بررسی ادبی و موسیقایی هفت اثر از آثار موسیقی استاد محمدرضا شجریان، مندرج در کتاب خسرو خوبان- قسمت ۲۰
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
بحر: رمل مثمن محذوف
۱- باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش ی ردیف آوازی: درآمد همایون (جمله اول) | برجفای خار هجران صبر بلبل بایدش ی . |
از همین بیت اول درآمد همایون، توصیه به صبر است. باغبان پیر و باتجربه را در برابر خار هجران به صبوری دعوت می کند. واژه باغبان به عنوان اولین واژه بیت ،که مورد نظر شاعر است با حالتی بسیار مؤکد و با مصوتهای بلند بیان شده است که این نشان مقاومت و صبوری اوست در مقابل هجران گل. هرچند که لحن شکایت آمیز است، اما با استحکام و وقار هر چه تمام تر بیان می شود.
۲-ای دل اندر بند زلفش از پریشانی منال ردیف آوازی: درآمد همایون (جمله دوم) | مرغ زیرک چون به دام افتد تحمل بایدش |
باز هم دعوت به تحمل است و از پریشانی ننالیدن در عین افتادن در دام عشق و اسارت. جالب توجه است که ظاهراً بیت در گوشه «قره باغ» که شباهتی به سه گاه و شاید هم «شکسته» دارد. خوانده شده است که با مضمون شعر بسیار مناسبت دارد!
۳- رند عالم سوز را با مصلحت بینی چه کار؟ ع ردیف آوازی:جمله اول چکاوک | کار ملک است آن که تدبیر تأمل بایدش ن |
این بیت در گوشه چکاوک اجرا شده است و دارای مضمونی انتقادی و سرزنش گونه است که در قالب سؤال بیان شده است. این بیت با گوشه چکاوک خیلی مناسب تلفیق شده است. رند عالم سوز را توصیه به احتراز و دوری جستن از هر گونه مصلحت اندیشی و کار ملک که در واقع به نوعی همان اندیشه سیاستمدارانه است، می نماید. با لحن و ملودی آواز همایون همخوانی و مناسبت دارد!
۴- تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست م ردیف آوازی: اوج چکاوک جمله دوم | راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش م |
بلحاظ مضمون و اندیشه، توصیۀ به توکل به خداوند دارد و تکیه بر تقوی و دانش را که در واقع، نوعی خویشن پرستی است، کافری می داند. به لحاظ بیان مناسب واژه ها و تأکیدات، این بیت ویژگی خاص دارد. تأکید بر کلمه «کافریست» وآکسان گذاری مناسب بر روی حروف آن و تأکید وآکسان گذاری بر روی دو واژه «دَر طَریقَت» و حتی تأکید بر کلمه «تکیه» در اول بیت از ویژگی های تلفیق در این بیت است. همچنین کلمه ی «راهرو» که بیان کششی و مدید آن تداعیِ درازی و دوری (راه) را می کند. همچنین تأکید بر کلمه ی «هنر» و «توکل» از شاخص های هنر تلفیق در این بیت می باشد.
۵- با چنین زلف و رخش بادا نظر بازی حرام ردیف های آوازی: گوشه بیداد م جمله اول رضوی |
فرم در حال بارگذاری ...