می گن که آذرباد مهراسپندان اینجور گفت که مردمون خیم بد رو بشناسین و از اونها دوری کنین. چون وقتی که خیم بد شناخته شه و از اون دوری شه دروج شکسته شه و مرد خوشبختیمند شه.[۳۱۵]
تأکید بر رشد اخلاقی:
لازمۀ رشد اخلاقی، وجود آدم فضیلتمنده. از همین رو یکی از ویژگیهای اخلاق فضیلت و هماینجور دینکرد، تأکید بر رشد اخلاقی فرد و جامعه س. در اخلاق زرتشتی آدم باید همیشه به سمت و طرف خوب شدن یا اون چیزی که دین زرتشتی به اون اهلایی میگوید حرکت کنه. اینجور انسانی اول اینکهً باید نسبت به خوبیها حریص باشه و اون رو از هرکی که هست فرا بگیره. این همون چیزیه که دینکرد ششم تاکید داره که:
xEm abzAr Ed baw?d hog i frAroN Ud abAg w?hAN rafTaN Ud w?hi az harw kas grIfTaN.
وسیله خیم اون هستش که خوب رفتار کنین و با نیکان همراه شید و خوبی رو از هر کسی یاد بگیرین.[۳۱۶]
برابر پندهای پهلوی یکی از چیزایی که باعث رشد و پیشرفت یه آدم میشه، همصحبتی با نیکانه[۳۱۷] در درسهای پوریوتکیشان کار خوب باعث آرامش و بلند نامیه[۳۱۸] و بر حضور در انجمن بهان تأکید فراوون شده.
هر روز واسه گفتگو به انجمن بهان فراز روید کی که بیشتر به انجمن بهان رود (اون رو) کرفه و پارسایی بیش بخشن.[۳۱۹]
آدمها باید به دنبال ثوابهای بزرگ باشن؛ چون کرفه کوچیک، بدعت رو به همراه داره.[۳۲۰] دینکرد تلاش میکنه تا آدم رو با این سوال روبرو سازه که از کجا اومدهام و به چه دلیل اومدهام و باز به کجا میرم. اینها سوالهاییه که بعدا هم در ادبیات منظوم ما هم ادامه پیدا کرد و چه زیادن اینجور نشونههایی از فرهنگ اخلاقی مردم ایران زمین.
۴٫۳٫ پیشنهادگری
از اونجا که فضیلتمند شدن آدمی یکی از اهداف اخلاق فضیلته، پیشنهادگرایی هم جایگاه خاصای این وسط داره. در این نگاه آدم خوب فقط به خود و آرزوهای خود نمیاندیشد، بلکه همیشه دغدغۀ رشد دیگری رو هم در سر داره. بیشک یکی از ابزارهایی که میتونه اینجور شخصی رو در رسیدن به این مقصود کمک کنه پند و اندرزه؛ از این رو متون اندرزی هم پایه خود رو بر همین پایه استوار کرده و علاوه بر این که خود پیشنهادگری میکنن، بقیه رو هم به پیشنهادگرایی مجبور میکنه.[۳۲۱] در نظر این دسته از متون، پیشنهادگرایی چیزی فقط زبانی نیس، بلکه شخص باید تلاش کنه که با عمل خود بقیه رو به طرف خوبی دعوت کنه.
U-CAN EN-?z a’oN dACT kU mardOmAN 3 xwEC-kArih i mahIsT EN-?z EdoN, hAN i dUCmaN dosT kardaN Ud hAN i drUwaNd ahlaw kardaN, Ud haN i duC-AgAh dANAg kardaN.
dUCmaN dosT kardaN Ed k? xir i giTig pEC dArEd u-C pad m?NiCN dosT bAwEd. Ud drUwaNd ahlaw kardaN Ed k? wiNAh k? pad-EC [kas] drUwaNd bAwEd az-?C b? wardENEd. dUC-AgAh dANAg kardaN Ed k? xwEC-TaN a’oN b? wirayEd kU-C hAN i dUC-AgAh abar AmOxTEd.
ایشون این هم اینگونه گفتن که واسه مردم سه وظیفه مهمتر است. یکی این که دشمن [رو] دوست کردن و دروغگو [رو] اهلو کردن و نادان [رو] دانا کردن. دشمن رو دوست کردن به اینه که به دنبال خیر دنیا باشین و با مینویان دوست باشین. دروغگو رو اهلو کردن اینه که از گناهی که شما رو دروغگو میکنه دوری کنین و نادان رو دانا کردن اینه که اونگونه خود رو بیآرایید که نادان از شما بیاموزد.[۳۲۲]
یا در جای دیگه اینجور اومده که: اندرز گفتار (و) به جون اندرز نیوشدار باشین.[۳۲۳]
۵٫۳٫ نبود تساوی مردمون
یکی از لوازم رشد اخلاقی فرد و جامعه پخش عدالته. اما اخلاق فضیلت آدمها رو با همدیگه برابر میدونه؟ در جواب این سؤال باید گفت که بیشتر فیلسوفان اخلاق که پیرو اخلاق فضیلتی هستن، به موضوعات روانشناختی آدمی هم نیم نگاهی دارن و احوال قلبی و داخلی مثل احساس، میل و هماینجور موقعیتهای وقتی و مکانی رو در چگونگی انتخاب اون موثر میدانند. در این صورت هرچند ممکنه دو نفر یه عمل رو بکنن اما چون احوال وملکات داخلی اونها با همدیگه فرق داره از دید اخلاقی نتیجهای متفاوت رو برداشت می کنن. شاید این چند بند از دینکرد ششم به روشنی نشون دهنده همین موضوع باشه که:
Ud EN-?z paydAg kU asT k? rAsT GowEd pad-?C druwaNd bawEd, Ud asT k? drog gowEd pad-?C ahlaw bawEd.
Ud EN-?z paydAg kU k? ATaxC ozaNEd wINAh, Ud asT k? ozaNEd w?h.
Ud EN-?z paydAg kU cIC o waTTarAN N? abAyEd dAdaN, Ud asT k? hAN i pahlOm Ud xwaC-Tar xwardig o waTTarAN dahiCN.
این هم پیداست که ممکنه کسی راست گوید اما به وسیله اون دروغگو شه و کسی هست که دروغ گوید و با اون اهلو شه. این هم پیداست که ممکنه آتیش واسه کسی گناه رو به همراه داشته باشه و واسه شخص دیگه خوبی رو. این هم پیداست که به بدون نباید چیزی داد اما وقتی هم هست که بهترین و خوشترین خوردنی رو باید به اونها داد.[۳۲۴]
۶٫۳٫ تبیین انگیزه و عمل اخلاقی:
از اونجا که موضوع اخلاق فضیلت انسانه و نه عمل اون، این گرایش می کوشد تا تبیینی مناسب رو از انگیزه های اخلاقی به دست دهد. اما با این حال اخلاق فضیلت نسبت به اعمال اخلاقی هم
بیفرق نیس و اینگونه نیس که چون فاعل مداره، نسبت به اعمال اخلاقی هم بیفرق باشه؛ بلکه این اخلاق تا بدونجا که ممکنه تلاش در توضیح و تفسیر اعمال انسانی داره ولی اصالت رو واسه آدم و نه اعمال اون قائله. در موارد بسیاری متون اندرزی به تبیین این انگیزه ها و اعمال دست زده و تلاش در شناساندن هر چی بهتر اونها دارن.
U-CaN ?N-?z aoN daCT kU mardOmAN 7cIC pahlOm, EN-?z EdoN: hUsarwih Ud ahlAyih Ud AzAdih Ud xwadAyih Ud pAd?xCAyih Ud drUsTih Ud CNAyICN. hUsrawih Ed bawEd k? bAsTaN dar abar w?hAN wICAd dArEd. ahlAyih Ed bawEd k? kIrbag rUwaN rAy kUN?d. AzAdih Ed bawEd k? dACN o w?hAN Ud arzANigaN kUNEd. xwadAyih Ed bawEd k? TaN az wiNAh kardaN abAz dArEd. pAd?xCAyih Ed bawEd k? dArICN i w?hAN Ud a-royiCN i waTTarAN kUNEd. drUsTIh Ed bawEd k? dArICN i wEhAN Ud a-royiCN. i waTTarAN kUNEd. dURsTih Ed bawEd k? TaN Ud rUwAN az aNodag Ud jUd-gohr jUddAg Ud abAg xwEC ham-gohar ham dArEd. CNAyICN Ed bawEd k? pad NEwagih i mad EsT?d MENogAN yazdAN bawaNdag m?N?d, U-C yazd CNAyICN i N? mad EsTEd abar oH barENd Ud aNAgih i abar mad EsTEd az-?C bE barENd u-C bAsTAN az Ox NEwag AyEd.
ایشون هم اینگونه گفتن که واسه مردم هفت چیز بهتره خوبنامی و اهلایی و سروری و پادشاهی و درستی و ستایش. خوبنامی اون هستش که آدم همیشه درِ خونهاش به روی مردمون خوب گشاده باشه. اهلایی اون هستش که آدم اعمال خوب رو واسه روان انجام بده. سروری اون هستش نسبت به نیکان و مستحقان بخشش کنین. پادشاهی اون هستش [که] تن [خود] رو از انجام گناه باز دارین. قدرت اون هستش که آدم نیکان رو نگاه داره و از بدون دوری کنین. سلامتی اون هستش تن و روانش رو گوهری که از شما نیس دور دارین و با کسی که از گوهر شماس همراه باشین. ستایش اون هستش که واسه خوبی که به شما رسیده ایزدان رو تکریم کنین و به جای کسی هم که به سن نیایش نرسیده نیایش کنین و بدی رو از اون دور کنین و همیشه مراقب باشین.[۳۲۵]
۷٫۳٫ توجه به غایات
یکی دیگه از ویژگیهای اخلاق فضیلتمند توجه به غایاته. بیشک هر عملی یافته های خاص به خود رو داره و یه آدم متخلق نمیتونه نسبت به اونها بیفرق باشه. از همین روست که اخلاق فضیلتگرای زرتشتی می خواد تا همیشه افقهای خوبی و بدی رو هم نشون بده. در دینکرد ششم انجام عمل خوب موجب آرامشه و اونقدرچه انسانی خوب بود ایزدان بر تن اونها حکمرانی می کنن و از طرفی دیگه چون خوبی مردم موجب رامش ایزدانه، پس با انجام عمل خوب، این ایزدان که همیشه آرامش رو با خود به ارمغان دارن، سایه راحتی و آسایش رو بر سر این فرد خواهند گسترانید.[۳۲۶]
صبغۀ دینی
معنی اساسی دیگری که دراخلاق فضیلتی اندرزنامهها به چشم میخورد، وجود واژه دین در عبارات خیلی از این اندرزهاه. امروزه فیلسوفان اخلاق فضیلتی معاصر نقشی مهم رو واسه دین در نظر میگیرند و به اون اقرار دارن. اونا حتی این خرده رو بر الهیدانان گرفتهان که در طول مدت تسلط اخلاق وظیفه و نتیجه اونها فقطً به اخلاق امر الهی توجه داشته و از اخلاق فضیلت غافل بودهان.
اینجا لازمه معنی دینی بودن نظام اخلاقی اندرزها روشن شه. اخلاق دینی در اصطلاح فلسفه اخلاق چیزیه که تقریباً در زیر قانونگرایی قرار داره و از اون هم به نظریۀ فرمون الهی تعبیر
میشه. به این مثال توجه کنیم: همۀ ما کشتن ناروای آدمها رو ظلم و چیزی غیر اخلاقی میدانیم. دو رهرو از راهی دور سر میرسند و در نزدیکی شهری، زیر سایۀ یه درخت بساط استراحت رو پهن میکنن. کودکی بازیکنان از کنار این دو مسافر میگذره. یهو یکی از مسافران به سمت بچه رفته و تو یه چشم به هم زدن دشنهای رو در قلب بچه فرو میکنه. حال این عمل ظالمانه بوده و قاتل عملی نادرست رو انجام داده؟ این داستان گوشه ای از حکایت خضر و موسیه. پیروان نظریۀ فرمون الهی درباره این قتل خواهند گفت که نه؛ خضر عمل ناصوابی رو انجام نداده چون خدا عالم و قادر و خیر محضه و اونقدرچه فرمانش به عملی تعلق گیرد، اون عمل هم خیر میشه. به بیان دیگه اونچه رو که خدا حکم به جواز اون داده یا متعلق امر یا نهی خود قرار میدهد، به ترتیب درست، واجب و نادرست میشه.[۳۲۷]
حال به بحث خود باز میگردیم و میبگیم دینی بودن اخلاق زرتشتی هیچوقت به معنی اخلاق الهی که بعضی اون رو قسمی از اخلاق قانونگرا دونستهان نیس و اتفاقاً ویژگی خاص اخلاق زرتشتی اون هستش که بیشتر از اینکه مثل اخلاق ادیانی مثل یهودیت، مسیحیت و اسلام که صبغهای الهی دارن و اصل فرمون الهی در اونها ساری و جاریه، در اخلاق زرتشتی اتفاقاً این انسانه که دارای اصالت بوده و اونه که باید به ایزدان و مردم کمک کنه. دینکرد ششم در بعضی موارد حتی دین رو با گزارههای اخلاقی یکی میدونه و میگوید:
U-CAN EN-?z a’oN daCT kU dEN hAN bAwEd k? pad harw dAm xwArih kUNEd.
ایشون هم اینگونه گفتن که دین اون هستش که آسایش رو واسه هر آفریدهای [آماده] کنین.[۳۲۸]
دینی خوندن اخلاق اندرزنامههای پهلوی به چند دلیله. اول اینکه اینجور اخلاقی خوشبختی رو منحصر در دنیا نمیدونه و جنبۀ اون جهانی رو هم واسه پیروان خود ترسیم میکنه. از این رو تلاش داره تا اون رو با مبدأ و معاد پیوند دهد.
U-CAN EN-?z a’oN daCT kU farrOx O mard k? pad rAh i CAh raw?d c? ka-z abEr NihANihA rAw?d Eg-?z pad zamAN o xAN rasEd. Ud dUC-farrOx aw? Mard k? pad rAh i abE-rAh rawEd, c? caNd TUxCagihA-Tar Eg o xAN dur-Tar. Ud rAh i CAh dEN Ud xAN wahiCT.
ایشون هم اینگونه گفتن که خوشبخت اون کسیه که به راهِ شاه رود، چون که اینجور کسی که با وقار در این راه قدم بر می داره به هنگام به خونه میرود و بد فروخ کسیه که راه رو به بیراه س رود. چون که هر چی بیشتر تلاش کنه، از خونه دورتر شه. راهِ شاه همون دین و خونه همون بهشته.[۳۲۹]
در مواردی دینکرد ششم خوب فرجامی رو نجات روان از دوزخ میدونه،[۳۳۰] در جای دیگه میونه روی رو راه رسیدن به بهشت میدونه[۳۳۱] و در جای دیگه به درویشون پیشنهاد میشه که لجبازی نسبت به ثروتمندان رو کنار بذارن تا به دوزخ نرسند.[۳۳۲] که همه نشون از بخشش توجه حکمای اخلاقی ایران باستان به مسئلۀ خوشبختی در اخلاق دینی زرتشتیه.
پیشنهاد به ایمان هم دلیل دیگه ایه مبنی بر این که اخلاق فضیلتی اندرزنامهها رنگ و بویی دینی داره. پیرو دین زرتشتی باید باور داشته باشه که اورمزد خیر محضه و همۀ خوبیها از اونِ اونه[۳۳۳] و جایزه و جزای مردم هم بر عهدۀ این دو هستش.
U-CAN EN-?z a’oN daCT kU Ohrmazd Ud ahr?maN harw 2 abar kAmag i mardOmAN NICiNEd Ud k? Ohrmazd bUrdAr Eg-?C mizd az OhRmazd Ud k? ahr?maN bURdAr Eg-?C mIzd az ahr?maN. Ud mardOmAN abEr TUxCAg bawICN kU Ta Ohrmazd bUrdAr bawEM kU-mAN mIzd az Ohrmazd i xwadAy bawEd, c? k? ahr?maN bUrdAr Eg-?C mIzd aNAgih.
ایشون هم اینگونه گفتن که هر دوی اورمزد و شیطون برابر کام مردمون میشینن و اونکه اورمزدبُردار باشه مزد از اورمزد [گیرد] و اونکه شیطونبُردار باشه جزایش با شیطون [است]. و مردم کوشا میباید اورمزدبُردار باشن که ما رو باید مزد از اورمزد خدای باشه چون اونکه شیطونبُردار باشه مزدش بدیه.[۳۳۴]
در اندرز آذرباد ماراسپندان اینجور آمده که:
در ایمان به دین بسیار کوش چه بزرگترین خوشحالی و راضی بودن دانایی و بزرگتر ( از اون) امید مینوه.[۳۳۵]
Summery کاربر می تواند گزارشی از سوابق رزرو بار خود را در اختیار داشته باشد
Dependency : رزرو بار
Actor : کاربر راننده
Precondition : ورود با نام کاربر
Flow of event
-ورود با نام کاربری (شماره کارت هوشمند)
از منوی خدمات رزرو گزینه گزارشات کلیک می نماید
از گزارشات فعالیت ها را کلیک می نماید.
-سیستم در یک فایل گزارشی از بارها رزرو شده , کنسل شده و جریمه ها را به کاربر نمایش می دهد.
-سیستم گزارشات را همراه با تاریخ به کاربر نمایش می دهد.
-کاربر می تواند فایل مورد نظر را پرینت نماید.
Alternative
کاربر از منوی گزارشات نیز می تواند سوابق استفاده خود از سیستم را مشاهده و پریت نماید
Post condition : خروج از سیستم
نن
فصل پنجم
بررسی و تحلیل یافته های پژوهش
مقدمه
در این فصل به بررسی نتایج حاصل از پژوهش و تحلیل پرسشنامه ها خواهیم پرداخت . فرض پژوهنده بر این است که با بهبود سامانه رضایتمندی افزایش یافته و کلیه ذی نفعان مدل بهبود یافته سامانه را بر مدل پیشین آن ترجیح داده و در نتیجه بطور فعالانه تری از سامانه جهت امور حمل و نقل بار استفاده خواهند نمود
جهت ارزیابی مدل بهبود یافته سامانه درگاه ملی بار اقدام به تهیه و توزیع دو نوع پرسشنامه نمودیم و ذی نفعان به دو گروه از نظر نوع استفاده و بهره مندی ای که از سامانه می توانند داشته باشند تقسیم بندی شدند. گروه اول رانندگان و شرکت های حمل و نقل می باشند این گروه در صورت فرهنگ سازی و شناخت دقیق سامانه بیشترین استفاده را از سامانه خواهند برد و طبق فرض مزایای قابل توجهی می تواند مدل بهبود یافته سامانه برای آنها به همراه داشته باشد و گروه دوم کارشناسان سازمان راهداری هستند که این گروه بدلیل ماهیت کاریشان ، استفاده مداوم از سامانه را در برنامه کاری خود دارند لذا افراد گروه دوم بدنبال رفع چالش های صنعت حمل و نقل و افزایش بهره وری سازمان راهداری می باشند سامانه منفعت مالی برای آنها نخواهد داشت .
از گروه اول ۶۰ راننده از دو استان کشور مورد بررسی قرار گرفت از آنجایی که این سامانه فقط در ۵ پایانه کشور راه اندازی شده و رانندگان سایر نقاط کشور اطلاع چندانی از آن ندارند بنابراین توزیع پرسشنامه در دو استان بوشهر و خوزستان انجام گردید و طبق توضیحاتی که در فصول قبل به آن پرداختیم بیشترین استفاده سامانه در مناطقی است که بارهای تجاری دارند و بنادر مناطقی هستند که بیشترین بارهای تجاری در آنها وارد و صادر می شود و این بارهای تجاری هستند که قابلیت برنامه ریزی واستفاده در سامانه را دارند .
پرسشنامه ها در بین رانندگان که یک جامعه آماری ۶۰نفره بود توزیع گردید که فقط ۳۰ نفر از رانندگان به سوالات پاسخ دادند و جهت آشنایی بیشتر رانندگان پرسش شونده با این سامانه توضیحات شفاهی نیز بیان شد . در این فرایند در باره موارد افزوده شده به سامانه و سامانه فعلی توضیح داده شده و کاملا سعی شده که این توضیحات جهت دار نبوده و شرکت کننده گان را در جهت ترغیب به پاسخی خاص هدایت نکرده تا پاسخ ها واقعی و قابل اعتماد باشند همچنین پرسشنامه ها حاوی سوالات کوتاه , کم و شفاف بود که هم کاربران زمان زیادی را صرف پاسخ نکنند و هم اینکه بتوان با این تعداد سوال از میزان دستیابی به اهداف پژوهش اطلاع یافت . برای این گروه دو پرسشنامه طراحی شد پرسشنامه ای که نظرات افراد را در باره سامانه فعلی مورد پرسش قرار میداد و پرسشنامه ای که نظرات را بعد از بهبود سامانه ارزیابی می نمود .
از گروه دوم که کارشناسان سازمان راهداری می باشند نیز ۱۵ نفر انتخاب شده این افراد از میان ۱۵ استان کشور انتخاب شدند (زیرا که کارشناسان همه استانها آگاهی کافی در باره سامانه دارند ) برای گروه کارشناسان نیز دو پرسشنامه تهیه شد که سوالاتی در باره سامانه فعلی در پرسشنامه اول و سوالاتی در باره مدل بهبود یافته سامانه در پرسشنامه دوم پرسیده شده .
در طراحی این پرسشنامه ها از روش QUIS دانشگاه مریلند استفاده شده است فرمت سوالات پرسشنامه بصورت بسته مطرح شده (جوابها به صورت خوب یا بد) که امکان آنالیز بهتر با نرم افزارهای موجود میسر گردد . سوالات از اهداف پژوهش گرفته شده تا بتوان میزان دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده را تخمین زد . از آنجایی که دو گروه از کاربران میتوانند استفاده متفاوتی از سامانه داشته باشند لذا پرسشنامه ها برای دو گروه مختلف طراحی شده همچنین پرسشنامه ها بگونه ای طراحی شده که پرسش شونده بتواند در بازه زمانی کوتاه پاسخی دقیقی را ارائه دهد . پرسش شونده باید نظر مثبت یا منفی خود را درباره پرسش مطرح شده بیان نماید .پرسش ها با کلمه پرسشی آیا شروع شده که نحوه تنظیم سوالات : شروع از سوالات سطحی به سوالات تخصصی تر و عمیق تر می باشد . این پرسشنامه بصورت ساختاریافته تنظیم شده است و سوالات بصورت واضح مطرح شده است مخصوصا پرسشنامه ای که مربوط به کاربران راننده /شرکت حمل و نقل است و سعی شده با بیان اینکه «نظرات شما ارزشمند و باعث بهبود وضعیت حمل و نقل کشور خواهد شد» , انگیزه برای دادن جواب بهتر و تامل بیشتر درباره پاسخ هایی باشد که پرسش شوندگان بدان ها پاسخ خواهند داد
لازم به ذکر است سوالات قبل و بعد از بهبود سامانه به صورت یکسان پرسیده شده اما بطور معنی داری پاسخ ها در قبل و بعد از بهبود سامانه متفاوت بوده اند . در ادامه جدول فراوانی و نمودار تعداد شرکت کنندگان به تفکیک نوع کاربری آورده شده است .
۱-۵-جدول توزیع فراوانی شرکت کنندگان در آزمون به تفکیک نوع کاربری
ferq | |||||
Frequency | Percent | Valid Percent | Cumulative Percent | ||
Valid | admin | ۱۵ | ۳۳٫۳ | ۳۳٫۳ | ۳۳٫۳ |
محمدیان محمود .محمد حسین رونقی(۱۳۸۹)استراتژی و تکنیک های ارتقا برند موسسه کتاب مهربان نشر .
منابع انگلیسی
-Aaker, David(1996)” Measuring Brand Equity across markets and products”, Californai Management Review, vol.38, no.3.
-Keller, Kavin Lane(1993)”Conceptualizing, Measuring, and Managing Customer Based Brand Equity”, Journal of Marketing, Vol. 57, 1-22.
-Keller, Kevin Lane(2001)” Building Customer Based Brand Equity”, Journal of Marketing Resear.
-Lassar, Walfried et al.(1995)” Measuring customer-based brand equity”, Journal of Consumer Marketing, Vol.12, -No.4, pp. 11-19.
-Kim , Kyung Hoon et al.(2007( “Brand equity in hospital marketing “,Journal of Business Research,
-Krishnan , Balaji C. and Michael D. Hartline(2001)”Brand equity: is it more important in services?”, Journal of Service Marketing, Vol.15, No. 5, pp. 328-342.
-Madhavaram, Sreedhar et al.(2005)” Integrated Marketing Communication and Brand Equity Indentity as Critical Components of Brand Equity Strategy”, Journal of Advertising, Vol.34, No.4,69-80.
-Mayer, Chris A.(2003)” Managing Brand Equity: a look at the impact of attributes”, Journal of Product and Brand manaaement, vol. 12, no.1, 39-51.
-Palazon-Vidal, Mariola and Elena Delgado-Ballester(2005)”Sales promotions effects on consumerbased brand equity”, International Journal of Market Research, Vol. 47, Issue 2.
-Pappu, Ravi et al.(2005)” Consumer-based brand equity: improving the measurement – empirical evidence”, Journal of Product & Brand Management”,۱۴/۳,۱۴۳–۱۵۴.
-Rajh , Edo (2005) “The Effects of Marketing Mix Elements on Brand Equity”, Privredna kretanja i eknomska politika (Economic Trends and Economic Policy) No. 102, 2005, pp. 30-59.
-Riel, Allard C.R. van et al.(2005)” Marketing antecedents of industrial brand equity: An empirical investigation in specialty chemicals”, Industrial Marketing Management, vol. 34, 841– ۸۴۷.
-Simon, Carol and Mary Sullivan(1993)” The Measurement and determination of brand euity: financial approach”, marketing science, vol.12, no.1.
-Sriam.S.et al.(2007)”Monitoring the Dynamics of Brand Equity Using Store-Level Data”,Journal of Marketing,Vol.71, 61-78.
-Villarejo-Ramos, Angelf. And Manuel J. Sanchez-Franco(2005)” The Impact of Marketing Communication and Price Promotion on Brand Equity”, Brand Management, Vol.12, No.6, 431-444.
-Wood, Lisa(2000)”Brands and brand equity: definition and management”, Management Decision, 38/9 , 662±۶۶۹.
-Ye , Gewei and W. Fred Vanraaij (2004)” Brand equity: extending brand awareness and liking with Signal Detection Theory,Journal of Marketing Communications, 10 95–۱۱۴.
-Yoo, Boonghee et al.(2000)”An examination of selected Marketing Mix Elements and Brand Equity”, Journal of Academy of Marketing Science, vol. 28, no. 2, pp. 195-21.
-Yoo, Boonghee and Naveen Donthu(2002)” Testing cross-cultural invariance of the brand equity creation process”, Journal of product and brand Managemet, Vol.11, No. 6.
-Elena Delgado- Ballester and Jose Luis Munuera-Aleman(2000)"Brand Trust in the context of consumer loyalty", European Journal of Marketing, 35, 11/12.
-Mustafa Tepeci(1999), “Increasing brand loyalty in the hospitality industry", International Journal of Contemporary Hospitility Management, 223-229.
-Pierre Chandon(2003),"Note On Measuring Brand Awareness, Brand Image, Brand Equity and Brand Value", INSEAD.
-. Anantachart, Saravudh(2004), “Integrated Marketing communicationsand Market Planning:Their Implications to Brand Equity Building”, Journal of Promotion Management, Vol. 11(1).
-. Atilgan, Eda et. al.(2005), “Determinants of the brand equity, A verification approach in the beverage industry in Turkey”, Marketing Intelligence & Planning”, Vol. 23 No. 3, pp. 237-248.
-. Ckernatory, Leslie, Simon Knox and Mark Chedgey (1991), “Brand Pricing in Recesion”,European Journal of Marketing, 26,2.
-. Egle, Lynne and Ephilip Kitchen(2000), “Building brands or bolstering egos? A
comparative review of the impact and measurement of advertising on brand equity”,Journalof Marketing Communications 691–۱۰۶.
-Gil, R. Bravo et al.(2007), “Family as a source of consumer-based brand equity”, Journalof Product & Brand Management, 16/3, 188–۱۹۹.
-. Keller, Kavin Lane(1993), “Conceptualizing, Measuring, and Managing Customer BasedBrand Equity”, Journal of Marketing, Vol. 57, 1-22.
پیوست
پیوست ۱
پرسشنامه
پاسخدهنده گرامی؛
پرسشنامه ای را که پیشرو دارید مربوط به یک تحقیق دانشگاهی به منظور شناسایی عوامل تاتیر گذار بر ارزش ویژه برند شرکت های بیمه ای است (بیمه نامه بدنه اتومبیل) از نتایج این تحقیق صرفا در راستای بهبود ارزش ویژه برند شرکت های بیمه استفاده خواهد شد.بدیهی است انجام این مهم جز با همکاری صمیمانه و صادقانه شما در تکمیل پرسشنامه حاضر مقدور نخواهد بود.
لذا خواهشمند است با نهایت حوصله و دقت ، همه ی سوالات را مطالعه نموده و با توجه به توضیحات ارائه شده به انها پاسخ دهید.
حمیدرضا کجوری
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بیمه
دانشگاه علامه طباطبایی
hamidkojouri@yahoo.com
پرسش های عمومی
این قسمت تعدادی پرسش درباره شما می پرسد. لطفاً جاهای خالی را پرکنید.
۱: جنسیت : مرد زن
۲: سن: ………… سال
۳: سطح تحصیلات :
زیر دیپلم و دیپلم کاردانی کارشناسی کارشناسی ارشد دکتری و بالاتر
۴: در خرید بیمه نامه شخص ثالث تا چه اندازه به انتخاب یک نام و نشان تجاری خاص اهمیت می دهید؟
بسیار کم کم متوسط زیاد بسیار زیاد
کمتر از یک سال یک تا دو سال سه تا چهار سال چهار سال و بیشتر
الف) لطفا میزان موافقت یا مخالفت خودرا با هریک از عبارات زیر را در رابطه با شرکت بیمه البرز با زدن علامت در داخل تنها یکی از خانه های پنج گانه مقابل هر سوال مشخص نمایید
بارهای عاملی که بزرگتر از +-۰٫۵ باشند بسیار معنی دار تلقی میشوند.
نتایج مریوط به تحلیل عاملی و سطح معنیدار بودن روابط بین متغیرها در فصل بعد به صورت کامل تشریح شده است.
مدل یابی معادلات ساختاری[۱۰۵]
لیزرل یا مدل یابی معادلات ساختاری (SEM)یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیق تر بسط “مدل خطی کلی”[۱۰۶] است. که به پژوهشگر امکان می دهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم زمان مورد آزمون قرار دهد. مدل یابی معادله ساختاری یک رویکرد جامع برای آزمون فرضیه هایی درباره روابط متغیرهای مشاهده شده و مکنون است که گاه تحلیل ساختاری کوواریانس، مدل یابی علّی و گاه نیز لیزرل[۱۰۷] نامیده شده است اما اصطلاح غالب در این روزها، مدل یابی معادله ساختاری یا به گونه خلاصه SEM است.(هومن ۱۳۸۴،۱۱)
از نظر آذر (۱۳۸۱) نیز یکی از قوی ترین و مناسب ترین روش های تجزیه و تحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی، تجزیه و تحلیل چند متغیره است زیرا این گونه موضوعات چند متغیره بوده و نمی توان آنها را با شیوه دو متغیری (که هر بار یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته در نظر گرفته میشود) حل نمود.
اندیشه اساسی زیربنای مدل یابی ساختاری
یکی از مفاهیم اساسی که در آمار کاربردی در سطح متوسط وجود دارد اثر انتقالهای جمع پذیر و ضرب پذیر در فهرستی از اعداد است یعنی اگر هر یک از اعداد یک فهرست در مقدار ثابت K ضرب شود میانگین اعداد در همان K ضرب میشود و به این ترتیب ، انحراف معیار استاندارد در مقدار قدر مطلق K ضرب خواهد شد. نکته این است که اگر مجموعه ای از اعداد x با مجموعه دیگری از اعداد y از طریق معادله y=4Xمرتبط باشند در این صورت واریانس y باید ۱۶ برابر واریانس x باشد و بنابراین از طریق مقایسه واریانس های x و y میتوانید به گونه غیر مستقیم این فرضیه را که y و x از طریق معادلهY=4X با هم مرتبط هستند را بیازمایید. این اندیشه از طریق تعدادی معادلات خطی از راه های مختلف به چندین متغیر مرتبط با هم تعمیم داده می شود. هرچند قواعد آن پیچیدهتر و محاسبات دشوارتر می شود، اما پیام کلی ثابت میماند. یعنی با بررسی واریانسها و کوواریانسهای متغیرها میتوانید این فرضیه را که “متغیرها از طریق مجموعه ای از روابط خطی با هم مرتبطاند” را بیازمایید(هومن، ۱۳۹۰).
توسعه مدل های علّی
توسعه مدلهای علّی متغیرهای مکنون معرف همگرایی سنتهای پژوهشی نسبتا مستقل در روان سنجی، اقتصادسنجی، زیست شناسی و بسیاری از روشهای قبلا آشناست که آنها را به شکل چهارچوبی وسیع در میآورد. مفاهیم متغیرهای مکنون[۱۰۸] (در مقابل متغیرهای مشاهده شده[۱۰۹]) و خطا در متغیرها، تاریخی طولانی دارد. در اقتصادسنجی آثار جهتدار همزمان چند متغیر بر متغیرهای دیگر، تحت برچسب مدلهای معادله همزمان بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. در روان سنجی به عنوان تحلیل عاملی و تئوری اعتبار توسعه یافته و شالوده اساسی بسیاری از پژوهشهای اندازه گیری در روانسنجی میباشد. در زیستشناسی، یک سنت مشابه همواره با مدلهای معادلات همزمان (گاه با متغیرهای مکنون) در زمینه نمایش و طرح برآورده در تحلیل مسیر سر و کار دارد.
موارد کاربرد روش لیزرل
روش لیزرل ضمن آنکه ضرایب مجهول مجموعه معادلات ساختاری خطی را برآورد می کند برای برازش مدلهایی که شامل متغیرهای مکنون، خطاهای اندازه گیری در هر یک از متغیرهای وابسته و مستقل، علیت دو سویه، هم زمانی و وابستگی متقابل میباشد طرح ریزی گردیده است. اما این روش را می توان به عنوان موارد خاصی برای روشهای تحلیل عاملی تاییدی، تحلیل رگرسیون چند متغیری، تحلیل مسیر، مدلهای اقتصادی خاص داده های وابسته به زمان، مدلهای برگشت پذیر و برگشت ناپذیر برای داده های مقطعی/ طولی، مدلهای ساختاری کوواریانس و تحلیل چند نمونه ای (مانند آزمون فرضیه های برابری ماتریس کوواریانسهای، برابری ماتریس همبستگیها، برابری معادلات و ساختارهای عاملی و غیره) نیز به کار برد(هومن ، ۱۳۹۰).
نرم افزار لیزرل
لیزرل یک محصول نرمافزاری است که به منظور برآورد و آزمون مدلهای معادلات ساختاری طراحی و از سوی “شرکت بین المللی نرم افزار علمی" [۱۱۰] به بازار عرضه شده است. این نرم افزار با بهره گرفتن از همبستگی و کوواریانس اندازه گیری شده، می تواند مقادیر بارهای عاملی، واریانسها و خطاهای متغیرهای مکنون را برآورد یا استنباط کند و از آن می توان برای اجرای تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی مرتبه دوم، تحلیل عاملی تاییدی و همچنین تحلیل مسیر (مدل یابی علت و معلولی با متغیرهای مکنون) استفاده کرد.
تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی
تحلیل عاملی می تواند دو صورت اکتشافی و تاییدی داشته باشد. اینکه کدام یک از این دو روش باید در تحلیل عاملی به کار رود مبتنی بر هدف تحلیل داده هاست. در تحلیل عاملی اکتشافی [۱۱۱] پژوهشگر به دنبال بررسیداده های تجربی به منظور کشف و شناسایی شاخص ها و نیز روابط بین آنهاست و این کار را بدون تحمیل هر گونه مدل معینی انجام میدهد. به بیان دیگر تحلیل اکتشافی علاوه بر آنکه ارزش تجسسی یا پیشنهادی دارد می تواند ساختارساز، مدل ساز یا فرضیه ساز باشد.
همچنین اغلب برای کشف و اندازه گیری منابع مکنون پراش و همپراش در اندازه گیریهای مشاهده شده به کار میرود. پژوهشگران به این واقعیت پیبردهاند که تحلیل عاملی اکتشافی می تواند در مراحل اولیه تجربه یا پرورش تستها کاملا مفید باشد. توانشهای ذهنی نخستین ترستون ، ساختار هوش گیلفورد نمونه های خوبی برای این مطلب می باشد. اما هر چه دانش بیشتری درباره طبیعت اندازه گیریهای روانی و اجتماعی به دست آید ممکن است کمتر به عنوان یک ابزار مفید به کار رود و حتی ممکن است بازدارنده نیز باشد.
از سوی دیگر بیشتر مطالعات ممکن است تا حدی هم اکتشافی و هم تاییدی باشند زیرا شامل متغیر معلوم و تعدادی متغیر مجهولاند. متغیرهای معلوم را باید با دقت زیادی انتخاب کرد تا حتی الامکان درباره متغیرهای نامعلومی که استخراج می شود اطلاعات بیشتری فراهم آید. مطلوب آن است که فرضیهای که از طریق روشهای تحلیل اکتشافی تدوین می شود از طریق قرار گرفتن در معرض روشهای آماری دقیقتر تایید یا رد شود. تحلیل اکتشافی نیازمند نمونههایی با حجم بسیار زیاد می باشد.
در تحلیل عاملی تاییدی[۱۱۲] ، پژوهشگر به دنبال تهیه مدلی است که فرض می شود داده های تجربی را بر پایه چند پارامتر نسبتا اندک، توصیف تبیین یا توجیه می کند. این مدل مبتنی بر اطلاعات پیش تجربی درباره ساختار دادههاست که می تواند به شکل: ۱) یک تئوری یا فرضیه ۲) یک طرح طبقه بندی کننده معین برای گویه ها یا پاره تستها در انطباق با ویژگیهای عینی شکل و محتوا ، ۳)شرایط معلوم تجربی و یا ۴) دانش حاصل از مطالعات قبلی درباره داده های وسیع باشد.
تمایز مهم روشهای تحلیل اکتشافی و تاییدی در این است که روش اکتشافی با صرفه ترین روش تبیین واریانس مشترک زیربنایی یک ماتریس همبستگی را مشخص می کند. در حالی که روشهای تاییدی (آزمون فرضیه) تعیین می کنند که دادهها با یک ساختار عاملی معین (که در فرضیه آمده) هماهنگاند یا نه(هومن، ۱۳۹۰).
آزمون های برازندگی مدل کلی
با آنکه انواع گوناگون آزمون ها که به گونه کلی شاخص های برازندگی[۱۱۳] نامیده میشوند پیوسته در حال مقایسه، توسعه و تکامل میباشند اما هنوز درباره حتی یک آزمون بهینه نیز توافق همگانی وجود ندارد. نتیجه آن است که مقاله های مختلف، شاخص های مختلفی را ارائه کرده اند و حتی نگارشهای مشهور برنامه های SEM مانند نرم افزارهای LISREL, Amos, EQS نیز تعداد زیادی از شاخص های برازندگی به دست می دهند.(هومن،۱۳۹۰ ،۲۳۵) این شاخص ها به شیوه های مختلفی طبقه بندی شده اند که یکی از عمده ترین آنها طبقه بندی به صورت مطلق، نسبی و تعدیل یافته میباشد. برخی از این شاخص ها عبارتند از:
شاخص های GFI وAGFI
شاخص [۱۱۴]GFI مقدار نسبی واریانس ها و کوواریانس ها را به گونه مشترک از طریق مدل ارزیابی می کند. دامنه تغییرات GFI بین صفر و یک میباشد. مقدار GFI باید برابر یا بزرگتر از ۰٫۹ باشد.
شاخص برازندگی دیگر[۱۱۵]AGFI یا همان مقدار تعدیل یافته شاخص GFI برای درجه آزادی میباشد. این مشخصه معادل با کاربرد میانگین مجذورات به جای مجموع مجذورات در صورت و مخرج (۱ GFI) است. مقدار این شاخص نیز بین صفر و یک میباشد. شاخص های GFI و AGFI را که جارزکاگ و سوربوم (۱۹۸۹) پیشنهاد کرده اند بستگی به حجم نمونه ندارد.
شاخص RMSEA
این شاخص, ریشه میانگین مجذورات تقریب میباشد. شاخص RMSEA [۱۱۶]برای مدل های خوب برابر ۰.۰۵ یا کمتر است. مدلهایی که RMSEA آنها ۰.۱ و بالاتر باشد برازش ضعیفی دارند.
مجذور کای
آزمون مجذور کای (خی دو) این فرضیه را مدل مورد نظر هماهنگ با الگوی همپراشی بین متغیرهای مشاهده شده است را میآزماید، کمیت خی دو بسیار به حجم نمونه وابسته میباشد و نمونه بزرگ کمیت خی دو را بیش از آنچه که بتوان آن را به غلط بودن مدل نسبت داد, افزایش میدهد. (هومن.۱۳۹۰٫ ۴۲۲).
شاخصNFI وCFI
شاخصNFI (که شاخص بنتلر بونت هم نامیده می شود) برای مقادیر بالای ۹۰/۰ قابل قبول و نشانه برازندگی مدل است. شاخص CFIبزرگتر از ۹۰/۰ قابل قبول و نشانه برازندگی مدل است. این شاخص از طریق مقایسه یک مدل به اصطلاح مستقل که در آن بین متغیرها هیچ رابطهای نیست با مدل پیشنهادی مورد نظر، مقدار بهبود را نیز میآزماید. شاخص CFIاز لحاظ معنا مانند NFI است با این تفاوت که برای حجم گروه نمونه جریمه میدهد.
شاخص های دیگری نیز در خروجی نرم افزار لیزرل دیده می شوند که برخی مثلAIC, CAIC ECVA , برای تعیین برازنده ترین مدل از میان چند مدل مورد توجه قرار میگیرند برای مثال مدلی که دارای کوچکترین AIC,CAIC,ECVA باشد برازنده تر است.(هومن۱۳۹۰،۲۴۴ ۲۳۵) برخی از شاخص ها نیز به شدت وابسته حجم نمونهاند و در حجم نمونههای بالا میتوانند معنا داشته باشند.
تجزیه وتحلیل داده ها
مقدمه
بعد از گردآوری اطلاعات از نمونه معرف جامعه، قدم بعدی تحلیل دادههاست، به طوری که بتوان فرضیه های پژوهش را مورد آزمون قرار داد. در عین حال، قبل از انجام این کار، ضروری است برخی از مراحل مقدماتی طی شود. این مراحل، به آماده کردن داده ها برای تحلیل کمک کرده و از اینکه داده های جمع شده به صورت معقولی مناسب هستند و تفسیر آنها به نحو صحیحی درست است، اطمینان ایجاد می کند.
پس از اینکه داده های مربوط به پژوهش از طریق منابع کتابخآنهای و بررسی میدانی جمعآوری شدند (در این پژوهش پرسشنامه از طریق منابع کتابخآنهای استخراج و دادهها طی عملیات میدانی در یک دوره ۳ ماهه جمع آوری شدند) . نوبت به تحلیل داده های موجود برای بررسی فرضیهها تحقیق میرسد.
لازم به ذکر است که انتخاب حجم نمونه از طریق روش تصادفی ساده انجام پذیرفته و تعداد پرسش شوندگان برای این پایان نامه ۳۹۰ نفر در شرکتهای نرمافزاری در سطح تهران میباشند.
تعیین پایایی یا قابلیت اطمینان و روایی پرسشنامه:
پایایی یک سنجه، ثبات و هماهنگی منطقی پاسخها در ابزار اندازه گیری را نشان میدهد و به ارزیابی درستی و خوب بودن یک سنجه کمک می کند.
“توانایی” یک سنجه برای حفظ ثبات در طی زمان (علیرغم شرایط غیرقابل کنترل آزمون و وضعیت پاسخ دهندگان) شاخصی از ثبات و آسیب پذیری کم آن در برابر تغییرات است. این توانایی نشان دهنده مناسب بودن ابزار اندازه گیری است زیرا هر زمان که اندازه گیری صورت گیرد نتایج یکسان حاصل می شود.
با توجه به مشورت انجام شده با افراد اهل فن به این نتیجه رسیده شد که به تعداد ۳۰ پرسشنامه به ازای ۳۰ نفر از جامعه آماری این پرسشنامه ها ارسال و جمعآوری گردند.
در این پژوهش با توجه به استفاده از ۲ نرمافزار مختلف که۱۸ IBM SPSS وLISREL 8.8 میباشند پایایی به صورت پایایی آلفای کرونباخ محاسبه میشوند.
در جداول زیر مقدار پایایی بر اساس آلفای کرونباخ از طریق نرمافزار SPSS آمده است.
آلفای کرون باخ |
کلمات کلیدی: گندم نان، بیماری زنگ قهوهای، تجزیه علیت، تجزیه رگرسیون، تجزیه مرکب
فصل اول
مقدمه
مقدمه
گندم (.L.em.Thell Triticum aestivum) یکی از دیرینهترین و پر ارزشترین گیاهان روی زمین میباشد که روی هم رفته سطحی نزدیک به یک هشتم زمینهای زراعی جهان را اشغال کرده است ( پور صالح، 1373). گندم بیش از سایر گیاهان زراعی در جهان کشت میشود زیرا که زراعت آن ساده بوده و با شرایط مختلف آب و هوایی تطابق دارد (بهنیا، 1373). در جهان تمدنی نمی توان یافت که اساس و پایه کشاورزی آن در کشت و زرع گیاهانی بجزء غلات بنا شده باشد. کشت گندم، جو و چاودار اساس زراعت بابل، مصر، روم و یونان و همچنین اروپای شمالی و جنوبی را از زمان های قدیم تشکیل میداده است. بر اساس اطلاعات بدست آمده گندم حدود 12 تا 17 هزار سال قبل از میلاد در خاورمیانه کشت میشده و حدود 10 تا 15 هزار سال نیز قبل از میلاد در آسیا وجود داشته است (خدابنده، 1369). ارزش تغذیهای گندم بیشتر مربوط به خواص فیزیکی و شیمیایی گلوتن موجود در دانه آن میباشد این محصول از مهمترین غلات برای تغذیه انسان است که میتواند حدود 60 تا 70 درصد انرژی غذایی را تامین کند و به علت دارا بودن نشاسته زیاد برای تغذیه دام و تولید نشاسته صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد (متقی، 1385).با توجه به وسعت سطح زیر کشت غلات و قدمت زراعت گندم، این گیاه در طول رشد مورد حمله بسیاری از عوامل بیماریزا از جمله زنگها قرار گرفته است (شفیعی و همکاران، 1389). عامل بیماری زنگ قهوهای قارچی است به نام (Puccinia recondita f.sp tritici) که به بیماری زنگ برگی نیز معروف میباشد. یکی از مخربترین بیماریهای گندم در برخی از نقاط دنیا میباشد (قاسم زاده و همکاران 1389) . زنگ قهوهای اولین بار در ایران توسط اسفندیاری در سال 1326 گزارش گردید (قاسم زاده و همکاران، 1389). در ایران اهمیت و خسارت این بیماری بعد از زنگ زرد در درجه دوم قرار دارد ولی گستردگی آن از زنگ زرد بیشتر است. علاوه بر سالهایی که به صورت همهگیر ظاهر شده و باعث کاهش چشمگیر محصول می شود، این بیماری همه ساله در اواخر فصل رویش گندم در مزارع ظاهر و کاهش نسبی محصول را سبب می شود. دانههای گندم مبتلا به عامل بیماری چروکیده، کوچک و نامرغوب شده و وزن محصول تا 90 درصد کاهش مییابد (افشاری و همکاران، 1384). این بیماری یکی از بیماریهای بسیار مهم گندم است که در تمام مناطق گندم خیز ظاهر می شود (شفیعی و همکاران، 1389). میزان خسارت زنگ قهوهای نسبت به زنگ زرد و سیاه کمتر است اما به دلیل فراوانی بیشتر و انتشار وسیعتر در دنیا در مجموع به نظر میرسد زنگ قهوهای باعث کاهش محصول سالیانه بیشتری در دنیا نسبت به دیگر زنگها می شود (Hureta- Espino, 2011). خسارت این بیماری بسته به رشد گیاه در زمان اپیدمی شدن بیماری و میزان مقاومت ارقام گندم 5 تا 25 درصد برآورد شده است (Kolmer et al., 2001). تکرار اپیدمیهای شدید زنگهای گندم از دهه 1880 میلادی باعث اهمیت یافتن این موضوع و به دنبال آن فشار سیاسی برای ایجاد گروه های کشاورزی ایالتی در نیو ساوت ولز (New South Wels) و ویکتوریا شد (McIntosh et al., 1995). تلاشهای زیادی برای غلبه بر خسارت محصول ناشی از اپیدمیهای زنگ در استرالیا انجام شده است. تخمینهايی که در مورد خسارت محصول زده شده است، از 30 درصد در ارقام حساس به زنگ قهوهای تا 55 درصد در ارقام حساس گندم حساس به هر دو زنگ قهوهای و سیاه متغیر بوده است (Keed and White, 1971). با توجه به اهمیت زنگ قهوهاي در ایران و سایر نقاط دنیا لازم است که با این بیماري مبارزه شود. از میان روشهاي مبارزه با زنگها میتوان به استفاده از ارقام مقاوم اشاره کرد. مقاوم کردن ژنتیکی گیاهان مهمترین و اقتصاديترین روش مبارزه با زنگها میباشد. مقاوم کردن ارقام زراعی مزایاي زیادي نسبت به بکارگیري مواد شیمیایی و سایر روشهاي مبارزه دارد، زیرا هزینه سموم، نیروي کار و زمان کاهش پیدا میکند (شفیعی و همکاران، 1389). تاریخچه تحقیقات گندم در ایران به حدود سالهای 1300 تا 1308 بر میگردد که احمد حسین عدل تودههاى بومى گندم ايران را از نقاط مختلف كشور جمع آورى كرد و سپس به بررسى خواص ژنتيكى و اصلاح آنها پرداخت. پس از وى منصور عطايى بطور گستردهتر به ادامه كار احمد حسين عدل براى مطالعات ژنتيكى و اصلاح گندم پرداخت و با به كار بستن شيوه انتخاب شجرهای نخستين ارقام اصلاح شده گندم در كشور به نام هاى “شاه پسند“ و “عطايى“ را به دست آورد (امیدی و همکاران،1390). پس از آن هم تحقیقات زیادی انجام شده و حاصل آن آزاد شدن حدود 70 واریته و رقم بوده است. اهداف اصلی برنامه های اصلاح نژاد گندم، افزایش پتانسیل عملکرد، ثبات و سازگاری و افزایش مقاومت به تنشهای زنده و غیر زنده مانند آفات و بیماریها میباشد (Asadi, 2007). در این تحقیق بدلیل اینکه تا کنون در استان لرستان بر روی بررسی مقاومت ارقام گندم نان نسبت به جدایههای زنگ قهوهای آزمایشی صورت نگرفته بود لازم بود که مقاومت برخی ارقام گندم (30 رقم تجاری با رقم بولانی به عنوان شاهد) نسبت به یک جدایه (نژاد) زنگ قهوهای مورد بررسی قرار گیرد و تحقیق با اهداف زیر اجرا شد:
اهداف تحقيق:
1- ارزیابی 30 رقم گندم از لحاظ مقاومت به بیماری زنگ قهوهای.
2- ارزيابي تنوع ژنتيكي براي عملكرد در ارقام گندم با بهره گرفتن از روشهای آماری چند متغیره.
3- بررسی عملكرد دانه و اجزاء عملکرد و تعیین رابطه بین عملکرد دانه با اجزاء عملکرد (تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن صد دانه، طول سنبله و…) با بهره گرفتن از روشهای آماری چند متغیره.
فرضیات تحقیق:
1- 30 رقم گندم مورد آزمایش، مقاومت یکسانی نسبت به بیماری زنگ قهوهای دارند.
2- تنوع ژنتيكي براي صفات مهمي از قبيل عملكرد و اجزا عملکرد، در ارقام گندم وجود دارد.
3- تنوع ژنتيكي براي صفات عملكرد و اجزا عملکرد تحت شرایط استرس و طبیعی تفاوتی دارد.
1-1 اهمیت محصول:
بیشتر محصول گندم دنیا از گونههای Triticum aestivum و Triticum durum حاصل می شود. گندم معمولی یا گندم نان با نام علمیTriticunm aestivum که در سال 1853 توسط واویلف نامگذاری شد، جز گروه گندمهای هگزاپلوئید است و دارای گسترش و پراکندگی زیادی در جهان بوده و غالبترین گونه به حساب میآید که دارای چندین هزار رقم زراعی است و در مناطق مختلف دنیا و تحت شرایط اقلیمی متفاوت کشت می شوند (Paulsen and James, 2008).
سابقه کشت گندم به 10 تا 15 هزار سال پیش از میلاد میرسد. اجداد وحشی گندم در منطقه خاورمیانه، غرب ایران، شرق ترکیه و شمال عراق پیدا شده و هم اکنون هم در این مناطق وجود دارند. بسیاری از پژوهشگران خاستگاه گندم را منطقه هلال حاصلخیز دانسته اند (امام، 1386). منشاء گندم را جنوب غربی آسیا میدانند، شواهد تاریخی نشان میدهد که گندم در زمانهای بسیار قدیم و قبل از تاریخ، مصرف خوراکی داشته، سیاحان و تجار اولیه، گندم را به اروپا و مهاجران اروپایی در قرن هفدهم گندم را به قاره آمریکا بردهاند. در دنیای امروز گندم نه تنها یک ماده غذای اساسی و مهم است بلکه از لحاظ سیاسی نیز از اهمیتی هم پایه نفت و حتی برتر از آن برخوردار است. باید گفت سلاح گندم از سلاح نظامی قدرتمندتر است. اهمیت گندم به لحاظ استراتژیک بودن در سقوط دولت آلنده شیلی و متلاشی شدن روسیه شوروی ابر قدرت شرق کاملا مشخص است. اهمیت سیاسی و اقتصادی غلات بویژه گندم از آنجا ناشی میشود که صادر کنندگان غلات گروهی متشکل و منسجم میباشند، در حالیکه تزلزل و تکروی در بین کشورهای صادر کننده نفت کرارا مشاهده شده است (بهنیا، 1373).
امروز کشورهای صادر کننده گندم به “قدرت سبز” مشهورند، تحریمهای غذایی نیز حربه این قدرت به شمار میرود، در حالیکه انبارها و سیلوهای کشورهای تولید کننده عمده و شرکتهای چند ملیتی صادرکننده انباشته از ذخایر مازاد گندم است، مردم کشورهای آفریقایی در تب و تاب قحطی میسوزند. از آنجا که استقلال سیاسی بدون استقلال اقتصادی میسر نیست، استکبار جهانی پیوسته کوشیده است از حربه مواد غذایی علیه ملتها استفاده نماید، لذا برای مردم جهان دو راه باقی میماند، نخست کنترل شدید جمعیت و دوم مواد غذايي بیشتري تولید كنند. در مورد کنترل جمعیت در کشور ما، هرچند در سالهای اخیر از روند افزایش بی رویه جمعیت تا حدودی ممانعت بعمل آمده است، با این حال با نرخ فعلی رشد جمعیت، توفیق حاصل از افزایش مواد غذایی خیلی زود خنثی و بی اثر میشود، برای رسیدن به خودکفایی و توسعه پایدار باید جمعیت کشور از نرخ رشد معقول و منطقی برخوردار باشد. تولید بیشتر از راه های زیر حاصل می شود( بهنیا، 1373):
الف) ایجاد انگیزه Stimulus factors
ب)اضافه کردن سطح زیر کشت Extensive agriculture
ج)بالا بردن میزان عملکرد در واحد سطح Intensive agriculture
د) جلوگیری از ضایعات Praventing from the wastes
فرآوردههای گندم با تامین بیش از 40 درصد کالری و 50 درصد پروتئین مورد نیاز هر فرد در جیره غذایی جامعه ایران اهمیت و نقش حیاتی دارد و مصرف متوسط سرانه آن 150 کیلوگرم است (بهنیا، 1373).
اهمیت غذایی گندم بیشر مربوط به خواص فیزیکی و شیمیایی موادی است که دانه آن را تشکیل میدهند، مهمترین موادی که در ترکیبات شیمیایی دانه و کاه وجود دارند عبارتند از: آب ،نشاسته، قند، چربی، سلولز، نمکهای معدنی، پروتئینها، ویتامینها و گلوتن که مهمترین ماده پروتئینی است که از گلیادین (Gliadin) و گلوتنین (Gelotenin) تشکیل شده و حدود 80 درصد پروتئین گندم را تشکیل میدهد. ویتامینهای موجود در گندم عبارتند از: ویتامین B1 (تیامین)، ویتامین B2 (ریبوفلاوین)، ویتامین B6 (پریدوکسین)، نیاسین، ویتامینE و اسیدپانتوتنیک که همه این مواد از نظر تغذیهای دارای اهمیت بسیاری هستند (بهنیا، 1373).
گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است و معروف است که هر روز در نقطهای از کرهی زمین کاشت و در همان روز در نقطه دیگر برداشت می شود. این امر حاکی از توانایی سازش بسیار زیاد این گیاه با اقلیمهای گوناگون است، به گونهای که گندم را از فنلاند در نیمکرهی شمالی تا آرژانتین در نیمکره جنوبی کشت می کنند (امام، 1386).
ميزان توليد، سطح زير كشت و متوسط عملكرد گندم در جدول 1 آورده شده است.
جدول1-1: سطح زیر کشت ، متوسط عملکرد و میزان تولید گندم در دنيا، کشور و استان لرستان در سال زراعی 90-1389
منبع | كل توليد (تن) | متوسط تولید (كيلوگرم در هكتار) | سطح زير كشت (هكتار) | مناطق كشت گندم |
FAO; 2012 | 674884372 | 755/3115 | 216603832 | دنيا |
آمارنامه جهاد کشاورزی، 1390 | 12339359 | 1935 |