وبلاگ

امام علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) که در این پژوهش به دنبال شناخت او از منظر قرآن هستیم، خود از قرآن چنین یاد می‌کند:
«ان الله تعالی انزل کتابا هادیا، بین فیه الخیر والشر فخذوا نهج الخیر تهتدوا و اصدفوا عن سمت الشر تقصدوا؛ همانا خداوند متعال کتابی هدایت‌گر فرو فرستاده که مرزهای خیر و شر به‌روشنی در آن بیان‌شده است، پس سمت و راه خیر را پیش بگیرید تا هدایت یابید و از سمت شر روی برتابید تا در خط مستقیم و تعادل قرار یابید»^[۹۸].
و نیز می‌فرماید:
«واعلموا ان هذا القرآن هو الناصح الذی لایغش والهادی الذی لایضل و المحدث الذی لایکذب…؛ و بدانید که شما چراغی چونان قرآن فرا راه دارید که تنها ناصحی است که نصیحت خویش را به خیانت نمی‌آلاید و تنها هدایتگری است که هرگز به گمراهی نمی‌کشاند و تنها سخنگویی است که هیچ‌گاه سخن به‌دروغ نمی‌گوید»^[۹۹].
این بیان بلند از امیر توانای بیان، امام علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) در وصف قرآن است:
«تبیین «ثقل اکبر» توسط «ثقل اصغر» و معرفی «ثقل اصغر» به‌وسیله‌ی «ثقل اکبر» را می‌توان مصداقی از وصیت پیامبر بزرگ اسلام (صلی‌الله علیه و آله) در جدا نشدن این دو امانت بزرگ و جاودان از همدیگر دانست؛ ازآنجاکه این دو میراث ارزشمند رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) در کلام او در کنار همدیگر قرار گرفتند و آن دو باهم میزان هدایت قلمداد شدند و پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) از آن دو به «ثقلین» تعبیر فرمود، پس می‌توان وصف یکی را در حق دیگری به کاربرد. پس هنگامی‌که درباره‌ی قرآن «ثقل اکبر» در قرآن می‌خوانیم: «لایمسه الا المطهرون»^[۱۰۰] به‌جز پاکیزگان کسی حق نزدیک شدن و شناخت قرآن را ندارد، می‌توان به‌کارگیری این وصف را در حق اهل‌بیت (ثقل اصغر) شایسته دانست و گفت که جز پاکیزگان کسی حق و توان شناخت آن‌ ها را ندارد!»
حال که راهی برای شناخت آن بزرگواران جز قرآن وجود ندارد، برای شناخت آنان دست به آستان بلند قرآن دراز کرده و برای شناخت اولین آنان امام علی بن ابیطالب (علیه‌السلام)، از آن کتاب بزرگ آسمانی مدد می‌جوییم.

در سال امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)، گفتگو از علی (علیه‌السلام) و شناخت آن حضرت از زبان قرآن، بی‌شک حال و هوا و شور و صفای دیگری دارد.
اگرچه به دلایل خاصی نام علی (علیه‌السلام) به‌صراحت در قرآن نیامده است^[۱۰۱]، ولی به اقرار و اعتراف برخی از بزرگان اهل سنّت، آیات بسیاری در منزلت، شأن و جایگاه رفیع علی (علیه‌السلام) یا اهل‌بیت (علیهم‌السلام) نازل‌شده است و جای هیچ تردیدی نیست که این آیات درباره‌ی دیگران نازل نشده است. در این آیات به حوادث و رخدادهایی اشاره‌شده است که کسی جز علی (علیه‌السلام) یا اهل‌بیت (علیهم‌السلام) مصداق دیگری ندارند، اگرچه نباید از این نکته غفلت نمود که ممکن است در برخی موارد، معنای آیه معنایی عام باشد و ظاهر آیه، دیگران را نیز شامل شود، ولی به هر صورت، مصداق اکمل و اتم آن اهل‌بیت (علیهم‌السلام) یا شخص علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) است.
پیش‌ازاین گفته شد که به نقل ابن عباس، سی صد آیه از قرآن درباره علی (علیه‌السلام) و مدح او نازل‌شده است؛ ما در این مجموعه فقط به حدود سی آیه اشاره‌کرده‌ایم و بنابراین بوده که آیات روشن‌تر را گزینش نموده و به شأن نزول آن‌ ها اشاره‌کنیم.
اتفاقاً بخش عظیمی از شأن نزول‌ها را نیز با توجه به منابع معتبر اهل سنّت بیان کرده‌ایم، زیرا بر این باوریم که:
خوش‌تر آن باشد که سر دلبران
گفته آید در حدیث دیگران
۱-۱-۱-۴- آیه‌ی تبلیغ
«یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس ان الله لایهدی القوم الکافرین؛ ای پیامبر، آنچه را از جانب پروردگارت بر تو نازل‌شده ابلاغ کن که اگر نکنی پیامش را نرسانده‌ای و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه می‌دارد؛ آری، خدا گروه کافران را هدایت نمی‌کند»^[۱۰۲].
به‌تصریح همه‌ی علمای شیعه در کتاب‌های تفسیر و حدیث و تاریخ و نیز بسیاری از علمای اهل سنّت^[۱۰۳]، این آیه در شأن علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) نازل‌شده است.
شأن نزول
این آیه مربوط به داستان غدیر است؛ علامه امینی (رحمت‌الله علیه) در «الغدیر»، حدیث غدیر را از ۱۱۰ نفر از صحابه ویاران پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) با اسناد و مدارک معتبر نقل می‌کند که شأن نزول آن به‌طور مختصر به این شرح است:
در آخرین سال عمر پیامبر (صلی‌الله علیه و آله)، مراسم حجه الوداع باشکوه هرچه‌تمام‌تر در حضور پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) به پایان رسید، نزدیکی‌های ظهر و در میان بیابان‌های خشک و سوزان، «غدیر خم» از دور نمایان شد.
آن روز درست هشت روز از عید قربان می‌گذشت. ناگهان دستور توقف از طرف پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) به همراهان داده شد. آنانی که پیشاپیش حرکت می‌کردند به عقب فراخوانده شدند و منتظر رسیدن کسانی شدند که از کاروان عقب‌افتاده بودند.
مردم نماز را با رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) اقامه کردند. در آن گرمای سوزان، سایبانی برای پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) درست کردند و پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) به آن‌ ها اطلاع داد که همه باید برای شنیدن یک پیام تازه‌ی الهی خود را آماده کنند. چون مردمانی که در نقاط دورتری بودند، چهره‌ی مبارک رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) را نمی‌دیدند، برای پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) منبری از جهاز شتران ترتیب داده شد و پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) بر فراز آن قرار گرفت.
پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) پس از حمد و سپاس پروردگار، مردم را مخاطب ساخت و چنین فرمود: من به همین زودی دعوت خدا را اجابت کرده و از میان شما می‌روم، من مسئولم و شما هم مسئولید! شما درباره‌ی من چگونه شهادت می‌دهید؟ مردم صدا بلند کردند و گفتند: «نشهد انک قد بلغت و نصحت و حمدت فجزاک الله؛ ما گواهی می‌دهیم که تو وظیفه رسالت را به انجام رسانیدی و شرط خیرخواهی را به‌جا آوردی و آخرین تلاش و کوشش خود را درراه هدایت ما نمودی! خداوند تو را جزای خیر دهد!»
سپس پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) از آنان اقرار به یگانگی خدا و رسالت خویش و حقانیت رستاخیز و برانگیخته شدن مردگان گرفت و فرمود: خداوندا گواه باش! و خطاب به آنان فرمود:
«اکنون بنگرید با این دو چیز گران‌مایه و گران‌قدر که در میان شما به یادگار می‌گذارم چه خواهید کرد: اول ثقل اکبر، کتاب خدا و دومین آن‌ ها خاندان من؟! خداوند لطیف به من خبر داده که این دو هرگز از هم جدا نمی‌شوند تا در بهشت به من بپیوندند. از این دو پیشی نگیرید که هلاک می‌شوید و عقب نیفتید که باز هلاک خواهید شد!»
ناگهان مردم دیدند که پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) با نگاه کردن به اطراف گویی در جستجوی کسی است؛ همین‌که چشمش به علی (علیه‌السلام) افتاد، خم شد و دست او را گرفت و بلند کرد، آن چنانکه سفیدی زیر بغل هر دو نمایان شد و همه مردم ایشان را دیدند. در اینجا پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) فرمود: «ایها الناس من اولی الناس بالمؤمنین من انفسهم; چه کسی از همه‌ی مردم نسبت به مؤمنین از خود آن‌ ها سزاوارتر است؟» گفتند: خدا و پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) داناترند! پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) فرمودند: خدا، مولا و رهبر من است و من مولا و رهبر مؤمنانم و نسبت به آن‌ ها از خودشان سزاوارترم! سپس فرمود: «فمن کنت مولاه فعلی مولاه» و سر به آسمان بلند کرد و عرض کرد: «اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و احب من احبه و ابغض من ابغضه وانصر من نصره واخذل من خذله و ادر الحق معه حیث دار؛ خداوندا، دوستان او را دوست بدار و دشمنان او را دشمن بدار! محبوب بدار آن‌کسی که او را محبوب دارد و دشمن بدار آن‌کس که او را دشمن دارد. یارانش را یاری کن و آن‌ ها را که ترک یاری‌اش کنند، از یاری خویش محروم ساز و حق را هر جا که اوست قرار بده!»
و در پایان تأکید فرمودند که حاضران به کسانی که حضور نداشتند این مطلب را برسانند. پس‌ازاین، مردم (ازجمله ابوبکر و عمر) خطاب به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) می‌گفتند: آفرین بر تو باد! آفرین بر تو باد ای فرزند ابوطالب! تو مولا و رهبر من و تمام مردان وزنان باایمان شدی^[۱۰۴].
۲-۱-۱-۴- آیه‌ی ولایت
«انما ولیکم الله و رسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یؤتون الزکاه و هم راکعون؛ ولی شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند؛ همان کسانی که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند»^[۱۰۵].
در کتاب شریف «الغدیر» علامه امینی (رحمت‌الله علیه) نام بخشی از بزرگان اهل سنّت را که شأن نزول این آیه را درباره‌ی علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) دانسته‌اند ذکر کرده است^[۱۰۶]. و همه‌ی علمای شیعه، شأن نزول این آیه را درباره‌ی علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) می‌دانند.
شأن نزول
سیوطی در «الدر المنثور» در ذیل این آیه از ابن عباس نقل می‌کند که علی (علیه‌السلام) در رکوع نماز بود که سائلی تقاضای کمک کرد و آن حضرت انگشترش را به او صدقه داد. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) از او پرسید: چه کسی این انگشتر را به تو صدقه داد؟ اشاره به علی (علیه‌السلام) کرد و گفت: آن مرد که در حال رکوع است! در این هنگام آیه‌ی «انما ولیکم الله و رسوله…» نازل شد^[۱۰۷].
۳-۱-۱-۴- آیه‌ی اولی الامر
«یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الامر (اوصیای پیامبر) را».
شأن نزول
مفسر معروف «حاکم حسکانی حنفی نیشابوری»، ذیل این آیه، پنج حدیث نقل کرده است که در همه‌ی آن‌ ها عنوان «اولی الامر» بر علی (علیه‌السلام) تطبیق شده است. در نخستین حدیث، از خود آن حضرت نقل می‌کند که وقتی پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) فرمود: شرکای من کسانی هستند که خداوند آن‌ ها را قرین خود و من ساخته و درباره‌ی آن‌ ها آیه‌ی «یا ایها الذین آمنوا اطیعوا الله» را نازل کرده است، از آن حضرت پرسیدم: «یا نبی‌الله من هم؛ ای پیامبر خدا، اولی الامر کیان‌اند؟» «قال: انت اولهم؛ فرمود: تو نخستین آن‌ ها هستی»^[۱۰۸].
در بعضی از روایات اهل سنّت، نام ائمه دوازده‌گانه‌ی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) یک‌به‌یک آمده است^[۱۰۹].
۴-۱-۱-۴- آیه‌ی صادقین
«یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و با صادقان باشید»^[۱۱۰].
شأن نزول
مفسر معروف، سیوطی در «درالمنثور» از ابن عباس نقل می‌کند که در تفسیر آیه‌ی «اتقوا الله و کونوا مع الصادقین» گفت: «مع علی بن ابی‌طالب؛ با علی بن ابی‌طالب باشید»^[۱۱۱].
در بیان شأن نزول این آیه احادیث دیگری هست که در کتب هر دو مکتب (اهل‌بیت و اهل سنّت) آمده است^[۱۱۲].
نکته حائز اهمیت در اینجا این است که دستور خداوند به اینکه مؤمنان همواره باید با صادقان باشند، دستوری است مطلق و بدون هیچ‌گونه قید و شرطی، این معنا جز در مورد معصومین (علیهم‌السلام) امکان‌پذیر نیست؛ زیرا غیر معصوم ممکن است خطا کند و در آن حال باید از او جدا شد. کسی که در همه حال می‌توان در کنار او و پیرو او بود، جز انسان معصوم کسی نخواهد بود؛ بنابراین منظور از صادقین در این آیه، هر فرد راست‌گویی نیست، بلکه صادقانی است که سخن خلاف - نه عمداً و نه از روی سهو - در گفتار آن‌ ها راه ندارد.
با الهام از این آیه و تفسیر آن به همراهی با علی (علیه‌السلام) و فرزندان معصوم او، «دکتر محمد تیجانی» نام یکی از کتاب‌های خود را «لاکون مع الصادقین» هدفم این است که با صادقان باشم! گذارده که تأثیر عجیبی در بسیاری از مسلمین کرده است.
۵-۱-۱-۴- آیه‌ی قربی
«قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی؛ بگو: من هیچ پاداشی از شما برای رسالتم درخواست نمی‌کنم، جز دوست داشتن نزدیکانم (اهل‌بیتم)»^[۱۱۳].
در ذیل این آیه، روایات فراوانی، در منابع اهل سنّت و شیعه نقل‌شده است که در تفسیر و تبیین مفهوم آیه‌ی شریفه می‌توان از آن‌ ها کمک گرفت.
شأن نزول
«حاکم حسکانی» که از دانشمندان معروف قرن پنجم هجری است، در شواهد التنزیل از «سعید بن جبیر» از ابن عباس چنین نقل می‌کند:
«لما نزلت قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی قالوا یا رسول‌الله من هولاء الذین امرنا الله بمودتهم! قال: علی و فاطمه و ولدهما؛ هنگامی‌که این آیه نازل شد اصحاب عرض کردند: ای رسول خدا، این‌ها کیست‌اند که خداوند ما را به محبت آن‌ ها امر کرده است؟ فرمود: علی و فاطمه و فرزندان آن دو (علیهم‌السلام) می‌باشند»^[۱۱۴].
نکته:
قرآن در سوره‌ی شعرا به نقل از پنج نفر از پیامبران الهی (نوح، هود، صالح، لوط و شعیب (علیهم‌السلام) می‌فرماید: «و ما اسئلکم علیه من اجر ان اجری الا علی رب العالمین» و از سوی دیگر در مورد شخص پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) می‌فرماید: «من از شما پاداشی تقاضا نمی‌کنم، مگر دوستی خویشاوندانم را!»
از طرفی، در آیه‌ی ۵۷ سوره‌ی فرقان باز در مورد پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) می‌خوانیم: «قل ما اسئلکم علیه من اجر الا من شاء ان یتخذ الی ربه سبیلا؛ بگو من در برابر ابلاغ رسالت هیچ‌گونه پاداشی از شما مطالبه نمی‌کنم، مگر کسانی که بخواهند راهی به‌سوی پروردگارشان برگزینند»؛ و باز در سوره‌ی سبأ آیه‌ی ۴۷ در مورد پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله) آمده است: «قل ما سئلتکم من اجر فهو لکم ان اجری الا علی الله».
سؤال این است که جمع‌کردن این آیات چهارگانه چگونه ممکن است؟

معادله (۳-۱۰) I_p(mA)=0.84 C_H2O2 (mM)+2.47 R²=0.998
معادله (۳-۱۱) I_p(mA)=1.61 C_H2O2 (mM)+0.42 R²=0.998
با در نظر گرفتن معادلات (۳-۷) و (۳-۸) حد تشخیص الکترود حاضر نسبت به هیدروژن پراکسید برابر با ^۷-۱۰×۹/۵ مولار محاسبه شد.
شکل (۳-۵۵ A) پاسخ آمپرومتری الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده GCE/TB را بعد از تزریق‌های متوالی هیدروژن پراکسید به محلول ۱/۰ مولار بافر فسفات با pH برابر ۰/۶، پتانسیل ثابت ۴۰۰- میلی‌ولت و سرعت چرخش ثابت نشان می‌دهد. با توجه به ولتاموگرام به‌دست آمده برای الکترود GCE/TB مشاهده می‌کنیم که بلافاصله بعد از هر تزریق هیدروژن پراکسید به محلول جریان به سرعت افزایش یافته و در کمتر از ۴ ثانیه به مقدار ثابت و پایداری می‌رسد که نشان دهنده پاسخ سریع و پایدار الکترود نسبت به هیدروژن پراکسید است و از این جریان پایا برای رسم منحنی تنظیم استفاده شده است. همان‌طور که در حاشیه‌این شکل نشان داده شده است در محدوده غلظت ^۷-۱۰×۹/۵ تا ^۱-۱۰×۰/۱ مولار از دو منحنی خطی تنظیم با معادلات زیر پیروی می‌کند که با توجه به آن‌ ها می‌توان جریان تولید شده را به غلظت هیدروژن پراکسید ربط داد.

در محدوده غلظتی بین ۰ تا ۰/۱۰ میلی‌مولار جریان با غلظت از معادله خطی زیر پیروی می‌کند
-I= 0.28 C (mM) + 0.81 R² =۰٫۹۹۹ معادله(۳-۱۲)
و در محدوده غلظتی بین ۰/۱۰ تا ۰/۱۰۰ میلی‌مولار جریان با غلظت از معادله خطی زیر پیروی می‌کند
-I=0.17 C (mM) – ۰٫۲۹ , R²=0.998 معادله(۳-۱۳)
در غلظت‌های بالاتر از ۰/۱۰۰ میلی‌مولار از هیدروژن پراکسید پاسخ الکترود از حالت خطی خارج و جریان ناپایدار می‌شود.
شکل ۳-۵۵- (A) آمپروگرام الکترود GCE/TB بعد از تزریق غلظت‌های مختلف هیدروژن پراکسید (سه تزریق ۵/۰ میلی‌مولار [ نماد a]، ۱۰ بار تزریق ۵/۱ میلی‌مولار [نماد b] و ۳ تزریق ۰/۶ میلی‌مولار [نماد c] به (x) الکترود اصلاح نشده کربن شیشه‌ای و (y) الکترود اصلاح شده با نیل بلو (B) آمپروگرام الکترود GCE/TB طی تزریق‌های متوالی ۰/۱۰ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید به محلول ۱/۰ مولار آمونیوم نیترات در pH برابر ۰/۶ در سرعت چرخش الکترود ثابت و پتانسیل ثابت ۴۰۰- میلی‌ولت. نمودار‌های داخل هر شکل مربوط به رسم منحنی تنظیم جریان کاتالیزوری بر حسب غلظت هیدروژن پراکسید می‌باشد.
در این‌جا نیز با توجه به معادله (۳-۷) و (۳-۸) حد تشخیص الکترود برابر با ۱/۲ میکرومولار محاسبه شد.
شکل (۳-۵۶ A) پاسخ آمپرومتری الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده GCE/TH را بعد از تزریق‌های متوالی ۱/۰ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید به محلول ۱/۰ مولار بافر فسفات محلول در pH برابر ۰/۶، پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت و سرعت چرخش ثابت نشان می‌دهد. با توجه به ولتاموگرام به‌دست آمده برای الکترود GCE/TH مشاهده می‌کنیم که بلافاصله بعد از هر تزریق هیدروژن پراکسید به محلول جریان به سرعت افزایش یافته و در ۴ ثانیه به مقدار ثابت و پایداری می‌رسد. این جریان پایا برای رسم منحنی تنظیم استفاده شده است. همان‌طور که در شکل (۳-۵۶ B) نشان داده شده است در محدوده غلظت ^۵-۱۰×۰/۵ تا ^۶-۱۰×۰/۴۵ مولار از دو منحنی خطی

شکل ۳-۵۶- (A) آمپروگرام الکترود GCE/TH بعد از تزریق‌های متوالی غلظت‌های ۱/۰ مولار هیدروژن پراکسید به محلول ۱/۰ مولار آمونیوم نیترات در pH برابر ۰/۶ در سرعت چرخش محلول ثابت و پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت و (B) منحنی تنظیم حاصل از آن.
تنظیم با معادلات زیر پیروی می‌کند که با توجه به آن‌ ها می‌توان جریان تولید شده را به غلظت هیدروژن پراکسید ربط داد.
در محدوده غلظتی بین ۰۵/۰ تا ۰/۸ میلی‌مولار جریان با غلظت از معادله خطی زیر پیروی می‌کند
I(µM)=0.27C_H2O2 (mM) + 0.09 R²=0.999 معادله(۳-۱۴)
و در محدوده غلظتی بین ۰/۸ تا ۰/۴۵ میلی‌مولار جریان با غلظت از معادله خطی زیر پیروی می‌کند
I(µM)=0.07C_H2O2 (mM) + 1.88 R²=0.996 معادله(۳-۱۵)
در غلظت‌های بالاتر از ۰/۴۵ میلی‌مولار از هیدروژن پراکسید پاسخ الکترود از حالت خطی خارج می‌شود
با در نظر گرفتن معادلات (۳-۷) و (۳-۸) حد تشخیص الکترود برابر با ۲/۲ میکرومولار محاسبه شد.
۳-۳-۱-۳-۴- بررسی پایداری و تکرارپذیری پاسخ الکترودهای اصلاح شده نسبت به احیای الکتروکاتالیزوری هیدروژن پراکسید.
دو شاخصه‌ی مهم در طراحی حسگرها و زیست‌حسگرها تکرارپذیری و پایداری پاسخ آن‌ ها است. در این کار به منظور بررسی تکرارپذیری حسگرهای ساخته شده در حین اندازه‌گیری‌های هیدروژن پراکسید، پاسخ آمپرومتری الکترودهای اصلاح شده پس از تزریق متوالی هیدروژن پراکسید به محلول مورد ارزیابی قرار گرفت.
۱۰ اندازه‌گیری پشت سر هم پاسخ آمپرومتری الکترود اصلاح شده با نیل بلو در غلظت ۰/۱ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید در محلول چرخان آمونیوم نیترات ۱/۰ مولار و در پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت، میزان RSD برابر ۶/۳% را نشان داد. همین بررسی در مورد تولوئیدین بلو در پتانسیل ثابت ۴۰۰- میلی‌ولت، میزان RSD برابر
۶/۳% و در مورد الکترود اصلاح شده با تیونین در پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت، میزان %RSD برابر ۱/۴ را نشان داد. همچنین به منظور بررسی میزان پایداری پاسخ حسگرهای ساخته شده در حین اندازه‌گیری‌های هیدروژن پراکسید، آمپروگرام الکترودهای اصلاح شده پس از تزریق هیدروژن پراکسید به محلول برای مدت زمان طولانی ثبت و مورد ارزیابی قرار گرفت. شکل (۳-۵۷A ) آمپروگرام الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده با حدواسط نیل بلو را در محلول چرخان آمونیوم نیترات ۱/۰ مولار بعد از تزریق ۰/۲ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید و در پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت نشان می‌دهد. همان‌طور که دیده می‌شود بلافاصله پس از تزریق هیدروژن پراکسید، جریان افزایش و به مقدار ثابتی می‌رسد و آمپروگرام حاصله برای مدت زمان حداقل ۱۰۰ دقیقه پاسخ آمپرومتری ثابتی را نشان می‌دهد. شکل (۳-۵۷ B) آمپروگرام الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده با حدواسط تولوئیدین بلو را در محلول چرخان آمونیوم نیترات ۱/۰ مولار بعد از تزریق ۵/۴ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید و در پتانسیل ثابت ۴۰۰- میلی‌ولت نشان می‌دهد. همان‌طور که دیده می‌شود بلافاصله پس از تزریق هیدروژن پراکسید، جریان افزایش و به مقدار ثابتی می‌رسد و آمپروگرام حاصله برای مدت زمان حداقل ۳۰ دقیقه پاسخ آمپرومتری ثابتی را نشان داد. شکل (۳-۵۷ C) نیز آمپروگرام الکترود کربن شیشه‌ای اصلاح شده با حدواسط تیونین را در محلول
شکل ۳-۵۷- آمپروگرام‌های الکترودهای اصلاح شده با (A) نیل بلو بعد از تزریق ۰/۱ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید در پتانسیل ثابت ۳۰۰- میلی‌ولت، (B) تولوئیدین بلو بعد از تزریق ۵/۴ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید در پتانسیل ثابت ۴۰۰- میلی‌ولت و © تیونین بعد از تزریق ۵/۰ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید در پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت به محلول ۱/۰ مولار آمونیوم نیترات و ۰۲/۰ مولار با pH برابر ۰/۶ و سرعت چرخش ثابت.
چرخان آمونیوم نیترات ۱/۰ مولار بعد از تزریق ۵/۰ میلی‌مولار هیدروژن پراکسید و در پتانسیل ثابت ۳۵۰- میلی‌ولت نشان می‌دهد. همان‌طور که دیده می‌شود بلافاصله پس از تزریق هیدروژن پراکسید، جریان افزایش و به مقدار ثابتی می‌رسد و آمپروگرام حاصله برای مدت زمان حداقل ۷ دقیقه پاسخ آمپرومتری ثابتی را نشان داد. پاسخ‌های آمپرومتری مشاهده شده در زمان‌های طولانی بیان‌گر پایداری طولانی مدت حسگرهای طراحی شده می‌باشد.
۳-۳-۱-۳-۵- بررسی گزینش پذیری الکترودهای GCE/NB و GCE/TB نسبت به احیای الکتروکاتالیزوری هیدروژن پراکسید.
یکی از مهمترین مشکلات در کاربرد عملی حسگر آمپرومتری امکان ایجاد مزاحمت سایر گونه‌هایی که در نمونه اصلی حضور دارند بر جریان مربوط به آنالیت می‌باشد. مزاحمت‌ دیگر گونه‌هایی که ممکن است در نمونه اصلی وجود داشته باشند در اندازه‌گیری آمپرومتری H₂O₂، در نسبت مزاحم به آنالیت ۱۰ به ۱ بررسی شد. نتایج این بررسی برای الکترودهای اصلاح شده با نیل بلو و تولوئیدین بلو در جدول (۳-۳) آورده شده است.
جدول ۳-۳- بررسی گونه‌های مزاحم در اندازه‌گیری هیدروژن پراکسید در نسبت مزاحم به گونه اندازه ­گیری ۱۰ به ۱ در شرایط بهینه اندازه‌گیری

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
بحر: رمل مثمن محذوف

از همین بیت اول درآمد همایون، توصیه به صبر است. باغبان پیر و باتجربه را در برابر خار هجران به صبوری دعوت می کند. واژه باغبان به عنوان اولین واژه بیت ،که مورد نظر شاعر است با حالتی بسیار مؤکد و با مصوتهای بلند بیان شده است که این نشان مقاومت و صبوری اوست در مقابل هجران گل. هرچند که لحن شکایت آمیز است، اما با استحکام و وقار هر چه تمام تر بیان می شود.

باز هم دعوت به تحمل است و از پریشانی ننالیدن در عین افتادن در دام عشق و اسارت. جالب توجه است که ظاهراً بیت در گوشه «قره باغ» که شباهتی به سه گاه و شاید هم «شکسته» دارد. خوانده شده است که با مضمون شعر بسیار مناسبت دارد!

این بیت در گوشه چکاوک اجرا شده است و دارای مضمونی انتقادی و سرزنش گونه است که در قالب سؤال بیان شده است. این بیت با گوشه چکاوک خیلی مناسب تلفیق شده است. رند عالم سوز را توصیه به احتراز و دوری جستن از هر گونه مصلحت اندیشی و کار ملک که در واقع به نوعی همان اندیشه سیاستمدارانه است، می نماید. با لحن و ملودی آواز همایون همخوانی و مناسبت دارد!

بلحاظ مضمون و اندیشه، توصیۀ به توکل به خداوند دارد و تکیه بر تقوی و دانش را که در واقع، نوعی خویشن پرستی است، کافری می داند. به لحاظ بیان مناسب واژه ها و تأکیدات، این بیت ویژگی خاص دارد. تأکید بر کلمه «کافریست» وآکسان گذاری مناسب بر روی حروف آن و تأکید وآکسان گذاری بر روی دو واژه «دَر طَریقَت» و حتی تأکید بر کلمه «تکیه» در اول بیت از ویژگی های تلفیق در این بیت است. همچنین کلمه ی «راهرو» که بیان کششی و مدید آن تداعیِ درازی و دوری (راه) را می کند. همچنین تأکید بر کلمه ی «هنر» و «توکل» از شاخص های هنر تلفیق در این بیت می باشد.

رهبری تحول گرا برای عملی شدن به چهار مولفه یا عامل که به عنوان عناصر تشکیل دهنده ‌این نظریه نیز شناخته شده اند نیاز دارد. این عوامل عبارتند از:

نفوذ آرمانی: سرافرازی، فرهمندی، احترام و فاداری بی چون و چرای پیروان از رهبری است که حس آرمانی را انتقال می دهد. نفوذ آرمانی باعث می‌شود که رهبران به عنوان یک الگوی رفتاری برای پیروان باشند.
ترغیب ذهنی: رفتار رهبر چالشی را برای پیروان ایجاد می‌کند که دوباره در مورد کاری که انجام می‌دهند، کوشش و تلاش نمایند و در مورد چیزی که می‌تواند انجام یابد، دوباره فکر کنند.
انگیزه الهام بخش: تاکید این نوع انگیزش بر انگیزه‌های درونی است نه بر مبادلات روزانه بین رهبر و پیرو.
ملاحظات فردی: توجه به تفاوت‌های فردی پیروان و ارتباط با تک تک آنها و تحریک آنان از طریق واگذاری مسئولیت‌ها می باشد(موغلی، ۱۳۸۱، ص ۷۹).
رهبری تحول گرا با ابعاد (نفوذ آرمانی، ترغیب ذهنی، انگیزه الهام بخش و ملاحظات فردی) توسط پرسشنامه و با طیف پنج گزینه‌ای لیکرت اندازه گیری می‌شود.
۱-۶-۲-۲) هوش هیجانی: ظرفیت یا توانایی سازماندهی احساسات و عواطف خود و دیگران، برای برانگیختن خود، و کنترل مؤثر احساسات خود و استفاده از آنها در روابط با دیگران (goleman, 1998, p. 317-318).
گولمن در سال ۲۰۰۱ با مطالعه ۶۰۰ مدیر، مدل خود را با عنوان شبکه قابلیت‌های هیجانی ارائه داد. مدل اولیه وی شامل ۵ بعد و ۲۵ مؤلفه بود که در سالهای بعد مدل خود را به ۴ مؤلفه و ۲۰ قابلیت تقلیل داد که به شرح زیر می باشد(kooker et al, 2007, p. 32):
خودآگاهی: آیا مدیر می‌تواند به طور صحیح احساسات خود را هر زمان که بروز می‌کند تشخیص دهد. مثل خودآگاهی هیجانی، خودارزیابی صحیح و اعتماد به نفس.
خود مدیریتی: آیا مدیر می‌تواند احساسات خود را به سمت نتایج مثبت سوق دهد همانند خودکنترلی هیجانی، وظیفه شناسی یا وجدان کاری، سازگاری، انگیزه توفیق طلبی و ابتکار عمل.
آگاهی اجتماعی: آیا مدیر می‌تواند به طور صحیح احساسات دیگران را هنگام رو در رویی با آنها یا در حین کار با آنها تشخیص دهد که عینیت آن به صورت همدلی، خدمت گرایی و آگاهی سازمانی است.
مدیریت روابط(مهارت‌های اجتماعی): آیا مدیر می‌تواند ارتباطات خود با دیگران را به طور مؤثر و سازنده‌ای مدیریت و به سمت نتایج مثبت هدایت کند. همانند پرورش دیگران، نفوذ، ارتباطات، مدیریت تعارض، تصویر سازی، تحلیل و تغییر، همکاری و کار تیمی(Nwokah & Ahiauzu, 2009, p. 865-867)
هوش هیجانی با ابعاد (خودآگاهی، خود مدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط) توسط پرسشنامه و با طیف پنج گزینه‌ای لیکرت اندازه گیری می‌شود.
۱-۷) قلمرو تحقیق
۱-۷-۱) قلمرو مکانی
در این تحقیق قلمرو مکانی کلیه شعب بانکهای استان گیلان است.
۱-۷-۲) قلمرو زمانی
پژوهش حاضر در نیمه دوم سال ۱۳۹۰ انجام می پذیرد.
۱-۷-۳) قلمرو موضوعی
پژوهش حاضر به بررسی رابطه هوش هیجانی و رهبری تحول گرا و اثربخشی تیمی در حوزه مدیریت رفتار سازمانی و منابع انسانی میپردازد.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۲-۱-۱) مقدمه
بخش اول
هوش هیجانی
یکی از منابع مهم در هر شرکتی، که بی شک یکی از مبناهای اصلی و اساسی توسعه است، همانا نیروی انسانی آن است که مجموعه‌ای از افراد با نیازهای بی شمار را در برمی گیرد. این افراد در صورت رفع نیازهایشان و داشتن انگیزه کافی، استعداد، توان و مهارت خود را در جهت خدمت به سازمان متبوعه به کار خواهند گرفت. اگر افراد در شرکت‌ها به خوبی عمل نکنند آنگاه آن شرکت در رسیدن به اهداف و انجام وظایف و مسؤلیت‌های خطیر خود با مشکلات عدیده مواجه خواهد شد. از آنجایی که کارکنان واحد بازاریابی و فروش، نقش اساسی و بنیادی در ایجاد یک کار اثربخش در واحد سازمانی را بر عهده دارند. لذا تأمین نیازهای مادی و معنوی آنان و نیز ایجاد یک فضای مناسب هیجانی در محل کار که احتمالاً زمینه ساز توسعه اثربخش بودن بیش از پیش آنهاست، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بنابراین می‌توان گفت که منابع انسانی مهمترین سرمایه‌های کسب و کار هستند و اقدامات و سیاست‌های پرسنلی خوب و صحیح به علاوه توانایی مدیر در استفاده از توانایی ها و انرژی های فیزیکی و ذهنی افراد مهمترین عوامل موفقیت سازمان‌ها هستند. نیروی انسانی یکی از عوامل کلیدی در بهبود اثربخشی شرکت‌های مختلف می باشد. این نیروی انسانی است که تصمیم می‌گیرد چگونه از زمان، تجهیزات، مواد و… موجود در شرکت استفاده کند و چگونه نیازهای مشتری را مرتفع کند. و از آن جایی که استفاده ار کار تیمی و گروهی در سازمان‌ها در حال افزایش است، کارکنان دریافتند که برای اینکه بتوانند در کنار سایر اعضای تیم مشغول به کار شوند، باید خود را با محیط کاری جدید هماهنگ کنند. لذا مدیران جهت سوق دادن تیم‌های جدید به سمت کار گروهی مفیدتر و مؤثرتر در یک واحد یا مجموعه به دنبال نفراتی با هوش هیجانی بیشتر و مهارت‌های بالا در برقراری ارتباطات انسانی می‌باشند.
۲-۱-۲) تاریخچه هوش هیجانی
حدود ۲۰۰۰ سال پیش افلاطون گفت: تمام یادگیری ها دارای یک ز
یر بنای هیجانی و هیجانی است. متاسفانه تفکر حاکم در این ۲۰۰۰ سال این بود که هیجان‌ها مانع انجام کار و تصمیم گیری هستند و تمرکز حواس را مختل می‌کنند (فرمانی، ۱۳۸۷، ۲۲).
ثوراندایک^[۳] استاد روان‌شناسی دانشگاه کلمبیا یکی از اولین کسانی بود که جنبه‌هایی از هوش هیجانی را تحت عنوان هوش اجتماعی مطرح کرد او هوش اجتماعی را شامل مؤلفه‌های وسیع و گسترده‌ای می‌دانست که هر یک به توانایی‌های مختلفی در زمینه هوش و ابعاد مختلف آن اشاره می‌کردند. در سال ۱۹۳۷ رابرت ثورندایک و سال استرن^[۴] تلاش‌های قبلی انجام شده توسط ای. ال. ثورندایک را مرور کردند و به معرفی سه حوزه متفاوت و در عین حال نزدیک به هوش اجتماعی پرداختند. اولین بخش اساساً به نگرش فرد نسبت به جامعه و مؤلفه‌های متفاوت آن (یعنی سیاست، اقتصاد و ارزش‌هایی مانند صداقت) بر می‌گردد. بخش دوم شامل دانش اجتماعی، تبحر در ورزش‌ها، موضوعات معاصر و اطلاعات پیرامون جامعه است. شکل سوم هوش اجتماعی میزان انطباق و سازگاری اجتماعی فرد را در بر می‌گرفت. درون‌گرایی و برون گرایی بر اساس پاسخ‌های فرد به پرسش‌نامه اندازه‌گیری می‌شد. الگوی رفتارگرایی از یک سو، و نهضت آزمون‌های بهره هوشی از سوی دیگر به مدت ۵۰ سال بر روان‌شناسی حاکمیت می‌کردند و این حاکمیت همراه با پشت کردن به ایده هوش هیجانی بود. البته ناگفته نماند که دیوید وشلر^[۵] (۱۹۵۲) همراه با گسترده کردن آموزه‌های بهره هوشی، توانایی‌های هیجانی را به عنوان بخشی از توانایی‌های معرّف هوش مورد تصدیق قرار می‌دهد (مولوی و صادق‌وندی، ۱۳۸۹، ۱۸).
گاردنر^[۶] با انتشار کتاب (قالب‌های ذهن) خود در برابر دیدگاه هوشمندی (دیدگاهی که معتقد بود مهمترین استعداد افراد بهره هوشی آنهاست) قد علم کرد. به گفته این کتاب، هوش واحد یکپارچه‌ای وجود ندارد که موفقیت در زندگی را تضمین کند. بلکه طیف گسترده‌ای از هوش که هفت نوع اصلی دارد (کلامی، ریاضی- منطقی، جسمانی، فضایی، موسیقی، درون فردی، برون فردی) می‌باشد (فرمانی، ۱۳۸۷، ۳۶).
در سال ۱۹۸۵ واین پاین^[۷] دانشجوی آمریکایی مقطع دکتری در رشته هنر، پایان‌نامه‌ای را به اتمام رساند که در آن از عنوان هوش هیجانی استفاده کرد. به نظر می‌رسد اولین اصطلاح هوش هیجانی در محافل علمی و آکادمیک به این دانشجو باز می‌گردد (خان محمدی، ۱۳۸۷، ۳۶).
وروون بارون^[۸] در سال ۱۹۸۸ گام‌های نخستین را در جهت ارزیابی هوش هیجانی به عنوان معیاری از سلامت برداشته است.
سپس در سال ۱۹۹۰، دو تن از استادان دانشگاه‌های آمریکا به نام‌های جان میر^[۹] و پیتر سالووی^[۱۰] بر اساس تحقیقات خودشان مقاله‌ای در زمینه هوش هیجانی به چاپ رساندند. آنها برای اثبات هوش هیجانی به عنوان هوش حقیقی به دنبال آزمون‌های جامع و فراگیر رفتند. هدف آنها این بود که آزمونی ایجاد کنند تا توانمندیهای افراد را در زمینه هیجانات و عواطف به شکل علمی اندازه‌گیری کند. تحقیقات نشان داد هوش ذهنی و هیجانی دو مقوله‌ای متفاوت می‌باشند که هر کدام مربوط به بخشی از فرایند ذهنی محسوب می‌شوند (خان محمدی، ۱۳۸۷، ۳۶).
دانیل گلمن^[۱۱] در ۱۹۹۵ با انتشار کتاب هوش هیجانی به آن شهرت بخشید. نظریه هوش هیجانی دانیل گلمن هوش درون فردی و بین فردی (در نظریه گاردنر) را گسترش داده و بر توانایی شناخت، درک و تنظیم و نظارت بر احساسات و هیجانات خود و دیگران و استفاده از آن در جهت هدایت افکار، اعمال و ارتباطات خود و دیگران تأکید می‌کند.
اگرچه نظریه هوش هیجانی مورد انتقاد برخی از روانشناسان قرار گرفته و آن را نه از مقوله هوش بلکه برخی صفات شخصی شمرده‌اند. اما این نظر در سالهای اخیر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته (فرمانی، ۱۳۸۷، ۲۳)
۲-۱-۳) تعریف هوش هیجانی
هوش هیجانی به عنوان متغیر مورد علاقه در مباحث سازمانی، تاریخچه نسبتا جدید دارد. با نگاهی اجمالی به نظرات آنتوناکیس^[۱۲] ، وی می گوید که هوش هیجانی برای رهبری خوب نیاز نیست، بلکه رهبران خوب می توانند از نیازهای هیجانی در نقش رهبری خوب استفاده نمایند. در متون منتشر شده به وسیله آنتوناکیس و همکارانش، آنها خاظر نشان ساختند که جنبه‌های ارتباطی رهبری بصورت ماهیتی بوسیله هیجان پیش بینی می گردد. نویسندگان زیادی وجود دارند که می گویند هوش هیجانی از طریق بهبود کار تیمی ، بر اثربخشی سازمانی موثر است. لوپز و همکارانش دریافتند که هوش هیجانی با اخساسات بین شخصی و گرایشات اجتماعی در تیم رابطه مثبت دارد. جردن و تروت^[۱۳] نیز به این نتیجه رسیدند که هوش هیجانی به طور مثبت عملکرد تیم را پیش بینی می کند(Jordan & Troth, 2010)
هوش هیجانی یک اصطلاح فراگیر است که مجموعه گسترده‌ای از مهارت‌ها و خصوصیات فردی را در برمی‌گیرد و معمولاً به مهارت‌های بین فردی و درون فردی اطلاق می‌گردد که فراتر از حوزه
‌های مشخصی از دانش‌های پیشین، بهره هوشی و مهارت‌های فنی یا حرفه‌ای می‌باشد.
همانند تعریف هوش، در تعریف هوش هیجانی اتفاق نظر میان روانشناسان وجود ندارد و برای تعریف آن از ویژگی‌هایش استفاده می‌شود (خائف الهی و دوستا، ۱۳۸۲، ۵۳).
صاحب نظران، هوش هیجانی را با توجه به ویژگی‌ها و کارکردهای آن به صورت زیر تعریف کرده‌اند:
مایر و سالوی^[۱۴]، هوش هیجانی را توانایی ارزیابی، بیان و تنظیم احساسات خود و دیگران استفاده کارآمد
از آن تعریف می‌کنند.

۳-۱۱- جمع بندی ۷۷

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده‌ها

مقدمه: ۷۹
۴-۱- یافته‌ها ۷۹
۴-۱-۱- تحلیل‌های آماری توصیفی ۷۹
۴-۱-۱-۱- جنسیت ۷۹
۴-۱-۱-۲- سن ۸۰
۴-۱-۱-۳- میزان تحصیلات ۸۱
۴-۱-۱-۴- سابقه خدمت ۸۲
۴-۱-۱-۵- نوع مشتری ۸۳
۴-۲-۲- تحلیل های آماری استنباطی ۸۴
۴-۲-۲-۱-بررسی فرض نرمال بودن داده‌ها با بهره گرفتن از آزمون کولموگرف- اسمیرنوف ۸۴
۴-۲-۲-۲- آزمون فرضیه‌های پژوهش ۸۵
۴-۲-۲-۲-۱- فرضیه اصلی ۸۵
۴-۲-۲-۲-۲- فرضیه فرعی اول. ۸۵
۴-۲-۲-۲-۳- فرضیه فرعی دوم. ۸۶
۴-۲-۲-۲-۴- فرضیه فرعی سوم. ۸۷
۴-۲-۲-۲-۵- تجزیه و تحلیل آزمون مربوط به فرضیه اصلی ۸۸
۴-۲-۲-۳-بررسی مقایسه ای اهمیت عوامل سه گانه فرهنگ کیفیت محوری تأثیرگذار در رضایت مشتریان بانک کشاورزی استان گیلان از دیدگاه نمونه تحت مطالعه: ۹۰
۴-۲-۲-۴- مقایسه فرضیات پژوهش بر اساس متغیرهای دموگرافیک ۹۱
۴-۲-۲-۴-۱- بررسی وجود تفاوت در فرهنگ کیفیت محوری و ابعاد آن بر اساس جنسیت ۹۱
۴-۲-۲-۴-۲- بررسی وجود تفاوت در بین فرهنگ کیفیت محوری و ابعاد آن افراد نمونه گیری شده بر اساس محدوده سنی ۹۲
۴-۲-۲-۴-۳- بررسی وجود تفاوت در فرهنگ کیفیت محوری و ابعاد آن افراد نمونه گیری شده بر اساس میزان تحصیلات ۹۳
۴-۲-۲-۴-۴- بررسی وجود تفاوت در فرهنگ کیفیت محوری و ابعاد آن افراد نمونه گیری شده بر اساس سابقه خدمت ۹۵
۴-۲-۲-۴-۵-بررسی وجود تفاوت در فرهنگ کیفیت محوری و ابعاد آن بر اساس نوع مشتری ۹۶

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادها

مقدمه ۹۹
۵-۱- نتایج حاصل از یافته های تحقیق ۱۰۰
۵-۱-۱- بحث درباره‏ی نتایج حاصل از آزمون کالموگروف-اسمیرنوف ۱۰۰
۵-۱-۲- بحث درباره‏ی نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق ۱۰۰
۵-۱-۲-۱- نتایج حاصل از فرضیه اصلی ۱۰۰
۵-۱-۲-۲- نتایج حاصل از فرضیه فرعی اول ۱۰۱
۵-۱-۲-۳- نتایج حاصل از فرضیه فرعی دوم ۱۰۱
۵-۱-۲-۴- نتایج حاصل از فرضیه فرعی سوم ۱۰۲
۵-۲- نتیجه گیری کلی ۱۰۲
۵-۳- پیشنهادهای تحقیق ۱۰۳
۵-۳-۱- پیشنهادهای مبتنی بر نتایج فرضیه ها ۱۰۳
۵-۳-۲- پیشنهاد به محققان آینده ۱۰۵

پیوست‌ها

پیوست شماره ۱، پرسشنامه مورد استفاده ۱۰۸
پیوست شماره ۲، نتایج خروجی های نرم افزار spss 112

فهرست منابع

منابع فارسی : ۱۲۵
منابع لاتین ۱۲۸
چکیده انگلیسی ۱۳۰

فهرست جداول

جدول ۲-۱: ویژگی های کایزن و نوآوری ۴۲
جدول ۳-۱: مشخصات جامعه آماری ۷۱
جدول ۳-۲: مشخصات جمعیت نمونه ۷۳
جدول ۳-۳: اجزای پرسشنامه ۷۴