وبلاگ

هر معلمی به این مسأله کاملاً واقف است که برای اجرای یک تدریس موفق و دریافت بازخورد مناسب، باید برای یادگیرنده ایجاد انگیزه نماید تا یادگیرنده با توجه و علاقه بیشتری به فراگیری درس بپردازد. فناوری اطلاعات، کاربرد انکارناپذیر و مؤثری را در این زمینه دارد و می تواند انگیزه های دو چندان در میان دانش آموزان ایجاد نماید. یادگیری، معلول انگیزه های متفاوتی است. یکی از این انگیزه‌ها که نقش مهمی در جریان یادگیری دارد، میل و رغبت شاگرد به آموختن است. رغبت، محرکی است که نیروی فعالیت را افزایش می دهد. برای اینکه شاگردان در ضمن یادگیری فعال باشد، باید به موضوعی که می خواهند فرابگیرند، علاقه مند باشند(شعبانی، ۱۳۸۳: ۱۶). فناوری اطلاعات این امکان را به معلم می دهد که با طرح های ابتکاری هیجان آور، دانش آموزان را به فعالیت بیشتر در بحث درسی و نیز روش بارش مغزی وادار نمایند تا زمینه علاقه به یادگیری در آنان بیشتر شود.

۴) ایجاد نشاط
یکی از مسأله هایی که دانش آموزان را در سبک های تعلیم و تربیت سنتی از درس و مدرسه دلسرد و فراری می کرد، خشک و بی روح بودن کلا سها و نبودن تنوع در کلاس درس بود؛ اما اینک می توان با به کارگیری فناوری اطلاعات در کلاس های درس شور و نشاط و هیجان، و از همه مهمتر، تنوع را در کلاس به وجود آورده و روحی های شاد را در میان دانش آموزان حکم فرما نمود تا یادگیرندگان متوجه گذر زمان نشوند. با فناوری اطلاعات می توان تدریس را به صور تهای مختلف و با تصاویر و باز یهای مختلف سامان داد.
۵) ایجاد نظم در کلاس و کلاسداری
اداره کلاس و نظم در تدریس، بسیار حائز اهمیت است و از گذشته های دور نیز به عنوان یکی از مسئولیت های اساسی معلم به شمار می آمد. مهار تهای اداره کلاس و چگونگی تدریس معلم، بر رفتار و احساس و تفکر و یادگیریهای شاگردان تأثیر اساسی می گذارد و کار معلم نیز از این طریق ارزیابی می‌شود. تحقیقات نشان می دهد که نه فقط شاگردان و والدین و مدیران و دیگر کسانی که با محیط آموزشی سر و کار دارند، از چگونگی اداره کلاس و تدریس معلم تأثیر می پذیرند، بلکه کلا سداری و تدریس معلم در خودپنداره شغلی و رضایت از کار وی نیز تأثیر می گذارد. استعاره هایی که شاگردان در مورد کلاس درس به کار می برند، از قبیل: زندان، قفس، خانه دوم، فضای یادگیری، محیط دوستی و مسئولیت و… حاکی از آن است که معلم چه نقشی در کلاس دارد و کار تدریس خود را چگونه سازماندهی و اداره می کند. استعاره هایی که خود معلمان نیز در کلاس درس و مدرسه و شغل خویش به کار می گیرند، بیانگر چگونگی عمل آنان است. در بسیاری از کلاس ها، معلمان سعی می‌کنند دستور عمل هایی را به عنوان روش اداره کلاس به شاگردان بدهند و انتظار دارند که شاگردان نیز از آن خواسته ها و انتظارات پیروی کنند. در برخی از کلا سها نیز می بینیم که معلم به عنوان راهنما و آسان‌کننده یادگیری عمل می کند. همچنین در بعضی از کلا سها شاهد اشتراک مساعی و همکاری جمعی معلم و شاگردان هستیم. پژوهشها نشان میدهد که در کلاسهای نوع اول )کلاسهای معلم مدار(، شاگردان به یادگیری دانش های موجود در کتابها دست می یابند؛ اما در کلا سهای نوع دوم، یعنی در کلاس هایی که مبتنی بر روابط متقابل و حرکت جمعی است، شاگردان قادر می شوند که به ساختن دانش در ذهن خویش دست یابند. فناوری اطلاعات می تواند کمک شایانی به معلم در اداره مطلوب کلاس نماید؛ به این صورت که هنگامی که معلم و شاگردان از این فناور یها در جهت بحثهای درسی و نیز ایجاد انگیزه استفاده می کنند، باعث می شود کلاس به خودی خود آرام و به دور از هرج و مرج گردد و تمرکز فکری دانش آموز نیز بیشتر معطوف به درس خواهد شد.
۶) بهبود در روشها و فنون تدریس
بدون شک، نیروی انسانی و به ویژه معلم، از مهم ترین عوامل تشکیل دهنده محیط های آموزشی است و در این میان، نگرش و روش تدریس معلم در فرایند فعالیتهای آموزشی و در نهایت، تأثیر آن در روند یادگیری، حائز اهمیت است. تأثیر موقعیت و امکانات مناسب، بر هیچ فردی پوشیده نیست؛ اما امکانات و تجهیزات، بدون وجود معلم کارآیی لازم را نخواهد داشت. معلم با شناخت امکانات به تجهیز مناسب محیط آموزشی می پردازد، محیط و امکانات آموزشی را سازماندهی می کند، موقعیت آموزشی مناسب را به وجود می آورد و با شناخت استعداد، علایق و توانایی شاگردان، آنان را در طریق صحیح یادگیری هدایت می کند؛ البته چنین نقشی، به دانش و اعتقادات معلم بستگی دارد (شعبانی، ۱۳۸۳: ۱۹). فناوری اطلاعات این امکان را به معلم می دهد که روش های متنوعی را برای ارائه درس به کار گیرد تا یاددهی یادگیری به شیوه مناسبی به انجام برسد؛ به عنوان مثال، معلم می تواند از طریق بازی های رایانه ای مخصوص و یا تصاویر رایانه ای و… بحث درسی را به یادگیرنده انتقال دهد و منجر به یادگیری او شود.
۷) ایجاد همکاری و افزایش روحیه اجتماعی در دانش آموزان
یکی از مسائلی که در مدرسه و کلاس درس مورد تأکید نظام آموزشی می باشد، بحث کارهای گروهی و ایجاد روحیه اجتماعی در دانش آموزان است. پژوهشگران معتقدند که استفاده از ابزارهای دیجیتالی همچون رایانه، می تواند به درک کودک از خود و جامعه پذیری وی کمک کند؛ به طوری که استفاده از شبکه رایانه ای در مدارس، منجر به آسان سازی تعاملات گروهی، همکاری و شکل گیری روابط اجتماعی شده است. به همین دلیل، یکی از مباحثی که مدافعان توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش مطرح می کنند، آن است که از این طریق می توان فرصتهای برابر آموزشی را برای طبقات مختلف جامعه، به ویژه طبقات محروم، فراهم آورد. به کارگیری فناوری اطلاعات توسط دانش‌آموزان به صورت دونفره، گروهی یا کلاسی )مثلاً استفاده از وایت برد تعاملی(، معلمان را قادر می سازد تا از طریق گوش دادن به توضیحات دانش آموزان، بازخوردهای فراوانی را به دست آورند. از این نکته، معلمان می توانند دید عمیق تری را از پیشرفت دانش آموزان و شناخت آن ها به دست آورند. مشارکت دانش آموزان به صورت دونفره یا تیمی در استفاده از منابع فناوری اطلاعات، در موضوعات خاص باعث می شود آنان بتوانند فهم یکدیگر را از یادگیری به چالش بکشند و از طریق مشارکت، مطالب بیشتری را فراگیرند(غفاری، احقر و نادری، ۱۳۸۷)
۸) شکوفا شدن استعداد دانش آموزان
از دیگر مزایای این بحث می تواند بروز و کشف و در ادامه، شکوفا شدن استعدادهای نهفته دانش آموزان باشد. هنگامی که در کلاس، فضای شور و هیجان و بحث های گروهی به جهت استفاده از فناوری های روز در تدریس به اوج خود می رسد، دانش آموزان می توانند توانایی ها و قابلیت های خویش را که شاید خود از آنها باخبر نبودند، بروز داده و با راهنمایی های معلم به پرورش آنها اقدام نمایند.
۹) ایجاد روحیه پژوهش
هنگامی که معلم در زمان تدریس از اینترنت، پایگاه های اینترنتی مناسب و نیز نرم افزارهای آموزشی مفید استفاده می نماید و در وقت تدریس نیز از مسائل علمی و تصاویر و مقالات روز دنیا بهره می برد و جذابیتهای لازم را نیز به آن می افزاید، می تواند انگیزه لازم را برای تحقیق بیشتر در مورد مطلب تدریس شده به دانش آموز القا نماید؛ تنها به این شرط که تمام درس را به صورت آماده تحویل دانش‌آموز ندهد و مقداری از درس را نیز به عنوان تحقیق به عهده خود آنان قرار دهد. جذابیت این کار، باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا از روحیه تحقیق و کاوش علمی برخوردار شوند.
۱۰) بازخورد سریع
یکی از مسائلی که در تدریس بسیار قابل توجه می باشد، این است که هم معلم و هم دانش آموز بازخورد عمل خویش را در کم ترین زمان متوجه شوند. چند سالی است که طرح روش ارزشیابی به صورت توصیفی در مدارس ابتدایی اجرا می شود و یکی از مهمترین بحث های آن، بحث ارائه بازخورد به دانش آموز است که این فناوریها می تواند نقش بسزایی را در این امر داشته باشد. اگر دانش آموز و معلم بازخورد عمل و تدریس خود را به سرعت دریافت کنند، می توانند برای برنامه های بعدی برنامه‌ریزی دقیق تری را انجام دهند و در امر یادگیری یاددهی پیشرفت قابل ملاحظه ای را داشته باشند.
۱۱) کاهش اضطراب
یکی دیگر از مزایای این فناور یها در امر تعلیم و تربیت، کاهش اضطراب دانش آموزان و افزایش میزان علاقه مندی آنان به درس، مدرسه و علم می باشد. این فناوریها به دلیل قابلیت‌هایی که در ایجاد انگیزه دارند، می توانند عامل مؤثری در کاهش اضطراب در دانش آموزان به شمار آیند.
۱۲) آموزش های تربیتی و اخلاقی
از دیگر فواید استفاده از این فناوری ها در کلاس درس، می توان به آموزش مسائل تربیتی و اخلاقی به صورت عینی اشاره نمود. با بهره گرفتن از فیلم ها و بازی ها و نیز بررسی پایگاه های مفید و تربیتی، می‌توان این نوع مسائل را به روش ساده، امّا مؤثر به دانش آموزان آموزش داد تا از این طریق، مطلب مورد نظر معلم به صورت تقریباً پایدار در ذهن دانش آموز قرار گیرد.
۱۳) آموزش احکام اسلامی و مسائل اعتقادی
یکی از مهمترین مزایای این فناوریها، آموزش احکام اسلامی به دانش آموزان از طریق نرم افزار و ویدئو پرژکتور می باشد که در یادگیری سریع این مسائل نقش بسزایی دارد؛ به عنوان مثال، استفاده از نرم افزار « نور احکام » که از تولیدات مرکز تحقیقات رایانه ی علوم اسلامی و شامل آموزش احکام به صورت چندرسانه ای است، می تواند کمک شایانی به این امر نماید. مطلب دیگر این که ممکن است برخی دانش آموزان، خاصه در
مقطع راهنمایی و متوسطه، در مورد مسائل اعتقادی دچار شبهاتی باشند و آن را در کلاس مطرح نمایند؛ در صورتی که معلم در کلاس دسترسی به اینترنت داشته باشد، می تواند خیلی سریع و با بهره گرفتن از پایگاه های اینترنتی مراجع معظم تقلید یا پایگاههایی که به همین منظور تأسیس شده اند، به این شبهات پاسخ مناسب بدهد.
۱۴) کاهش سوء استفاده از فناور یهای نوظهور
هنگامی که دانش آموز با قابلیت‌های متنوع و نیز با پایگاه ها، باز یها و… در این فناور یها آشنا شود و همچنین به طور عملی و ملموس با آنها همراه باشد، کمتر به استفاده های منفی از این نوع فناوریها روی می آورد. دانش آموز با آگاهی از استفاده های متنوع و جذاب علمی و تحقیقاتی، متوجه آثار مثبت و مفید این فناوری شده و از آن لذّت می برد و استفاده منفی او از این ابزار به سوی صفر سوق پیدا خواهد نمود(نجفی، ۱۳۹۰).
۴-۲-۲ آموزش فناوری
انجمن بین المللی آموزش فناوری، آموزش فناوری را این گونه تعریف می کند:
« بررسی فناوری، که فرصت های را برای یادگیری دانش آموزان در دانش و فرآیندهای مرتبط با فناوری که برای حل مسائل و توسعه ظرفیت های انسان مورد نیاز است، را فراهم می کند» (لیندی^[۴۱]، ۲۰۰۴).
آموزش فناوری نقش قاطع در پیشرفت سواد فناورانه دانش آموزان بازی می کند. دانش آموزان در فعالیت های شناختی و روانی- حرکتی که باعث ترویج مهارت های تفکر انتقادی، تصمیم گیری و حل مسئله می شود شرکت می کنند که این فعالیت ها با کاربرد، مدیریت، ارزیابی و درک جهان طراحی شده مرتبط هستند. آموزش فناوری طوری طراحی می شود که به دانش آموزان کمک می کنند تا سواد فناورانه خود را توسعه دهند (انجمن بین المللی آموزش فناوری، ۲۰۰۶).
آموزش فناوری یک فرصت عالی برای کشف روش های جدید و نوآورانه برای توسعه برنامه درسی است، از تفکر طراحی حمایت می کند. آموزش فناوری دانش آموزان را در معرض موقعیت های یادگیری موثر و ترغیب کننده، قرار می دهند و آنها را برای شناسایی و دست یابی به موقعیت های که بالقوه برای پیشرفت های فناورانه لازمند قادر می سازند(ولز^[۴۲]، ۲۰۱۲).
کرل(۲۰۰۳) بیان می کند که آموزش فناوری یک رویکرد انتقادی و تکوینی برای توسعه دانش است و دانش آموزان را در بطن یادگیری قرار می دهد(ویلیام^[۴۳]، ۲۰۰۹).
دانش آموزان متوسطه برای اینکه در آموزش فناوری موثر واقع شوند نیازمند بکارگیری موارد زیر هستند:
ارزیابی قابلیت ها، کاربردها و نتایج فناوری ها بر افراد، جامعه و محیط.
بکارگیری منابع فناوری برای تحلیل رفتاری سیستم های فناورانه
کاربرد مفاهیم طراحی برای حل مسائل و توسعه قابلیت بشر
کاربرد اصول علمی، مفاهیم مهندسی و سیستم های فناورانه در حل مشکلات روزانه
توسعه علایق و توانایی های شخصی که با خط مشی های فناورانه مرتبطند(انجمن بین المللی آموزش فناوری،۱۹۹۶).
۵-۲-۲ اهمیت آموزش فناوری در برنامه درسی
نوآوری های فناوری بر تمام زمینه های زندگی بشر تأثیر گذاشته است و ابزارهایی برای رفع نیازهای اساسی بشر و بهبود زندگی فراهم می کند. تربیت فناورانه دانش آموزان را آماده رویارویی با چالش ها و فرصت های قرن بیست و یکم می سازد؛ از این رو دسترسی و تکامل فناوری خواستار یک برنامه درسی است که دانش آموزان را قادر سازد، باسواد فناورانه شوند. یعنی اینکه قادر به درک فناوری و ماهر در کار با فناوری باشند و همچنین از فناوری های مختلف بهره مند شوند. دانش آموزان نیازمندند دانش و مهارت های فناورانه را کسب کنند برای اینکه آنها شهروند مسئولیت داری در جهان فناورانه باشند. برای موفقیت در جامعه امروزی، دانش آموزان نیازمندند به طور موثر مشکلات را حل کنند و متفکرانی منتقد باشند و همچنین قادر به درک مفاهیم نوآورانه فناوری باشند. دانش آموزانی که به دنبال فرصتهای شغلی‌اند نیز باید از این مهارت ها استفاده کنند. تربیت فناورانه بر توسعه توانایی دانش آموزان برای انجام کار خلاقانه که برای زندگی ضروری است تاکید می کند(تکنولوژی آموزشی^[۴۴]، ۲۰۰۹).
انجمن بین المللی آم فناوری، معیارهایی برای برنامه درسی آموزش فناوری به شرح زیر ارائه کرده است:
تمرکز بر دانش آموزان و یادگیری شان
تامل بر تمرینات نمونه برای آموزش و یادگیری
تاکید بر فعالیت ها حل مسئله
مشارکت در اکتساب استانداردها
توسعه سواد فناورانه
ادغام علم و دیگر موضوعات
ارتقا رشته ها فنی و حرفه ای
انجمن بین المللی آموزش فناوری چارچوبی را برای برنامه آموزش فناوری در برنامه درسی سطح متوسطه بیان کرده که رشته های از قبیل مبانی فناوری، سنجش فناوری، مسائل در فناوری، و اصول طراحی مهندسی را پیشنهاد داده است(لیندی، ۲۰۰۴).
۶-۲-۲ اهداف آموزش فناوری
هدف اساسی از برنامه آموزش فناوری این است که دانش آموزان را از لحاظ دانش، مهارت و نگرش برای دست یابی به موفقیت در مقطع متوسطه، محل کار، تحصیلات و زندگی روزمره آماده کند.
از جمله اهداف برنامه درسی آموزش فناوری، برای فعال کردن دانش آموزان در راستای تحقق موارد زیر است:
دستیابی به درک درستی از مفاهیم اساسی در زمینه فناوری
اکتساب مهارت فناورانه برای موفقیت در برنامه های آموزشی و کار
توسعه رویکردهای خلاق و انعطاف پذیر برای حل مسائل مختلف زندگی
توسعه مهارتها از جمله مهارت های تفکر انتقادی و آگاهی از راهبردهای مورد نیاز برای انجام پژوهش، انجام تحقیق
توسعه عادت یادگیری مادام العمر برای پذیرش پیشرفت های فناورانه به منظور تغییر کار و جهان فناورانه
ایجاد و برقراری ارتباط برای استفاده از فرصت های آموزشی و شغلی(تکنولوژی آموزشی، ۲۰۰۹).
ایجاد نگرش مثبت در قابلیت خود در مدیریت، تصمیم گیری و حل مشکل