N2: خشم و کینه ورزی[۱۰۳]: مقیاس خشم و کینه ورزی گرایش فرد به تجربههای خشم و حالتهای وابسته به آن همچون احساس درماندگی و ناکامی را اندازه گیری میکند. این مقیاس آمادگی فرد به احساس خشم را اعم از اینکه بصورت آشکار بروز کرده یا به بطور نهفته در فرد باقی بماند، نشان میدهد. بروز کردن یا نکردن خشم به سطح نمره ی فرد در شاخص توافق بستگی دار. در هرصورت می بینیم که در افراد نا موافق معمولاً نمره این مقیاس هم بالا میرود. افراد نمره پایین افرادی راحت بوده و به آسانی دچار احساس خشم نمیشوند.
N3: افسردگی[۱۰۴]: این مقیاس تفاوتهای بین فردی بهنجار را در تجربه کردن حالت افسردگی اندازهگیری میکند. افراد نمره بالا، مستعد احساس گناه، غم، ناامیدی و تنهایی هستند. آنها به راحتی نا امید و سرخورده میشوند. افراد نمره پایین به ندرت چنین احساساتی را تجربه میکنند، اما ضرورت ندارد که افراد سر زنده و سرخوشی باشند (چنین ویژگی معمولاً با برون گرایی هماهنگ است).
N4: هشیاری به خویشتن یا شرم[۱۰۵]: حالتهای هیجانی شرم، خجالت و دستپاچگی ناشی از این حالتها، رکن اساسی این مقیاس را میسازند. افراد هوشیار به خویشتن افرادی هستند که در موقعیتهای بین فردی راحت نیستند، در سر بسر گذاشتن دیگران حساس بوده و مستعد احساس حقارت هستند. این افراد معمولاً خجالتی بوده و داری اضطراب اجتماعی (فنیک اشتاین، شییر و باس ۱۹۷۵)، در جمعهای بزرگ، اما نه در رابطهی تک به تک با افراد هستند. افراد نمره پایین ضرورت ندارد که در موقعیتهای اجتماعی (مانند سخنرانی در برابر جمع) و مهارتهای اجتماعی خوب باشند. به زبان سادهای افراد در موقعیتهای اجتماعی بر آشفته و مضطرب نیستند.
N5: تکانشوری[۱۰۶]: در آزمون NEO PI-R تکانشوری یعنی ناتوانی در کنترل کششها و هوسها. سازندگان آزمون بر این فرض هستند که در این زمینه، میل و خواهش آنها (مانند غذا، سیگار و مالکیت چنان قوی است که فرد نمیتواند در برابر آنها مقاومت کند، هر چند میداند که پس از رفع میل از کردار خود پشیمان خواهد شد. افراد نمره پایین معمولاً به راحتی میتوانند در برابر چنین هوسهایی مقاومت کنند، جون ظرفیت بالایی از این تحمل دارند واژه ی تکانشی از سوی بسیار از نظریه پردازان به بسیاری از ویژگیها نامرتبط با هم گفته شده است. در NEO PI-R تکانشوری را نباید به حالتهای خودجوش، خطر پذیری، یا اتخاذ تصمیمگیریهای سریع نسبت داد.
N6: آسیب پذیری از استرس[۱۰۷]: آخرین مقیاس N آسیب پذیری به استرس است. کسانی که در این مقیاس نمره بالایی می گیرند، این احساس را دارند که نمیتوانند با استرسهای روزمره انطباق مناسبی داشته باشند. پس در موقعیتهای فوق العاده و استرس زا بطور اجباری به دیگران متوسل شده یا نامید و آشفته و پریشان میشوند. افراد نمره پایین این توانایی را در خویش میبینند که در رویارویی با موقعیت بغرنج خود را کنترل کنند.
E: مقیاسهای برونگرایی
E1: صمیمیت[۱۰۸]: صمیمیت یکی از مقیاسهای برونگرایی است که بیشترین ارتباط را باکیفیت رابطه بین فردی دارد افراد صمیمی و با محبت که ارتباط دوستانهتری بادیگران دارند، در این مقیاس نمره بالایی میآورند این افراد صادقانه دیگران را دوست دارند و به آسانی با دیگران مراوده و رفاقت برقرار می سازند. افراد نمره پایین ضرورتاً افرادی کینه توز و یا بدون احساس همدردی نیستند، بلکه آنها افرادی رسمی و محافظه کار بوده و مایلند با دیگران در فاصله ای نسبی قرارداشته باشند. صمیمیت یکی از مقیاسهای E است که با شاخص توافق نزدیکترین نسبت را دارد، اما از احساس عاطفی نزدیک بودن با دیگران، متفاوت از آن است.
E2: جمع گرایی[۱۰۹]: دومین جنبهی E جمع گرایی است (برتری دادن به همراهی با دیگران). افراد جمع گرا از بودن با دیگران لذت می برند و در هنگام بودن در جمع احساس شادمانی میکنند. افرادی دارای نمره پایین در این مقیاس ترجیح میدهند تنها باشند و حتی از بودن درجمع دیگران بطور آگاهانه و فعال می پرهیزند.
E3: قاطعیت[۱۱۰]: افراد دارای نمره بالا افرادی مسلط، با تحکم و از نظر اجتماعی پیشرو و پیشگام به شمار میآیند. آنها بدون تردید حرف می زنند و اغلب در گروه نقش رهبر را به عهده می گیرند افراد نمره پایین ترجیح میدهند که بجای قرار گرفتن در “متن” اجتماعات و مهمانیها، در “زمینهی” این موقعیتها قرار داشته باشند و بیشتر علاقهمندند به جای سخنگو، شنونده باشند.
E4: جنب وجوش (فعالیت)[۱۱۱]: نمره ی بالا در این مقیاس در کسانی دیده میشود که دارای آهنگ سریع در حرکتها هستند، آنها معمولاً پرانرژی بوده و همیشه مشغول فعالیت هستند. این افراد معمولاً زندگی پر تحرکتی دارند. افراد نمره پایین در این مقیاس دارای آهنگ حرکتی کندتر و آرامتری هستند; هرچند این افراد ضرورتاً انسانهای تنبل و سهل انگاری به شمار نمیآیند.
E5: هیجان خواهی[۱۱۲]: افرادی دارای نمره ی بالا در این مقیاس کسانی مشتاق و حریص برای هیجان و تحریک هستند. این افراد رنگهای روشن و محیطهای شلوغ را دوست دارند. مقیاس هیجان خواهی با برخی از جنبههای «حس جویی» که زوکرمن (۱۹۷۹) آنها را توصیه میکند، بسیار نزدیک است. افراد دارای نمره پایین احساس نیاز به هیجان نمیکنند و شیوه ای از زندگی را ترجیح میدهند که برای افراد دارای نمره بالا در این مقیاس کسل کننده است
E6: هیجانهای مثبت[۱۱۳]: آخرین مقیاس E است که تمایل به تجربهی هیجانهای مثبت همچون شادی، لذت، عشق و هیجان را میسنجد. افرادی دارای نمره بالا در این مقیاس به راحتی میخندند. این افراد دارای روحیه ای شاد و خوشبین هستند. البته افراد دارای نمره پایین افرادی ضرورتاً ناشاد نیستند، بلکه صرفاً افراد شلوغ و پر سر و صدا و با روحیهای نیستند. پژوهشها (کاستا و مک ری ۱۹۸۰a) نشان میدهد که شادمانی و میزان رضایت از زندگی با N و E در ارتباط است و هیجانهای مثبت بیش از همه با پیش بینی شادمانی ارتباط دارد.
O: مقیاسهای باز بودن یاانعطاف پذیری
مقیاسهای باز بودن (O) به جنبهها و محدوهای تجربی که فرد در برابر آنها باز است اختصاص داده شده است. افراد دارای نمره بالا در مقیاس تخیل (نخستین مقیاس این شاخص) از تخیلات غنی، متنوع و جدید لذت می برند و افراد دارای نمره بالا در مقیاس نظریات نیز شیفته اندیشههای غنی، متنوع و جدید هستند. در متون روانشناسی، از این جنبه «باز بودن به…. » (تجربهها، نظرات و…) یاد میشود. بر همین اساس، مک ری و کاستا (۱۹۸۹) اشاره کرده اند که در آزمون MBTI (مایرز – بریکس ۱۹۸۵) مقیاس TF «نوع عاطفی» ارتباط مستقیمی با مقیاس باز بودن به عواطف دارد.
O1: تخیل[۱۱۴]: افراد باز به تخیل، تصورات روشن و زندگی تخیلی فعالی دارند. این افراد به دنبال خیال، نه به عنوان یک سازوکار فرار، بله برای ایجاد یک دنای درونی زیبا و جالب علاقه مندند. این افراد تخیلات خود را شکل داده و روی آن تعمق میکنند و بر این باورند که تصورات به غنای زندگی و خلاقیت عمق بیشتری میدهد. افراد دارای نمرههای پایین دارای افکار عادیتری بوده و ترجیح میدهند که ذهنیت خود را تحت کنترل داشته و روی وظایف و کارهای خود تمرکز کنند.
O2: زیبایی شناسی[۱۱۵]: افراد دارای نمرههای بالا در این مقیاس احساس ژرفی به هنر و زیبایی دارند. این افراد با شعر تهیج میشوند، جذب موسیقی میشوند و عاشق هنر هستند. این افراد ضرورتاً هنرمند نیستند. همچنین، ممکن است افراد با سلیقه ای نیز در زمینه ی شعر، موسیقی و یا هنر نیز نباشند، اما برای بیشتر آنها علاقه به هنرها موجب افزایش اطلاعات و قدرت تحسین آنها از هنر (در مقایسه با افراد دارای نمرههای متوسط) میباشد. افراد دارای نمرههای پایین تقریباً به هنر و زیبایی بی علاقه هستند.
O3: عواطف[۱۱۶]: باز بودن به عواطف و احساسات یعنی اینکه فرد دارای قدرت خوبی برای درک عواطف و هیجانهای شخصی بوده و دیگاه مثبتی به هیجانها به عنوان یکی از ابعاد مهم زندگی شخصی دارد. افراد دارای نمرههای بالا بیشتر از دیگران دارای تجربههای عمیقتر و حالات هیجانی متمایز و تفکیک شده هستند. شدت شادی و غم آنها بیشتر و برجستهتر از دیگران است. افراددارای نمرههای پایین عوطفی یک نواخت (سطحی) داشته و بر این باوند که حالتهای عاطفی و احساسی در زندگی اهمیت چندانی ندارد.
O4: کنشها[۱۱۷]: باز بودن در رفتار فرد، به شکل علاقه مندی به داشتن فعالیتهای مختلف، رفتن به محلهای جدید، و یا حتی خوردن غذاهای غیر معمولی نمایان میشود. افراد دارای نمرههای بالا در این مقیاس، رویارویی با پدیدهای جدید و متنوع را به موارد معمولی و شناخته شده ترجیح می دهند. در خلال زمان این افراد ممکن است دارای مشغولیتهای متنوعی باشند. افراد نمرهی پایین در برابر تغییرات مقاوم هستند و ترجیح میدهند که به موارد امتحان شده ی قبلی خود پایبند باشند.
O5: دیدگاهها[۱۱۸]: کنجکاویهای روشن فکرانه یکی از جنبههای باز بودن است که از دیر باز مورد توجه قرار گرفته است (فیسک ۱۹۴۹). این ویژگی نه تنها علاقههای روشن فکرانه ی فعال را فقط برای جنبههای قضیه پیگیری میکند، بلکه مشتاق و علاقه مند به داشتن ذهنیت باز و درک جنبههای نوین و احتمالاً نظرات غیر معمولی است. افراد دارای نمره ی بالا از دیدگاهای فلسفی م از چالش با معماها لذت می برند. باز بودن به نظرات الزاماً به معنای داشتن هوش برتر نیست؛ هرچند خود میتواند به رشد تواناییهای هوشی بالا منجر شود. افراد دارای نمرههای پایین در این مقیاس دارای کنجکاوی محدودی هستند و چنانچه افرادی دارای هوش بالا باشند، توجه محدودی به موضوعات خاص دارند.
O6: ارزشها[۱۱۹]: باز بودن به ارزشها یعنی آمادگی برای باز بینی ارزشهای اجتماعی، سیاسی و مذهبی. افراد «بسته » به این موضوعها عموماً در برابر «منابع قدرت» و عادات و رسوم اجتماعی، گذشته از گرایش حزبی و سیاسی محتفظه کار هستند. باید توجه داشت که باز بودن به ارزشها در نقطه مقابل دگماتیس قراردارد (روکیج ۱۹۶۰).
A مقیاسهای توافق یا دلپذیر بودن
A1: اعتماد[۱۲۰]: نخستین مقیاس توافق به شمار میرود. افراد دارای نمرههای بالا بر این فرض هستند که «دیگران قابل اعتمادند و حسن نیت دارند» افراد دارای نمرههای پایین در این مقیاس، به دیگران بدبین و بدگمان هستند و آنها را «ناصادق و خطرناک» میشمارند.
A2: سادگی (رک گویی)[۱۲۱]: افراد ساده مانند افرادی دارای نمرههای بالا در این مقیاس، ساد، مخلص، و بیریا هستند. افراد دارای نمرههای پایین مایند که دیگران را با تملق و چاپلوسی، حیله یا فریب دست بیندازند. چنین افرادی بر این باورند که این ترفندها لازمهی مهارتهای اجتماعی بوده و معتقدند که افراد ساده انسانهایی کوتاه فکرند. هنگام تفسیر این مقیاس (همچون دیگر مقیاسهی A و C) باید به همسویی دیگر مقیاسهایی که نشان دهندهی ارتباط فرد با دیگران هستند، توجه شود. افراد دارای نمرههای پایین در این مقیاس بیشتر تمایل دارند که از حقیقت تفره رفته و در نشان دادن احساسات درونی خود مقاومت نشان دهند، اما نباید چنین تمایلی را حمل بر نبود صداقت و یا سوء استفاده از دیگران دانست همچنین نباید این مقیاس را به تنهایی به عنوان عامل دروغ سنجی و یا مقیاس اعتبار آزمون ویا مقیاسی برای سنجش راستگویی فرد برای استخدام در مؤسسه یا موارد مشابه بکار گرفت.
A3: نوعدوستی[۱۲۲]: افرادی دارای نمرههای بالا در مقیاس نوع دوستی به طور فعال و به گونهای سخاوتمندانه، به منافع دیگران اهمیت داده و مشتاق کمک به افراد نیازمندند. افراد دارای نمرههای پایین در این مقیاس، تا اندازهای خود محور بوده و مایل نیستند که درگیر مسائل دیگران شوند.
A4: تبعیت (همراهی)[۱۲۳]: این مقیاس A با واکنش فرد به تعارضهای بین فردی در ارتباط است. از این نظر، افراد نمره بالا با دیگران تفاوت دارند. آنها میتوانند پرخاشگری خود را کنترل کرده و برای بخشیدن و فراموش کردن خطاها آمادگی دارند. آنان افرادی مطیع هستند که فروتنی و تعادل در وجود آنهاست. افراد دارای نمرههای پایین افرادی پرخاشگر بوده و رقابت با دیگران را بر همکاری و رفاقت ترجیح میدهند و در نشان دادن خشم خود در مواقع ضروری تردید ندارند.
A5: تواضع[۱۲۴]: افراد دارای نمرههای بالا در این مقیاس افرادی فروتن و دارای توانایی در نادیده گرفتن (منافع خود) هستندهرچند این افراد ضرورتاً کمبود اعتماد به نفس ندارند. افراد دارای نمرههای پایین بر این باورند که از بسیاری از افراد دیگر برترند و از خود راضی یا متکبر به نظر می رسند. جنبههای بیمار گونه ی این ویژگی در شخصیتهای خود شیفته دیده میشود.
A6: نرمش در برابر دیگران (درک دیگران –دلرحم بودن)[۱۲۵]: این مقیاس وجود همدلی و توجه به دیگران را اندازهگیری میکند. افراد دارای نمرههای بالا در جهت نیازهای دیگران فعال بوده و بر جنبههای انسانی سیاستهای اجتماعی تأکید دارند. افراد دارای نمرههای پایین افرادی سر سختتر از دیگرانند و کمتر تحت تأثیر رحم و شفقت دست به بخشندگی می زنند. این افراد خود را واقع بین ودارای تصمیمات منطقی و بر اساس واقعیتهای موجود می شناسند.
C: مقیاسهای وجدانی بودن
C1: شایستگی-کفایت[۱۲۶]: شایستگی به احساس فرد به توانایی ها، عقل، تدبیر و تأثیر بر محیط باز میگردد. افراد دارای نمره بالا در این مقایس این احساس را دارند که برای رویارویی با مسائل زندگی آمادگی کافی دارند. افراد دارای نمرههای پایین از تواناییهای خویش ارزیابی منفی داشته و احساس میکنند که در روارویی با مشکلات (روز مره) دارای ضعف هستند و نمیتوانند در برابراین مشکلات تواناییهای لازم خود را نشان دهند. از این میان همه ی مقیاسهای C، شایستگی ارتباط بیشتری با عزت نفس (اعتماد به نفس) و اتکا به خود دارد (کاستا، مک ری و دی ۱۹۹۱).
C2: نظم[۱۲۷]: افراد دارای نمرههای بالا در این مقیاس تمیز منظم و دارای سازماندهی مناسب رفتاری هستند. این افراد وسایل را در محیط مناسب خود قرار میدهند. افراد دارای نمرههای پایین نمیتواننده منظم باشند و خود را افرادی فاقد برنامه ی مشخص کوتا مدت یا طولانی مدت می دانند. در انتهای بالای طیف این مقیاس، افرادی با اختلال وسواس قرار می گیرند.
C3: وظیفه شناسی[۱۲۸]: به این معنی، وجدانی بودن «نظارت وجدان برکنشهای فردی» و این جنبهی C با مقیاس وظیفه شناسی مورد ارزیابی قرار میگیرد. افراد دارای نمرههای بالا در این مقیاس به شدت به اصول اخلاقی خود پایبندند و در حد افراطی به تعهدات اخلاقی خود عمل میکنند. افرادی دارای نمرههای پایین آسانتر از دیگران با این مسائل برخورد میکنند و ممکن است تا حدی غیر مسئول و بی ثبات باشند.
C4: تلاش برای موفقیت[۱۲۹]: افرادی که در این مقیاس نمره بالا می گیرند دارای سطح توقعات بالا هستند و تلاش زیادی برای تحقق این سطح از خود نشان میدهند. اینها افراد پر تلاش سالمی هستند که اهداف مشخصی در زندگی دارند. افراد دارای نمرههای بسیار بالا در این مقیاس برای حرفه خود سرمایه گذاری زیادی کرده و اصطلاحاً افرادی معتاد به کار شناخته میشوند، اما افراد دارای نمرههای پایین افرادی بی رمق، بی حال و احتمالاً تنبل هستند. این افراد برای موفق شدن خود کار نمیکنند. آنان فاقد جا طلبی بوده و ممکن است انسانهای بیهدفی به نظر برسند. البته خود این افراد به کاستی و کم بودن تلاش خود برای موفقیت اعتراف میکنند.
C5: نظم درونی (پیگیری) منضبط بودن[۱۳۰]: ]با توجه به معادل انگلیسی آن شاید بهتر بود که اصطلاح “خود نظم بخشی ” برای این عنوان برگزیده شود. اما در کنار C2 که نظم مورد اشاره در این بحث را مورد نظر قرار میدهد. در اینجا بیشتر مورد علاقه درونی فرد برای ایجاد نظم و نظام در رفتار و پیگیری امور مورد نظر است. از این رو، واژه نظم درونی که نشان دهنده نقطه ی مقابل نظم برونی است برگزیده شده است].
این واژه یعنی اینکه فرد بتواند یک کار را آغاز کند و با وجود سختیها و مشکلات آن را به پایان برسانند. افراد دارای نمرههای پایین در آغاز کارها تعلل کرده و اصطلاحاً امروز و فردا میکنند و به آسانی نا امید شده و کار را متوقف میکنند. افراد دارای نظم درونی کم، به آسانی به تکانشی شدن (از کوره در رفتن) گیج و سردر گم میشوند. تکانشوری زیاد و نظم درونی کم، هردو نشانگر ضعف در کنترل خویشتن است، اما میتوان بطور عینی این دو را از هم جدا کرد. افرادی با تکانشوری بالا نمیتوانند در برابر آنچه که نمی خواهند انجام دهند، مقاومت کنند، در حالی که افراد با نظم درونی کم نمیتوانند خود را به انجام کاری که می خواهند انجام دهند، وادار کنند. در اولی فرد به ثبات هیجانی نیاز دارد و در دومی به انگیزش.
C6: انعطاف ناپذیری[۱۳۱]: آخرین مقیاس وجدانی بودن، انعطاف ناپذیری (یعنی گرایش به تفکر دقیق پیش از عمل و نبود انعطاف پذیری در برنامهها) است. افراد دارای نمرههای بالا در این مقیاس محتاط و انعطاف ناپذیرند. افراددارای نمره ی پایین افرادی عجول و اصطلاحاً دست پارچه هستند که اغلب بدون در نظر گرفتن نتیجه فکر میکنند و یا دست به کار می زنند. با دید خوش بینانه میتوان گفت افراد نمره پایین افراد خود جوشی بوده و میتوانند در مواقع ضروری به سرعت تصمیم گیری کنند.
نمودار ۳-۱- کانون اصلی هریک از عوامل پنجگانه (به نقل ازwww. handresearch. com)
نمودار ۳-۱نشان دهنده کانون اصلی هریک از عوامل پنجگانه (۱-روان آزردگرایی=عدم ثبات هیجانی ۲- برونگرای= تمرکز برجهان خارج ۳-گشودگی=تمرکز بر امور جدید۴-موافق بودن=تمرکز بر دیگری۵-با وجدان بودن=تمرکز برنتایج) میباشد.
۳-۴- شیوه اجرا و روش های آماری
بعد از انتخاب تصادفی آزمودنی ها، پرسشنامهها در وقت استراحت به صورت فردی به آنها ارائه شد. در دستورالعمل آزمون ها، ضمن ارائه راهنمایی در مورد نحوه پاسخگویی، به این نکته اشاره شد که درج نام و نام خانوادگی ضرورتی ندارد. هنگام اجرا، پرسشنامهها به گونهای آماده شده بود که همه آزمودنیها نخست به پرسشنامه پنج عامل و بعد پرسشنامه مشخصات فردی پاسخ دهند.
۳-۴-۱- نحوه تکمیل پاسخنامه ها
در این پرسشنامه انتظار بر این است که به تمام سؤالات پاسخ داده شود، در بررسی پاسخنامه اگر سؤال یا سؤالاتی بی پاسخ مشاهده شود آرمودنی تشویق میشود که سؤالات مذکور را تکمیل نماید. در مواردی که آزمودنی نتواند تصمیم بگیرد که چه پاسخی به سؤال خاصی بدهد یا معنی یک سوال برای وی مشخص نباشد میتواند در چنین مواردی از پاسخ خنثی استفاده کند.
در آخر پاسخنامه سؤالی تحت عنوان «آیا به تمام سؤالات پاسخ داده اید؟» آمده است، منظور از پرسش این سؤال آن است که این امر مهم را به آزمودنی یادآور نماید که سؤالات بدون پاسخ را تکمیل نماید و کنترل مجددی بر پرسشنامه داشته باشد. اگر آزمودنی پاسخ «نه» به این سؤال بدهد آزمایشگر ممکن است در صدد علت این امر بر آید و در مورد سؤالات بی پاسخ آموزشهایی را به آزمودنی بدهد. اگر در پاسخ نامه سوالات زیادی بدون پاسخ باشد آن پاسخنامه از اعتبار لازم برخوردار نبوده و در نتیجه تصحیح نمیشود.
۳-۵- طرح تحقیق
با توجه به مسئله و فرضیات مطرح شده این بررسى یک تحقیق پس رویدادى و از نوع على مقایسهاست که با هدف مشخص کردن تاثیر ویژگیهای شخصیتی و عوامل دموگرافیک بر عملکرد تحصیلی دانشجویان مدد جو وعادی اجرا میگردد.
۳-۵-۱- متغیرها
۱-شخصیت
فرم در حال بارگذاری ...