وبلاگ

استفاده نامشروع از کودک در زمینه مواد مخدر

کودکان و نوجوانان به لحاظ موقعیت اجتماعی و وضعیت آسیب پذیر جسمانی بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به اعتیاد و مواد مخدر قرار دارند. از این رو آموزش و پرورش نقش بسیار مهمی در پیشگیری از اعتیاد کودکان دارد، به طوری که در همین راستا وظایفی بر عهده آموزش وپرورش در ماده 5 آیین نامه پیشگیری از اعتیاد، درمان معتادان به مواد مخدر در نظر گرفته شده که می توان به برخی از آن ها اشاره نمود:

1-افزایش آگاهی پرسنل اداری و آموزشی ، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان جهت پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر

2-شناسایی دانش آموزان و اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از اعتیاد. البته در خصوص دانش آموزانی که والدین آن ها قاچاق و یا اعتیاد به مواد مخدر را دارند نیز شامل می شود.

3-مقنن در سال 1367 در ماده 18 قانون مبارزه با مواد مخدر حمایت خاصی از کودکان نموده بود به طوری که در ماده 18 اشاره شد: «هر گاه شخصی با انگیزه و به قصد معتاد کردن دیگری باعث اعتیاد وی به مواد مذکور در ماده 8 شده باشد برای بار اول به 5 تا 10 سال و برای بار دوم به 10 تا 20 سال حبس و در صورت تکرار به حکم اعدام محکوم خواهد شد» اما قانونگذار در اصلاحات سال 1376 ماده 18 را حذف نموده است ولیکن با توجه به اهمیت موضوع و بازنگری در قانون لازم به نظر می رسد.

چون فروش مواد مخدر دارای سود فراوان است بنابراین قاچاقچیان سعی می کنند که نوجوانان و جوانان را به آن معتاد سازند تا بدین وسیله هم خود از لحاظ جنسی از آن بهره مند شوند و هم به وسیله آن ها جنس خود را به فروش برسانند. از طرف دیگر قاچاقچیان مواد مخدر، اطفال معصوم و بی گناه را اغفال و با شرکت و همدستی آنان به فعالیت های نامشروع خود ادامه می دهند و مطمئن هستند که اطفال در صورت ارتکاب جرم از پرداخت جزای نقدی معاف و محکومیت های طویل المدت در مورد آنان اجرا نخواهند شد.

با توجه به این که قاچاق مواد مخدر توسط اطفال در جهان بیشتر شده ولیکن دولت ها توجه کمتری به این مسئله مهم دارند. البته این پدیده در کشورهای در حال توسعه به لحاظ وضعیت نابسامان اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی بیشتر دیده می شود.

از عمده دلایل استفاده از کودکان در فعالیت های نامشروع به خصوص قاچاق مواد مخدر به دلیل عدم مسئولیت کیفری اطفال و متعاقب آن عدم تعقیب و مجازات آنان می باشد.

شمار پیچیدگی معضلات همزمان موجود در خانواده، اغلب فهم اثر کامل استفاده افراطی بر کودک آزاری را دشوار می کند. استفاده افراطی از مواد و کودک آزاری اغلب همزمان با دیگر مشکلات، از جمله بیماری های روانی، ایدز یا دیگر معضلات پزشکی، خشونت خانگی فقر و کودک آزاری قبلی می باشند. این معضلات هم زمان، به طور زیادی ایجاد کننده وضعیت های پیچیده ای هستند که حل آن ها دشوار می باشد. قانونگذار ایرانی به این مؤلفه توجه کرده و یکی از موارد و مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را که بر اساس آن صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی کودک در معرض خطر قرار می گیرد، اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار است.

ذکر این نکته حائز اهمیت می باشد که برابر کنوانسیون حقوق کودک که ایران نیز آن را امضاء و به آن پیوسته است سوء استفاده از اطفال در قاچاق مواد مخدر مورد توجه قرار گرفته است.

ماده 18 لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان اشعار می دارد: هر گونه خرید ، فروش و بهره کشی جرم محسوب و مرتکب به دو تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد و همچنین ماده 19 همین لایحه مقرر می دارد خرید و فروش و قاچاق و یا انتقال اعضاء و جوارح کودک و نوجوان جرم محسوب و در صورت عدم شمول مقررات قصاص، مرتکب به دو تا ده سال حبس محکوم می شود.

- شامبیاتی ، هوشنگ، بزهکاری اطفال و نوجوانان، ص 150

- زینالی، امیر حمزه، ابعاد حقوق و جرم شناختی حمایت از کودکان و نوجوانان در معرض خطر،تهران، روزنامه رسمی، چاپ اول، 1388، ص 70

کودک آزاری در نظام کیفری ایران