قابلیت تبدیل فرآوردههای نفتی به مواد با ارزش افزوده بالاتر باعث شده است که در کشورهای پیشرفته جهان استفاده از این مواد به عنوان سوخت به تدریج تقلیل یابد به طوری که درحال حاضر ایالات متحده که بر حسب آمار جزء ده کشور غنی از منابع نفت و گاز است قسمت عمده الکتریسیته تولیدی (۵۶ درصد) از زغال سنگ ایجاد کند.درحال حاضر زغال سنگ در سطح جهان تقریبا حدود ۲۷ درصد از نیازهای انرژی را برآورد می سازد درحالی که سهم نفت حدود ۳۰ درصد است. با تهی شدن ذخایر نفت و گاز در دهه های بعد قیمت نفت و گاز محتملا نسبت به امروز افزایش خواهند یافت و این موجب می شود که سهم زغال سنگ در ترکیب کل انرژی های مصرفی افزایش یابد. حدود ۱۰۰ کشور دنیا ذخایر زغال دارند. عمر ذخایر زغال در بعضی از این کشورها بیش از ۲۰۰ سال است. میزان کل ذخایر برآوردی زغال سنگ جهان حدد ۹۰۶ میلیارد تن است. ۹۵ درصد این ذخایر فقط در ۱۲ کشور جهان ( آمریکا، شوروی، چین، انگلستان، آلمان، هند، استرالیا، آفریقای جنوبی، لهستان، کانادا، برزیل، و یوگوسلاوی) قرار دارد.(ابوالفضل رضائیان اصطهباناتی -۱۳۹۱)
۱-۲بیان مساله
مدیران نقش مهمی در اجرای سیاست ها و استراتژی بنگاه و سازمان ها دارندو در پیاده سازی چشم اندازها ایفای نقش کنند. از این رو انرژی عاملی حیاتی است که نقش اساسی درتولیددارد. منابع انرژی نقش موتورمحرکهاقتصادوتولیدملی راداردوتعیین کننده جایگاه کشورهادرنظام سرمایه داری جهان است. انرژی تأمین کننده نیازهای اولیه وخدماتی همچون گرمایش،سرمایش،روشنایی و حمل ونقل است. رشدسریع اقتصادی درکشورهای درحال توسعه ورشدمداوم درکشورهای صنعتی،باعث افزایش تقاضایانرژی گشته است. درنیروگاههای جهان منابع انرژی مختلفی بکارگرفته میشودکه این منابع میتوانندجزءسوختهای فسیلی(نفت،گازوزغالسنگ)باشندیاجزءمنابعی باشندکه به آنهاانرژی های نو(خورشید،باد،زمینگرماییو…)اطلاق میشود. (اسماعیل نیا ، علی اصغر ۱۳۹۰ )دراین بین زغال سنگ به عنوان سوختی فسیلی وتجدیدناپذیرازسالیان دورتابه امروزهمواره نقش مؤثری درتولیدالکتریسیته داشته است.زغال سنگ یکی ازباارزشترین مواد معدنی انرژی زا درجهان امروزمی باشدک هازنظرذخیره بیشترین حجم رادر دنیادارااست.نیاز به انواع مختلف انرژی مخصوصاًانرژی الکتریکی باروندروزافزون صنعتی شدن وافزایش جمعیت درجهان،روزبه روزدر حالاف زایش است. زغال سنگ به عنوان سوختی فسیلی نقش غیر قاب لانکاری درتوسعهصنعتی کشورهاداشته است. علاوه برتولید برق،زغال سنگ نقش زیادی دربخش های مختلف ازقبیل ذوب آهن وتولیدفولادجهان ایفاءنموده است. وجودپتانسیل فراوان زغال سنگ درکشورخصوصاًدرمنطقهطبس ضرورت استفاده اقتصادی ازاین منبع راایجاب میکند. میزان ذخایرزغال سنگ کشوربسیاربالاترازمقدارموردنیازصنایع فولاداست. لذااستفاده ازانرژی حرارتی زغال سنگ جهت تولیدالکتریسیته به عنوان یک گزینهمهم قابل طرح است. ازاین روباتوجه ب هوجودمنابع عظیم زغال سنگ حرارتی درکشور،بررسی وامکان سنجی استفاده از زغال سنگ حرارتی جهت تولیدبرق خصوصاًدرمنطقهمزین وطبس موضوعی مهم جهت ارزیابی می باشدکه دراین مقاله به بررسی و ارزیابی اقتصادی به رهبرداری و استفاده ازمنابع زغال سنگ جهت تولیدالکتریسیته درکشورپرداخته میشود.( اسماعیل نیا، حمزه خانی ۱۳۹۰)مصارف زغال سنگ در صنایع مختلف بعنوان منبع انرژی جایگزین نفت و گاز، در آینده ای نزدیک این ماده معدنی را به یک ماده استراتژیک تبدیل خواهد کرد. هر چند نرخ رشد میانگین مصرف جهانی زغال سنگ با رقمی معادل ۳ درصد نسبت به نرخ میانگین تولید رقم بیشتری را داراست، با این حال مصرف جهانی زغال سنگ طی سال های مذکور روند نوسانی را متحمل بوده است. تغییرات محلی مصرف با توجه به شرایط مختلف زمانی، مکانی و سیاسی جهان متفاوت میباشد. بیشترین مصرف زغال سنگ در جهان طی سال های فوق در سال ۲۰۰۰ و با وجهی بالغ بر ۴/۴ میلیارد تن و کمترین میزان مصرف زغال سنگ در سال ۱۹۹۸ و معادل ۶/۲ میلیارد تن بوده است. مصرف ظاهری زغال سنگ هم در کشور طی سال های فوق یک روند افزایشی داشته است. زغال سنگ حرارتی که از آن به عنوان منبع تولید کننده گرما استفاده می شود، بیشتر از معادن بخش خصوصی تأمین میگردد. بر اساس اطلاعات حاصله در حدود ۳۰ درصد از تولید زغال این معادن به میزان حدود ۷۵ هزار تن جهت سوزاندن و تولید حرارت در بخش های مختلف صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد.
۱-۳ اهمیت تحقیق
به خاطرپایان پذیری اکثرمنابع انرژی،تأمین منابع انرژی لازم برای جمعیت روبه رشدجهان وبه ویژه نیازهای توسعه اقتصادی وصنعتی به عنوان مسأله اصلی پیشروی کشورهاشناخته میشود. سرمایش وگرمایش خانگی وتجاری دراغلب کشورهاو همچنین ایران به شدت به منابع تجدیدناپذیروسوخت های فسیلی وابسته است. محدودیت منابع فسیلی،افزایش جمعیت وتقاضای انرژی،مسائلی هستندکه اکثرکشورهای جهان باآنروبروهستند. منابع متنوع انرژی ثروت ملی هرکشوری است وبایدبه نحوی ازآناستفاده شودکه زمین هرابرای توسعهپایداربه وجودآورد. صیانت ازمنابع انرژی به معنای حفظ این ثروت برای نسلهای آتی است. درحال حاضراکثرکشورهای جهان به نقش واهمیت منابع مختلف انرژی درتأمین نیازه ای حال وآینده پی برده و سرمایه گذاریهاوتحقیقات وسیعی رادرجهت سیاستگذاری، استراتژی وبرنامه های زیربنایی واصولی انجام میدهند. منابع انرژی شامل انرژیهای فسیلی(نفت،گازوزغال سنگ)وانرژیهای نو انرژی خورشیدی،انرژی باد،انرژی امواج،انرژی جزرومد اقیانوسهاودریاها،انرژی زمین گرمایی،انرژی بیوگازوبیوماس و….است. سوختهای فسیلی پسازمصرف ازبین رفته وقابل تجدیدنمی باشد. درواقع سرعت تشکیلای نسوختهابه مراتب کمترازسرعت مصرف آنهااست این سوختهاشامل نفت،گاز وزغال سنگ وهیزموزغال چوباست. یکی ازعوامل اساسی توسعهصنعتی هرکشوری،توسع هوگسترش نیروگاه های برق آن کشوراست. ازجمله موادی که درتولیدبرق نقش ضروریدارد، زغال سنگ است. زغال سنگ ازمنابعی است که دراغلب کشورها درتولیدالکتریسیته بکارگرفته میشود. باتوجه به معادن قابل توجه زغال سنگ درکشوربایدبرنامه های مناسبی جهت بهرهگیری ازاین منبع تدوین واعما لشودتاکمبود کشوردرزمینهتولید برق تاحدی جبران گردد. زغال سنگ یکی ازمنابع عمده فسیل یاستکه به عنوان سوخت فسیلی ازسال ۱۹۷۳ میلادی تاکنون همچنان اهمیت خودرادرتولیدبرق حفظ کرده است وبیشترین برق تولیدی جهان ازاین منبع انرژی بدست می آید. ایران نیز با اینکه دارنده منابع قابل توجه زغال سنگ است،لیکن سهم تولیدبرق اززغال سنگ برابرصفراست. استفاده اززغال سنگ جهت تولیدبرق فرصتی رابه کشور خواهد داد که زمان لازم جهت توسعه وسرمایه گذاری درسایرانواع انرژی(انرژیهای تجدیدشدنی)بدست آیدوهمچنین سوختهای فسیلی دیگرمثل نفت،گازو … آزادشده وباارزش افزوده بیشتر،درآمدارزی بیشتری رانصیب کشورسازد. باوجودفناوریهای نوین که استفاده ازانرژیهای نووانرژیهای تجدید پذیر رامقدور میسازند،هنوزسوخت های فسیلی جزءمنابع انرژی هستندکه بیشترین نیازصنعت رافراهم میسازند. باتوجه به تجدیدناپذیربودن این منابع وارزش بالای صنعتی این موادبه عنوان مادهاولیه،استفاده بهینه وافزایش راندمان مصرفاین مواده ماکنون سرلوحهکاربسیاری ازمراکزتحقیقاتی وپژوهشی جهان است. به رهبرداری ازمعادن زغال سنگ کشوربرای تولیدبرقهم چون کشورهایی مثلآمریکا،چین،هند،استرالیا،ژاپن،کانادا ولهستان وهمچنین کشورهایی مثلاماراتعربی،عمان،پاکستان و… باهدف وخط مشی مبتنی برحمایت ازانواع منابع انرژی وداشتن ترکیبی ازانرژیهابایدصورت گیرد. باتوجه به مصرف بسیار بالای گازدرایران که طی چندسال گذشته درماه های سردسال مجبوربه قطع گاز نیروگاه هاواختصاص سوخت مایع(نفت گاز)به آنهاشده است،میتوان باتوجه به ذخایرقابل توجه زغال سنگ درکشور،ساخت نیروگاه هایی باسوخت زغال سنگ راخصوصاًدرمناطق دارایزغال سنگ ازجمله طبس افزایش داد. این مسئله درحالی است که باوجودذخایرفراوان زغال سنگ درایران،هنوزیک نیروگاه زغال سوزدرکشوروجودندارد. استفاده ازنیروگاه هایزغال سنگی راهکاری برای افزایش ظرفیت وتوان تولیدبرق درکشوراست.
۱-۴ اهداف پژوهش
مدیران و متخصصین حوزه انرژی علاقمندی جدیدی به توسعه روش های استفاده اززغال بدون آلودگی در صنایع دارند این علاقمندی هادرراستای اهداف زیربود.
هدف اصلی
مطالعه تاثیر رهبری استراتژیک،توسط منابع انسانی ومنابع مالی برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع است.
اهداف فرعی
-تبیین تاثیر رهبری استراتژیک، برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع
-تبیین تاثیر آموزش توسط منابع انسانی برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع
-تبیین تاثیر تامین منابع مالی برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع
۱-۵ سوالات تحقیق
۱-رهبری استراتژیک چه اثری برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع دارد؟
۲-آموزش وتوسعه نیروی انسانی برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع دارد؟
۳-تامین وتخصیص منابع مالی برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع دارد؟
۱-۶-فرضیه های تحقیق
-رهبری استراتژیک اثرمعنیداری برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع دارد.
۲-آموزش وتوسعه نیروی انسانی اثری معنیدار برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع دارد.
۳-تامین وتخصیص منابع مالی اثری معنیدار برپیاده سازی برنامه های کوتاه مدت وبلند مدت استفاده از زغال سنگ درصنایع دارد.
۱-۷ روش تحقیق
روش تحقیق این پژوهش، از نظر ماهیت و اهداف از نوع تحقیق کاربردی است و از نظر جمع آوری اطلاعات و آزمون فرضیه ها، روش توصیفی از نوع همبستگی می باشد. متدلوژی و روش شناسی بکار گرفته شده شامل مراحل زیرمی باشد:.بدین منظور پژوهشگران سعی دارند بدون هیچ پیش داوری به توصیف وضع موجود بپردازد.اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش طی دو مرحله جمع آوری گردید.مرحله اول شامل اطلاعات کاربردی و مرحله دوم مطالعات میدانی تنظیم پرسشنامه .
۱-۷-۱ جامعه آماری، روش نمونهگیری و حجم نمونه (در صورت وجود و امکان)
جامعه آماری عبارت است از تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند؛ صفت مشخصه، صفتی است که در میان تمامی عناصر جامعه آماری مشترک بوده و متمایز کننده جامعه مورد نظر از سایر جوامع باشد. (خاکی، ۱۳۸۲)
جامعه آماری این پژوهش را تمامی مدیران ارشد صنایع و انرژی تشکیل می دهد .جهت تعیین تعداد نمونه آماری با بهره گرفتن از دستور برآورد حجم نمونه ، می باشدپس از گردآوری اطلاعات خام و استخراج آن ها به منظور تجزیه و تحلیل این اطلاعات ابتدا از آمار توصیفی برای تنظیم داده ها و تعیین شاخص های مرکزی ،شاخص های پراکندگی مختلف استفاده می شود.
به منظور برآورد حجم نمونه از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران استفاده می شود که فرمول آن به صورت زیر است:
N= حجم جامعه آماری
n= حجم نمونه
Z= مقدار متغیر نرمال واحد استاندارد، که در سطح اطمینان ۹۵ درصد برابر ۱٫۹۶ می باشد
P= مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. اگر در اختیار نباشد می توان آن را ۵/۰ درنظر گرفت. در این حالت مقدار واریانس به حداکثر مقدار خود می رسد.
q= درصد افرادی که فاقد آن صفت در جامعه هستند (q =1-p)
d= مقدار اشتباه مجاز که در این تحقیق ۱/۰ در نظر گرفته می شود
روش نمونهگیری، روش حذفی است.
۱-۸ قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق از لحاظ زمانی و موضوعی به شرح زیر است:
الفقلمرو موضوعی :
جاذبه ارتباطی
جذب زائران
گشودگی در پذیرش زائر
شما به عنوان خادم می بایست طوری رفتار کنی که برای خدمت کردن، زائرین را به سمت خودت جذب بکنی؛ طوری که اونقد زائر باشما اپن و باز بشه بتواند همه حرفاشو بزنه و از شما کمک و راهنمایی بخواهد چرا که خادم محرم زائر است.
یکی از خدام می گفت حتی پول هم می خواستید بیایید پیش خود من!
این فرایند ذکر شده در بالا به طریقی مشابه برای نام گذاری کلیه مضامین و مقوله ها بکارگرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبهها در قالب دو بخش ویژگی های رفتارخادمانه و عوامل مؤثر بر آن در ادامه آورده شده است.
بخش اول: ویژگی های رفتار خادمانه
نتیجه تحلیل محتوای ویژگی های رفتار خادمانه در چهار مضمون کلی رفتار انسان دوستانه، رفتار پیش قدمانه، رفتار وظیفه گرایانه، و رفتار خودسازانه قابل شرح است.
۴-۳-۱) رفتار انسان دوستانه؛ این رفتار اشاره به نوعی خیرخواهی و رفتار اخلاق مدار اجتماعی دارد که خادمان در ارتباط با زائران بر اساس فطرت انسانی و بشردوستانه خود به نمایش می گذارند و اغلب به دور از هرگونه توجه به تفاوت های جنسیتی، نژادی، قومی، سنی، مذهبی یا ملی صورت می گیرد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهمترین رفتارهای انسان دوستانه خادمان در طول دوره خدمتشان در عمره مفرده عبارتند از: نوع دوستی، پرهیز از تبعیض، همدلی، دلسوزی به خدمت، ایثار و فداکاری، تکریم زائر و جاذبه ارتباطی.
۴-۳-۱-۱) نوع دوستی: رفتار یاری دهنده خادمان به منظور کمک به زائرین و رفع نیاز آنها که به صورت کاملاً داوطلبانه انجام می پذیرد و در قبال آن کوچکترین انتظاری برای جبران وجود ندارد. مهمترین شاخصی که نوع دوستی خادمان را نشان می دهد، حساسیت داشتن نسبت به مسائل و مشکلات زائرین، همانطور که نسبت به مسائل خود و نزدیکان حساسیت وجود دارد. در این خصوص یکی از خادمین بیان می کند:
“وقتی ساعت ۲ نصفه شب زنگ میزنه می گه خانمم مریضه یا بچه ام مریضه این خادمی که در شیفت شب قرار داره دیگه بیکار نمیشینه بلافاصله دست به کار می شه با بیمارستان تماس می گیره و عواملی که مربوط میشن را خبر می کنه خودش دست به کار میشه تا این بیمار را به بیمارستان نرسونه و مطمئن نشند که حالش خوب نشده دست از کار نمی کشند.”
خادم دیگری نیز اظهار می دارد:
“ یک روز دست یکی از بچه های زائران لای درب آسانسور گیر کرده بود، اصلا انگار دست بچه خودم گیر کرده است، خودم را به آب و آتش می زدم تا بتوانم هر طوری هست در آسانسور را باز کنم.”
۴-۳-۱-۲) پرهیز از تبعیض: منظور از پرهیز از تبعیض آن است که نحوه ارائه خدمت توسط خادمین، تحت تأثیر ویژگی ها و معیارهای انتسابی به شخص زائر صورت نگیرد. به عبارت دیگر در شرایط یکسان کمیت و کیفیت خدمت دریافت شده توسط زائرین مختلف یکسان باشد. یکی از خادمین پیرامون این رفتار تأکید می کند:
“ثروتمندترین و فقیرترین زائرین نباید فرق کنند، همه باید از خدمت یکسانی برخوردار باشند. چرا که زائرین انسان هستند و از حقوق مساوی برخوردارند.”
همچنین یکی دیگر از خادمین نیز چنین می گوید:
“ما باید طوری خدماتمان را ارائه بدهیم که جایگاه و شأن همه افراد را بالا در نظر بگیریم، یعنی همانطوری به زائرین خدمت کنیم که به یک پادشاه خدمت می کنیم بنابراین دیگر اینکه طبقه اجتماعی زائر چی هست، اهمیتی ندارد.”
۴-۳-۱-۳) همدلی: اشاره به رفتاری دارد که خادم در تعاملاتش با زائرین، خود را در شرایط و موقعیت زائر درنظر می گیرد تا بتواند از دریچه نگاه او مسائل را احساس و درک کند، سپس سعی می کند بر اساس ادراک بدست آمده، در جهت همیاری زائر اقدام نماید. در این باره خادمی چنین سخن می گوید:
“مثلا زایری بیمار است و توان ایستادن ندارد. خادم می تواند به او بگوید برو اونجا ویلچر را بردار ولی یک خادم خوب در چنین مواقعی بلافاصله با سرعت تمام میرود و برای اون زایر یک ویلچر تهیه می کند.”
و یا خادم دیگری اظهار می کند:
“نیم ساعت مانده به نهار زائری میاد ابراز گرسنگی می کند خوب الان ایشان احساس گرسنگی کرده خوب وظیفه خادم این است که هر طوری هست نیاز گرسنگی وی را برطرف کند و در هر صورت مشکل زائر را مشکل خود بداند.”
۴-۳-۱-۴) دلسوزی به خدمت: نیرویی مثبت در درون شخص خادم که او را وادار می کند تا برای انجام درست کار از توان و انرژی خود خرج کند و نسبت به پیامدهای منفی احتمالی رفتارش در هنگام خدمتگزاری حساس باشد. در این خصوص یکی از خادمین بیان می کند:
“رفتار خادمانه را من در قالب یک فرد دلسوز یا رفتاردلسوزانه تعریف می کنم چرا که کسی که دلسوز خدمتش باشد جدّ و جهدش بیشتر شده وبیشتر تلاش می کند. منظور از دلسوزی اینه که اگر خدمتش به زائر دچار نقص بشود، احساس تآسف داشته باشد.”
یکی دیگر از خادمین نیز چنین می گوید:
“در این سفرهایی که تا حالا من به عنوان خادم رفتم، خادم هایی که می آمدند تمام تلاششان را می کردند که اشتباهی در کارشان نباشه و خدمت درستی ارائه بدهند، چون بعدش خیلی عذاب وجدان می گرفتند که چرا این جوری شد.”
۴-۳-۱-۵) ایثار و فداکاری: رفتاری که در آن خادم به طور آگاهانه آسایش و منفعت زائرین را بر مصلحت خود ترجیح می دهد و حتی ممکن است در این راه پیامدهای ناخوشایندی را نیز متحمل شود. در خصوص این رفتار یکی از خادمین چنین ابراز می دارد:
“زایر در خیلی از شرایط دیدیم میاد که هوا گرم و شرایط سخت است مثلا راه را گم کرده باشد و در هوای گرم خسته و گرمازده شده باشد و شرایط عادیش بهم خوره باشد و بیاد بدترین اهانت ها را انجام بده، خادم با کمال متانت عذرخواهی کرده از اینکه غفلت شده شایدم که اصلا غفلت نکرده باشه ولی حتی به ایشان گفته من غفلت کردم که شما گم شدید.”
خادم دیگری نیز بیان می کند:
“طبق منشور حقوق زائر، زائر همیشه بر ما خادمین اولویت و تقدم دارد و خواسته هایش لازم الاجراست و در همه حال حق با زائرین است بنابراین اگر بخواهیم خادم خوبی باشیم باید رفع نیاز زائر را اولویت نخست خودمون بدانیم.”
۴-۳-۱-۶) تکریم زائر: این مقوله اشاره به احترام گذاشتن به شخصیت زائر دارد و تأکید آن بر رفتار مؤدبانه، کردار مناسب و گفتار در خور شأن و کرامت و ارزش های انسانی زائر است. در این رابطه سخن یکی از خادمین چنین است:
“زائرهای ما، از مهمانهای خانه خودمان مهمتر هستند چرا که اینها مهمانان خدا و اهل بیت هستند، لذا شما باید میزبان یا صاحب خانه را ببینید، مهمانش را هم ببینید، بعد درخور شأن شان خدمت کنی.”
یکی دیگر از خادمین نیز در این خصوص می گوید:
“مثلا موقع صرف غذا ممکن است غذایی که برای زایر برده می شود زایر بگوید من ران مرغ را نمی خواهم و سینه مرغ را می خواهم این خادم باید با نهایت احترام این ظرف غذا را بگیرد و برایش تعویض کند حتی برای چندمین مرتبه! “
و یا خادم دیگری نیز اظهار می دارد:
“ممکن است زایری به هر دلیلی پرخاش کند باید یک خادم فقط با زبان خوش و نرم او را آرام کند و بجای جواب دادن از زایر پذیرایی کند آب و شربت که از اون حالت خستگی دربیاید.”
۴-۳-۱-۷) جاذبه ارتباطی: عبارتست از به کارگیری روش یا سبک تعامل به صورت کلامی و غیرکلامی مناسب توسط خادم بگونه ای که زائران تمایل و رغبت پیدا کنند تا برای دریافت خدمت مورد نیاز خود به آن خادم مراجعه نمایند. به عبارت دیگر جذابیت و لطافت رفتاری شخص خادم می بایست به گونه ای باشد که زائرین را برای دریافت خدمت به سمت خود بکشاند. در این خصوص یکی از خادمین چنین بیان می کند:
“شما به عنوان خادم می بایست طوری رفتار کنی که برای خدمت کردن، زائرین را به سمت خودت جذب بکنی؛ طوری که اونقد زائر باشما اپن و باز بشه بتواند همه حرفاشو بزنه و از شما کمک و راهنمایی بخواهد چرا که خادم محرم زائر است.”
یکی دیگر از خادمین نیز می گوید:
“یکی از همکاران آنقدر نسبت به خدمت به زائرین ذوق و شوق داشت و دلش می خواست که همه زائرین بهش مراجعه کنند که می گفت حتی پول هم می خواهید از کسی بگیرید، بیایید پیش خود من!”
۴-۳-۲) رفتار پیش قدمانه؛ به طور کلی مشارکت خادمان در فعالیت های کاری می تواند از دو رویکرد انفعالی و پویایی[۱۶۳] تبعیت نماید(کرنت، ۲۰۰۰). رفتار پیش قدمانه خادمان رفتاری که مبتنی بر رویکرد پویایی است بدین صورت که فرد خادم، خودش آغازگر و داوطلب انجام بسیاری از اقدامات رفتاری در زمینه خدمتش است بگونه ای که برای ابراز آن رفتار ممکن است از دیگران سبقت بجوید و در اصطلاح، بانی کار خیر است. شاید بتوان مهمترین فلسفه علّی چنین رفتاری را در بین خادمان لزوم و ضرورت خدمت رسانی به موقع به زائرین دانست. رفتارهای پیش قدمانه در بین خادمان زائرین سرزمین وحی اینگونه بدست آمد: جستجوگر خدمت، عمل فرانقشی، ترویج معنویت، صیانت و دفاع، حمایت اطلاعاتی و پیگیری.
۴-۳-۲-۱) جستجوگر خدمت: رفتاری که طی آن خادم بطور پویا اقدام به گشت زنی و کاوش در حوزه وظیفه ای خود می کند، تا نیازهای خدمتی لازم را شناسایی نموده و اقدام لازم و مقتضی را به موقع انجام دهد. به عبارت دیگر خادم بجای اینکه بنشیند و منتظر تقاضا برای خدمت خاصی باشد، به استقبال خدمت می رود. پیرامون این رفتار، یکی از خادمان اظهار می کند:
“ما باید مراقب باشیم که فرهنگ راحتطلبی در مجموعه ایجاد نشه. خادم هایی هستند که میرن یه گوشه می شینن تا یکی صداشون کنه بعضی ها هم هستن که سرشون درد می کنه برای خدمت کردن. بنابراین به نظر من به عنوان خادم خوب منتظر مراجعه نباشیم، خودمان به سراغ مراجعان بریم.”
خادم دیگری نیز در این زمینه بیان می کند:
“هنگام ورود کاروانهای جدید، زایری که می خواهد با ساک های بزرگ وارد بشود خادمی که اصلا وظیفه اش چیز دیگری است سریع می رود ساک را از دست زایر می گیرد و دم اتاق می گذارد. بعد نگاه می کند می گوید ببین تو اتاقت چیزی کم و کسر نداری میرود می گوید فلان چیز را لازم دارم و می رود و برایش انجام می دهد.”
۴-۳-۲-۲) عمل فرانقشی: به اعتقاد اورگان(۱۹۹۷) رفتارهای فرانقشی رفتارهایی هستند که داوطلبانه صورت پذیرفته و در نظام پاداش دهی منظور نشده و بر بهبود بهرهوری سازمان تاثیرگذارند. به طور خاص، خدمتگزاری خادم زمانی که به واسطه ضرورت ارائه خدمت در حوزه وظیفه ای دیگر یا موقعیت زمانی خارج از برنامه صورت می گیرد، عمل فرانقشی تلقی می شود. پیرامون این امر یکی از خادمین چنین می گوید:
“خادم عمل فرا نفشی را برای خودش واجب کرده مثلا در قسمت خانه داری انباردار رد می شود و می بیند که در قسمتی نیاز به وسیله یا انجام کاری دارد و چیزی زیاد آمده یا چیزی کم آمده ایشان آن کار را انجام می دهد و هیچ مشکلی ندارد و اصلا در این مورد توجیه اند خدمه ها.”
یکی دیگر از خادمین نیز چنین می گوید:
“مثلا زائری از طواف آمده خوابیده و بعد از ساعت صبحانه از خواب بیدار شده است. خادم از ایشان سوال نمی کند که آقا تا حالا کجا بودی؟ بلکه با مراجعه به انبار در اسرع وقت لوازم صبحانه وی را برایش فراهم می کند.”
و یا خادم دیگری نیز اظهار می دارد:
“یکی از خدمه ها در یکی از سفرها برای خدمه های دیگر هدیه می خرید تا تشویق بشوند خوب کار کنند.”
۴-۳-۲-۳) ترویج معنویت: فراخور خدمت در سازمان مذهبی و امور معنوی به ویژه در امور زیارتی، وجود جو و احساس معنوی در محل خدمت است. در این راستا خادم می کوشد تا در محیطی که مشغول به خدمت است جوّی را فراهم کند که تحت تأثیر آن معنوبت انتشار و اشاعه یابد. در این زمینه یکی از خادمان بیان می کند:
“نه تنها خادم واقعی خدمتش خالصانه است بلکه خالصانه بودن خدمت را نیز بین همکاران خود ترویج می کند.”