وبلاگ

۵-۲۰

مستندات استانداردهای مورد استفاده

۵-۲۱

مجوز محصولات

۵-۲۲

قابلیت حمل

۵-۲۳

نصب

۳-۲-۶- سازگاری نرم­افزار:
سازگاری به این معنی است که نرم­افزار مورد نظر در سازمان مستقر شده، به درستی اجرا شود و بعد از مدتی کارایی خود را از دست ندهد. یکپارچگی لایه رابط بین اجزایBPMS و برنامه ­های کاربردی کسب­وکار را فراهم می­ کند. با توجه به تحکیم موقعیت BPMS در سازمان­ها، ادغام و یکپارچگی به­عنوان یک جزء حیاتی در سیستم­های مدیریت فرایند کسب­وکار مورد توجه قرار گرفته است. یکپارچگی سیستم­های مختلف در سازمان باعث بهبود روابط بین فرآیندها شده و به دلیل سازمان­دهی کردن روابط بین کاری و بین فرآیندی، کاهش دوباره کاری­ها را به دنبال دارد.چابک شدن سازمان، پویایی روابط درون سازمان و بیرون سازمان، حذف دوباره کاری­ها از جمله نتایج سازگاری نرم­افزار با دیگر سیستم­های جاری در سازمان می­باشد.
۳-۲-۶-۱- مزایای قابلیت یکپارچگی سیستم­ها:
قابلیت ترکیب BPMS های مختلف
قابلیت پیاده­سازی خودکار BPM، که منجر به ایجاد منافع بیشتر و هزینه­ محدود­تر در سیستم­های برنامه کسب­وکار می­ شود.
امکان کاهش افزونگی و ناسازگاری و تناقض داده ­ها که در نتیجه، باعث کاهش هزینه­ها و بهبود کیفیت می­ شود.
امکان ایجاد تغییرات سریع­تر نسبت به رویکرد سیستم­های سنتی، که باعث چابکی بیشتر و هزینه­ های کمتر می­ شود.
سازگاری در روند کسب­وکار به دلیل موتور یکپارچه­سازی فرآیندها.
ملاحظاتی که در یکپارچه­سازی سیستم­ها مورد توجه قرار می­گیرد]۴۲[:
برخی از پروژه­ ها بیش از حد بر پیاده­سازی یک برنامه­ی واحد تمرکز می­ کنند، که باعث صرف زمان و هزینه­ های زیادی می­ شود. به همین دلیل توجه کافی در مورد چگونگی قابلیت یکپارچه­سازی در معماری کلی سیستم باعث اجرای بهینه­ داده ­ها در اجرای فرآیندها می­ شود.
یکپارچه­سازی می ­تواند یکی از سخت­ترین مسائل در پروژه­ ها باشد، چرا که باید مورد رسیدگی، بازنگری، برنامه­ ریزی و تست قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که برنامه ­های کاربردی قابل اجرا هستند.
هنگام یکپارچه­سازی برنامه­ ها این مسئله قابل اهمیت است که داده های مدل، تعاریف و فرآیندها می ­تواند در سیستم­های مختلف متفاوت باشند. بنابراین بایستی اطمینان حاصل شود که یک ارتباط بدون ابهام بین برنامه ­های مختلف وجود دارد.

هنگام یکپارچه­سازی، به­خصوص با برنامه ­های خارجی، امنیت باید مورد بررسی قرار گیرد و اطمینان حاصل شود که اطلاعات به صورت محرمانه حفظ می­شوند. در واقع امنیت شامل ارتباطات و دریافت اطلاعات از سایر برنامه­ ها و سازمان­ها می­ شود.
از آن­جاییکه در هر سازمان سیستم­ها و نرم­افزارهای مختلفی ایجاد و به­کارگرفته می­شوند، BPMS ایجاد شده درون هر سازمان باید بتواند خود را با نرم­افزارهای گوناگون مطابقت دهد و قابلیت یکپارچگی با آن­ها را داشته باشد. از جمله­ آن سیستم­ها در جدول ۳-۶ شاخص­ های زیر را داریم:
جدول ۳-۶- شاخص­ های سازگاری نرم­افزار در مدیریت فرایند کسب­وکار

 ۶

سازگاری نرم افزار

۶-۱

ادغام با فن­آوری میان­افزار

۶-۲

یکپارچگی و سازگاری با SOA

در فرهنگ لغات وبستر ، فرهنگ را به عنوان مجموعه ای از رفتارهای پیچیده انسانی که شامل افکار ، گفتار ، اعمال و آثار هنری است و برتوانایی انسان برای یادگیری و انتقال دانش به نسل دیگر اطلاق می شود تعریفشده است . نکته ای که از این تعریف استنباط می شود این است که در سازمانها فرهنگ سازمانی به عنوان یک (( سیستم اطلاعاتی )) برای حفظ و انتقال آگاهی ، اعتقادات ، تصورات و رفتارهای انجام کار عمل می کند . ماورین بوئر فرهنگ سازمانی را به عنوان راه و روشهایی که ما کارها را انجام می دهیم تعریف کرده است به عبارت دیگر فرهنگ سازمانی بیشتر متوجه چگونگی انجام کار است تا ماهیت کار . از دیدگاه دیگر ، فرهنگ شامل تمام طرح هایی است که به طور سنتی و تاریخی به اشکال مشخص و یا نامشخص ، منطقی و یا غیر منطقی حاکم بر زندگی بشر به حیات خود ادامه داده و در هر برهه زمانی راهنمای رفتار انسان بوده است ( عطافر ، ۱۳۷۵ ، ص ۱۷ ).

فرهنگ سازمانی یک متغیر محیطی است که به میزان متفاوت بر تمام اعضای سازمان اثر می گذارد و از این رو درک درست از این ساختار برای اداره سازمان و کار مؤثر حائز اهمیت است. اعضای سازمان، برای حل مسائل مربوط به انطباق بیرونی به عنوان مثال بهترین شیوه برای حضور در عرصه بازارهای جهانی و یکپارچگی درونی بهترین روش برای هماهنگی و تقویت فرایندهای درون یک سازمان به عنوان بهترین شیوه جهت حل مسائل، فرهنگ مکتوب و حتی غیر مکتوب سازمان خود را به اعضای جدید آموزش می دهند. از این رو با برخورداری از ظرفیت لازم برای تغییر و تبدیل فرهنگ سازمانی، تغییر اعمال ، افکار و احساسات ، بخش عظیمی از اعضای سازمان امکان پذیر می گردد ( لاسن، زنگ شن^[۶۲]، ۱۳۸۱، ص ۶۲ ).
به طور کلی فرهنگ سازمانی یک ادراک است که افراد از یک سازمان دارند . فرهنگ سازمانی چیزی است که در سازمان وجود دارد نه در افراد. صفات ویژه ای است که به سازمان اختصاص دارد و نمایانگر مشخصات معمول و ثابتی است که یک سازمان را از دیگر سازمان ها متمایز می کند. فرهنگ سازمانی مجموعه ای از ارزش های کلیدی، باور ها ی راهنما ، و تفاوت هایی است که در اعضای یک سازمان مشترک است ( مشبکی ، ۱۳۷۹ ، ص ۴۳۸ ).
جوامع به عنوان مجموعه های انسانی دارای فرهنگ هایی می باشندکه راهنمای عمل گروهی آن ها می باشد یکی از این مجموعه های انسانی ، سازمان می باشد که به طور خلاصه این چنین تعریف می شود :
»محل اجتماع مردمی که با هم طبق یک سازماندهی هماهنگ و مصوب کار می کنند تا هدف های سازمانی را تحقق بخشند« (افجه ، ۱۳۸۰ ، ص ۱۶).
سازمان ها ترتیبات اجتماعی برای کنترل عملیات رسیدن به هدف های جمعی و محل خلق مدیریت های آگاهانه و ترتیبات لازم برای تحقق بخشیدن هدف ها به وسیله ابزار های جمعی می باشند .لذا می توان فرهنگ سازمانی را که به عنوان رفتار های غالب در سازمان شناخته می شود بدین گونه تعریف کرد :
مجموعه ای از ارزش های کلیدی ، باور ها ی راهنما، و تفاوت هایی می داند که در اعضای یک سازمان مشترک است ( عسکریان ، ۱۳۸۸ ، ص ۱۰۲ ).
اشنایدر ^[۶۳] (۱۹۹۶ ) اعتقاد دارد که افراد یک سازمان باید فرهنگ آن سازمان را تعریف کنند . به این معنی که ، افراد ( کارکنان ) بازیگرانی نیستند که نقش ها را دریک فرهنگ استقرار یافته بر می کنند ، بلکه آن شخصیت ها ، ارزش ها ، و علایق این افراد در طول زمان است که سازمان را آنگونه که هست می سازند ( مهداد ، ۱۳۸۷ ، ص ۲۲۳ ).
فرهنگ سازمانی به وسیله ارزش های مشترک بین اعضای سازمان ، مسیر سازمان را مشخص ، رفتار روزانه کارکنان را هدایت و به تنظیم اولویت ها و برنامه ریزی در سازمان می پردازد ( احمدیان ، همکاران ، ۱۳۹۱ ، ص ۷۷ ).
۱٫۳٫۲٫ ویژگی فرهنگ سازمانی:
در صورتی‌که فرهنگ را سیستمی از استنباط مشترک اعضاء نسبت به یک سازمان بدانیم، یک سیستم از مجموعه‌ای از ویژگیهای اصلی تشکیل شده است که سازمان به آنها ارج می‌نهد یا برای آنها ارزش قائل است. این ده ویژگی عبارتند از:
۱-خلاقیت فردی: میزان مسئولیت، آزادی عمل و استقلالی که افراد دارند.
۲- ریسک‌پذیری: میزانی که افراد تشویق می‌شوند تا ابتکار عمل به خرج دهند، دست به کارهای مخاطره‌آمیز بزنند و بلند پروازی کنند.
۳- رهبری: میزانی که سازمان هدفها و عملکردهایی را که انتظار می‌رود انجام شود، مشخص می کند.
۴- یکپارچگی: میزان یا درجه‌ای که واحدهای درون سازمان به روش هماهنگ عمل می‌کنند.

1. 1. حمایت مدیریت: میزان یا درجه‌ای که مدیران با زیردستان خود ارتباط برقرار می‌کنند، آنها را یاری می‌دهند و یا از آنها حمایت می‌کنند.

1. 1. کنترل: تعداد قوانین و مقررات و میزان سرپرستی مستقیم که مدیران بر رفتار افراد اعمال می‌کنند.

۷- هویت: میزان یا درجه‌ای که افراد، کل سازمان (و نه گروه خاص یا رشته‌ای که فرد در آن تخصص دارد) را معرف خود می‌دانند.
۸- سیستم پاداش: میزان یا درجه‌ای که شیوه تخصیص پاداش (یعنی افزایش حقوق و ارتقای مقام) بر اساس شاخصهای عملکرد کارکنان قرار دارد نه بر اساس سابقه، پارتی‌بازی و از این قبیل شاخصها.
۹- سازش با پدیده تعارض: میزان یا درجه‌ای که افراد تشویق می‌شوند با تعارض بسازند و پذیرای انتقادهای آشکار باشند.
۱۰- الگوی ارتباطی: میزان یا درجه‌ای که ارتباطات سازمانی به سلسله مراتب احتیاجات رسمی محدود می‌شود ( زارعی ، ۱۳۸۶).
جیمز پرسی ^[۶۴]همین ویژگیها را با اندکی تفاوت به شرح زیر بیان می‌کند:

1. 1. هویت یا شخصیت افراد

1. 1. اهمیت کار گروهی

1. 1. نگرش کارکنان

1. 1. یکپارچگی

1. 1. کنترل و سرپرستی

1. 1. ریسک‌پذیری

1. 1. میزان پاداش

1. 1. میزان تضاد

1. 1. میزان حمایت و راهنمایی مدیریت

۱۰-نگرش سازمان (در مورد اهداف).(حسین پور ، ۱۳۸۸)
نتایج مطالعاتی که به منظور میزان تعهد کارکنان و تعیین ارزشها ، عقاید اساسی آنان در برخی از سازمانهای موفق صورت گرفته است، ده ویژگی فرهنگ سازمانی را با توجه به درجه اهمیتشان به شرح ذیل اعلام گردیده است:

1. 1. عملکرد

1. 1. صداقت

1. 1. رقابت

1. 1. روحیه کار گروهی

1. 1. روحیه سازمانی

1. 1. نوآوری

1. 1. حمایت مدیریت

1. 1. موفقیتهای فردی

1. وفاداری

هر معلمی به این مسأله کاملاً واقف است که برای اجرای یک تدریس موفق و دریافت بازخورد مناسب، باید برای یادگیرنده ایجاد انگیزه نماید تا یادگیرنده با توجه و علاقه بیشتری به فراگیری درس بپردازد. فناوری اطلاعات، کاربرد انکارناپذیر و مؤثری را در این زمینه دارد و می تواند انگیزه های دو چندان در میان دانش آموزان ایجاد نماید. یادگیری، معلول انگیزه های متفاوتی است. یکی از این انگیزه‌ها که نقش مهمی در جریان یادگیری دارد، میل و رغبت شاگرد به آموختن است. رغبت، محرکی است که نیروی فعالیت را افزایش می دهد. برای اینکه شاگردان در ضمن یادگیری فعال باشد، باید به موضوعی که می خواهند فرابگیرند، علاقه مند باشند(شعبانی، ۱۳۸۳: ۱۶). فناوری اطلاعات این امکان را به معلم می دهد که با طرح های ابتکاری هیجان آور، دانش آموزان را به فعالیت بیشتر در بحث درسی و نیز روش بارش مغزی وادار نمایند تا زمینه علاقه به یادگیری در آنان بیشتر شود.

۴) ایجاد نشاط
یکی از مسأله هایی که دانش آموزان را در سبک های تعلیم و تربیت سنتی از درس و مدرسه دلسرد و فراری می کرد، خشک و بی روح بودن کلا سها و نبودن تنوع در کلاس درس بود؛ اما اینک می توان با به کارگیری فناوری اطلاعات در کلاس های درس شور و نشاط و هیجان، و از همه مهمتر، تنوع را در کلاس به وجود آورده و روحی های شاد را در میان دانش آموزان حکم فرما نمود تا یادگیرندگان متوجه گذر زمان نشوند. با فناوری اطلاعات می توان تدریس را به صور تهای مختلف و با تصاویر و باز یهای مختلف سامان داد.
۵) ایجاد نظم در کلاس و کلاسداری
اداره کلاس و نظم در تدریس، بسیار حائز اهمیت است و از گذشته های دور نیز به عنوان یکی از مسئولیت های اساسی معلم به شمار می آمد. مهار تهای اداره کلاس و چگونگی تدریس معلم، بر رفتار و احساس و تفکر و یادگیریهای شاگردان تأثیر اساسی می گذارد و کار معلم نیز از این طریق ارزیابی می‌شود. تحقیقات نشان می دهد که نه فقط شاگردان و والدین و مدیران و دیگر کسانی که با محیط آموزشی سر و کار دارند، از چگونگی اداره کلاس و تدریس معلم تأثیر می پذیرند، بلکه کلا سداری و تدریس معلم در خودپنداره شغلی و رضایت از کار وی نیز تأثیر می گذارد. استعاره هایی که شاگردان در مورد کلاس درس به کار می برند، از قبیل: زندان، قفس، خانه دوم، فضای یادگیری، محیط دوستی و مسئولیت و… حاکی از آن است که معلم چه نقشی در کلاس دارد و کار تدریس خود را چگونه سازماندهی و اداره می کند. استعاره هایی که خود معلمان نیز در کلاس درس و مدرسه و شغل خویش به کار می گیرند، بیانگر چگونگی عمل آنان است. در بسیاری از کلاس ها، معلمان سعی می‌کنند دستور عمل هایی را به عنوان روش اداره کلاس به شاگردان بدهند و انتظار دارند که شاگردان نیز از آن خواسته ها و انتظارات پیروی کنند. در برخی از کلا سها نیز می بینیم که معلم به عنوان راهنما و آسان‌کننده یادگیری عمل می کند. همچنین در بعضی از کلا سها شاهد اشتراک مساعی و همکاری جمعی معلم و شاگردان هستیم. پژوهشها نشان میدهد که در کلاسهای نوع اول )کلاسهای معلم مدار(، شاگردان به یادگیری دانش های موجود در کتابها دست می یابند؛ اما در کلا سهای نوع دوم، یعنی در کلاس هایی که مبتنی بر روابط متقابل و حرکت جمعی است، شاگردان قادر می شوند که به ساختن دانش در ذهن خویش دست یابند. فناوری اطلاعات می تواند کمک شایانی به معلم در اداره مطلوب کلاس نماید؛ به این صورت که هنگامی که معلم و شاگردان از این فناور یها در جهت بحثهای درسی و نیز ایجاد انگیزه استفاده می کنند، باعث می شود کلاس به خودی خود آرام و به دور از هرج و مرج گردد و تمرکز فکری دانش آموز نیز بیشتر معطوف به درس خواهد شد.
۶) بهبود در روشها و فنون تدریس
بدون شک، نیروی انسانی و به ویژه معلم، از مهم ترین عوامل تشکیل دهنده محیط های آموزشی است و در این میان، نگرش و روش تدریس معلم در فرایند فعالیتهای آموزشی و در نهایت، تأثیر آن در روند یادگیری، حائز اهمیت است. تأثیر موقعیت و امکانات مناسب، بر هیچ فردی پوشیده نیست؛ اما امکانات و تجهیزات، بدون وجود معلم کارآیی لازم را نخواهد داشت. معلم با شناخت امکانات به تجهیز مناسب محیط آموزشی می پردازد، محیط و امکانات آموزشی را سازماندهی می کند، موقعیت آموزشی مناسب را به وجود می آورد و با شناخت استعداد، علایق و توانایی شاگردان، آنان را در طریق صحیح یادگیری هدایت می کند؛ البته چنین نقشی، به دانش و اعتقادات معلم بستگی دارد (شعبانی، ۱۳۸۳: ۱۹). فناوری اطلاعات این امکان را به معلم می دهد که روش های متنوعی را برای ارائه درس به کار گیرد تا یاددهی یادگیری به شیوه مناسبی به انجام برسد؛ به عنوان مثال، معلم می تواند از طریق بازی های رایانه ای مخصوص و یا تصاویر رایانه ای و… بحث درسی را به یادگیرنده انتقال دهد و منجر به یادگیری او شود.
۷) ایجاد همکاری و افزایش روحیه اجتماعی در دانش آموزان
یکی از مسائلی که در مدرسه و کلاس درس مورد تأکید نظام آموزشی می باشد، بحث کارهای گروهی و ایجاد روحیه اجتماعی در دانش آموزان است. پژوهشگران معتقدند که استفاده از ابزارهای دیجیتالی همچون رایانه، می تواند به درک کودک از خود و جامعه پذیری وی کمک کند؛ به طوری که استفاده از شبکه رایانه ای در مدارس، منجر به آسان سازی تعاملات گروهی، همکاری و شکل گیری روابط اجتماعی شده است. به همین دلیل، یکی از مباحثی که مدافعان توسعه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش مطرح می کنند، آن است که از این طریق می توان فرصتهای برابر آموزشی را برای طبقات مختلف جامعه، به ویژه طبقات محروم، فراهم آورد. به کارگیری فناوری اطلاعات توسط دانش‌آموزان به صورت دونفره، گروهی یا کلاسی )مثلاً استفاده از وایت برد تعاملی(، معلمان را قادر می سازد تا از طریق گوش دادن به توضیحات دانش آموزان، بازخوردهای فراوانی را به دست آورند. از این نکته، معلمان می توانند دید عمیق تری را از پیشرفت دانش آموزان و شناخت آن ها به دست آورند. مشارکت دانش آموزان به صورت دونفره یا تیمی در استفاده از منابع فناوری اطلاعات، در موضوعات خاص باعث می شود آنان بتوانند فهم یکدیگر را از یادگیری به چالش بکشند و از طریق مشارکت، مطالب بیشتری را فراگیرند(غفاری، احقر و نادری، ۱۳۸۷)
۸) شکوفا شدن استعداد دانش آموزان
از دیگر مزایای این بحث می تواند بروز و کشف و در ادامه، شکوفا شدن استعدادهای نهفته دانش آموزان باشد. هنگامی که در کلاس، فضای شور و هیجان و بحث های گروهی به جهت استفاده از فناوری های روز در تدریس به اوج خود می رسد، دانش آموزان می توانند توانایی ها و قابلیت های خویش را که شاید خود از آنها باخبر نبودند، بروز داده و با راهنمایی های معلم به پرورش آنها اقدام نمایند.
۹) ایجاد روحیه پژوهش
هنگامی که معلم در زمان تدریس از اینترنت، پایگاه های اینترنتی مناسب و نیز نرم افزارهای آموزشی مفید استفاده می نماید و در وقت تدریس نیز از مسائل علمی و تصاویر و مقالات روز دنیا بهره می برد و جذابیتهای لازم را نیز به آن می افزاید، می تواند انگیزه لازم را برای تحقیق بیشتر در مورد مطلب تدریس شده به دانش آموز القا نماید؛ تنها به این شرط که تمام درس را به صورت آماده تحویل دانش‌آموز ندهد و مقداری از درس را نیز به عنوان تحقیق به عهده خود آنان قرار دهد. جذابیت این کار، باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا از روحیه تحقیق و کاوش علمی برخوردار شوند.
۱۰) بازخورد سریع
یکی از مسائلی که در تدریس بسیار قابل توجه می باشد، این است که هم معلم و هم دانش آموز بازخورد عمل خویش را در کم ترین زمان متوجه شوند. چند سالی است که طرح روش ارزشیابی به صورت توصیفی در مدارس ابتدایی اجرا می شود و یکی از مهمترین بحث های آن، بحث ارائه بازخورد به دانش آموز است که این فناوریها می تواند نقش بسزایی را در این امر داشته باشد. اگر دانش آموز و معلم بازخورد عمل و تدریس خود را به سرعت دریافت کنند، می توانند برای برنامه های بعدی برنامه‌ریزی دقیق تری را انجام دهند و در امر یادگیری یاددهی پیشرفت قابل ملاحظه ای را داشته باشند.
۱۱) کاهش اضطراب
یکی دیگر از مزایای این فناور یها در امر تعلیم و تربیت، کاهش اضطراب دانش آموزان و افزایش میزان علاقه مندی آنان به درس، مدرسه و علم می باشد. این فناوریها به دلیل قابلیت‌هایی که در ایجاد انگیزه دارند، می توانند عامل مؤثری در کاهش اضطراب در دانش آموزان به شمار آیند.
۱۲) آموزش های تربیتی و اخلاقی
از دیگر فواید استفاده از این فناوری ها در کلاس درس، می توان به آموزش مسائل تربیتی و اخلاقی به صورت عینی اشاره نمود. با بهره گرفتن از فیلم ها و بازی ها و نیز بررسی پایگاه های مفید و تربیتی، می‌توان این نوع مسائل را به روش ساده، امّا مؤثر به دانش آموزان آموزش داد تا از این طریق، مطلب مورد نظر معلم به صورت تقریباً پایدار در ذهن دانش آموز قرار گیرد.
۱۳) آموزش احکام اسلامی و مسائل اعتقادی
یکی از مهمترین مزایای این فناوریها، آموزش احکام اسلامی به دانش آموزان از طریق نرم افزار و ویدئو پرژکتور می باشد که در یادگیری سریع این مسائل نقش بسزایی دارد؛ به عنوان مثال، استفاده از نرم افزار « نور احکام » که از تولیدات مرکز تحقیقات رایانه ی علوم اسلامی و شامل آموزش احکام به صورت چندرسانه ای است، می تواند کمک شایانی به این امر نماید. مطلب دیگر این که ممکن است برخی دانش آموزان، خاصه در
مقطع راهنمایی و متوسطه، در مورد مسائل اعتقادی دچار شبهاتی باشند و آن را در کلاس مطرح نمایند؛ در صورتی که معلم در کلاس دسترسی به اینترنت داشته باشد، می تواند خیلی سریع و با بهره گرفتن از پایگاه های اینترنتی مراجع معظم تقلید یا پایگاههایی که به همین منظور تأسیس شده اند، به این شبهات پاسخ مناسب بدهد.
۱۴) کاهش سوء استفاده از فناور یهای نوظهور
هنگامی که دانش آموز با قابلیت‌های متنوع و نیز با پایگاه ها، باز یها و… در این فناور یها آشنا شود و همچنین به طور عملی و ملموس با آنها همراه باشد، کمتر به استفاده های منفی از این نوع فناوریها روی می آورد. دانش آموز با آگاهی از استفاده های متنوع و جذاب علمی و تحقیقاتی، متوجه آثار مثبت و مفید این فناوری شده و از آن لذّت می برد و استفاده منفی او از این ابزار به سوی صفر سوق پیدا خواهد نمود(نجفی، ۱۳۹۰).
۴-۲-۲ آموزش فناوری
انجمن بین المللی آموزش فناوری، آموزش فناوری را این گونه تعریف می کند:
« بررسی فناوری، که فرصت های را برای یادگیری دانش آموزان در دانش و فرآیندهای مرتبط با فناوری که برای حل مسائل و توسعه ظرفیت های انسان مورد نیاز است، را فراهم می کند» (لیندی^[۴۱]، ۲۰۰۴).
آموزش فناوری نقش قاطع در پیشرفت سواد فناورانه دانش آموزان بازی می کند. دانش آموزان در فعالیت های شناختی و روانی- حرکتی که باعث ترویج مهارت های تفکر انتقادی، تصمیم گیری و حل مسئله می شود شرکت می کنند که این فعالیت ها با کاربرد، مدیریت، ارزیابی و درک جهان طراحی شده مرتبط هستند. آموزش فناوری طوری طراحی می شود که به دانش آموزان کمک می کنند تا سواد فناورانه خود را توسعه دهند (انجمن بین المللی آموزش فناوری، ۲۰۰۶).
آموزش فناوری یک فرصت عالی برای کشف روش های جدید و نوآورانه برای توسعه برنامه درسی است، از تفکر طراحی حمایت می کند. آموزش فناوری دانش آموزان را در معرض موقعیت های یادگیری موثر و ترغیب کننده، قرار می دهند و آنها را برای شناسایی و دست یابی به موقعیت های که بالقوه برای پیشرفت های فناورانه لازمند قادر می سازند(ولز^[۴۲]، ۲۰۱۲).
کرل(۲۰۰۳) بیان می کند که آموزش فناوری یک رویکرد انتقادی و تکوینی برای توسعه دانش است و دانش آموزان را در بطن یادگیری قرار می دهد(ویلیام^[۴۳]، ۲۰۰۹).
دانش آموزان متوسطه برای اینکه در آموزش فناوری موثر واقع شوند نیازمند بکارگیری موارد زیر هستند:
ارزیابی قابلیت ها، کاربردها و نتایج فناوری ها بر افراد، جامعه و محیط.
بکارگیری منابع فناوری برای تحلیل رفتاری سیستم های فناورانه
کاربرد مفاهیم طراحی برای حل مسائل و توسعه قابلیت بشر
کاربرد اصول علمی، مفاهیم مهندسی و سیستم های فناورانه در حل مشکلات روزانه
توسعه علایق و توانایی های شخصی که با خط مشی های فناورانه مرتبطند(انجمن بین المللی آموزش فناوری،۱۹۹۶).
۵-۲-۲ اهمیت آموزش فناوری در برنامه درسی
نوآوری های فناوری بر تمام زمینه های زندگی بشر تأثیر گذاشته است و ابزارهایی برای رفع نیازهای اساسی بشر و بهبود زندگی فراهم می کند. تربیت فناورانه دانش آموزان را آماده رویارویی با چالش ها و فرصت های قرن بیست و یکم می سازد؛ از این رو دسترسی و تکامل فناوری خواستار یک برنامه درسی است که دانش آموزان را قادر سازد، باسواد فناورانه شوند. یعنی اینکه قادر به درک فناوری و ماهر در کار با فناوری باشند و همچنین از فناوری های مختلف بهره مند شوند. دانش آموزان نیازمندند دانش و مهارت های فناورانه را کسب کنند برای اینکه آنها شهروند مسئولیت داری در جهان فناورانه باشند. برای موفقیت در جامعه امروزی، دانش آموزان نیازمندند به طور موثر مشکلات را حل کنند و متفکرانی منتقد باشند و همچنین قادر به درک مفاهیم نوآورانه فناوری باشند. دانش آموزانی که به دنبال فرصتهای شغلی‌اند نیز باید از این مهارت ها استفاده کنند. تربیت فناورانه بر توسعه توانایی دانش آموزان برای انجام کار خلاقانه که برای زندگی ضروری است تاکید می کند(تکنولوژی آموزشی^[۴۴]، ۲۰۰۹).
انجمن بین المللی آم فناوری، معیارهایی برای برنامه درسی آموزش فناوری به شرح زیر ارائه کرده است:
تمرکز بر دانش آموزان و یادگیری شان
تامل بر تمرینات نمونه برای آموزش و یادگیری
تاکید بر فعالیت ها حل مسئله
مشارکت در اکتساب استانداردها
توسعه سواد فناورانه
ادغام علم و دیگر موضوعات
ارتقا رشته ها فنی و حرفه ای
انجمن بین المللی آموزش فناوری چارچوبی را برای برنامه آموزش فناوری در برنامه درسی سطح متوسطه بیان کرده که رشته های از قبیل مبانی فناوری، سنجش فناوری، مسائل در فناوری، و اصول طراحی مهندسی را پیشنهاد داده است(لیندی، ۲۰۰۴).
۶-۲-۲ اهداف آموزش فناوری
هدف اساسی از برنامه آموزش فناوری این است که دانش آموزان را از لحاظ دانش، مهارت و نگرش برای دست یابی به موفقیت در مقطع متوسطه، محل کار، تحصیلات و زندگی روزمره آماده کند.
از جمله اهداف برنامه درسی آموزش فناوری، برای فعال کردن دانش آموزان در راستای تحقق موارد زیر است:
دستیابی به درک درستی از مفاهیم اساسی در زمینه فناوری
اکتساب مهارت فناورانه برای موفقیت در برنامه های آموزشی و کار
توسعه رویکردهای خلاق و انعطاف پذیر برای حل مسائل مختلف زندگی
توسعه مهارتها از جمله مهارت های تفکر انتقادی و آگاهی از راهبردهای مورد نیاز برای انجام پژوهش، انجام تحقیق
توسعه عادت یادگیری مادام العمر برای پذیرش پیشرفت های فناورانه به منظور تغییر کار و جهان فناورانه
ایجاد و برقراری ارتباط برای استفاده از فرصت های آموزشی و شغلی(تکنولوژی آموزشی، ۲۰۰۹).
ایجاد نگرش مثبت در قابلیت خود در مدیریت، تصمیم گیری و حل مشکل

۳۵۳

.۰۰۰

.۳۳۰۵۱

.۲۲۸۸

.۴۳۲۲

@۱۵

۶٫۱۹۵

۳۵۳

.۰۰۰

.۳۰۵۰۸

.۲۰۸۲

.۴۰۱۹

@۱۶

-۱۰٫۷۵۵

۳۵۳

.۰۰۰

-.۵۷۹۱۰

-.۶۸۵۰

-.۴۷۳۲

@۱۷

۸٫۹۶۷

۳۵۳

.۰۰۰

.۴۱۵۲۵

.۳۲۴۲

.۵۰۶۳

نمایشگر ۲۳-۴ آزمون میانگین سوالات متغیر تناسب ادراک شده
طبق نمایشگر فوق سطح معنی داری آزمون در همه موارد کوچکتر از میزان خطا (۰٫۰۵) است لذا فرض H0 رد می‌شود پس با اطمینان ۹۵ درصد می‌توان ادعا کرد که: وضعیت موجود هر یک از شاخص های تناسب ادراک شده بزرگتر از ارزش آزمون(۳) می باشد. با توجه به فاصله اطمینان بدست آمده می توان گفت که در مواردی که حد بالا و پایین هر دو مثبت است، میانگین بدست آمده بزرگتر از ارزش آزمون است و در مواردی که هر دو حد منفی هستند(سوال ۱۳ و ۱۶) ، میانگین بدست آمده کوچکتر از ارزش آزمون است. بنابراین می توان گفت همه سوالات به جز سوال ۱۳ و ۱۶ در وضعیت مناسب هستند. میانگین دو سوال ۱۳ و ۱۶ با اینکه پایین تر از ارزش آزمون هستند ولی با توجه به نوع سوال می توان تحلیل نمود که این دو سوال هم در وضعیت مناسب هستند:

سوال۱۳: نظر شما در مورد اینکه انواع ساندویچ های آماده را همراه با خورشت های آماده ایرانی مورد استفاده قرار دهید چیست؟
سوال۱۶: نظر شما در مورد اینکه تن ماهی را همراه با خورشت های آماده ایرانی مورد استفاده قرار دهید چیست؟
همانطور که از محتوای این دو سوال مشخص است، اگر میانگین سوالات پایین تر از ارزش آزمون باشد، بهتر است و وضعیت مناسب است. بنابراین می توان فرضیه مربوط به این دو سوال را به طریق زیر تنطیم نمود:
گویه ها/سوالات ۱۳ و ۱۶در وضعیت نامناسب هستند
گویه ها/سوالات ۱۳ و ۱۶در وضعیت مناسب هستند
باتوجه به نمایشگر۲۳-۴سطح معنی داری آزمون برای این دو سوال کمتر از ۰٫۰۵ بوده و فاصله اطمینان بالا و پایین منفی است. بنابراین فرض صفر رد می شود ومی توان گفت که میانگین پایین تر از ارزش آزمون بوده و وضعیت موجود این دو سوال مناسب هستند.
۴-۳-۳-۴-آزمون میانگین گویه ها / سوالات متغیرکیفیت ادراک شده
گویه ها/سوالات متغیر کیفیت ادراک شده در وضعیت نامناسب است
گویه ها/سوالات متغیر کیفیت ادراک شده در وضعیت مناسب است

چشمه­دیمه

۲۲

۸۲

۱:۳^*

خرسونک

۳۱

۵۰

۱:۲^*

چمگردان

۱۳

۵۰

۱:۳^*

پل صفائیه

۴۱

۳۴

۱:۱

^{* انحراف معنی دار نسبت جنسی مشاهده شده در مقایسه با نسبت جنسی مورد انتظار با آزمون کای مربع (۰۵/۰p<).}
در رابطه با نقش ویژگی­های زیستی گونه در انحراف نسبت جنسی، مثال رایج ماهیان دوجنس (همزمان یا متوالی) هستند. در این ماهیان تغییر جنسیت زمانی صورت می­گیرد که توانایی تولیدمثل افراد با تغییر سن، اندازه و یا رابطه با جنس دیگر دستخوش تغییر شود. در این رابطه، انتخاب طبیعی به نفع جنسیت اولیه عمل می­ کند. در واقع در ماهیان دوجنس متوالی، نسبت جنسی بیش­تر به سمت جنسیت اولیه متمایل است. مطالعات نشان داده است که این حالت در ماهیان پروتوجینوس (که ابتدا ماده و سپس نر می­شوند) شدیدتر است [۲۷]. این حالت در بسیاری از ماهیان صخره­های مرجانی از جمله طوطی­ماهیان (Scaridae) مشاهده شده است [۶]. اما از آنجایی که گزارشی مبنی بر وجود حالت دوجنسی در کپورماهیان وجود ندارد، انحراف نسبت جنسی در ایستگاه­های مورد مطالعه اخیر به دلیل این عامل بعید به نظر می­رسد.
ترکیبات مخرب سیستم درون­ریز با فعالیت شبه استروژنی از طریق تاثیر بر توسعه جنسی می­توانند منجر به تغییر جنسیت شوند [۶۵]. به عنوان مثال انحراف شدید نسبت جنسی به نفع جنس ماده در پایین­دست رودخانه­های ایالت کلورادو آمریکا به وجود ترکیبات شبه­استروژنی موجود در پساب­های شهری نسبت داده شده است [۱۰۸]. در مطالعه­ دیگری که در این رابطه بر روی ماهی­ریزقنات R. cataractae انجام گرفت در برخی از ایستگاه­های آلوده ناشی از ورود پساب­های شهری، کشاورزی و دام­پروری نسبت جنسی تا ۹۰% به نفع جنس ماده تغییر کرد [۵۴]. از آنجایی­که بخش اعظم آب رودخانه در ایستگاه چمگردان خصوصاً در مواقع کم‌آبی وارد ساختاری حوضچه مانند می‌شود که نمونه‌برداری ما نیز از درون همین حوضچه صورت گرفت. این احتمال وجود دارد که به دلیل ماندگاری بیش­تر آب در حوضچه در مقایسه با مسیر عادی رودخانه و حضور طولانی مدت ماهیان در معرض آلاینده‌ها در مقایسه با بستر جاری رود، عامل انحراف نسبت جنسی به سمت جنس ماده در این ایستگاه باشد. به­ علاوه وجود شواهدی از جمله پایین بودن میزان GSI در جنس نر ماهیان این ایستگاه، می ­تواند با حضور ترکیبات شبه استروژنی مرتبط باشد. با این وجود اظهار نظر قطعی در این زمینه نیازمند بررسی بیشتر است.
شاید بتوان متعادل شدن نسبت جنسی در آخرین ایستگاه را به حضور ترکیبات شبه­آندروژنی نسبت داد. ترکیبات شبه­آندروژنی می توانند بر سیستم درون­ریز اثرگذار باشند. ترکیبات شیمیایی شبه آندروژنی، از طریق اتصال به گیرنده­های آندروژنی از آندروژن­های طبیعی تقلید می کنند و مسیرهای سیگنال دهنده سلولی را تحت تاثیر قرار می­ دهند. ترکیبات آندروژنی موجود در فاضلاب­هایی که به محیط­های آبی رها می­شوند، اغلب شامل استروئیدهای آندروژنی طبیعی وابسته به تستوسترون هستند. از جمله ترکیبات شبه آندروژنی که اثر نرسازی آن­ها مشاهده شده است، بتا-سیتوسترول است. این ماده در پساب کارخانه­های تولید خمیر چوب یافت می شود. استرول­های رها شده از خمیر حرارت دیده چوب، توسط باکتری­ های موجود در آب و رسوبات رودخانه به هورمون­های مردانه آندروژنی تبدیل می­شوند. اثرات این ترکیبات از طریق تأثیر بر محور هیپوفیز-گناد، فعالیت مربوط به گیرنده­های استروژنی و تغییر قابلیت دسترسی به کلسترول اعمال می­ شود و منجر به ماده­سازی جمعیت و در نتیجه کاهش افراد ماده در آن می­گردد. به عنوان مثال پیفرر^[۱۳۲] (۱۹۹۳) نشان داد که حضور ماهیان تازه تفریخ شده­ آزادماهی چینوک که از نظر ژنوتیپی ماده بودند به مدت دو ساعت در معرض تستوسترون، ۱۷آلفا-متیل­تستوسترون، ۱۱-کتوتستوسترون و ۱۷آلفا-متیل-دی­هیدروتستوسترون موجب تغییر جنسیت وابسته به دوز می­شوند [۷۹]. با در نظر گرفتن این­که فاضلاب زرین­شهر در ایستگاه پل صفائیه به رودخانه زاینده­رود وارد می­ شود و این نوع پساب­ها حاوی ترکیبات آندروژنی طبیعی هستند، این احتمال وجود دارد که علت متعادل شدن نسبت جنسی و کاهش تعداد افراد ماده، به دلیل وجود این نوع از آلاینده­ها در این ناحیه از رودخانه باشد.
از سوی دیگر خطای نمونه­برداری را می­توان در نسبت جنسی نامتعادل مشاهده شده دخیل دانست. در این مطالعه از هر ایستگاه تنها یک بار نمونه­برداری صورت گرفت و در برخی از ایستگاه­ها از جمله چشمه­دیمه، با تلاش صیادی اندک، تعداد زیادی ماهی صید شد. با توجه به این­که عوامل متعددی از قبیل رفتارهای مختلف در جنس­ نر و ماده و سهولت صید برخی از جنس­ها در نسبت جنسی ماهیان صید شده موثر است، نتیجه ­گیری قطعی در این رابطه دشوار و نیازمند مطالعات بیش­تر و اختصاصی­تر است.
۴-۵- مطالعات مولکولی
۴-۵-۱- تعیین کمیت و کیفیت RNA
نتایج حاصل از استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر جهت تعیین کمیت RNA و کیفیت آن از طریق شاخص میزان جذب نوری در طول موج ۲۶۰ نانومتر/ ۲۸۰نانومتر و ۲۶۰/ ۲۳۰ نانومتر و شاخص RIN توسط دستگاه بیوآنالیزور در جدول ۴-۸ آمده است. تنها نمونه­های دارای RIN بالاتر از ۷ برای اندازه ­گیری کمی بیان ژن مورد استفاده قرار گرفت. شکل ۴-۵ نمودار ترسیم شده توسط دستگاه بیوآنالیزور را برای نمونه شماره ۵ با جنسیت ماده از ایستگاه چشمه­دیمه را نشان می­دهد.

جدول ۴-۸) کمیت و کیفیت نمونه­های RNA.

RIN

جذب نوری در ۲۳۰/۲۶۰

جذب نوری در ۲۸۰/۲۶۰

غلظت RNA (نانوگرم/میکرولیتر)

جنسیت

شماره نمونه