رضایت زناشویی
احساس خشنودی، رضایت و لذت توسط زن یا شوهر زمانی که همه جنبه های ازدواج خود را در نظر می گیرند. رضایت یک متغیر نگرشی است. بنابراین یک خصوصیت فردی زن و شوهر محسوب می شود. طبق تعریف مذکور رضایت زناشویی در واقع نگرش مثبت و لذتبخشی است که زن و شوهر از جنبه های مختلف روابط زناشویی خود دارند (دینر، آمونس، لارسون و گریفن[۸]، ۲۰۱۳).
سرسختی روانشناختی
سرسختی عبارت است از ترکیبی از باور ها در مورد خویشتن و جهان که از سه مؤلفه تعهد ، کنتر ل و مبارزه جویی تشکیل می شود (کوباسا[۹] ، ۱۹۸۸).
۱-۷-تعریف عملیاتی متغیرها
کمال گرایی: در این پژوهش توسط مقیاس کمال گرایی اهواز نجاریان، عطاری و زرگر (۱۳۷۸) سنجیده شد. این پرسش نامه دارای ۲۷ سئوال است.
سرسختی روانشناختی: در این پژوهش توسط پرسش نامه سرسختی روانشناختی اهواز کیامرئی و نجاریان (۱۳۷۶) بررسی گردید. این پرسش نامه شامل ۲۷ماده است.
رضایت زناشویی: این متغیر توسط مقیاس سازگاری زناشویی اسپینر[۱۰](۱۹۷۶) سنجیده شد ودارای ۳۲ سوال است.
فصل دوم
مفاهیم، نظریه ها، سابقه پژوهش
۲-۱ کمال گرایی
۲-۱-۱ تاریخچه کمال گرایی
انگیزه کمال و تأثیر آن در طول تاریخ مورد بررسی همه جانبه و گسترده توسط فلاسفه و روانشناسان به ویزه نظریه پردازان رویکرد روانکاوی قرار گر فته است . هر چند کمال گرایی سابقه طولانی دارد اما پزوهش های تجربی اندکی برای بررسی این سازه انجام شده است . ولی در سال های اخیر میزان این بررسی ها رو به رشد بوده است . اگر چه بر اساس شواهد موجود تفاوت های فردی زیادی در کمال گرایی وجود دارد ، اما مهم ترین مشخصه های کمال گرایی ، داشتن اهداف بلند پروازانه ، جاه طلبانه ، مبهم و غیر قابل وصول و تلاش افراطی برای رسیدن به این اهداف است و با کاوش دقیق در روحیان انسان در می یابیم که انسان دوست دار خوبی و کمال طلبی است. بدیهی است این تمایل انسان یعنی انسان کامل و بی عیب بودن به نفسه ایرادی ندارد. در همین حال انگیزه کمال و تأثیر آن بر رفتار انسان در طول تاریخ به صورت همه جانبه و گسترده ای اوسط روان شناسان به ویژه نظریه پردازان رویکرد در روان کاوی ، مورد بحث قرار گرفته است. برای مثال آدلر[۱۱] (۱۹۵۶) اشاره می کندکه تلاش برای کمال گرایی یک جنبه ذاتی انسان است. هورنای[۱۲] (۱۹۹۵) از سوی دیگر بر کمال گرایی روان نژند و طفره رفتن به دلیل ترس کمال گرایان از شکست خاص می شود، تمرکز دارد. اخیراً محققانی مانند بلیت[۱۳] (۱۹۹۵) بیان کرده اند: نیاز شدید به موفق شدن و اجتناب از انتقاد دیگران و دوری جستن از ظهور عیب و نقص های افراد کمال گرا را وادار به انجام فعالیت های مداوم و سخت به منظور دست یابی به موفقیت می کند، ولی اغلب زندگی آنها نسبت به انتقاد های دیگران و اندیشیابی افراطی و در عین حال می تواند دلیل خشنودی بسیار نا چیزی از این دستاورد ها گردد و منجر به صدمه پذیری نسبت به انتقادات و شکست ها شود. به دلیل ضرورت حفظ چهره ای توانا و کمال گرای خویش و دیگران، چنین افرادی به طور مداوم در تلاش هستند تا جایگاه خودشان را ثابت نگه دارند. بنابراین همیشه خود را تحت آزمایش می بینند و بر هر نوع شکست و انتقاد احساس نا امنی و آسیب پذیر بودن و اغلب از رو آوردن به سوی دیگران و کمک خواستن از آنها حتی از نزدیک ترین دوستان خویش برای کمک و سهیم شدن در نا راحتی های خود عاجزند (هاسل[۱۴]، ۲۰۰۹).
روانشناسان در همان اول قرن بیستم در پی مفهوم کمال گرایی بودند و در همین راستا از واژه ی perfect که به معنی: عالی و بی عیب و نقص و درست است استفاده کردند و به این ویژگی Perfectionism گفتند، یعنی گرایش افراطی به بی عیب و نقص بودن . روانشناسان ایرانی اما واژه درستی در برابرش نداشتند، بعضی ها می گفتند کامل گرایی چندان مطلب را نمی رساند، بعضی ها بی نقص گرایی را مناسب می دانستند، که یک ملغمه نا زیبا از واژه های عربی و فارسی است . و این بود که همه، از وجه مذهبی، عرفانی و نهایتاً وجه مثبت کلمه کمال منصرف شدند و حال کمال گرایی ترجمه جا افتاده Perfectionism است(تری و آونز[۱۵]، ۲۰۱۲).
۲-۱-۲ تعاریف کمال گرایی
سازه کمال گرایی در دهه ی اخیر مورد توجه پژوهشگران بسیار قرار گر فته است و هر کدام به مقتضای دیدگاه خود از آن تعریفی ارائه داده اند، با این وجود، اکثر محققان به این توافق رسیده اند که معیار های بالا برای عملکرد مفهوم اساسی کمال گرایی است (دنولت[۱۶]، ۲۰۱۰).
کمال گرایی در یک تعریف به افکار و رفتار های خود تخریب گرانه ای اشاره می کند که هدف آنها نیل به اهداف به شدن افراطی و غیر واقع گرایانه است. در جامعه امروزی به اشتباه کمال گرایی چیزی مطلوب و حتی لازم برای موفقیت در نظر گرفته می شود( احمدپور، ۲۰۰۹).
در تعریف دیگر کمال گرایی را به این شکل تعریف می کنند: گرایش افراطی فرد به بی عیب و نقص بودن ، کوچک ترین اشتباه خود را گناهی نا بخشودنی پنداشتن و مضطربانه انتظار پیامد های شوم شکست را کشیدن(نوربالا و باقری یزدی، ۲۰۱۳). افراد کمال گرا معیار های بسیار بالایی را برای موفقیت در نظر می گیرند و اگر به آن اهداف بلند پروازانه نرسند ، خودشان را شکست خورده می دانند. آنها نسخه همه اتفاق های دنیا را با قانون همه یا هیچ می پیچند. برای کمال گرا ها نتیجه هر کاری یا شکست کامل است یا موفقیت کامل. دانش آموزی که موقع انتخاب رشته دانشگاهی، فقط دانشگاه تهران را وارد برگ انتخاب رشته می کند، ورزشکار یا مربی ای که همه مساوی گرفتن ها را یک شکست مفتضح می داند ؛ همه و همه نمونه های افراد کمال گرا هستند(بشارت، ۲۰۱۰).
در یک تعریف کمال گرایی نیاز شدید برای پیشرفت است و این گرایش به صورت معیار های شخصیتی بالا و غیر واقع بینانه آشکار می شود(سابونچی و لانچ[۱۷]، ۲۰۱۲).
دنولت (۲۰۱۲) کمال گرایی را به دو بعد کمال گرایی بهنجار و کمال گرایی روان نژندانه تقسیم می کند. وی معتقد است کمال گرایی روان نژاندانه عبارت است از : نگرانی زیاد در مودر ارتکاب اشتباه و ترس از قضاوت های دیگران .
در یک تعریف دیگر کمال گرایی را به عنوان مجموعه ای از معیار های بسیار بالا برای عملکرد که با ارزش یابی های انتقادی همراه است تعریف کرده است(بشارت، محمدی، پورنقاش و حاتمی، ۱۳۸۸).
در تعریف دیگر کمال گرایی عبارت است از گرایش فرد به داشتن مجموعه ای از معیار های بالای افراطی و تمرکز بر شکست ها و نقص ها در عملکرد است (ابراهیم زاده، ۱۳۸۵).
۲-۱-۳ نظریه ها، دیدگاه ها و ابعاد کمال گرایی
۲-۱-۳-۱ ابعاد کمال گرایی
هیویت و فلت (۱۹۹۱، به نقل از بشارت، ۱۳۸۱) مطرح نمود که کمال گرایی از سه بعد مجزا تشکیل شده است. شامل (کمال گرایی خود مدار، کمال گرایی دیگر مدار و کمال گرایی القا شده اجتماعی)
۱- کمال گرایی خود مدار
یک مؤلفه انگیزشی است که شامل کوشش های فرد برای دست یابی خویشتن کامل می باشد. در این بعد کمال گرایی افراد دارای انگیزه قوی برای کمال معیار های بالا غیر واقعی، کوشش اجباری و دارای تفکر همه یا هیچ و رابطه با نتایج بصورت موفقیت های تام یا شکست های تام می باشند. بر عیوب و شکستت های گذشته خویش تمرکز می کنند و معیار های شخصی غیر واقعی را در سر تاسر حوزه رفتاری خود تعمیم می دهند. این افراد به حد افراطی مو شکاف و اقتصاد گر هستند، به طوری که نمی توانند عیوب و اشتباهات یا شکست های خود را در جنبه های مختلف زندگی بپذیرد.
۲- کمال گرایی دیگر مدار
بعد مهم دیگر کمال گرایی شامل عقاید و انتظارات در مورد قابلیت های دیگران است. کمال گرایی دیگر مدار یک بعد بیان فردی است که شامل تمایل داشتن معیار های کمال گرایانه برای اشخاصی است که برای فرد اهمیت بسیاری دارند. از آنجایی که کمال گرایی دیگر ندار با عدم اعتماد و احساس خصوصیت نسبت به دیگران همراه می باشد، این بعد کمال گرایی ممکن است به روابط بین شخصی دشوار منتهی می گردد.
۳- کمال گرایی القا شده اجتماعی
این بعد، از بیان فردی دیگران ساخته شده است. عقیده ای است که دیگران انتظار اغراق آمیز و غیر واقعی را بر شخص اعمال می کند اگر چه برآوردن آنها مشکل است، ولی شخص باید به این استاندارد ها قائل آیند تا مورد پذیرش دیگران قرار گیرد. چون این معیار های افراطی از طرف دیگران به عنوان معیار های تحصیل شده خارجی تجزیه می شوند این احساس در فرد به وجود می آید که غیر قابل کنترل هستند و منجر به احساس شکست، اضطراب ، خشم درماندگی، نا امیدی می شود، که با تفکرات خود کشی و افسردگی مرتبط می گردند و با سطوح بالای کمال گرایی القا شده اجتماعی و بر خورد با معیار های دیگران نگران می شوند. آنها از ارزیابی منفی دیگران می ترسند و از عدم تأیید دیگران اجتناب می کنند و اهمیت بیشتری برای دستیابی توجه دیگران نشان می دهند.
۲-۱-۳-۲ نظریه های کمال گرایی
۲-۱-۳-۲-۱ نظریه فروید[۱۸]
فروید (۱۶۷۵؛ به نقل از نجاریان و رحمی، ۱۳۸۹) این تئوری را بیان می دارد؛ کمال گرایان پایبند به قوانین اخلاقی شدید می باشند، بدین معنا که محرک اصلی در زندگی آنها خوشبختی نیست، بلکه تکامل یافتن و برتری یافتن است. زندگی آنها در یک سلسله (حتماً باید فلان کار را انجام داده باشد) خلاصه می شود. آنها باید در هر کاری به حد کمال برسند و بهترین نحو آن را انجام دهند و گرنه راضی نخواهند بود. شخصی با این خصوصیات باید در قضاوت صد در صد اشتباه نکند. اگر این گونه افراد به ایده آل های خود ساخته و بسیار دشوار خود نرسند، اضطراب و احساس تحقیر به آنها دست خواهد داد و خود را سرزنش می کنند. نه تنها برای این که در حال حاضر موفق به رسیدن به ایده آل های خود نیستند، بلکه برای شکست هایی که در گذشته نیز در این راه نصیب آنها شده است. حتی اگر این افراد تحت شرایط دشواری قرار گیرند؛ احساس می کنند که این عوامل نباید از رسیدن به مقاصد آنها جلو گیری بنماید، زیرا که به تصور خود باید به آنقدر قوی باشند که بتوانند تمام سختی ها را تحمل کنند.
۲-۱-۳-۲-۲ نظریه کاری هورنای
هورنای در تحلیل خود از نظریه فروید اظهار می دارد : به نظر فروید ، روان رنجور ها به وسیله کشش یا احتیاج به کامل بودن دائم، به طرف هدف رانده نمی شوند، بلکه آنها احتیاج دارند، به وانمود کردن یا تظاهر نمودن به این که در جست و جوی کمال هستند. البته درست است که این افراد به واسطه ی داشتن قوه ی (فرا خود) ظاهراً خود مختاری و استقلال زیادی تری از خود نشان می دهند، تا انواع دیگر روان نژند ها. ولی این استقلال نتیجه ی عصیان و عناد است، نه نتیجه سلامت فکر . این افراد با وجود تظاهر به استقلال فکری و عاطفی بسیار کم اراده بوده و دائما برای اخذ تصمیم به دیگران متکی می شوند . یعنی این که احساسات و افکار و رفتار آنها بر اساس آنچه حس می کنند، دیگران از آنها انتظار دارند، می باشند. همچنین به شدت روی عقاید دیگران نسبت به خود حساب می کنند و این که دیگران آنها را اشخاص کامل و بی عیب و نقص بدانند، بسیار برای آنها حائز اهمیت است. البته ، تمایل انسان به حفظ ظاهر و نیاز او به کامل بودن امری طبیعی است ولی آنچه در شخص روان نژند مورد بحث و قابل توجه است، این است که این تظاهر به قدری اغراق آمیز می شود که همه ی شخصیت او مبدل به یک ماسک می شود، به طوری که احتیاجات واقعی او تحت الشعاع میل قرار می گیرد . تمایل به کامل بودن ممکن است به صورت های مختلفی که مورد پسند اجتماع است ظاهر گردد: از قبیل نظم و ترتیب ، پاکیزگی، پشتکار، لیاقت ، سخاوت، مهارت در کار های هنری ، عملکرد های متفاوت و امثال آن . در این که در کدام یک از این موارد شخص میل به تکامل پیدا می کند، به عوامل مختلف بستگی دارد . از قبیل : استعداد های فکری ، و بالاخره نوع اضطرابی که به وسیله کامل بودن ، موفق شدن ، از شدت آن کاسته می شود( هورنای، ۱۹۵۴؛ به نقل از نجاریان و مقدم، ۱۳۹۳).
یکی از عواملی که باعث می شود (خود واقعی) که طور طبیعی رشد نکند، این است که چون مهم ترین احتیاج کودک و در شرایط نا مساعد از بین بردن اضطراب ، رفع تضاد و آرامش درونی است، دیگر چندان توجهی به احساسات، تمایلات و علایق و آرزو های واقعی و اصیل خود ندارد و به دنبال این است که خود را از آزار دیگران در امان نگه دارد. در نتیجه از وجود خود واقعی غافل و بی خبر می گردد . نهایت این که فرد راه حل همه مشکلاتی که تا کنون برای او ایجاد شده در تخیل و تصور جستجو می کند، یعنی به این طریق موفق می شود که اولاً خود را بر جسته تر از دیگران تصور می کند و احساس کوچکی و حقارت خود را تسکین دهد : ثانیاً سعی می کند تخیل و تضاد های خود را حل نماید، بدین معنی که در تصور ایده آلی که از خودش ترسیم کرده هیچگونه تضاد نمی بیند. از سوی دیگر چون فرد نمی تواند، خود فعلی را آن طور که هست، تحمل کند، خود ایده آل خود را کم و بیش را متعلق به خود تصور می کند . از خود انتظار دارد که باید به هر طریقی که شده به خود ایده آل برسد ، اما چون خود ایده آلی اساس واقع ندارد و بسیار بالا و بی نقص است ، شخص هرگز نمی تواند به آن برسد . این است که با خودش دشمن می شود، عناد و کینه می ورزد . فرافکنی در این خود بدین طریق صورت می گیرد ، که همان انتظار بلند پروازی هایی که از خودش انتظار دارد از دیگران هم پیدا کند . یعنی از آنها می خواهد که آیده آل باشند و چون نیستند آنها را هم خیلی پست و حقیر و ناقص می بیند (هورنای، ۱۹۵۴؛ به نقل از نجاریان ، عطاری و زرگر، ۱۳۸۸).
۲-۱-۳-۲-۳ نظریه آدلر
آدلر (۱۹۳۷؛ به نقل از هرمزی نژاد، ۱۳۸۰) ابتدا از میل به قدرت به عنوان نشانه ای از تلاش های ارگانیسم برای سازگار شدن با احساس درماندگی حاصل از تجارب کودکی سخن می راند، این اصرار تدریجاً به تأکید در مورد تلاش برای برتری یافتن تبدیل شد. برتری جویی در نظر آدلر از احساس حقارت ریشه می گیرد و از نظر او این دو از یکدیگر تفکیک نا شدنی هستند. نکته مهم این است که مقصود آدلر از برتری جویی، تسلط بر دیگران و کسب امتیازات اجتماعی و نظایر آن نیست، بلکه وحدت بخشیدن به شخصیت است . آدلر عقیده تلاش برای برتری را به عنوان واقعیت اساسی زندگی به شمار می آورد . برتری هدف نهایی است که در جهت آن تلاش می کنیم . منظور او برتری به مفهوم عادی این کلمه نبود و این مفهوم ربطی به عقیده برتری نداشت. تلاش برای بهتر بودن از دیگران و گرایش خود پسندانه یا سلطه جویانه یا عقیده ی کاذب نسبت به توانایی و موفقیت ها نیست . منظور آدلر از این مفهوم تلاش برای کمال و واژه ی کمال که از کلمه لاتین به معنی کامل کردن یا تمام کردن است. بنابراین آدلر پیشنهاد کرد که ما در تلاش جهت کامل کردن خودمان برای برتری می کوشیم. این هدف فطری یعنی تلاش در جهت کامل شدن به سوی آینده جهت گیری شده است. در حالی که فروید معتقد بود که رفتار انسان به وسیله گذشته تعیین می شود یعنی به وسیله غرایز و تجربیات کودکی، آدلر انگیزش انسان را بر حسب انتظارات برای آینده می دید. وی مدعی بود که ما نمی توانیم به غرایز یا تکانه های اولیه به عنوان اصولی توجیهی متوسل شویم . فقط هدف نهایی برتری یا کمال است، ولی تلاش برای دستیابی به آن در شکل روان رنجور می تواند با گرایش به قدرت و کنترل دیگران خود نمایی کند. ولی در شکل بهنجار می تواند به صورت نیروی محرکه ای جهت ارتقا به سوی اتخاذ و کمال باشد.
۲-۱-۳-۲-۴ نظریه ی پرلز[۱۹]
پرلز معتقد است، سائق انسان را وضعیت هایی نا تمام یا گشتالت های نقاص معین می کند و می گوید: هر موجود زنده ای به تمایلات و کمال گرایش دارد، هر چه این گشتالت به کمال گراییدن را باز دارد یا بگسلد برای موجود زنده زیان آور است و به وضعیت نا تمام می انجامد که بی تردید محتاج به پایان رسیدن (تمام و کمال شدن) است. پرلز نظر خود را در خصوص کمال گرایی در قالب سطور حاوی پند و اندرز این گونه بیان می کند :
ای یار کمال طلب نباش کمال طلبی زجر و نفرین است، بیم آن داری مبادا هدف را درست نبینی اما بگذری تا خود کاملی
ای یار از اشتباهات نهراس اشتباهات گناه نیست ، اشتباهات راه های متفاوت انجام دادن کار است بسا که آفریننده تر تازه هم باشد .
از افراط و تفریط حذر کن هم از کمال طلبی و هم مداوای آنی شادمانی آنی و هوشیاری آنی هراس(پرلز، ۱۹۸۰؛ به نقل از والان، ۲۰۱۳).
۲-۱-۴ عوامل موثر بر کمال گرایی
وراثت و عوامل زیست شیمیایی
شواهد واضح و مستقیمی در مورد اینکه کمال گرایی علت ژنتیکی و زیست شیمیایی دارد، وجود ندارد(والان، ۲۰۱۳).
یادگیری
اگر شما کمال گرا هستید، احتمالاً در کودکی یادگرفته اید،که دیگران با توجه به کارایی شما در انجام کارها به شما بها می دهند، درنتیجه احتمالاً شما یادگرفته اید درصورتی به خود بها دهید که مورد قبول دیگران واقع شوید. این امر میتواند شما را نسبت به نقطه نظرها و انتقادات دیگران، آسیب پذیر و به شدت حساس سازد. تلاش برای حمایت از خودتان و رهایی از این گونه انتقادات ، سبب میگردد کامل بودن را تنها راه دفاع از خود بدانید. اگر چنین باشد در آن صورت شما بجای حرکت در مسیر موفقیت سعی در کامل بودن دارید. کمال گرایی به افکار و رفتارهای خود تخریب گرانهای اشاره میکند که هدف آنها نیل به اهداف به شدت افراطی و غیر واقع گرایانه است. در جامعه امروزی ، به اشتباه کمال گرایی چیزی مطلوب و حتی لازم برای موفقیت در نظر گرفته میشود. به هر حال مطالعات اخیر نشان میدهند که نگرش کمال گرایانه موجب اختلال در موفقیت میشود. آرزوی کامل بودن هم احساس رضایت از خودتان را از شما میگیرد و هم شما را بیش از سایر مردم (کسانی که اهداف واقع گرایانهای دارند) ، در معرض ناکامی قرار میدهد(فریدمن و بوث، ۲۰۱۱).
دور معیوب (سیکل معیوب) در روند کمال گرایی
نگرش کمال گرایانه، یک دور معیوب را بوجود میآورد. افراد کمال گرا ، نخست مجموعهای از اهداف غیر قابل دسترس را ردیف میکنند. در گام بعدی در رسیدن به این اهداف شکست میخورند، زیرا دسترسی به آن اهداف غیر ممکن میباشد. در گام بعدی، زیر فشار میل به کمال و ناکامی مزمن غیر قابل اجتناب ناشی از آن ، خلاقیت و کارآمدی آنها کاهش مییابد. و بالاخره این روند، افراد کمال گرا را به انتقاد از خود و سرزنش خود هدایت میکند، که نتیجه این روند نیز عزت نفس پایین میباشد. این مسایل، احتمالا اضطراب و افسردگی نیز به همراه خواهد داشت. در این موقعیت افراد کمال گرا بطور کامل در این لحظه، تنها ، اگر سختتر کار کنم، موفق خواهم شد. چنین افکاری ، مجددا منجر به یک دور کامل معیوب میگردد. چنین دور معیوبی با نگاهی به نحوه روابط بین فردی افراد کمال گرا، میتواند بهتر ، قابل تشریح باشد. افراد کمال گرا معمولا عدم پذیرش و طرد شدن از سوی دیگران را پیش بینی و از آن میترسند. با این ترس ، آنها در مقابل انتقاد دیگران حالت دفاعی به خود میگیرند و از این طریق دیگران را ناکام و از خود دور میسازند. کمال گراها بدون اینکه متوجه این موضوع باشند، همچنین معیارهای به شدت غیر واقع گرای خود را از دیگران نیز انتظار داشته و در نتیجه نسبت به دیگران متوقع و منتقد میگردند. در نهایت ، ممکن است، افراد کمال گرا ، به دیگران اجازه ندهند که شاهد اشتباهاتشان باشند. آنها این نکته را در نظر نمیگیرند که خود افشایی این فرصت را به آنها میدهد که دیگران به چشم یک انسان به آن نگاه کرده و دوستشان بدارند. بدلیل وجود این دور (سیکل) معیوب ، افراد کمال گرا ، غالبا در داشتن روابط نزدیک با افراد دچار مشکل هستند و به همین خاطر رضایت کمتری از روابط بین فردی خود دارند (گروث و آیسنک، ۲۰۰۹).
تلاش (پشتکار) سالم
۱- بررسی و مطالعه پرسشنامه ها و سوالهایی که در تحقیقات مشابه مورد استفاده قرار گرفته اند .
۲-مطالعهی مقالات و کتب متعدد در زابطه با سنجش پایداری مساکن روستایی .
۳-جویا شدن نظر اساتید جغرافیا ،خبرگان و افراد صاحب نظر و اخذ راهنمایی از آنان در زابطه با شاخصهای تحقیق .
.برای اطمینان از پایداری و اعتبار مفاهیم و گویه ها ، تعداد ۳۰ پرسشنامه به عنوان یک مطالعه مقدماتی در سه دهستان محدوده ی مورد مطالعه توزیع و تکمیل گردید که در نهایت روایی محتوایی آن مورد تایید نهایی رسید.
جامعه آماری این مطالعه کل خانوارهای روستایی بخش مرکزی کرج که بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ دارای ۱۰۳۱۶خانوارو ۳۵۹۵۵ جمعیت و ۲۷ روستا میباشد.
۲-۱۳-۲.تعیین حجم نمونه : به دلیل تعداد زیاد جامعه مورد مطالعه و عدم امکان مطالعه همه آنها ،محدودیت زمان و برای کاهش هزینه ها ، امکان مطالعه بر روی تمامی جامعه آماری غیرممکن بود ، لذا برای کوچکتر کردن جامعه و قابل اجرا نمودن پژوهش از نمونه گیری[۷] استفاده شد و از بین روش های نمونهگیری روش نمونهگیری طبقه ای تصادفی [۸]برگزیده شد (منصورفر،۳۲۰:۱۳۷۴) .
بنابراین برای صرفه جویی در زمان و هزینه ، اقدام به انتخاب نمونه شد و با بهره گرفتن از فرمول کوکران، تعداد نمونه مشخص گردید .
مآخذ: حافظ نیا ،۱۲۰:۱۳۸۷
n = حجم نمونه
N = حجم جامعه مورد مطالعه
P= افراد دارای صفت مورد مطالعه در جامعه (۵۰/.)
q = افراد فاقد صفت مورد مطالعه در جامعه (۵۰/.)
d = احتمال خطا (۰۵/.)
t =درصد احتمال (۹۶/۱)
با جایگزینی مقادیر فوق در برآورد حجم نمونه ، اندازه نمونه به قرار زیر محاسبه شد .
بر اساس فرمول فوق ، تعداد حجم نمونه ۳۶۶ می باشد که با ضریب اطمینان ۹۵ درصد ، امکان تعمیم دهی دارد . به دلیل محدودیتهای زمانی و اقتصادی و بویژه گستردگی جامعه آماری با بهره گرفتن از دستور تصحیح شده ، تعداد پرسشنامه ها به ۲۲۰ عدد کاهش یافت و بعد از تعیین حجم نمونه برای گردآوری اطلاعات با در نظر گرفتن دهستان های شهرستان کرج (۳ دهستان ) به عنوان طبقات آماری ، از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای استفاده شده است . سپس با توجه به نسبت سهم هر طبقه و بر اساس توزیع جغرافیایی مناسب در هر دهستان اقدام به جمع آوری اطلاعات به صورت تکمیل پرسشنامه گردید. استفاده از روش نمونهگیری طبقهای تصادفی باعث می شود که اولا توزیع نمونه در کل طبقات جامعه به طور مناسب صورت پذیرند، ثانیا ویژگی های هر یک از طبقات نیز مورد توجه و مطالعه قرار گیرد(حافظ نیا ،۱۲۸:۱۳۸۷). درجدول(۲-۳ ) اسامی روستاهای منتخب و تعداد خانوار نمونه گیری شده را نمایش میدهد . نهایتا برای رعایت اصول و تکنیک کار و سنجش میزان پایایی در تدوین و تنظیم پرسشنامه ، از روش آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS استفاده گردید که با داده های کسب شده ، ضریب اعتبار پرسشنامه بیش از ۷۷/ . درصد بدست آمد.
جدول (۲-۳ )اسامی روستاهای منتخب و تعداد افراد نمونه گیری شده
نام روستا جمعیت کل کل خانوار تعداد افراد نمونه گیری شده
گلستانک ۱۶۵۵ ۴۶۷ ۲۴
فرخ آباد ۷۵۶۱ ۲۱۹۴۴۵ ۹۲
علی آباد ۳۹۹۶ ۱۱۲۳ ۴۵
آتشگاه ۲۳۰ ۸۷ ۵
محمودآباد ۲۳۱۹ ۷۰۴ ۳۰
سیاهکلان ۵۶۶ ۱۸۷ ۱۰
باغ پیر ۱۰۱ ۳۳ ۵
شهرک طالقانی ۱۷۷ ۴۴ ۶
مآخذ : مرکز آمار ایران ، ۱۳۹۰ .
۲-۱۳-۳.تجزیه و تحلیل داده ها
تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش ، دارای دو بخش می باشد . بخش اول شامل تحلیل توصیفی پرسشنامه می باشد که هدف از آن توصیف اطلاعات بدست امده ، طبقه بندی و منظم کردن داده ها ، تهیه جداول ، رسم نمودارو خلاصه کردن اطلاعات است . در بخش دوم به منظور ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته و تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها، آزمون های آماری استنباطی شامل آزمون T-testو تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون Duncan بکار رفته است .
۲-۱۳-۴.اجزای پرسشنامه :این پرسشنامه از دو بخش سوال های عمومی و سوال های اختصاصی تشکیل شده است ۶ سوال اول مربوط به ویژگی های فردی پاسخگویان بود و ۳ سوال بعد مربوط به مشخصات واحد مسکونی بود که اینها سوال های عمومی پرسشنامه را تشکیل می دهند . سوال های اختصاصی پرسشنامه نیز به دو صورت باز و بسته طراحی و تدوین گردیده اند . که ۴ سوال آن باز و ۳۰ سوال آن به صورت بسته است . سوال های بسته به صورت طیف پنج گزینه ای لیکرت طراحی و تنظیم شده اند . لازم به ذکر است است منظور از سوال های باز در این تحقیق سوال های کمی است که به صورت باز طراحی شده اند .
۲-۱۴.شاخص های مسکن پایدارمورد استفاده در این تحقیق
در این تحقیق با توجه به شاخص های ارائه شده در تجارب جهانی و ایران ، متناسب باشرایط اقتصادی،اجتماعی- فرهنگی و کالبدی مساکن و ساکنین محدوده مورد مطالعه شاخص هایی برای ارزیابی و سنجش مسکن پایدار روستایی ارائه شده است.این شاخص ها در سه بعد کالبدی ،اجتماعی و اقتصادی ارئه شده اند. جدول شماره ۲-۳ شاخص های ارئه شده در این تحقیق برای سنجش و ارزیابی شاخص های مسکن پایدار روستایی محدوده مورد مطالعه را نشان میدهد :
جدول( ۲-۴) شاخص های مورد استفاده در این تحقیق
عنوان | شاخص |
پایداری کالبدی | میزان برخورداری واحد مسکونی از امکانات اصلی (آب ،برق و حمام ) |
میزان برخورداری واحد مسکونی از امکانات رفاهی | |
میزان برخورداری واحد مسکونی از تاسیسات بهداشتی | |
میزان برخورداری واحد مسکونی از فضا |
۲-۳-۵-۱- فواید مدیریت اخلاق در آموزش مدیریت منابع انسانی
اخلاق سازمانی همــانند دیگر رشتههای مدیریت با توجه گسترش سازمان به وجود آمد. با پیچیدهتر شدن فعالیتها در سازمان، مدیران احساس نمودند که سازمان به انجام کارهای صحیح در کنار انجام صحیح کارها نیاز دارد که در نتیجه این تفکر اخلاق سازمانی شکل گرفت. وظیفه مدیریت منابع انسانی در زمینه اخلاق سازمانی، شناسایی، اولویتبندی ارزشها در جهت هدایت انواع رفتارها و برنامهریزی دقیق و مدون در جهت نیل به اخلاق سازمانی است. آنچه که در این جا اهمیت دارد این است که مدیر منابع انسانی باید توجه داشته باشد که آموزش در سازمان متبوع باید با دیدگاهی کاملاً منطبق با ارزشهای سازمان و اخلاق موضوعه در محیط انجام پذیرد (یارندی، ۱۳۸۲).
از مهمترین مواردی که به عنوان مقاصد مشترک سازمان و نظامهای مختلف در خصوص آموزش ضمن خدمت قابل ذکر است به شرح زیر است:
هماهنگ و همسو نمودن کارکنان با سازمان
افزایش رضایت شغلی و بهبود روحیه کارکنان
کاهش حوادث و ضایعات کاری
بهنگام سازی دانش نیروی انسانی در سازمان
کمک به تغییر و تحولات سازمانی
تقویت روحیه همدلی و همکاری در بین کارکنان سازمان
نکته قابل توجه این است که بر حسب نوع فرهنگ سازمانی و شرایط زمانی و دیگر معیارهای موجود، میزان اهمیت هر کدام از این اهداف و اولویت هر کدام متفاوت است (شریعتمداری، ۱۳۸۲).
۲-۴- پیشینه تحقیق
در بررسی پیشینه مطالعات سرمایه اجتماعی ضعف عمده در کمبود مطالعه نظری و تجربی عوامل مؤثر بر شکل گیری سرمایه اجتماعی است. راه ورود به بررسی عوامل مؤثر بر شکل گیری سرمایه اجتماعی در بررسی این مفهوم در سطح فردی و اجتماعی می باشد. سرمایه اجتماعی شامل هنجارها، شبکه ها و انواع ارتباطات اجتماعی می باشد و بهترین منبع افزایش رفاه و بهبود اقتصادی در یک اجتماع، استفاده از منابع اجتماعی است که شامل هنجارها و شبکه ها می گردد(Greene,2001).
۲-۴-۱- پیشینه داخلی
- باقرزاده، داوود: در پژوهشی با عنوان ” سازمان یادگیرنده : بهسازی منابع انسانی از طریق یادگیری مدوام ” به تشریح لزوم یادگیری سازمانی و مداوم در سازمانهای کنونی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که روش های سنتی بهسازی منابع انسانی مانند آموزشهای شغلی موقتی، جوابگوی تغییرات سریع محیطی نبوده و برای این امر می بایست به یادگیری سازمانی و مدوام روی آورند.
- خائف الهی، احمد علی، رجب زاده، علی و لاجوردی، اشرف : در پژوهشی با عنوان ” ارائه مدل بهسازی منابع انسانی با تاکید بر نقش فناوری های نوین ” به بررسی مولفه ها و ابعاد بهسازی منابع انسانی پرداخته که یکی از مولفه های بهسازی را آموزش و کارآموزی ذکر نموده و به این نتیجه دست یافته که میزان به کارگیری دانش حاصل از فناوری های نوین اهمیت زیادی داشته و بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده است.
- - در پژوهشی که حسین قلی زاده (۱۳۸۳) انجام داده است با نظر به مؤلفه های اصلی نظریه نوناکا- اجتماعی شدن، برونی سازی، ترکیب و درونی سازی- جایگاه مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه به نقش و اهمیت فرهنگ سازمانی در تحقق مدیریت دانش اثربخش پرداخته شده است. مدیران عالی، میانی و اجرایی، گروه اصلی مورد مطالعه را تشکیل داده اند. تحلیل داده ها نشان داده است که درونی سازی در قلمرو مدیریت دانش در دانشگاه فردوسی مشهد از بالاترین جایگاه برخوردار است و سپس به ترتیب، اجتماعی شدن، برونی سازی و ترکیب در مراتب بعدی قرار گرفته اند. همچنین، براساس نتایج بدست آمده، میان فرهنگ سازمانی و درونی سازی، برونی سازی و ترکیب رابطه معناداری وجود دارد. درحالیکه، این رابطه با اجتماعی شدن معنی دار نیست. پژوهشگر نتیجه گرفته است که مدیران در دانشگاه فردوسی بیش از آنکه تمایل به تشریک و تبادل دانش و تجارب خود با یکدیگر داشته باشند، تمایل به درونی کردن دانش و رقابت با دیگران دارند. فرهنگ سازمانی در دانشگاه فردوسی به عنوان یکی از متغیرهای اثرگذار، بر تشدید پدیده فردگرایی و رقابتی بودن در بین مدیران می افزاید.
- ناطق پور، محمد جواد(۱۳۸۵) در پژوهش خود با عنوان"شکل گیری سرمایه اجتماعی و فراتحلیل عوامل موثر بر آن” به بررسی مفهوم و نظریه های شکل گیری سرمایه اجتماعی پرداخته شده و با روش فراتحلیل، تعدادی از پژوهش های انجام شده در مورد سرمایه اجتماعی در ایران را مورد بررسی قرار داده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد متغیرهای سن، تحصیلات، تاهل، شاغل بودن و درآمد به جز با عنصر اعتماد با سایر عناصر سرمایه اجتماعی اعم از آگاهی و توجه به امور عمومی، اعتماد، مشارکت های رسمی و غیررسمی رابطه مستقیم دارد و مردان در آگاهی و توجه به امور عمومی و مشارکت رسمی نقش بیشتری نسبت به زنان دارند و مشارکت غیررسمی زنان بیشتر می باشد و در میزان اعتماد تفاوتی بین زن و مرد دیده نمی شود.
- حقیقتیان و همکاران(۱۳۸۷)، در تحقیق خود با عنوان تاثیر سرمایه اجتماعی بر فعالیت شغلی دبیران مقطع متوسطه شهرستان اصفهان به این نتیجه رسیده اند که سرمایه اجتماعی بر فعالیت شغلی دبیران تاثیر مستقیم و معناداری دارد.
- قاسمی زاد و دیگران(۱۳۸۹)، دریافتند که بین کیفیت زندگی فرزندان شاهد و ایثارگر و سرمایه ی اجتماعی آنان ارتباط مثبت ومعنی دار وجود دارد. افرادی که دارای سرمایه ی اجتماعی بالا هستند به احتمال زیاد کیفیت زندگی بالاتری دارند. همچنین بین کیفیت زندگی و استرس فرزندان شاهد رابطه منفی و معنی دار مشاهده شد. یعنی هرقدر کیفیت زندگی افراد بالاتر باشد از استرس کمتری برخوردارند و بالعکس.
- حسن زاده ثمرین، تورج(۱۳۸۹) در تحقیق خود با عنوان” اثر سرمایه اجتماعی بر تعالی سازمانی” به طراحی و تبیین مدل سرمایه اجتماعی به منظور دستیابی به تعالی سازمانی در شهرداری تهران پرداخته است . نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در شهرداری تهران بین سرمایه اجتماعی و تعالی سازمانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. به عبارت واضحتر، با افزایش سرمایه اجتماعی تعالی و سرآمدی سازمان ارتقا و بهبود می یابد.
- امیررضا برجسته(۱۳۸۹) در تحقیق خود با عنوان “ارائه مدل مفهومی ارتباط بین سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی با اقدام برای عمل کارآفرینانه” به بررسی مفاهیم سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی پرداخته می شود و پس از آن ارتباط بین این عناصر با دو بعد مورد نیاز اقدام برای عمل کارآفرینانه که شامل توانایی و تمایل هستند، تبیین شده است. در انتها ضمن تأیید ارتباط معنادار سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی با اقدام برای عمل کارآفرینانه، مدلی مفهومی برای تبیین این روابط پیشنهاد شده است.
۲-۴-۲- پیشینه خارجی
- هررا (۲۰۰۷) در تحقیقی که در شرکتهای صنعتی آمریکا انجام داد، به این نتیجه رسید که می توان وظایف کاری افراد را طوری طراحی کرد که کنترل وظایف و نتایج کار بهبود یابد به نحوی که درک نتایج یادگیری و همچنین توانمندسازی سازمان افزایش یابد. علاوه بر این، نتایج این تحقیق نشان می دهد که یادگیری مداوم بیشترین تأثیر را در عملکرد سازمانی کارکنان مورد بررسی داشته است. (اسدی و دیگران، ۱۳۸۸)
-- از طرفی دیگر گلیزر در تحقیقات خود(۲۰۰۱) نشان داده است متغیر سن، نقش مهمی در سرمایه اجتماعی دارد و منحنی ارتباط سن با سرمایه اجتماعی به صورت Uوارونه می باشد و در ابتدا بر روی شکل دهی سرمایه اجتماعی با افزایش سن سرمایه گذاری می کنند و سپس با افزایش سن از یک اندازه، این سرمایه گذاری بر روی سرمایه اجتماعی کاهش می یابد. افراد در مشاغلی که بیشتر ارتباط اجتماعی با مردم دارند، بر روابط اجتماعی خود بیشتر سرمایه گذاری می کنند. مالکیت منزل مسکونی، نیز بر انواع سرمایه اجتماعی تأثیر مثبت داشته به گونه ای که عضویت سازمانی و شناخت، مشارکت و آگاهی سیاسی از اجتماع محلی در میان کسانی که مالک منزل مسکونی خود بودند بسیار بیشتر بود. مالکیت منزل مسکونی با کنترل متغیرهای سن، وضع تأهل، تعداد کودکان، آموزش و … همواره ارتباط خود را با سرمایه اجتماعی حفظ نموده است. کمبود وقت باعث کاهش سرمایه گذاری بر روی سرمایه اجتماعی می گردد.
- گلیزر، لایبسون و ساکردوت، (٢٠٠۰) در مطالعات خود به این نتیجه رسیده اند که بین تحرک و جابجایی محل اقامت و عضویت سازمانی رابطه منفی وجود دارد .افرادی که محل اقامت خود را عوض می کنند سرمایه اجتماعی خود را از دست می دهند و کمتر علاقمند به سرمایه گذاری بر روی آن هستند. از طرف دیگر طول مدت اقامت در یک جامعه تا حد زیادی بر سرمایه اجتماعی تأثیرگذار است.
- به زعم بِرِم و ران(۱۹۹۷) سرمایه اجتماعی، مفهومی جمعی است که اصل و اساس آن بر رفتار، طرز تلقی ها و استعدادها ی فردی قرار دارد. به زعم آنان نهادهای گوناگونی از قبیل مؤسسات اجتماعی و داوطلبانه، خانواده، دین و الگوهای فرهنگی، در شکل دهی عادات و ارزش هایی که مولد سرمایه اجتماعی اند، نقش دارند.
۲-۵- مدل مفهومی تحقیق
شبکه های قوی، روابط مبتنی بر اعتماد و مشارکت را در اجتماعات آشکار می سازد. از دیدگاه سازمانی، گوشال و ناهاپیت سرمایه اجتماعی را به عنوان جمع منابع بالقوه و بالفعل موجود و قابل دسترس، از طریق شبکه روابط یک فرد یا یک واحد اجتماعی تعریف می کنند. از دیدگاه آنان سرمایه اجتماعی یکی از قابلیت ها و دارایی های مهم سازمانی است که می تواند به سازمان ها در خلق و تسهیم دانش کمک بسیار نماید و برای آنها در مقایسه با سازمان های دیگر"مزیت سازمانی پایدار” ایجاد کند. ایده توجه به سرمایه اجتماعی در سازمان ها، همانطور که کاهن و پروساک مطرح می کنند، نسبتاً جدید است. با این وجود، طبق نظر آدلر و کان با فرض دوران طفولیت کاربرد سرمایه اجتماعی در زندگی سازمانی، تحقیقات نشان می دهد که سرمایه اجتماعی سازمان می تواند از سرمایه فکری حمایت کند و با بهسازی سازمانی ارتباط معناداری دارد. بنابراین در این تحقیق بر مبنای مبانی نظری و مدل های موجود ابعاد سرمایه اجتماعی بر مبنای مدل سرمایه اجتماعی پوتنام(۲۰۰۲) با ابعاد درونی سرمایه اجتماعی شامل هنجارها، عقاید دینی و اعتماد و ابعاد بیرونی شامل شبکه، مشارکت و قانون مورد ارزیابی واقع شده است و تاثیرگذاری آن بر بهسازی سازمانی در کارکنان ادراه آموزش و پرورش شهرستان لامرد بررسی شده است. ارتباط میان مولفه ها و متغیرهای تحقیق در مدل مفهومی ذیل نشان داده شده است.
ابعاد درونی
هنجارها
عقاید دینی
ابعاد بیرونی
اعتماد
قانون
مشارکت
شبکه
H1
H2
H3
H1-1
H3-1
H2-1
H4-1
H5-1
H6-1
هزینه/یورو | واحد |
۳۰-۶۰ یورو بر متر بسته به نوع زمین(خاکی،سنگی،…. | حفاری |
هزینه حفاری*۶ | حفاری عرضی(خیابان) |
۵ یورو بر متر | کانالکشی |
.۱۲۵ یورو بر متر | فیبری نوری ۱ تار |
۱یورو بر متر | ۱۲ تار |
۲٫۵ یورو بر متر | ۱۴۴تار |
۱۰ یورو | مفصلبندی |
۱۲٫۵ یورو | مفصل |
پارامترهای درآمد
برای تخمین یا محاسبه درآمد شبکه FTTHبرخی موارد را بعنوان پیش فرض درنظر میگیریم، بعنوان مثال مدلهای درآمدی پیچیده از جمله افزایش درآمدهای ناشی از خدمات ارائه شده روی شبکه FTTH در نظر گرفته نمی شود. در عوض فرض میکنیم که برای هر مشترک یک هزینه ثابت در ماه کنار گذاشته شده است که منحصرا برای پرداخت هزینه های استقرار شبکه FTTHمیباشد. بدیهی است که تنها بخشی از هزینه ماهیانه مربوط به هزینه های پیاده سازی است، اما فرض می کنیم که هزینه های عملیاتی OPEX مربوط به شبکه های FTTHبسیار پایین تر ازCAPEX می باشد.
در محاسبات درآمد، به منظور اجتناب از پیچیدگی غیرضروری جریان نقدی تنزیل شده به حساب نیامده است، در حالیکه نتایج بدست آمده را میتوان بر اساس آن تفسیرکرد. به حساب آوردن جریان نقدی تنزیل شده، اعداد نهایی در ارزیابی را تحت تاثیر قرار خواهد داد و دلالت بر زمان طولانی برای بازگشت سرمایه گذاری اولیه دارد ولی تاثیری روی تفاوت نسبی بین سناریوهای مختلف ارزیابی شده ندارد.
نتایج بررسی
نخست هزینه اجرای شبکه برای پوشش کامل منطقه محاسبه شده سپس فرض شده است یک بودجه ثابت ۸m$ برای سرمایه گذاری روی پیادهسازی شبکه اختصاص یافته است. بر اساس این بودجه، ابتدا شبکه را با توجه به ایجاد بالاترین پوشش ممکن طراحی کرده سپس در سناریوی دوم، شبکه برای تولید بالاترین درآمد طراحی میگردد. در نهایت این نتایج با هم مقایسه میشوند.
پوشش کامل
در این سناریو، مسیر فیبرنوری برای همه خانهها در منطقه فراهم می شود، کل هزینه پیاده سازی برابر ۳۱٫۷M EUR برآورد می شود، این هزینه برای هر خانه بالغ بر ۹۰۱ EUR میباشد. پس از ۱۰ سال، مجموع درآمد حاصل ۲۲٫۴M EUR تخمین زده می شود، که براساس میزان پذیرش کلی برابر ۴۱٪ است. این بدان معنی است که سرمایه گذاری اولیه تنها برای۲/۳ منازل پس از ۱۰ سال بر میگردد. بنابراین نقطه سر به سر براساس این فرضیات، ۱۴ سال خواهد بود.
پیاده سازی محدود(حداکثر پوشش)
اگر به دلیل محدودیت بودجه یا درآمد ناکافی سناریوی پوشش کامل عملی نباشد ، اپراتورها معمولا از شیوه توسعه نسبی استفاده می کنند. اصل مهم در این سناریو انتخاب جذاب ترین خوشه ها ( خانه ها) برای اتصال میباشد بطوریکه بتوان پوشش حداکثر را با توجه به بودجه محدود ایجاد نمود .
با توجه به بودجه۸M$ ،۱۷۱۵۰ خانه (۴۸٫۸٪) انتخاب شده است، اگر این میزان را با سرمایه گذاری (۳۱٫۷ M $) برای پوشش کامل مقایسه کنیم، روشن است که تنها ۲۵ درصد از بودجهی پوشش کامل نیاز است. در این سناریو با توجه به کاهش۵۰ درصدی هزینه اجرا به ازای هر مشترک (هزینه متوسط ۴۶۵$ به ازای هر خانه) در مقابل سناریوی پوشش کامل، تأثیر مثبت زیادی روی کسب و کار برای شبکه FTTH در این منطقه دارد.
۵-۲-۷-۱۰ نذری تاسوعا و عاشورا
در روزهای تاسوعا و عاشورا با شرکت اهالی شیعه، نذری پخته میشودکه گوشت و برنج پایه ثابت این نذری است. این غذا بعد از مراسم سینهزنی در مسجد خورده می شود و هر کس بخواهد از این غذا به عنوان تبّرک بیرون میبرد. بعضی از اهالی سنی مذهب ده که مایل به خوردن این نذری نیستند، روز عاشورا روزه میگیرند.
۵-۲-۷-۱۱نون بی بی درمونده
این نان که به «نان خیر» معروف است، نوعی نذری است. بدین ترتیب که هر کس نیّت نذری دارد، نانهای نازکی میپزد. سپس نان را تکه تکه می کنند و روغن داغ و شکر روی آن میریزند. در پایاننان را روی اجاق میگذارند تا شکرآن آب شود و نان کمی گرم شود. بعد دیگران را خبر می کنند که بیایند از این نان بخورند یا ببرند.
بر اساس تعریف بزرگترها در قدیم این نان را در اتاق تاریک میخوردند و بعد از خوردن دستها را میشستند و آب آن را داخل گودالی یا تشتی میریختند. بعد دستها را با پارچۀ نو و تمیزی که آویزان بود، خشک میکردند.سپس از آن خانه بیرون میرفتند و روی گودال آب را، خاک میریختند. این کارها به این منظور بود که مردان و پسران متوجه نشوند از این نان خوردهاند ومعتقد بودند که اگر مخفیانه باشد، حاجت حتماً برآورده خواهد شد.
۵-۲-۸ رسوم خاصّ قدیم
۵-۲-۸-۱ درو کردن گندم و جو
این رسم جالب که در قدیم بوده و اکنون تقریباً منسوخ شده است، بدین صورت بوده که وقتی گندم یا جو به مرحلۀ درو کردن میرسید، با داسهای مخصوص درو که به آن «داسِ مَنگال» میگفتند، گندم و جو را میبریدند. زمین صافی و همواری را انتخاب کرده و گندم یا جوهای درو شده را روی زمین ردیف میکردند. بعد هفت یا هشت خر زرنگ و سرحال انتخاب میکردند. وسط خرمن، چوبی نصب میکردند و افسار خرها را به طرز ماهرانهای به چوب میبستند که هنگام دور زدن روی خرمن به هم برخورد نکنند. بعد یک نفر به عنوان هدایت کننده وسط خرمن میایستاده و قسمتی از افسار خرها را به دست میگرفته و این شعر را میخوانده:
-هِی تالَ، خرمن گالَ ، گردی و گالَ،
-خر سیاه هیِ، مرگُش بیا هی،
-خر سفید هی، مرگش رسید هی
-هِی تالَ، خرمن کالَ
و همچنان تکرار میکرد و خرها روی خرمن میگشتند. هرگاه یک نفر خسته میشد، نفر بعدی میآمد و این روش ادامه پیدا میکرد تا خرمن خوب کوبیده شود. بعد از این مرحله، نوبت به باد دادن گندم یا جو بود و این کار حتماً باید در موقع وزش باد انجام میگرفت. این کار با وسیله ای به نام «هوسین» انجام میشد، در موقع باد دادن گندم وجو میخواندند:
باد بیا، باد بیا، نَنَت وَ قَعْلَه مُرده خُوی. بِچِ بِنِه مُرده و تکرار میکردند و بدین ترتیب گندم و جو از کاه جدا میشد، بعد محصول را داخل گونی ریخته و میخواندند:
-خرمن ما هزار اَکُیْ،
- سیصدو صد جُوال اَکُی،
-اُشتر اَتا اَباراَکُی
- هی تالَ، خرمن تالَ
بعد محصول را به خانه جهت مصرف حمل میکردند. این شعرها را جهت افزایش برکت محصول میخواندند.
یکی از اهالی هنگامی که این رسم را تعریف میکرد، گویی خیالش را به گذشته و هنگام درو کردن گندم پرواز داده بود و خود را آنجا تصور میکرد و این نشاندهندۀ رسوم زیبایی بوده که امروزیها قادر به درک آن نیستند، اما قدیمیها حتی از یادآوری آن لذّت میبرند.
۵-۲-۸-۲دوشاب درست کردن
یکی از رسوم قدیمی که بزرگترها با حسرت از آن یاد می کنند، درست کردن دوشاب و پختن نان کُماچ است.
خرما را که از قبل خیس گذاشتهاند، روی آتش گذاشته تا خوب پخته و له شود. بعد با چوب درخت نخل خوب له میکردند و داخل گونی می ریختند. سکویی با آجر به صورت گِرد درست کرده، روی آنرا با سیمان میپوشانند که سطح آن صاف و تمیز باشد. بالای سکو را سوراخ کرده و چوبی در آن قرار میدادند، این سکو ناودان کوچکی دارد. گونی را روی سکو گذاشته و وسیلۀ سنگینی روی آن قرار می دهند. شیرۀ خرمای داخل گونی داخل ظرفی که زیر سکو گذاشته شده میریزند، دوباره شیره را روی آتش میگذارند تا خوب غلیظ شود.بدین ترتیب دوشاب آماده می شود.
تفاله های خرما را نیز که در گویش محلی به آن«مُجی» میگویند به گوسفند می دهند و هستههای خرمای دوشاب شده را آسیاب کرده و با آن نان درست می کنند و متقدند برای کسی که بیماری دیابت دارد، بسیار مفید است.
۵-۲-۸-۳کُماچ پختن
گندم را با آسیاب دستی آرد میکردند. سپس با گیاه دارویی (لَجنَه) راجونه و نمک خمیر میکردند. خمیر را به صورت گِردۀ کوچکی درآورده و روی سنگ نانپزی(خونگ) آنرا کمی صاف کرده و زیر آتش میگذاشتند، بعد وارونه کرده تا هر دو طرف خوب برشته شود و روی آن روغن و مَیه می زدند و میخوردند.
درست کردن دوشاب و پختن کُماچ در یک شب تا صبح و به صورت دسته جمعی انجام میگرفتهکه صفای خاصی داشته است. این کار را زنان در فصل برداشت خرما انجام میدادهاند.
۵-۲-۹ رمضان در هرمود
۵-۲-۹-۱ افطاری در مسجد
از اول تا پایان ماه مبارک هر روز به نمایندگی از آقای فهیمی خیّر منطقه غذایی طبخ شده به مسجد برده می شود تا هم کسانی که در مسجد نماز می خوانند و هم رهگذرانی که موقع افطار به این محل می رسند از این غذا تناول کنند همچنین خانواده ها نیز هر کدام افطاری آماده کرده و به مسجد می فرستند بدین ترتیب در مسجد هر روز سفره مفصّل و رنگین افطاری گسترده می شود.
۵-۲-۹-۲ جام رمضانی
در این ماه هر شب مردان محل مسابقه فوتبال برگزار می کنند و از روستاهای اطراف نیز در این مسابقات شرکت می کنند. در پایان مسابقات که همزمان با پایان ماه مبارک نیز هست، به تیم برنده جام رمضان و جوائزی اهدا میگردد.
۵-۲-۹-۳ ختم قرآن
در طول ماه مبارک رمضان، زنان و دختران باسواد قرآن ختم می کنند. اگر سال اول قرآن خواندنشان باشد، ختم قرآن را به ماما یا پرستار تولّدشان هدیه می کنند، حتی اگر در قید حیات نباشند و بقیه این ختم را به پدر ، مادر، اموات و… هدیه می کنند.
۵-۲-۹-۴ خرید رمضانی
چند روز مانده به آغاز ماه مبارک خانوادهها به شهر رفته و خرید مفصلّی برای ایّام ماه مبارک انجام می دهند. حتی تنقلاتی نیز برای عیدی روز فطر کودکان خریده می شود.
۵-۲-۹-۵ درسهای رمضانی
کلاسهای اذان، تکبیر، صوت قرآن و روخوانی و شعر توسط روحانی برای نوجوانان این روستا برگزار میگردد. همچنین کلاسهای احکام و مشاوره برای همسران در این ماه برگزار می شود. روحانی مسجد، روزهای زوج نوجوانان شرکت کننده در کلاسها را به استخر شنا میبرد.
۵-۲-۹-۶ سرفطر
سرفطر یا همان فطریه، بدین صورت تعیین می شود که بیست و هفتم یا بیست و هشتم ماه مبارک رمضان به تعداد افرادی که در خانواده روزه گرفتهاند، هر نفر سه کیلو برنج و آنهایی که روزه نگرفتهاند، مقداری بیشتر فطریه می دهند (چون غذای غالب اهالی برنج است).
کسی که روزه نگرفته اگر می تواند دو ماه کفاره روزهاش، روزه بگیرد و اگر نمیتواند، از سه کیلو برنج بیشتر بدهد. زنی که حامله است یک کیلو برنج، جهت فطریۀ روزه به او تعلق میگیرد و نیز بچهای که در ماه رمضان متولّد می شود، فطریهاش سه کیلو برنج است.
۵-۲-۹-۷ نقش زنان در رمضان
زنان در درست کردن افطاریهای متنوّع و رنگارنگ بسیار مهارت دارند. درست کردن دسرهای رنگین: طبخ غذاهای لذیذ، برنامه پیادهروی شبانه، خواندن نماز و قرائت قرآن، از کارهایی است که زنان در طول ماه مبارک انجام می دهند.
۵-۲-۹-۸هدیه خیّرین
چند روز مانده به شروع ماه مبارک رمضان، خیرّین منطقه به ویژه «آقای عبدالرحیّم فهیمی» که ساکن امارات بوده و نماینده ایشان انجام امور خیر را به عهده دارد، سبد کالای مفصلّی شامل: گوشت قرمز، مرغ، برنج، روغن و مقداری وجه نقد به حدود صد خانوار و یا بیشتر اهدا می کنند. خیّرین دیگر نیز اقلامی چون: چای، پودر شربت، پودر ژله، کرم کارامل و… جهت خیر بین خانوادهها به ویژه زنان خود سرپرستو اقشار کمدرآمد تقسیم می کنند. بدین ترتیب هیچ خانوادهای در هرمود نگران خرجی ماه مبارک نیست. خیّرین دیگری نیز از کشور امارات برای آنها مبلغ قابل توجّهی وجه نقد هدیه می دهند.
۵-۲-۹-۹ همیاری در رمضان
در طول شبهای ماه رمضان، در بین اهالی شیعه مذهب این روستا رسم بر این است که هر کس کار بنّایی یا ساختمان دارد، گروهی به یاری او میشتابند. در طول این یک ماه بسیاری از این کارها با همیاری و همکاری همدیگر انجام می شود و بسیاری از مشکلات رفع میگردد . این از برکات ماه مبارک رمضان است.
۵-۲-۱۰ نمازهای ماه رمضان
۵-۲-۱۰-۱ نماز تراویح
این نماز مخصوص اهل تسنّن است و کیفیت آن بدین صورت است که در ماه رمضان بعد از نماز خفتن(عشاء)، نماز تراویح برگزار می شود. نماز تراویح بیست رکعت است و به اضافه سه رکعت نماز وتر، جمعاً بیست و سه رکعت می شود. این نماز به صورت دو رکعتی و به جماعت خوانده می شود. کیفیت خواندن نماز تراویح بسیار باشکوه است و جماعت زیادی در مساجد برای ادای این نماز جمع میشوند. بعد از نماز عشاء، افراد جداگانه هر کدام دو رکعت نماز سنّت به جای میآورند. آنگاه موذّن با صدای بلند این گونه نماز تراویح را اعلام می کند: یکصد هزار بار صلوات برسیّد عالم محّمد و جماعت حاضر یک صدا میگویند: صّل الله علیه و سلّم. و رکعت اول خوانده می شود. در آغاز رکعت دوم اینگونه گفته می شود: دویست هزار بار صلوات برسیّد عالم محمّد و جماعت نیز جواب می دهند و… بعد از نماز تراویح، نماز وتر است که سه رکعت میباشد. دو رکعت شفع و یک رکعت وتر.